5.5 Powierzchnia ziemi i gleby
5.5.1 Analiza stanu istniejącego Geomorfologia
Powiat koniński, wg regionalizacji fizyczno - geograficznej zaproponowanej przez J. Kondrackiego („Geografia regionalna Polski", 2000), położony jest na terenie makroregionu zachodniego Niżu Polskiego - regionie wielkopolskim. Powiat pod względem strukturalnym leży w obrębie Niecki Łódzkiej należącej do Antyklinorium Kujawsko-Pomorskiego. Obszar ten cechuje wspólne zaleganie trzeciorzędu i kredy jako efekt wypiętrzenia antyklinorium oraz defałdujących i post-organicznych ruchów, które trwały jeszcze w trzeciorzędzie. Niecka Łódzka jest najwyżej wyniesiona ze wszystkich jednostek strukturalnych Kujaw i jej powierzchnia mezozoiczna jest najbardziej zróżnicowana hipsometrycznie w wyniku ruchów tektonicznych (epejrogenicznych).
Powierzchnia podtrzeciorzędowa zbudowana jest z osadów kredy górnej pietra mastrycht, składających się w 40 % z wapieni marglistych i w 25 % z kredy piszącej. Występują tu również margle, wapienie i opoki. Elewacja konińska posiada pewne elementy rzeźby niższego rzędu. Urzeźbione jest zbocze większego wzniesienia podtrzeciorzędowego, którego kulminacja przypada w dolinach Łodzi, Zduńskiej Woli i Pabianic (maks. 143 m npm). Stąd teren obniża się w kierunku północnym i zachodnim. W obrębie powiatu najwyższe wzniesienie znajduje się nad Wartą na wschód od Konina (80 m npm), skąd obserwuje się systematyczne obniżanie się powierzchni pod-trzeciorzędowej, zgodnie z nachyleniem zbocza w kierunku północnym i zachodnim, gdzie w okolicach Ślesina kreda zalega na poziomie morza.
Na powierzchni kredy zostały złożone utwory trzeciorzędowe reprezentowane przez osady miocenu i pliocenu. Osady miocenu wykształtowane zostały we frakcji burowęglowej reprezentowanej przez węgiel brunatny i szare piaski, a rzadko przez brązowe iły mioceńskie i mułki. Węgiel brunatny przykryty został pokładem iłów pliocenskich. Powierzchnia utworów trzeciorzędowych nie zachowała swego wyrównanego charakteru, ale została urozmaicona licznymi formami dolinowymi. Obecnie kumulacja podłoża podczwartorzędowego znajduje się w północnych dzielnicach Konina. Od tego miejsca
z nachyleniem Wału Turecko-Gnieznienskiego podłoże to opada w kierunku północnym i zachodnim.
W północnej części powiatu występują dwie formy wklęsłe o znacznej głębokości w charakterze dolin z maksymalnym obniżeniem sięgającym 20 m n.p.m. W dnie spotyka sią osady kredowe. W dolinie Warty nie spotyka się osadów trzeciorzędowych.
Osady czwartorzędowe są znacznie zróżnicowane pod względem ilościowym i terytorialnym. Znaczne nagromadzenie ich w postaci piasków i mułów w rozdęciach erozyjnych sięga miąższości 90 m.
Wypełnienie rozcięć przez osady ladolodu różni się miąższością i litologią osadów. Centralna część badanego obszaru wykazuje stosunkowo nieznaczne i równomierne zasypanie osadami czwartorzędowymi w granicach 10-30 m. Są to piaski, żwiry i gliny. Najmniejsza miąższość czwartorzędu występuje w dolinie Warty pod Koninem, gdzie powierzchnia mezozoiczna od powierzchni terenu oddzielona jest tylko 3 metrową warstwą piasków różnoziarnistych oraz mad.
W okolicach Konina w dnie Pradoliny Warty prawie na całej przestrzeni brak jest osadów czwarto-, a także trzeciorzędowych, a tym samym brak osadów nieprzepuszczalnych: glin morenowych i iłów pliocenskich, które zatrzymywałyby infiltrujące wody z koryta Warty. Woda z koryta rzeki infiltruje więc w piaski wyścielające Pradolinę; jedynym poziomem nieprzepuszczalnym jest, opadająca ku zachodowi, powierzchnia kredowa. Dopiero w pobliżu Pyzdr, w podłożu Pradoliny występuje wyżej położony poziom nieprzepuszczalny, który stanowią iły pliocenskie.55
Zasoby kopalin
Na terenie powiatu konińskiego zlokalizowane są następujące kopaliny:
• kruszywo naturalne, surowce ilaste, piaski kwarcowe formierskie, węgle brunatne,
torfy.
