Asocjacja wapienna

Asocjacja wapienna obejmuje utwory osiarkowane i płonne, wśród których wydzielono następujące facje: mudstone płonne, mudstone osiarkowane, mudstone poselenitowe płonne, mudstone poselenitowe osiarkowane, floatstone płonne, floatstone

osiarkowane, floatstone poselenitowe płonne, floatstone poselenitowe osiarkowane,

rudstone płonne, rudstone osiarkowane, rudstone poselenitowe płonne, rudstone poselenitowe osiarkowane, wapienie gruboposelenitowe, bindstone osiarkowane oraz kalkrety.

Facje wapienne są przedstawione na tablicach 10-37.

Mudstone płonny (tabl. 10, 11)

Wapienie te mają barwę jasnoszarą, szarą i ciemnoszarą oraz wykazują zróżnicowany stopień lityfikacji. Zawierają laminy i smugi ilaste, przekładające się z laminami wapiennymi lub ilasto-wapiennymi (tabl. 10a-f).

W obrazie mikroskopowym, tło tych utworów jest zdominowane przez mikryt i mikrosparyt z rozproszonymi minerałami ilastymi i pirytem (tabl. 11a-f). Kryształy mikrosparytu tworzą drobne, nieregularne i nieostre skupienia, bezładnie rozmieszone wśród mikrytu. Sparyt kalcytowy tworzy laminy wapienne lub cementy wypełniające szczeliny. Szczeliny w mudstone pojawiają się lokalnie. Ich przebiegi są nieregularne, zygzakowate i rozgałęziające się. Grubość szczelin dochodzi do 1 cm i może się gwałtownie zmieniać aż do ich zaniku. Szczeliny te mają ostre granice ze skałą otaczającą i są wypełnione cementami kalcytowymi. Obserwuje się kilka generacji cementów kalcytowych. Ścianki boczne szczelin są pokryte najczęściej cementem

obwódkowym (izopachytowym) o grubości do 0,08 mm, podczas gdy ich wnętrza są

wypełnione cementem blokowym o wielkości kryształów do 0,7 mm (tabl. 11a). Spękania o szerokości do 0,1 mm są niekiedy wypełnione cementem obwódkowym.

Miejscami w tle wapiennym mudstone płonnych są widoczne pory,

przypominające swym kształtem ziarna i skupienia siarki. Kształty tych por są nieregularne o długościach do 1 mm i szerokościach do 0,6 mm (tabl. 11b, c). Ich krawędzie mogą być zaokrąglone, ostre lub strzępiaste. Część por jest wydłużona do 0,6 mm (tabl. 11d) i ma kształt klinowaty, soczewkowy lub listewkowy, co odpowiada drobnym kryształom selenitów. Pory te występują pojedynczo, są rozsiane w tle skalnym lub tworzą nieregularne skupienia złożone z kilkudziesięciu por na odcinku skały o długości do 1 cm. Towarzyszą im miejscami kanciaste intraklasty wapienne o kształtach nieregularnych i wymiarach nie przekraczających 1 mm (tabl. 11e). Niektóre z intraklastów posiadają laminację ilastą widoczną makroskopowo. Na krawędziach por

jest widoczny niekiedy słabo rozwinięty cement blokowy. Kryształy tego cementu mają

wielkość do 100 µm. Ich kształty są nieregularne, czasem wydłużone i ostro zakończone. Kryształom tym towarzyszą często drobne skupienia mikrytu lub 97

mikrosparyt. Skupienia sparytowe stanowią przerosty lub nieregularne wrostki pomiędzy większymi kryształami cementu blokowego (tabl. 11e). Lokalnie, mikryt i mikrosparyt z pojedynczymi kryształami sparytu wypełniają całkowicie mniejsze pory.

Laminy ilaste w tych wapieniach są faliste o miąższości do 0,2 cm (tabl. 10b). Powszechne są laminy ilasto-wapienne o barwie szarej lub ciemnoszarej, niekiedy

czarnej lub brunatno-czarnej. Laminy te mogą być faliste, nieregularne, poziome lub

nachylone do 10° (tabl. 10c-f), a lokalnie do 20°. Długość lamin ilasto-wapiennych

dochodzi do 3 cm, a miąższość do 0,4 cm (tabl. 10c) i miejscami do 0,9 cm. Ich granice są nierówne, a miąższość może się miejscami szybko zmieniać (tabl. 10e). Obserwacje mikroskopowe wykazują, że laminy te są złożone z substancji ilastej z domieszką mikrytu i amorficznej substancji organicznej (tabl. 11f) ze skupieniami pirytu o kształtach nieregularnych lub wydłużonych do 500 µm.

