Badania przeprowadzono na grupie 24 małych i średnich przedsiębiorstw handlowych z branży budowlanej. Okres badań dotyczył roku 2104. Badane przedsiębiorstwa działają w dwóch branżowych grupach zakupowych. W celu ustalenia poziomu i struktury zadłu-żenia posłużono się grupą siedmiu wskaźników przedstawionych w tabeli nr 1.
Tabela 1. Wybrane wskaźniki informujące o poziomie zadłużenia Firma Wskaźnik zadłuże-nia Kapitał własny/ aktywa ogółem Zobo-wiązania długoter-minowe / Zobo-wiązania ogółem Zobo-wiązania krótkoter-minowe / Zobo-wiązania ogółem Zobo-wiązania krótkoter-minowe /aktywa ogółem Zobo-wiązania długoter-minowe /aktywa ogółem Cykl konwer-sji zobo-wiązań krótko-term. 1 0,36 0,64 0,23 0,77 0,28 0,08 98 2 0,09 0,91 0 1 0,1 0 24 3 0,73 0,27 0,07 0,93 0,68 0,05 109 4 0,3 0,7 0 1 0,29 0 46 5 0,34 0,66 0,05 0,95 0,62 0,03 113 6 0,68 0,32 0,77 0,23 0,15 0,52 27 7 0,49 0,51 0,08 0,92 0,47 0,03 57 8 0,04 0,96 0 1 0,04 0 14 9 0,21 0,79 0,04 0,96 0,21 0,01 22 10 0,15 0,85 0,13 0,87 0,13 0,02 20 11 0,61 0,39 0 1 0,61 0 79 12 0,1 0,9 0 1 0,1 0 21 13 0,63 0,37 0 0,99 0,63 0 103 14 0,08 0,92 0 0,99 0,08 0 15 15 0,65 0,35 0 1 0,65 0 97 16 0,79 0,21 0 1 0,79 0 83 17 0,55 0,45 0,1 0,9 0,51 0,05 118 18 0,23 0,77 0 1 0,23 0 31 19 0,46 0,55 0 1 0,44 0 55 20 0,21 0,79 0 1 0,21 0 41 21 0,28 0,72 0 1 0,28 0 65 22 0,4 0,60 0 1 0,40 0 67 23 0,72 028 0,05 0,95 0,67 0,04 68 24 0,32 0,68 0,17 0,83 0,26 0,05 55
Źródło: opracowanie własne. Grzegorz Zimon
107 Pierwszy wskaźnik, który wykorzystano do analizy, to wskaźnik ogólnego zadłuże-nia. Jest to najczęściej wykorzystywany wskaźnik informujący o poziomie zadłużezadłuże-nia. Określany jest jako wskaźnik obciążenia aktywów zobowiązaniami [Nowak 2005, s. 222]. Wysoki wynik tego wskaźnika wskazuje na duże uzależnienie finansowe przedsiębior-stwa od obcych kapitałów. Jest to niekorzystna sytuacja. Niski wynik wskazuje na nie-zależność finansową, ponieważ aktywa są w dużej mierze finansowane kapitałem wła-snym. Za optymalny poziom tego wskaźnika uznaje się wynik w granicy 0,57 do 0,67. Badania wykazały, że zaledwie 5 z 24 firm osiąga wyniki optymalne. Pozostałe 14 firm wykazuje niski poziom kapitałów obcych w finansowaniu aktywów. Badane firmy w nie-wielkim stopniu korzystają z kapitałów obcych, najczęściej stanowi to do 40% pasywów ogółem. Pozostałe 5 uzyskało wynik niewiele ponad 70%. Niski udział kapitałów obcych to pozytywna informacja z punktu widzenia bezpieczeństwa finansowego firm. Badane jednostki finansują swoją działalność bezpiecznym kapitałem własnym. Aby tak funkcjo-nować, muszą mieć własne środki oraz generować zysk co roku.
Oceniając strukturę zobowiązań, należy zwrócić uwagę na fakt, że uznaje się ją za korzystną, gdy udział zobowiązań długoterminowych jest wyższy od udziału zobowią-zań krótkoterminowych w zobowiązaniach ogółem. Zobowiązania krótkoterminowe są szybciej wymagalne i muszą być w krótkim okresie spłacone [Nowak 2005, s. 222]. Z kolei termin wymagalności zobowiązań długoterminowych jest dłuższy. Dzięki temu firmy mają czas na uregulowanie zobowiązań. Badania wykazały, że tylko w 10 firmach występują zobowiązania długoterminowe. A tylko w czterech z nich ich poziom, w sto-sunku do zobowiązań ogółem, wynosi ponad 10%. W jednym przypadku zobowiązania długoterminowe przewyższają krótkoterminowe. W badanych firmach zobowiązania długoterminowe występują bardzo rzadko i jeżeli się pojawiają, to ich udział w zobowią-zaniach ogółem znajduje się na niskim poziomie.