Najlepiej rozpoznane jest kruszywo naturalne czyli piaski i pospółki, ze względu na płytkie zaleganie.
Najwięcej złóż tego rodzaju jest w gminie Krzymów. Na pograniczu gmin Stare Miasto i Rzgów znajduje się udokumentowane złoże piasków kwarcowych formierskich Rumin. Kopaliny złóż surowców ilastych stanowią iły pliocenskie oraz gliny lodowcowe. W Kazimierzu Biskupim na hałdach technologicznych znajdują się iły pliocenskie odłożone podczas selektywnego usuwania nadkładu węgla.
Złoża węgli brunatnych są eksploatowane w dwóch rejonach - konińskim i tureckim. Na terenie powiatu węgiel brunatny jest podstawowym surowcem mineralnym wydobywanym na skale przemysłową.
Obecnie eksploatacja prowadzona jest na 3 złożach.56
Wydobywany węgiel wykorzystywany jest przez Zespół Elektrowni PAK Elektrownie Pątnów i Konin.
Węgle brunatne rejonu Konina stanowią utwory mioceńskie wykształcone w postaci jednego podkładu zalegającego w formie nieregularnej soczewki w kształcie niecki z odgałęzieniami. Miąższość ich jest największa w centralnej części niecki i wynosi od kilku do kilkunastu metrów i maleje w kierunku brzegów.
Utwory nad stropem węgla stanowią nakład, który w procesie eksploatacji odkrywkowej musi być usunięty. Licząc od powierzchni terenu są to: gliny zwałowe żółte ze zlodowacenia północnopolskiego oraz gliny szare zlodowacenia środkowopolskiego. Gliny te są przewarstwione piaskami różnoziarnistymi.
55 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska na lata 2008 - 2012
56 Wg danych PAK KWB Konin S.A.
Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spotka Jawna 137 www.codex.pl
_AMualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą do roku 2020
Bezpośrednio nad węglem występują iły pliocenskie, również często przewarstwione piaskiem lub utworami pylastymi. Węgiel zalega na serii mioceńskich piasków różnoziarnistych o znacznej miąższości.
Pod piaskiem znajdują się utwory kredowe w postaci margli lub piasków wapnistych. Sumaryczna miąższość nadkładu wynosi 30-70 m.
Torfy na terenie powiatu konińskiego występują w obrębie trzech rynien: grójeckiej, morzysławskiej i głodowskogosławickiej. Obecnie eksploatacja prowadzona jest na jednym złożu - Grąblin l w gminie Kramsk.
Tab. 45. Wykaz zasobów kopalin pospolitych w powiecie konińskim (stan na 31.12.2011 rok)
Nazwa złoża
Piaski formierskie [tyś. t]
Rumin R 13070 - - koniński
Surowce ilaste ceramiki budowlanej [tyś. t]
Sarnowa II
Mielnica Duża II Mielnica II
Nazwa złoża Węgle brunatne [tyś. t Drzewce Pątnów III socz.
Danków Torfy [tyś. ton]
Grąblin l E 28 - 1 koniński
E - złoże eksploatowane, P - złoże o zasobach rozpoznanych wstępnie, R - złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo,
Z - złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane, T - złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo
*złoża zawierające piasek ze żwirem
żródto: www.oai.aov.ol
Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl
139
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lała 2013 -2016 z perspektywą do roku 2020
Tab. 46. Wykaz udzielonych koncesji na wydobycie złóż w powiecie konińskim (stan na 31.12.2011 rok)
Głodno - Walewo
Paprotnia IV
Brzezińskie Hol. SJ.-I Brzezińskie Hol. SJ.-II
Brzeźno III Mielnica Duża II
Ryn
01. 12.2023 r.
26.05.2023 r.
31. 12.2015 r., stwierdzenie wygaśnięcia
31.12.2013 r., zmiana terminu (decyzja Marszałka)
17.02.2021 r.