Lokalnie, mudstone płonne zawierają jasnoszare laminy wapienne (tabl. 10a). Miąższość lamin dochodzi do 1 cm i może się zmniejszać do 0,2 cm na dystansie paru centymetrów. Ich granice ze skałą otaczającą są nierówne i wyraźnie lub niewyraźnie przechodzą w szare tło skalne. Laminy te tworzy sparyt kalcytowy. Zawierają one lokalnie pory okrągławe o średnicy do 0,3 cm lub pojedyncze, wydłużone do 0,3 cm przy szerokości do 0,1 cm (tabl. 10a).

Facja ta może odpowiadać SMF 23 zgodnie z podziałem Flügla (2004).

Mudstone płonne występują głównie poza złożem, od strony południowej i stosunkowo częściej w stropie serii chemicznej. Na granicy złoża oraz poza złożem, od jego strony południowej występują mudstone płonne słabo zlityfikowane. Mudstone płonne występujące w złożu osiągają miąższość do 0,6 m. Przewarstwiają one iło-mułowce, przykrywają rudstone płonne i podścielają mułki wapienne. Mudstone płonne obszaru pozazłożowego mają zmienną miąższość od 0,2 m do 4 m. Są one obecne w całym profilu serii chemicznej, jednak rzadziej w jego dolnej części.

Mudstone płonne występujące w stropie serii chemicznej przykrywają mudstone

poselenitowe płonne, iło-mułowce, rudstone płonne. W pozostałych częściach profilu

serii chemicznej mudstone płonne przewarstwiają płonne mudstone poselenitowe i

rudstone oraz mułki wapienne, podścielają bądź przykrywają mułki wapienne, płonne

rudstone poselenitowe i rudstone. Kontakty mudstone płonnych z facjami otaczającymi

są na ogół wyraźne i podkreślone zmianami litologicznymi i cechami sedymentologicznymi, zwłaszcza przy granicach z facjami klastycznymi – iło-98

mułowcami i mułkami wapiennymi. Kontakty z floatstone płonnymi i rudstone płonnymi są podkreślone intraklastami, natomiast z mudstone poselenitowymi płonnymi i rudstone poselenitowymi płonnymi, granice uwidaczniają się przez pojawianie się mniej lub bardziej licznych reliktów po pierwotnych kryształach gipsów.

Tabl. 10. Mudstone płonny. a. Mudstone silnie zlityfikowany, przedzielony mało regularną, jasnoszarą laminą wapienną z pojedynczymi porami o zmiennej grubości, stanowiącą prawdopodobnie wypełnienie pustki krasowej. Widoczna jest ostra granica górna oraz silnie nieregularna, zatokowa i mało wyraźna granica dolna. Durdy 123, głęb. 495,0 m. b. Mudstone nieporowaty, silnie zlityfikowany, z rytmiczną, falistą laminacją ilastą i miejscami z drobnymi uskokami synsedymentacyjnymi (strzałki). U góry i u dołu skały występują warstewki materiału ilastego nadające warstwową teksturę tej facji. Skopanie 144, głęb. 241,6 m. c. Mudstone słabiej zlityfikowany, nieporowaty, z nieregularnymi laminami i żyłkami kalcytu

pylastego i ciemnymi laminami ilastymi. Laminacja jest zorientowana skośnie. Zwraca uwagę pozioma stratyfikacja dolnej warstwy, wyrażona drobnymi i jasnymi smugami bardziej wapiennymi, która jest skośnie i ostro ścięta ciemniejszą warstwą, wyraźnie i skośnie laminowaną materiałem ilastym (strzałka), który staje się rozproszony i zanika ku górze. Niezgodny kontakt tych warstw wskazuje na powierzchnię rozmycia. Wola Baranowska 140, głęb. 230,7 m. d. Mudstone słabo zlityfikowany z falistymi laminami wapiennymi, niekiedy o przebiegu zatokowym. W środkowej części skały, silniej laminowanej materiałem ilastym (ciemniejszy), jest widoczna struktura spływowa. Jarossy 147, głęb. 322,8 m. e. Mudstone słabo zlityfikowany z ostro zaznaczonymi jasnymi laminami/smugami kalcytowymi o nierównych granicach oraz mało regularnymi ciemnymi smugami bardziej ilastymi. Smugi lamin nadają teksturę warstwową. Mucharzów 151, głęb. 125,4 m. f. Masywny mudstone słabo zlityfikowany z pojedynczymi intraklastami wapiennymi (strzałki). Przy intraklastach wapiennych występują faliste laminy ilaste

