Średni wiek respondentów wynosił 36 lat. Wśród ogółu badanych (104 osoby) zdecydo-waną większość stanowili mężczyźni – 85,6% (89 osób) (wykres 1).
Najwięcej ankietowanych, to jest 49,1% (51 osób), ukończyło dwuletnie studium po-maturalne w specjalności ratownictwo medyczne, 36,5% (38 osób) stanowiły osoby, któ-re ukończy studia licencjackie, natomiast 14,5% (15 osób) to absolwenci studiów magi-sterskich (wykres 2).
Wykres 2. Wykształcenie respondentów
Źródło: opracowanie własne.
Najwięcej ankietowanych, to jest 51,9% (54 osoby), pracowało w zawodzie ratownika medycznego 11–15 lat. Co piąty respondent (20,2%, to jest 21 osób) pracował od 6 do 10 lat, natomiast 15,4% (16 osób) ankietowanych posiadało staż pracy w przedziale 16–20 lat (wykres 3).
Wykres 3. Staż pracy respondentów
Źródło: opracowanie własne.
Wśród badanych 82,7% (86 osób) ratowników medycznych pracowało w zespo-łach wyjazdowych (ZRM), 15,4% (16 osób) w szpitalnych oddziazespo-łach ratunkowych (SOR), a 1,9% (3 osoby) było zatrudnionych w centrum powiadamiania ratunkowego (CPR) (wy-kres 4).
Zdecydowana większość badanych, to jest 78,8% (82 osoby), uważa, że zakres obo-wiązków ratownika medycznego jest jasno sformułowany w aktach prawnych, nato-miast 20,2% badanych (21 osób) było odmiennego zdania (wykres 5).
192
Wykres 5. Opinie respondentów dotyczące jasności i sprecyzowania obowiązków ratownika medycznego w aktach prawnych
Źródło: opracowanie własne.
Ponad połowa ratowników, to jest 53,8% (56 osób), twierdziła, że ustawa o Państwo-wym Ratownictwie Medycznym odpowiednio chroni ratowników medycznych wykonu-jących swoje obowiązki zawodowe, natomiast 41,3% (43 osoby) było innego zdania (wy-kres 6).
Wykres 7. Rozkład odpowiedzi respondentów na pytanie “Czy ustawa o Państwo-wym Ratownictwie Medycznym odpowiednio chroni ratownika medycznego?”
Źródło: opracowanie własne.
Ponad połowa ratowników medycznych, to jest 52,9% (55 osób), odpowiedziała, że obecny system szkoleń podnoszących kwalifikacje zawodowe w ratownictwie medycz-nym jest dla nich niewystarczający, natomiast 35,6% badanych (37 osób) było zadowolo-nych z oferowazadowolo-nych szkoleń (wykres 7).
Wykres 7. Opinia respondentów na temat szkoleń oferowanych ratownikom medycznym
Źródło: opracowanie własne.
Ponad połowa badanych, to jest 62,5% (65 osób), twierdziła, że współpraca miedzy zespołami ratownictwa medycznego a pracownikami szpitalnych oddziałów ratunko-wych jest na bardzo dobrym lub dobrym poziomie, natomiast 35,6% (42 osoby) ankieto-wanych oceniało omawianą współpracę jako złą lub bardzo złą (wykres 8).
194
Wykres 8. Ocena współpracy między zespołami ratownictwa medycznego a pracow-nikami szpitalnych odziałów ratunkowych
Źródło: opracowanie własne.
Ponad połowa badanych, to jest 56,8% (59 osób) uważała, że system Państwowego Ratownictwa Medycznego funkcjonuje bardzo dobrze lub dobrze (wykres 9).
Wykres 9. Opinie respondentów na temat funkcjonowania Państwowego Ratownic-twa Medycznego w Polsce
Źródło: opracowanie własne.
Połowa badanych (52 osoby) uznała, że najważniejszym mankamentem Państwo-wego Ratownictwa Medycznego są zbyt małe zasoby finansowe, 13,5% (14 osób) jako podstawowy problem systemy wskazało niewystarczającą współpracę pomiędzy jed-nostkami systemu, 10,6% (11 osób) wskazało nieodpowiedni przepływ informacji, 9,6% (10 osób) jako główny problem uznało braki kadrowe, natomiast 7,7% (8 osób) bada-nych uważało, że nieprawidłowe działanie systemu związane jest ze złą organizacją we-wnętrzną (wykres 10).
Wykres 10. Najważniejsze problemy funkcjonowania ratownictwa medycznego w Polsce wskazywane przez badaczy
Źródło: opracowanie własne.
W kolejnym pytaniu poproszono ankietowanych ratowników medycznych o ocenie-nie funkcjonowania polskiego systemu ratownictwa medycznego na tle innych krajów UE. Ponad połowa ankietowanych, to jest prawie 53% (55 osób), była zdania, że ratow-nictwo medyczne w Polsce funkcjonuje bardzo dobrze lub dobrze w porównaniu z toż-samymi służbami w innych krajach UE, natomiast ponad 44% badanych (46 osób) oce-niło, że polski system ratownictwa medycznego w porównaniu z innymi państwami UE funkcjonuje źle (wykres 11).
196
Wykres 11. Opinie ankietowych na temat funkcjonowania ratownictwa medycznego w Polsce na tle innych krajów UE
Źródło: opracowanie własne.
Dyskusja
Obserwując przemiany polskiego systemu ratownictwa na przestrzeni ostatnich lat nie sposób nie dostrzec ogromu wysiłków włożonych w jego unowocześnienie. Nie zawsze były ukierunkowane właściwie, a ewolucja form organizacyjnych nie nadążała za zmia-nami regulacji prawnych, technologii oraz samej koncepcji zintegrowanego systemu ra-townictwa. Z biegiem czasu zmieniało się nie tylko prawo i medyczne wytyczne postę-powania z pacjentem, ale również nastawienie i oczekiwania ratowników medycznych wobec systemu PRM.