31. 12.2020 r.
31. 12.2020 r.
31. 12.201 3 r.
31. 12.2020 r.
31. 06.2016 r.
31. 06.201 7 r.
20.02.2019 r.
5.10.2019 r.
31. 12.2020 r.
31. 12.2012 r.
31. 12.2026 r.
31. 12.2026 r.
06.03.2019 r.
31. 12.2025 r.
31. 03.2025 r.
31. 12.2013 r.
31. 12.2026 r.
30.04.201 5 r.
31.12.2009 r, zmiana terminu 31. 12.2019 r. (decyzja
Marszałka) 05.02.201 9 r.
źródło: dane pozyskane ze Starosta Powiatowego w Koninie
Po wydobyciu węgla i zezwałowaniu nadkładu przemieszczonym systemem KTZ (koparka taśmociąg -zwałowarka) tereny pogórnicze są na bieżąco rekultywowane. Wierzchowiny zwałowisk kształtowane są obecnie do poziomu otaczającego terenu w procesie zwałowania podsiesypnego w sposób selektywny tj. zapewniający umieszczenie na wierzchowinie glin zwałowych najbardziej przydatnych w rekultywacji biologicznej. Rekultywacja terenów pogórniczych odbywa się głównie w kierunku wodnym, ale także leśnym i rolnym. Są również plany związane z budową farm wiatrowych na terenie po byłych odkrywkach kopalni „Konin". Część wyrobiska wykorzystywana jest na budowanie ze środków unijnych składowiska odpadów komunalnych w Kleczewie. Niektóre tereny wykorzystywane są w celach rekreacyjno-sportowych. Kopalnia Węgla Brunatnego „Konin" zajęła się rekultywacją zbiorników powyrobiskowych.
Odkrywka Drzewce uruchomiona została w 2005 roku. Jej zasoby przemysłowe wynoszą 35 min ton.
Złoże węgla brunatnego składa się z już wyeksploatowanego pola Bilczew oraz pól Drzewce A i Drzewce B. Zakończenie wydobycia przewidziane jest na rok 2018. Na odkrywce zastosowano technologię zwałowiska tymczasowego, co pozwoliło znacznie zmniejszyć objętość zwałowiska zewnętrznego (do 4 mlnm3). Prawie od początku istnienia odkrywki prowadzone są na jej terenie prace rekultywacyjne, w postaci nasadzeń sosny, brzozy i robinii akacjowej. Leśny kierunek rekultywacji jest związany z występowaniem w nadkładzie głównie utworów piaszczystych. Plan zagospodarowania obszaru pogórniczego przewiduje także utworzenie akwenu o powierzchni 125 ha. Na prośbę gminy Kramsk zmieniony został kierunek rekultywacji terenu po polu Bilczew - w wyrobisku powstaje tam 33- hektarowy zbiornik wodny.
Węgiel brunatny z odkrywki Jóźwin wydobywany jest od 1971 roku, jest to zatem obecnie najstarsza odkrywka kopalni „Konin". Początkowo eksploatacja węgla prowadzona była z Jóźwina l na złożu Pątnów II, później z Jóźwina II A w północnej części złoża Pątnów III. Od 1999 roku trwa wydobycie ze złoża Pątnów IV, na odkrywce Jóźwin II B. Eksploatacja będzie prowadzona do 2020 roku. Teren po odkrywce Jóźwin II A zrekultywowany został w kierunku rekreacyjno-sportowym. W skład kompleksu rekreacyjnego, zwanego Maltą Bis, wchodzi między innymi 70-metrowy stok narciarski i zbiornik wodny. Przygotowano także teren pod tor motocrossowy oraz amfiteatr. Na obszarze po odkrywce Jóźwin IIB powstanie między innymi jezioro o powierzchni 440 ha.
W maju 2010 roku rozpoczęto zdejmowanie nadkładu na odkrywce Tomisławice. Złoże to położone jest w większości na terenie gminy Wierzbinek. Zasoby przemysłowe oszacowano na 41 min ton.