Tabl. 11 Mudstone płonny. Płytki cienkie. Światło przechodzące. a. Mikrytowe tło skalne z rozproszonymi skupieniami pirytu (czarne punkty). Kalcytowy cement blokowy wypełnia główną część szczelin, podczas gdy ich ścianki pokrywa cement izopachytowy. Nikole skrzyżowane. Lipnik 97, głęb. 124,7 m. b. Nieregularne pory o niejasnej genezie (posiarkowe?) w mikrytowo-sparytowym tle skalnym. Nikole równoległe. Wola Baranowska 140, głęb. 230,6 m. c. Liczne drobne pory niejasnego pochodzenia w sparytowym tle skalnym. Nikole równoległe. Wola Baranowska 140, głęb. 230,2 m. d. Pory po kryształach gipsu (strzałki) w sparytowym tle skalnym. Na ściankach niektórych por są zachowane resztki cementów blokowych. Nikole równoległe. Wola Baranowska 140, głęb. 231,7 m. e. Mikrytowe intraklasty wapienne (strzałki) w mikrytowo-sparytowym tle skalnym z porami po drobnych okruchach lub kryształach gipsu. Nikole równoległe. Wola Baranowska 140, głęb. 231,4 m. f. Nieregularne laminy ilasto-organicze w mikrytowym tle skalnym masywnego mudstone płonnego. W niektórych laminach są obecne skupienia pirytu (strzałki). Nikole równoległe. Wola Baranowska 140, głęb. 236,1 m

Mudstone osiarkowany (tabl. 12, 13)

Mudstone osiarkowane są szare, twarde i zazwyczaj makroskopowo nieporowate

(tabl. 12a-h). Osiągają miąższości do 8 m i występują powszechnie w badanych

otworach w strefie całego złoża. Osiarkowanie tych utworów nie przekracza zwykle

kilku procent, a lokalnie, na odcinkach rdzeni o długości do kilkunastu centymetrów,

dochodzi do ponad 50% objętości rdzenia. Porowatość tych wapieni jest ogólnie

niewielka. Miejscami są widoczne pojedyncze makroskopowe pory lub ich większe

skupienia, występujące na odcinkach do kilkunastu centymetrów. Pory występują w tle

wapiennym oraz w warstwach i laminach siarkowych. Pory widoczne w tle wapiennym mają wielkość najczęściej do 2 mm, są wydłużone, soczewkowate i nieregularne. Bardziej regularne pustki są zaokrąglone lub mają ostre zakończenia. Pory występujące w warstwach siarkowych są często wydłużone do 3 cm i mają szerokość do 1 cm. Powierzchnie por nieregularnych są pokryte siarką krystaliczną o grubości do 3 mm, rzadziej celestynem i kalcytem, a ich wielkość dochodzi do 1 cm.

Siarka rodzima jest wykształcona w tych wapieniach w odmianach krystalicznej, zbitej, rzadziej pylastej. Może być rozproszona w tle skalnym lub tworzyć warstwy,

laminy, skupienia, ziarna owalne lub drobne, przypominające intraklasty siarkowe o

wielkości rzadko przekraczającej 1 cm.

W tej facji dominuje siarka rozproszona w postaci falistych lub nieregularnych przerostów, smug i lamin. Miąższość lamin siarki rozproszonej rzadko przekracza 0,2 cm. Laminy te przechodzą miejscami w smugi faliste lub nieregularne, zanikające w tle

skalnym szybko lub stopniowo na odcinku kilku centymetrów (tabl. 12a). Często

obserwuje się skupienia siarki rozproszonej w postaci pseudoziaren o średnicach do 1 cm (tabl. 12b), kształtach nieregularnych i konturach strzępiastych (tabl. 13a). Są one bezładnie rozmieszczone w tle skalnym lub kontaktują ze sobą tworząc agregaty 101

złożone z kilku pseudoziaren (tabl. 13b). Pseudoziarna takie układają się niekiedy w laminy ciągłe i nieciągłe lub smugi lekko faliste o nachyleniach do kilku stopni (tabl. 12c).

