Analiza stanu istniejącego

Dominującym elementem w krajobrazie gminy są tereny otwarte zajęte przede wszystkim przez pola uprawne. O ich pierwotnym charakterze można domyślać się na podstawie składu gatunkowego zakrzewień śródpolnych. Spotkać tu można głogi, róże, śliwy oraz wiele innych gatunków charakterystycznych dla zbiorowisk z kręgów sukcesyjnych żyznych lasów grądowych. W dolinie rzeki Warty dominowały siedliska łęgów wierzbowych i topolowych. Obecnie pozostałością po lasach są pojedyncze drzewa lub kępy wierzb i topól oraz zarośla budowane głównie przez wierzby i topole, porastające brzeg rzeki lub rozrzucone wśród łąk. Obecnie większość tych obszarów zajmują tereny otwarte, głównie łąki i wilgotne pastwiska. Teren gminy charakteryzuje się stosunkowo małą powierzchnią lasów oraz ubogą siecią wód powierzchniowych.

Gmina Osiek Mały należy do Nadleśnictwa Koło, które znajduje się w przeważającej części w dorzeczu rzeki Warty. W utworach piaszczystych (tereny rzeczne, równiny sandrowe, uboższe piaski zwałowe) dominuje przemywny typ gospodarki wodnej lub podsiąkowo - przemywny. Na siedliskach

pozostających pod wpływem wód opadowych dominuje zastojowo - przemywny typ gospodarki wodnej a na obszarach bagiennych typ ewaporacyjny.

Na obszarze nadleśnictwa obserwuje się zanik powierzchniowej sieci wód. Związane jest to z istniejącymi kopalniami odkrywkowymi węgla brunatnego. Proces wydobywania węgla brunatnego wymaga odnowienia złóż węgla co powoduje obniżenie poziomu wód podziemnych. Powstaje w ten sposób lej depresyjny, który wpływa na zmniejszenie zasobów wód podziemnych. Formy ukształtowania powierzchni Nadleśnictwo Koło zawdzięcza zlodowaceniu północnopolskiemu (bałtyckiemu) oraz zlodowaceniu środkowopolskiemu.

Na południu od ciągu moren czołowych wytworzyły się równiny sandrowe w leśnictwach Kiejsze, Bylice, Osiek, Babiak( - część) i Rzuchów( - część) oraz płaska lub falista morena denna.

Najliczniej występującymi typami siedliskowymi lasu są: las mieszany świeży (LMśw) zajmujący 33% powierzchni leśnej, dominującym gatunkiem panującym jest sosna, dąb, brzoza i modrzew; bór mieszany świeży (BMśw) - 29% powierzchni leśnej również z sosną jako dominującym gatunkiem panującym występującą w litych, jednopiętrowych drzewostanach; Las świeży (Lśw) - 16% powierzchni leśnej z szerszą gamą gatunków panujących: dąb, sosna, brzoza, modrzew; las wilgotny (Lw) - 8%

powierzchni leśnej z panującymi gatunkami drzew jak dąb, jesion, olcha, brzoza; bór świeży (Bśw) - 7%

powierzchni leśne (Źródło:: Nadleśnictwo Koło).

Tabela 4. Grunty leśne na terenie gminy Osiek Mały

Grunty Lata

2006 2007 2008

Powierzchnia gruntów leśnych ogółem 1 760,3 1 892,9 1 892,9

lasy ogółem 1 747,0 1 869,6 1 869,6

grunty leśne publiczne ogółem 1 136,9 1 146,9 1 146,9 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa 1 124,5 1 134,5 1 134,5

grunty leśne prywatne 623,4 746,0 746,0

Źródło: GUS

Tabela 5. Tereny zieleni na terenie gminy (stan w dniu 31.12.2008r.) Wyszczególnienie Jednostka

miary 2006 2007 2008

zieleńce ha 4,4 4,4 4,4

tereny zieleni osiedlowej ha 0 0,3 0,3

cmentarze ha 2,5 2,5 2,5

lasy gminne ha 12,4 12,4 12,4

Źródło: GUS

Na terenie gminy znajdują się również pomniki przyrody, do których zaliczamy:

Tabela 6. Pomniki przyrody na terenie Gminy Osiek Mały

Lp Nr rejestru Nazwa Opis Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Kolskiego - Aktualizacja

Obszary Chronione 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów:

• obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),

• specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).

Najważniejszymi instrumentami realizacji celów sieci Natura 2000 są oceny oddziaływania na środowisko oraz plany ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których utworzono obszar Natura 2000. Działania ochronne winny uwzględniać wymogi gospodarcze, społeczne i kulturowe oraz cechy regionalne i lokalne danego obszaru Natura 2000.