Eksploatacja węgla na tej odkrywce uruchomiona została we wrześniu 2011 r. Zakończenie wydobycie nastąpi około roku 2030. Od momentu rozpoczęcia zdejmowania nadkładu na odkrywce prowadzone są prace związane z przyszłą rekultywacją techniczną i biologiczną wyrobiska. Po zakończeniu eksploatacji w miejscu odkrywki powstanie między innymi kompleks obiektów sportowo-rekreacyjnych oraz zbiornik wodny o powierzchni ponad 200 ha.
Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spotka Jawna 141 www.codex.pl
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą do roku 2020
Tab. 47. Bilans złóż węgla brunatnego (stan na 31.12.2011r.)
Lp.
Drzewce(powiaty: koniński i kolski) Lubstów Pątnów III socz. Danków
Pątnów IV -powiaty: kolski, koniński, włocławski i radziejowski; "-powiaty: koniński, słupecki
źródło: PAX. KWB Konin S.A.
Tab. 48. Charakterystyka odkrywek PAK KWB Konin S.A.
źródło: PAK KWB Konin S.A.
Tab. 49. Odkrywki poddane rekultywacji w latach 2008-2012
Powierzchnia [ha] -kierunek rekultywacji
-70 ha - rekreacyjny 100 ha -rolny
70 ha - rolny 120 ha -rolny
Kazimierz Powierzchnia [ha] -kierunek rekultywacji
130 ha -rolny 45 ha - rolny
-25 ha - leśny
Lubstów Powierzchnia [ha] -kierunek rekultywacji Powierzchnia [ha] -kierunek rekultywacji źródło: Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Powiatu Konińskiego na lata 2008 - 2012, PAK KWB Konin S.A
Tab. 50. Plany rekultywacji odkrywek na lata 2013 - 2016
Rok
Powierzchnia [ha] -kierunek rekultywacji
20 rolny 50 - rolny 20 - rekreacyjny
20 - rolny 85 - rolny 24 - rekreacyjny
67 - rolny 53 - rekreacyjny
40 - rolny 70 - rolny 45 - leśny
70 rolny
Kazimierz Powierzchnia [ha] -kierunek rekultywacji 1 0 - rekreacyjny
10 -leśny Powierzchnia [ha] -kierunek rekultywacji Powierzchnia [ha] -kierunek rekultywacji
-35 - leśny 40 - wodny 1 0 - rekreacyjny
źródło: PAK KWB Konin S.A.
Wydobycie węgla brunatnego wymaga jego odwodnienia i odprowadzenia znacznych ilości wód kopalnianych. Odwodnienie złoża okresowo może mieć wpływ na wody powierzchniowe i podziemne.
W celu określenia wpływu odwodnienia złoża na otaczające środowisko prowadzony jest monitoring środowiska wodnego. W monitoringu tym wykonuje się systematyczne obserwacje i pomiary poziomów wodonośnych w otworach piezometrycznych, wyznaczonych studniach zlokalizowanych na terenie górniczym, a także wykonuje się pomiary przepływu w naturalnych ciekach wodnych i przeprowadza się badania jakościowe tych wód. Dla zmniejszenia uciążliwości spowodowanych ewentualnym odwodnieniem buduje się ujęcia wody wraz z siecią wodociągową i przyłączami do gospodarstw.
Ponadto w celu określenia wpływu odwodnienia złoża na produktywność gleb w rejonie oddziaływania odkrywki wykonywane są badania gleboznawcze przed rozpoczęciem odwodnienia i udostępnieniem złoża do eksploatacji górniczej.57
www.kwb.konin.pl
Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl
143
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą do roku 2020
W tabeli poniżej zestawiono dane dotyczące gruntów zdewastowanych i zrekultywowanych w powiecie konińskim.
Tab. 51. Grunty zdewastowane i zrekultywowane na obszarze poszczególnych gmin powiatu konińskiego wg stanu na koniec 2011 roku
Jednostka administracyjna
Miasto i gmina Golina Gmina Grodziec
Gmina Kazimierz Biskupi
Miasto i gmina Kleczew
Miasto i gmina Sompolno
Gmina Stare Miasto
Gmina Wierzbinek
Grunty zdewastowane Złoże kruszywa naturalnego o powierzchni 3,34 ha (Przyjmą);
złoże kruszywa naturalnego w Myśliborzu o powierzchni 1 ,96 ha.
Brak
Tereny po byłej odkrywce Kazimierz Biskupi - tereny po byłej załadowni węgla. Do
rekultywacji o kierunku rolnym przeznaczono18 ha. Do rekultywacji
o kierunku leśnym - 72 ha.