Siarka krystaliczna buduje w tych wapieniach warstwy, laminy lub występuje

jako pojedyncze kryształy w tle skalnym, bądź stanowi wypełnienia szczelin (tabl. 12d; 13c).

Siarka zbita tworzy warstwy i laminy oraz ziarna (tabl. 12e, f; 13d). Zwraca uwagę powszechność warstw i lamin zbudowanych z mieszanego typu osiarkowania: siarki krystalicznej i zbitej. Ich nachylenie dochodzi do 30°, jednak najczęściej nie przekracza 10°.

Charakterystycznym składnikiem osiarkowania tych mudstone są ziarna siarki

zbitej (tabl. 12f; 13e). Występują one zwykle pojedynczo w tle wapiennym lub tworzą

nagromadzenia, w których niektóre ziarna mogą kontaktować ze sobą. W miejscach kontaktu ziaren siarkowych z innymi ziarnami siarkowymi obserwuje się deformacje kompakcyjne (tabl. 13f). Przy ziarnach siarkowych widoczne są ciągłe i nieciągłe deformacje lamin ilastych. Mogą się one wyginać powyżej i poniżej ziaren siarki lub urywać na ich powierzchniach bocznych (tabl. 5c).

Mudstone osiarkowane zawierają miejscami warstwy celestynu o barwie białej

lub siarkowo-celestynowe o zmiennych proporcjach obu składników mineralnych (tabl.

12g) i zmiennym układzie przestrzennym obu minerałów. Ich miąższość dochodzi do 3 cm. Siarka może zajmować dolną i górną powierzchnię warstwy, podczas gdy celestyn stanowi jej część środkową. Siarka tworzy często górne lub dolne powierzchnie takich warstw, podczas gdy ich pozostałe części są zbudowane z celestynu lub w obrębie warstwy celestynu występują nieregularne przerosty siarki krystalicznej lub jej pojedyncze kryształy.

Minerały ilaste są w tych wapieniach rozproszone w tle warstw wapiennych (tabl. 12c) lub tworzą wyraźne laminy i smugi (tabl. 12h). Często są widoczne jednocentymetrowe pakiety lamin składające się z kilku do kilkunastu lamin ilastych przedzielonych laminami wapiennymi. W pakietach lamin ilastych i ilasto-wapiennych, we względnie grubszych interlaminach bardziej ilasto-wapiennych, występują okrągłe, elipsoidalne lub nieregularne ziarna siarki zbitej o średnicy do 0,6 cm (tabl. 5b, c).

W mudstone osiarkowanych występują lokalnie deformacje spływowe oraz uskoki synsedymentacyjne (tabl. 5f). Towarzyszą im okruchy brekcji uskokowej o 102

kształtach nieregularnych lub wydłużonych do 1 cm i szerokości do 0,4 cm. Ponadto, są widoczne miejscami drobne powierzchnie rozmyć sedymentacyjnych (tabl. 12f, g; 13d).

Mudstone osiarkowane są na ogół pozbawione ziaren węglanowych. Intraklasty wapienne pojawiają się tylko lokalnie i częściej w bardziej zailonych odmianach tej facji. Są one kanciaste, o wielkości nie przekraczającej 1 cm. Występują pojedynczo i są bezładnie rozmieszczone w tle skalnym. Mogą być laminowane iłem oraz siarką lub są pozbawione laminacji.

W obrazie mikroskopowym utwory te są niejednorodne. Głównym ich składnikiem jest mikryt, który zawiera domieszkę rozproszonych minerałów ilastych,

pojedyncze relikty drobnych kryształów gipsu, skupienia pirytowe oraz siarkę rodzimą

(tabl. 13a-h). Sparyt występuje wśród mikrytu w postaci skupień, przerostów

nieregularnych lub pojedynczych kryształów blokowych. Kryształy sparytu są nieregularne lub wydłużone do 60 µm. Ich krawędzie są równe lub lekko łukowate o zakończeniach ostrych lub gładkich. Peloidy w mudstone osiarkowanych występują dość często. Mają kształty okrągławe lub wydłużone do 0,3 mm i nieostre kontury. Są

rozproszone w tle skalnym (tabl. 13g) lub tworzą laminy i smugi, w których ziarna

wydłużone są ułożone równolegle do siebie, wyznaczając ogólną stratyfikację tych utworów (tabl. 13h).

