Analizowanie wyników zaimportowanej ankiety

Po przygotowaniu, a następnie zaimportowaniu danych kwestionariuszowych przychodzi czas, aby sprawdzić i wykorzystać możliwości, jakie daje program w związku z ich analizą. Czynności oraz operacje, jakie można wykonać po otwar-ciu zestawu danych w Podglądzie Szczegółów (Detail View), mogą dotyczyć:

Po pierwsze, możliwości ukrywania kolumn po to, aby ograniczyć ilość danych, w które badacz chce mieć wgląd. Na przykład, aby zobaczyć pierwszą kolumnę w zbio-rze danych obok piątej kolumny, można ukryć kolumny występujące pomiędzy nimi. W ten sposób łatwiej zestawić ze sobą informacje z interesujących badacza kolumn.

Po drugie, można użyć funkcji sortowania lub filtrowania, aby poszukiwać wzorców w swoich danych. Na przykład, jeśli zestaw danych zawiera odpowiedzi ankietowe i zawiera pola klasyfikujące dla płci, można użyć funkcji sortowania lub filtrowania, aby wyświetlić odpowiedzi mężczyzn bądź kobiet.

Po trzecie, można po prostu zakodować odpowiedzi, czyniąc to na różne spo-soby, tak aby wyłonić istotne dla badacza tematy, zagadnienia czy wątki, które znajdą swoją reprezentację w wygenerowanych kategoriach (węzłach).

Po czwarte, można wykorzystać całą baterię zapytań, w jakie wyposaża bada-cza program NVivo, po to, aby znaleźć, a następnie zakodować wyłonione motywy bądź wątki. W tym celu można na przykład uruchomić opcję zapytań o częstotli-wość słów, aby zidentyfikować popularne tematy w odpowiedziach badanych bądź wykorzystać zapytania dotyczące wyszukiwania słownikowego, aby znaleźć wszyst-kie miejsca, w których występują interesujące badacza słowa kluczowe oraz frazy.

Poniżej (punkty 2.4.1–2.4.4) prezentujemy kilka przykładów wglądu w dane, mając jednak na uwadze, że nie wyczerpują one możliwości samego narzędzia ani preferencji korzystających z niego badaczy. Niemniej jednak dają pewien ob-raz tego, jakie możliwości stwarza program NVivo osobom, które w swojej pracy korzystają z danych ustrukturyzowanych.

2.4.1. Zestawienia oparte na odpowiedziach na pytania

Przede wszystkim badacz może zestawić i zebrać wszystkie odpowiedzi na do-wolne pytania, jakich udzielili respondenci. Kreator importu ankiety zbiera bo-wiem odpowiedzi na każde otwarte pytanie ankiety w węźle tematycznym (kate-gorii), umożliwiając w ten sposób grupowanie pozyskanych danych.

Korzystając z poniższych danych przykładowych, przy pomocy kreatora moż-na utworzyć i zakodować moż-następujące węzły tematyczne, będące odpowiedzia-mi na pytania w ankiecie.

Pytanie 4: Jak możemy poprawić dostępność miejsc publicznych dla osób z dysfunkcją ruchu? Pytanie 5: Inne propozycje ulepszeń poprawiające dostęp-ność?

Tabela 9. Tabela reprezentująca zestawienie oparte na odpowiedziach na pytania ankietowe P1 Imię P2 Wiek P3 Płeć

P4 Jak możemy poprawić dostępność miejsc publicznych dla osób

z dysfunkcja ruchu?

P5 Propozycje innych ulepszeń poprawiające

dostępność Anna 29 K Myślę, że powinno być

więcej stref parkowania samochodów dla osób niepełnosprawnych.

Więcej autobusów nisko-podłogowych pomogłoby w przemieszczaniu się oso-bom niepełnosprawnym. Jacek 31 M Powinna być lepiej

rozwi-nięta infrastruktura w po-staci podjazdów, wind i tym podobnych.

Powinniśmy stworzyć wię-cej przestrzeni przyjaznych osobom, które mają pro-blemy z poruszaniem się. Maria 52 K Najlepiej byłoby

przeorga-nizować przestrzeń miej-ską.

Myślę, że powinno się za-dbać o nierówne chodniki. Piotr 47 M Tylko kompleksowe

my-ślenie ma przyszłość. Edu-kacja od najmłodszych lat poprawiłaby sytuację.

Więcej funduszy na mo-dernizację przestrzeni pu-blicznej.

Program NVivo oferuje wiele opcji, które pozwalają na wykorzystanie w pro-cesie analitycznym odpowiedzi na pytania odnoszące się do danego węzła. Przy-kładowo można:

– po pierwsze, otworzyć węzeł i zobaczyć całą składającą się na niego treść. Następnie można dokonać bardziej szczegółowego kodowania, wyodrębniając pomniejsze i konkretne kwestie. Na przykład, można zebrać wszystkie odpowie-dzi, w których respondenci wspominali o likwidacji barier architektonicznych;

– po drugie, uruchamiając zapytanie dotyczące częstotliwość słów, moż-na zmoż-naleźć typowe słowa lub pojęcia pojawiające się w odpowiedziach moż-na dane pytanie. Na przykład, jak często pojawiała się kwestia barier architektonicznych w analizowanych materiałach;

– po trzecie, uruchamiając zapytanie dotyczące przeszukiwania słownikowe-go, można przeszukać dane pod względem określonych słów bądź pojęć, używa-jąc do tego celu węzła reprezentuużywa-jącego dany motyw. Na przykład, można wyko-rzystać „wykształcenie” w procesie przeszukiwania i zakodować wszystkie wyniki w nowym węźle tematycznym;

– po czwarte, można generować diagramy analizy skupień. Na przykład, moż-na zbadać podobieństwo między odpowiedziami moż-na pytanie 4 a odpowiedzia-mi na inne pytania ankiety;

– po piąte, korzystając z opcji automatycznej analizy zawartość treści obecnej w węzłach, można wykryć motywy lub nastroje.