W 14 firmach poziom zobowiązań krótkoterminowych w stosunku do zobowiązań ogółem wynosi do 40%. Jest to bezpieczny wynik. W 7 firmach wynosi on ponad 60%. Gdy osiąga on ponad 70%, sytuację taką należy ocenić negatywnie. Przedsiębiorstwa posiadające tak wysoki udział zobowiązań krótkoterminowych muszą kontrolować wpływ i wpływ środków pieniężnych, gdyż są zagrożone utratą płynności. Wymaga to ścisłej kontroli i analizy zobowiązań bieżących. Tak wysoki udział zobowiązań krótkoter-minowych negatywnie wpływa na poziom płynności finansowej.
Następny wskaźnik to cykl konwersji zobowiązań, czyli informacja, po jakim czasie firma reguluje swoje zobowiązania. W przypadku 12, czyli połowy firm, wynik dla tego wskaźnika to okres do 60 dni. Pozostałe 12 firm uzyskało wynik powyżej 60 dni, a tylko 4 z nich ponad 100 dni.
Analizując wskaźniki struktury zobowiązań krótkoterminowych, zaobserwowano przewagę zobowiązań wobec dostawców nad kredytami. Jest to korzystna sytuacja dla firmy, gdy jest więcej zobowiązań nieodsetkowych.
Zakończenie
Przedsiębiorstwo potrzebuje środków finansowych do rozwoju; po wykorzystaniu wła-snych źródeł finansowania, jedyną możliwość stanowi kapitał obcy. Kapitał ten często jest bardzo drogi. Zbyt duży udział tego kapitału stanowi ryzyko związane z wypłacal-nością. Badania wykazały, że w większości przedsiębiorstw udział kapitałów obcych w finansowaniu aktywów jest niższy od udziału kapitałów własnych. Wskaźniki zadłu-żenia znajdują się na niskim poziomie. Badane firmy głównie finansują się z własnych środków, a poziom zobowiązań jest niski. Potwierdzeniem tego jest wysoki, bezpieczny poziom płynności finansowej. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej w 14 firmach wy-nosi ponad 2. W pozostałych 10 znajduje się w przedziale od 1, 2 do 1,5. Firmy działa-jące w branżowych grupach zakupowych rozwijają się i przynoszą zyski, które bardzo często właściciele pozostawiają w firmach. Pozytywnym zjawiskiem byłoby posiadanie dużego udziału zobowiązań długoterminowych. Niestety najczęściej jest to śladowy udział, a w ponad połowie przedsiębiorstw (14) w ogóle się nie pojawia. W strukturze kapitałów obcych przeważają zobowiązania krótkoterminowe. Jednak nie jest ich dużo w porównaniu do aktywów obrotowych. Dlatego firmy posiadają zdolność do bieżące-go regulowania zobowiązań. Działając w grupach zakupowych, firmy mają możliwość wykorzystania różne rabaty i skonta. Większość firm korzysta z takich rozwiązań, o czym świadczy wskaźnik cyklu rotacji zobowiązań, który wynosi średnio około 60 dni. Wynik ten wskazuje, że badane przedsiębiorstwa korzystają ze strategii marży. Jeżeli firmy nie korzystałyby z tego typu rabatów, wskaźnik cyklu rotacji zobowiązań byłby wyższy.
Wspólne zakupy poprzez działanie w grupach branżowych zakupowych to szansa na uzyskanie niskich cen i dodatkowych rabatów. Przedsiębiorstwa korzystają z takich oka-zji, dzięki temu ponoszą niskie koszty zakupionych towarów. Ma to pozytywny wpływ na wynik finansowy. Firmy uzyskują zyski, które często zostają w przedsiębiorstwie, pod-nosząc poziom kapitału własnego. Funkcjonowanie razem pozwala obniżyć poziom fi-nansowania zewnętrznego, co znajduje potwierdzenie we wskaźnikach zadłużenia.
109
Bibliografia
Gabrusewicz W. (2014), Analiza finansowa przedsiębiorstw, PWE, Warszawa. Nowak E. (2005), Analiza sprawozdań finansowych, PWE, Warszawa. Porter M. (2001). Porter o konkurencji, PWE, Warszawa.
Raczkowski K. (2014), Współczesny model tetrarchii zarządzania a bezpieczeństwo ekonomiczne
obrotu gospodarczego [w;] K. Raczkowski (red.), Bezpieczeństwo ekonomiczne obrotu gospodar-czego. Ekonomia. Prawo. Zarządzanie, Wolters Kluwer Business, Warszawa
Sierpińska M., Jachna T. (2006), Ocena przedsiębiorstw według standardów światowych, PWN, Warszawa,
Zimon G. (2015), Wpływ grupy marketingowo-zakupowej na sytuacje i wyniki finansowe
przedsię-biorstw [w:] Z. Luty, M. Chmielowiec-Lewczuk (red.), Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 390, Rachunkowość, polityka makroekonomiczna, globalizacja, ss. 284–290,
Wro-cław: Wydawnictwo UE we Wrocławiu.
Zimon G. (2014), Kapitał obrotowy brutto w przedsiębiorstwach handlowych tworzących grupy
za-kupowe [w:]: I.D. Czechowska, R. Pastusiaka (red.), Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oconomica 2(300), ss. 319–327, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Zimon G. (2013), Płynność finansowa w przedsiębiorstwach tworzących grupy zakupowe [w:] A. Kopiński, P. Kowalik, (red.), Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 321,
Za-rządzanie finansami firm-teoria i praktyka (ss. 68–81), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu
Eko-nomicznego we Wrocławiu.