Obszary (obrąb geodezyjny) zdewastowane przez działalność Kopalni węgla brunatnego:
Nieborzyn, Wola Spławiecka, Sławoszewek, Alinowo, Roztoka, Słaboludz, część m.
Jabłonka, Cegielnia, Genowefa, część m.
Kleczew.
Grunty zdewastowane na skutek działalności Kopalni Węgla Brunatnego Konin w Kleczewie odkrywka Drzewce o powierzchni
288,00 ha w miejscowościach Pąchów, Bilczew, Brzóki, Kramsk, Drążek Rysiny
gmina Kramsk
Grunty zdewastowane w wyniku wydobycia kruszywa naturalnego ze złoża Gołąbek, Depaula, Paprotnia, Bolesławów, Głodno, Potażniki Nowe o powierzchni 50,00 ha
Brak
Brak
Eksploatacja złóż- Mielnica, Mielnica II, Mielnica III, Mielnica Duża II, Mielnica V
Grunty zdewastowane po działalności wydobywczej węgla brunatnego na terenie
gminy Sompolno stanowią powierzchnię około 500,00 ha
Brak
Grunty zdewastowane po działalności wydobywczej węgla brunatnego na terenie
gminy Wierzbinek stanowią powierzchnię 202,00 ha
Grunty zrekultywowane / w trakcie rekultywacji / przeznaczone do rekultywacji
Teren rekultywacji gruntów po eksploatacji kruszywa naturalnego (piasek) ze złoża Przyjmą l o powierzchni 2,89 ha grunty
w trakcie rekultywacji Brak
Obszary pokopalniane zostały zrekultywowane i zagospodarowane o kierunkach: leśnym,
rolnym i wodnym.
Grunty zrekultywowane w latach 1996-2011 o kierunkach leśnym, rolnym, rekreacyjnym o
powierzchni 650 ha,
Grunty przeznaczone do rekultywacji wodnej, rolnej leśnej 1 300 ha
Zrekultywowano 32,5105 ha gruntów pokopalnianych w kierunku leśnym.
Grunty zrekultywowane o kierunku leśnym o pow. 8,50 ha; o kierunku rolnym 3,60 ha, Grunty przeznaczone do rekultywacji około
30,00 ha
Wola Rychwalska - składowisko odpadów planowana rekultywacja: czerwiec - sierpień
2012 r.
Brak danych
Teren po zamkniętym wysypisku śmieci w Mielnicy Dużej, o powierzchni ok. 1,7 ha, który jest w trakcie rekultywacji.
Obszary poddane rekultywacji: 980ha -w miejsco-wościach: Lubstó-w, Police,
Błonawy, Zofia.
Grunty zrekultywowane o kierunku rolnym i leśnym w latach 2000-2011 o powierzchni
150,00 ha Brak
Trwa wydobycie węgla brunatnego
Jednostka administracyjna
Gmina Wilczyn
Grunty zdewastowane Grunty zdewastowane po działalności wydobywczej wągla brunatnego na terenie
gminy Wilczyn stanowią powierzchnię 78,00 ha
Grunty zrekultywowane / w trakcie rekultywacji / przeznaczone do rekultywacji
Trwa wydobycie wągla brunatnego
źródło: ankietyzacja gmin i dane ze Starostwa powiatowego w Koninie
Gleby
Gleba to górna warstwa litosfery, złożona z części mineralnych, materii organicznej, wody, powietrza i organizmów, obejmująca wierzchnią warstwą gleby i podglebie.
Na całym obszarze powiatu występują utwory czwartorzędowe takie jak: gliny morenowe, piaski i żwiry rzeczne, osady eoliczne, mułki i iły zastoiskowe. Większy obszar zajmują gleby rdzawe, należące do gleb bielicowoziemnych, rozprzestrzenione na piaskach niewęglanowych, dosyć zasobnych w glinokrzemiany.
Są to gleby kwaśne o pH w górnych warstwach na poziomie 4,5. Cechują się one istnieniem nierozpuszczalnych kompleksów żelaza i glinu z kwasami próchniczymi. Posiadają charakterystyczne rdzawe zabarwienie. Gleby murszaste i torfowe występują w postaci różnych wielkości płatów rozrzuconych po całym obszarze doliny Warty. Mady skupione są głównie w dolinie rzeki Warty.