Rozwijający się system PRM daje szansę na stworzenie dobrze zorganizowanej struk-tury, która będzie zapewniała efektywną realizację podstawowych celów, czyli udziele-nie w jak najkrótszym czasie osobie w staudziele-nie nagłego zagrożenia życia świadczeń me-dycznych w koniecznym zakresie oraz transport pacjenta do odpowiedniego zakładu opieki zdrowotnej. Dla sprawnego funkcjonowania systemu istotne jest odpowiednie organizowanie i planowanie, które są kluczowymi elementami PRM. Pozwala to na udo-skonalenie funkcjonowania ratownictwa medycznego w Polsce spełniając bądź zbli-żając nas do spełnienia standardów Unii Europejskiej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych w ratownictwie przedszpitalnym.
Opinie ratowników medycznych na temat funkcjonowania systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego w naszym kraju stanowią bardzo istotny element w przygo-towywaniu zmian w ochronie zdrowia i są szczególnie przydatne dla decydentów odpo-Dominika Cichońska, Marlena Seliwiak, Adam Rzeźnicki, Jan Krakowiak
wiedzialnych za ewolucje systemu ochrony zdrowia w Polsce. Analiza zebranego mate-riału empirycznego wykazała, że zdaniem ankietowanych ratowników medycznych sys-tem Państwowego Ratownictwa Medycznego w Polsce działa dobrze, jednak w niektó-rych obszarach wymaga udoskonalenia. Szczególną uwagę respondenci zwracali na nie-wystarczający system szkoleń oferowanych ratownikom medycznym. Problem wydaje się szczególnie istotny, ponieważ kompetencje ratowników przekładają się bezpośred-nio na bezpieczeństwo pacjentów. Powtarzającym się problemem było również niedo-stateczne finansowanie systemu. Zabezpieczenie odpowiednich środków finansowych zagwarantuje modernizację technologiczną, a także zapewni odpowiedni poziom wy-nagrodzeń dla pracowników. Tym samym przyczyni się do zwiększenia poziomu satys-fakcji z pracy i podniesienia jakości oferowanych pacjentom usług.
Wnioski
1. Istnieje potrzeba implementowania dalszych zmian i usprawnień w funkcjono-waniu systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego w Polsce. Prawie co drugi badany uważa, że Ratownictwo Medyczne w naszym kraju funkcjonuje źle lub bar-dzo źle.
2. W opinii większości respondentów organizacja prawna Państwowego Ratow-nictwa Medycznego jest na zadowalającym poziomie. Uważają, że Ustawa z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym daje ratownikom od-powiednią ochronę, a zakres ustawowych obowiązków i uprawnień jest jasno okre-ślony.
3. W celu kontunuowania pozytywnych zmian zachodzących w systemie Państwo-wego Ratownictwa Medycznego w Polsce należy rozważyć zwiększenie zasobów fi-nansowych przeznaczanych na PRM w naszym kraju. Zdaniem połowy ankietowa-nych ratowników największym problemem z jakim boryka się system Państwowego Ratownictwa Medycznego jest właśnie zbyt niski poziom dofinansowania.
4. Należy poszerzyć ofertę bezpłatnych kursów doskonalących skierowanych do ra-towników medycznych. Ponad połowa ankietowanych rara-towników była niezadowo-lona ze szkoleń i kursów dostępnych dla ich grupy zawodowej.
198
Bibliografia
Bem A. (2013), Organizacja i finansowanie ratownictwa medycznego, „Prace naukowe Uniwersy-tetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 319, ss. 158–167.
Furtak-Niczyporuk M., Drop B. (2013), Efektywność organizacji systemu państwowe
ratownic-two medyczne, „Studia Ekonomiczne/Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach”, nr 168, ss. 53–67.
Hartmann‑Sobczyńska R. Ślęzak D. Żuratyński P. (2012), Zasady transportu pacjenta
z obraże-niami wielonarządowymi. PWSZ, Piła.
Jarosławska-Kolman K., Ślęzak D., Żuratyński P. i in. (2016), System Państwowego
Ratownic-twa Medycznego w Polsce, „Zeszyty Naukowe SGSP”, Nr 60(4), ss. 167–183.
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie kwalifikacji zawo-dowych i składu załóg statków żeglugi śródlądowej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1686, z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 15 marca 2007 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowe-go (Dz. U. z 2007 r. Nr 55, poz. 365).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 11 sierpnia 2017 r. w sprawie doskonalenia zawodowego dyspozytorów medycznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1620).
Szarpak Ł. (2012), Organizacja ratownictwa medycznego w Polsce, Wydawnictwo Promotor, Kra-ków.
Szarpak Ł. (2009), Organizacja szpitalnego oddziału ratunkowego, „Ogólnopolski Przegląd Me-dyczny”, nr 12, ss. 22–26.
Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1260). Ustawa z dnia 25 lipca 2001 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2001 r. Nr 113, poz. 1207).
Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2006 r. Nr 191, poz. 1410 ze zm.).
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r., poz. 947).
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o akredytacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 418 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 112, poz. 654). Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wod-nych (Dz. U. z 2011 r. Nr 208, poz. 1240).
Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach nar-ciarskich (Dz. U. z 2011 r. Nr 208, poz. 1241).
Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 611). Ustawa z dnia 26 czerwca 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2011 r. Nr 113, poz. 657 z późn. zm.).
WHO Regional Office for Europe (2008), Emergency Medical Services Systems in the European