Na terenie Gminy został utworzony następujący obszar specjalnej ochrony ptaków:

Dolina Środkowej Warty PLB 30002

Obszar obejmuje dolinę Warty pomiędzy wsią Babin (koło Uniejowa) i Dębno n. Wartą (koło Nowego Miasta n. Wartą). Dolina ma szerokość od 500 m do ok. 5 km, wypełniona jest przez mady i piaski, a jedynie w bezodpływowych obniżeniach występują niewielkie powierzchnie płytkich torfów.

Obszar doliny jest w zróżnicowanym stopniu przekształcony i odmiennie użytkowany. Na obszarze Kotliny Kolskiej rzeka jest obustronnie obwałowana - obszary zalewowe (łąki i pastwiska, lokalne łęgi i wikliny nadrzeczne) znajdują się w strefie międzywala oraz w ujściach rzek Prosny i Kiełbaski. W obrębie Doliny Konińsko - Pyzdryjskiej dolina zachowała bardziej naturalny charakter. Jej zachodnia część nie została obwałowana i podlega okresowym zalewom. Teren ten jest zajęty przez mozaikę ekstensywnie użytkowanych łąk i pastwisk, zadrzewień łęgowych oraz zarastających szuwarem starorzeczy. Zachodni fragment obszaru (na zachód od ujścia Prosny) zajmuje duży kompleks zalewowych, zbliżonych do naturalnych, starych łęgów jesionowo - wiązowych i grądów niskich. Znaczne ich fragmenty zachowały się w wyniku ochrony rezerwatowej. Na skutek wybudowania na Warcie zbiornika zaporowego Jeziorsko zmieniony został naturalny rytm hydrologiczny Warty, co pociągnęło za sobą różnorakie zmiany siedliskowe.

Obszar zawiera ostoję ptasią o randze europejskiej E 36 (Dolina Środkowej Warty). Występują co najmniej 42 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Obszar jest bardzo ważną ostoją ptaków wodno - błotnych, przede wszystkim w okresie lęgowym. W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 10% (C6) krajowej populacji rybitwy białowąsej (PCK), powyżej 2% (C3 i C6) krajowych populacji następujących gatunków ptaków: cyranka, gęgawa, krwawodziób, płaskonos, rybitwa białoczelna (PCK), rybitwa białoskrzydła (PCK), rybitwa czarna, rycyk i co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: batalion (PCK), bąk (PCK), błotniak łąkowy, błotniak stawowy, dzięcioł średni, kropiatka, podróżniczek (PCK), brodziec piskliwy, cyraneczka, czajka, czapla siwa, dudek, dziwonia, krakwa, kulik wielki (PCK), sieweczka obrożna (PCK) i zausznik. Stosunkowo wysoką liczebność (C7) osiągają: błotniak zbożowy (PCK), cyraneczka, derkacz, kszyk, ortolan, ślepowron (PCK), zimorodek i świergotek polny;

prawdopodobnie gnieździ się tu bardzo rzadki rożeniec (PCK). Ponadto w liczebności powyżej 1%

populacji krajowej występują dudek, dziwonia, pustułka i remiz, a w liczebności ok. 1% populacji krajowej - przepiórka.

W okresie wędrówki jesiennej występuje czapla biała (do 23 osobników), świstuna do 1500 osobników, żuraw (do 250 osobników) i mieszane stada gęsi do powyżej 5000 osobników. Podczas wędrówki wiosennej tokujące bataliony spotyka się w liczbie do 1200 osobników.

Zagrożeniem jest ograniczenie wezbrań roztopowych oraz nieprzewidywalne zalewy po nawalnych deszczach letnich w okresie od czerwca do sierpnia. Zmiana reżimu hydrologicznego prowadzi do ograniczenia gospodarki łąkowej i pastwiskowej, a w konsekwencji do ekspansji roślinności krzewiastej i drzewiastej na tereny otwarte. Zmiana stosunków wodnych ma również negatywny wpływ na zdrowotność lasów łęgowych w zachodniej części obszaru. W załączniku nr 2, gdzie znajduje się standardowy formularz danych oraz mapa terenu.

OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU Obszar Goplańsko - Kujawski

Obejmuje prawie cała gminę Babiak, część północną i północno - zachodnią Gminy Osiek Mały oraz niewielki, północno -zachodni fragment gminy Kłodawa. Goplańsko - Kujawski Obszar Chronionego Krajobrazu rozciąga się nad Notecią, od okolic Konina do granicy między województwem konińskim a włocławskim. Łączy się również z Nadgoplańskim Parkiem Tysiąclecia w województwie bydgoskim. Jest to teren Pojezierza Kujawskiego, o niezbyt dużych jeziorach i niewielkich połaciach lasu. Dobre gleby przyczyniły się do rozwoju rolnictwa, dlatego w krajobrazie dominują pola uprawne.

Na terenie Gminy znajduje się jeden użytek ekologiczny. Jest to bagno o powierzchni 13,18 ha znajdujące się na terenie wsi Smólniki Osieckie, Leśnictwo Osiek, gm. Osiek Mały.