Podział na klasy bonitacyjne jest odzwierciedleniem wartości rolniczej gleb. Podstawą zaliczenia gleb do danej klasy bonitacyjnej są przede wszystkim ich właściwości i warunki przyrodnicze terenu, wpływające zasadniczo na ich urodzajność. Klasy bonitacyjne ustalane są oddzielnie dla gruntów ornych i użytków zielonych. W obrębie gleb gruntów ornych wydzielono 9 klas bonitacyjnych z podziałem na 3 grupy:
Klasa l Klasa II Klasa III a Klasa III b Klasa IV a Klasa IV b Klasa V
Gleby orne najlepsze Gleby orne bardzo dobre Gleby orne dobre Gleby średnio dobre Gleby orne średniej jakości Gleby orne średniej jakości (gorsze) Gleby orne słabe
Najlepsze grunty orne i użytki zielone klas l do III
Średniej jakości grunty orne i użytki zielone klasy IV
Najsłabsze grunty orne i użytki zielone klas V do VI z
Gleby w powiecie konińskim w większości zaklasyfikowane zostały do gleb o średniej i słabej jakości.
Szczegółową klasyfikację gleb gminy, pod względem jakości bonitacyjnej przedstawiono w poniższej tabeli.
Tab. 52. Klasy bonitacyjne gruntów ornych i użytków zielonych na terenie powiatu konińskiego, stan na 2004 rok
Powiat/gmina Powiat koniński
Klasy bonitacyjne gruntów ornych w % l
0
II 0
Ula 4
[Mb IVa 9 21
IVb
12
V 27
VI 26
Vlz 1 źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów WIO$ Poznań Agrochemiczne badania gleb w województwie wielkopolskim
w latach 2000-2004"
Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl
145
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą do roku 2020
Na terenie powiatu konińskiego przeważają grunty orne i użytki zielone słabej jakości, które łącznie stanowią 54% wszystkich gruntów ornych. 4% wszystkich gruntów ornych stanowią grunty najlepszej jakości, natomiast średniej jakości grunty obejmują 42% ogółu.
Przydatność rolniczą gleb określają kompleksy, będące typami siedliskowymi rolniczej powierzchni produkcyjnej, z którymi związany jest odpowiedni dobór uprawianych roślin. Charakterystykę kompleksów przyjęto ze względu na siedliska związane z uprawą zbóż ozimych, uznanych za najbardziej właściwe rośliny wskaźnikowe:
> siedliska odpowiednie do produkcji pszenicy i roślin towarzyszących określają:
• kompleks 1 - pszenny bardzo dobry,
• kompleks 2 - pszenny dobry,
• kompleks 3 - pszenny wadliwy;
> siedliska odpowiednie do produkcji żyta i roślin towarzyszących to:
• kompleks 4 - żytni bardzo dobry,
• kompleks 5 - żytni dobry,
• kompleks 6 - żytni słaby,
• kompleks 7 - żytni najsłabszy;
> siedliska odpowiednie do produkcji zbóż i roślin pastewnych:
• kompleks 8 - zbożowo-pastewny,
• kompleks 9 - zbożowo-pastewny słaby;
• kompleksy użytków zielonych:
• kompleks 2z - użytki zielone średnie,
• kompleks 3z - użytki zielone słabe i bardzo słabe.
Tab 53. Procentowy udział kompleksów przydatności rolniczej gruntów ornych na terenie powiatu konińskiego, stan na 2004 rok
Nazwa kompleksu
Powiat koniński
Kompleksy Pszenny
bardzo dobry
0
Pszenny dobry
3
Pszenny wadliwy
1
; pizydatności rolniczej gruntów ornych w % Żytni
bardzo dobry
15
Żytni dobry 19
Żytni słaby 27
Żytni najsłabszy
25
Zbożowo pastewny mocny
3
Zbożowo pastewny słaby
7 żródto: opracowanie własne na podstawie materiałów W/OŚ Poznań "Agrochemiczne badania gleb w województwie wielkopolskim
w latach 2000-2004"
Z powyższej tabeli wynika, że na terenie powiatu konińskiego przeważają kompleks żytni słaby, do którego należą do niego gleby bardzo lekkie, wykształcone z piasków głębokich, głównie gleby brunatne i pseudobielicowe, bardzo rzadko mady i gleby murszowate. Gleby te charakteryzują się bardzo małą zdolnością zatrzymywania składników pokarmowych i wodnych. Są bardzo skłonne do przesychania.