2.4.2. Zestawienia oparte na odpowiedziach respondentów

Innym sposobem na wykorzystanie danych z zaimportowanego arkusza lub ankiety jest możliwość przeszukiwania odpowiedzi każdego respondenta biorą-cego udział w badaniu. Odpowiedzi z ankiety są przechowywane w węźle przy-padku, który reprezentuje każdego respondenta. Jeśli dane zawierają pytania zamknięte, które opisują respondentów, na przykład imię, wiek i płeć, kreator utworzy z nich atrybuty przypadków.

Korzystając z przykładowych danych z tabeli 9, kreator utworzy cztery przy-padki klasyfikacji Osoba z atrybutami Wiek i Płeć. Odpowiedzi na pytania 4 i 5 będą kodowane w ramach tych przypadków.

Odpowiedzi zakodowane w węzłach przypadków (dotyczących responden-tów) można następnie poddać analizie, wykorzystując do tego celu różne opcje programu NVivo, które porównują wartości ich atrybutów. W ten sposób można:

– po pierwsze, utworzyć wykres, aby porównać atrybuty demograficzne re-spondentów i dzięki temu znaleźć charakteryzujące badaną grupę własności, np. może się okazać, że nasi respondenci to w większości mężczyźni poniżej 30. roku życia;

– po drugie, można wygenerować diagram analizy skupień, który porównuje wartości atrybutów dotyczących respondentów. Na tej podstawie można na przy-kład sprawdzić, czy istnieją grupy respondentów o podobnych cechach albo czy są jakieś „wartości odstające”, a więc respondenci o cechach demograficznych, które bardzo różnią się od pozostałych;

– po trzecie, wykorzystując zapytanie o częstotliwość słów, można znaleźć ty-powe słowa lub pojęcia w odpowiedziach na pytanie 4 i w ten sposób zakodować wyniki w nowych węzłach w celu dalszego udoskonalenia analizy;

– po czwarte, uruchamiając zapytanie wyszukiwania tekstowego, można szu-kać określonych słów lub pojęć. Na przykład można wyszuszu-kać zmienną „wykształ-cenie” i zakodować wszystkie wyniki w nowym węźle;

– po piąte, jeśli treść ankiety jest gromadzona zarówno w węzłach pytań (Pytanie 4, Pytanie 5), jak i węzłach przypadków (Anna, Jacek, Maria, Piotr) można przeanalizować, jakich odpowiedzi na dane pytania udzielają respon-denci z różnych grup demograficznych. Na przykład, można użyć zapytań bazu-jących na kodach, aby wyświetlić wszystkie odpowiedzi mężczyzn poniżej 30. roku życia na pytanie 4 bądź skorzystać z zapytania dotyczącego częstotliwości słów, aby znaleźć najczęściej występujące słowa lub pomysły w odpowiedziach kobiet na pytanie 5.

2.4.3. Kodowanie danych w oparciu o istniejące wzorce kodowania

Interesującą propozycją dla osób posiadających program NVivo w wersji Plus jest możliwość wykorzystania funkcji automatycznego kodowania w oparciu o istniejące wzorce kodowania na bazie danych pochodzących z kwestionariuszy. W ten sposób można przyspieszyć proces kodowania odpowiedzi ankietowych. Przy czym, zanim użyjemy kodowania opartego na wzorcach, trzeba koniecznie zacząć od ręcznego, pilotażowego kodowania odpowiedzi (przeważnie wystarczy od 5 do 10% odpowiedzi).

Jeśli zestaw danych zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące szeregu tema-tów lub problemów, lepsze wyniki można uzyskać, jeśli automatycznie koduje się na raz odpowiedzi na jedno pytanie, używając określonych węzłów tematycznych związanych z tym pytaniem. Ważne jest również, aby filtrować wiersze w zesta-wie danych, co pozwoli na wyśzesta-wietlenie tylko tych odpozesta-wiedzi, które mają zostać wykorzystane w kodowaniu pilotażowym.

Aby ukryć odpowiedzi, które zostały już zakodowane, można wykorzystać funkcje filtrowanie w zestawie danych. Filtrowanie danych ma na celu upewnie-nie się, że kodowaniu upewnie-nie podlegają już wcześupewnie-niej zakodowane odpowiedzi. Po wykonaniu filtrowania należy zawsze ponowić procedurę autokodowania zesta-wu danych, aby zebrać odpowiedzi w nowym węźle dla każdego pytania.

2.4.4. Zakresowe grupowanie wartości demograficznych

Na koniec warto także wspomnieć o możliwości, jaką oferuje program NVivo w przypadku pracy na danych pochodzących z kwestionariuszy oraz ankiet, to jest grupowaniu wartości demograficznych w wybrane zakresy. Opcja ta może się okazać szczególnie przydatna, gdy zestaw danych zawiera takie dane jak np. wiek respondentów, natomiast badaczowi zależy na ustaleniu, w jakim przedziale wie-kowym mieści się dany uczestnik, nie zaś na określeniu jego dokładnego wieku.