Stanowią słabe siedliska dla upraw polowych. Wysokość plonów żyta, ziemniaków, łubinu i seradeli uzależniona jest od ilości opadów, miąższości poziomu orno-próchnicznego, zawartości próchnicy, odczynu i nawożenia.
Drugi w kolejności jest kompleks żytni najsłabszy, który tworzą gleby najlżejsze, wykształcone przeważnie z płytkich piasków słabogliniastych przechodzących w piaski luźne. Należą głównie do gleb brunatnych (wyługowanych lub kwaśnych) albo silnie przesuszonych piasków murszowatych. Gleby tego kompleksu wykazują zdecydowanie niekorzystne właściwości dla produkcji rolnej. Poziom próchnicy jest bardzo płytki o bardzo małej zawartości próchnicy, odczyn przeważnie kwaśny. Uprawia się na nich żyto, łubin żółty. Zaliczane są głównie do klasy VI, wyjątkowo do V.
Wg danych Okręgowej Stacji Chemiczno Rolniczej w Poznaniu opublikowanych w Raporcie o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2007 roku (WIOŚ Poznań, 2008) na terenie powiatu konińskiego w latach 2005 - 2008 21 - powyżej 61 % gleb wymagało wapnowania (jedynie na terenie gmin Skulsk i Wierzbinek wapnowania wymagało 0-20 % gleb).
Od składu chemicznego gleby, a zwłaszcza od zasobności gleby w składniki pokarmowe roślin, w dużej mierze zależy jej żyzność. Określenie zawartości przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu w glebie pozwala na ustalenie dawek nawozów, zapewniających zarówno wzrost i rozwój uprawianych roślin, jak i utrzymanie odpowiedniej zasobności gleb z uniknięciem ryzyka zasolenia.
Niedobory magnezu, występujące we wczesnych stadiach wzrostu, wpływają ujemnie na późniejszy rozwój i plonowanie roślin uprawnych. Magnez jest pierwiastkiem bardzo ważnym dla procesów życiowych roślin -jestskładnikiem chlorofilu.
Fosfor jest niezbędnym składnikiem do rozwoju rośliny. Jego obecność w glebie wpływa dodatnio na pobieranie innych składników pokarmowych przez rośliny, głównie azotu. Zwiększa odporność roślin na choroby.
Z badań agrochemicznych opublikowanych przez WIOŚ w Poznaniu za lata 2000 - 2004 wynika, że:
> wapnowania wymagało:
21-40% gleb w gminach:Wilczyn, Kleczew, Kazimierz Biskupi, Ślesin, Kramsk
• 41-60% gleb w gminach: Sompolno, Krzymów, Golina
powyżej 61% gleb w gminach: Rzgów, Stare Miasto, Rychwał, Grodziec
> niską lub bardzo niską zawartość magnezu odnotowano w gminach:
Wilczyn, Skulsk i Golina - powyżej 61 % gleb,
Wierzbinek, Sompolno, Ślesin, Kleczew, Kazimierz Biskupi, Rzgów, Stare Miasto, Rychwał i Grodziec -41-60% gleb,
• Kramsk i Krzymów - 21-40%,
> niską lub bardzo niską zawartość fosforu odnotowano w gminach:
Skulsk, Sompolno, Kramsk, Rychwał, Grodziec - 41-60% gleb,
• Wierzbinek, Ślesin, Kleczew, Kazimierz Biskupi, Golina, Rzgów, Stare Miasto, Krzymów-21-40% gleb,
• Wilczyn - 0-20% gleb,
> niską lub bardzo niską zawartość potasu odnotowano w gminach:
Skulsk, Wierzbinek, Krzymów, Stare Miasto, Rzgów, Rychwał, Grodziec - 81-100% gleb, Wilczyn, Sompolno, Kramsk, Kazimierz Biskupi, Golina - 61-80% gleb,
Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna 147 www.codex.pl
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą do roku 2020
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą do roku 2020