Facja ta może odpowiadać SMF 23 zgodnie z podziałem Flügla (2004).

Mudstone osiarkowane dominują wśród osadów serii chemicznej i występują w całym jej profilu. W jednym z badanych otworów (Pliskowola 108) (fig. 11) wapienie te zalegają bezpośrednio na osadach warstw baranowskich. Mudstone osiarkowane bardziej zailone występują w południowo-wschodniej części złoża.

Mudstone osiarkowane mogą przykrywać floatstone płonne, floatstone poselenitowe, iło-mułowce, mudstone poselenitowe i rudstone płonne, a podścielać mudstone poselenitowe, mułki wapienne, iło-mułowce, margle lub rudstone płonne. Facje te mogą przewarstwiać iło-mułowce, mudstone poselenitowe lub rudstone płonne. Przejścia tych utworów w inne facje wapienne odbywają się na odcinku kilku centymetrów. Uwidaczniają się one zmianami litologicznymi przy kontaktach z iło-mułowcami i mułkami wapiennymi, pojawianiem się intraklastów przy granicach z rudstone płonnymi i floatstone płonnymi lub obecnością reliktów po pierwotnych kryształach gipsów przy kontaktach z wapieniami poselenitowymi. Miejscami, granicę między mudstone osiarkowanymi, a innymi facjami stanowią powierzchnie erozyjne.

Tabl. 12. Mudstone osiarkowany. a. Obfite osiarkowanie siarką rozproszoną tworzącą nieregularne laminy i smugi (jasnoszare) o zmiennej miąższości w szarym tle wapiennym. Miejscami są widoczne

skupienia siarki zbitej (żółta) i krystalicznej (miodowa). W dolnej części skały jest widoczne zaburzenie lamin wapiennych i siarki rozproszonej, które zanika ku górze, gdzie obserwuje się teksturę chaotyczną. W lewej dolnej części skały widać kompensacyjne wypełnianie osadem drobnego obniżenia. Mucharzów 149, głęb. 244,0 m. b. Bezładnie rozmieszczone pseudoziarna siarki rozproszonej występujące pojedynczo lub w skupieniach agregacyjnych (białe strzałki). W tle wapiennym występują liczne, krótkie, faliste, nieciągłe laminy i smugi ilaste (czarne strzałki). Łęg 58, głęb. 139,8 m. c. Laminy zbudowane z pseudoziaren siarki rozproszonej w wapienno-ilastym tle skalnym. W środkowej i dolnej części skały widać wydłużone i krótkie skupienia siarki krystalicznej (żółta). Międzywodzie 119, głęb. 246,6 m. d. Faliste warstwy i laminy siarki krystalicznej (żółta) o zmiennej miąższości w tle wapiennym z nieregularnymi smugami siarki rozproszonej (jasnoszara). W dolnej i górnej części skały są widoczne drobne, pojedyncze ziarna siarki zbitej (białawe). Łęg 58, głęb. 135,2 m. e. Nieciągłe i nieostre smugi siarki zbitej o jasnożółtej barwie. W laminach jest obecna lokalnie siarka krystaliczna. Tło wapienne jest niejednorodne, bezteksturalne, z rozproszoną domieszką materiału ilastego. Mikołajów 60, głęb. 134,2 m. f. Ziarna siarki zbitej w laminowanym tle wapiennym. Na niektórych ziarnach są widoczne deformacje kompakcyjne (strzałki). W środkowej części skały jest obecna warstwa złożona z źle wysortowanych intraklastów mudstone laminowanego, pomiędzy którymi tkwią zmiennie upakowane ziarna siarki zbitej. Warstwa ta zawiera drobne skupienia siarki krystalicznej (żółta). Białawe smugi stanowią smużyste nagromadzenia siarki rozproszonej. Górna powierzchnia tej warstwy jest zaznaczona wyraźną, falistą powierzchnią rozmycia, oddzielającą wyżej leżącą, bardziej zailoną i mniej osiarkowaną warstwę (czarna strzałka). Łęg 58, głęb. 144,8 m. g. Równolegle ułożone warstwy i laminy siarkowo-celestynowe. Celestyn (biały) znajduje się w środkowej lub górnej części warstewek. Zwracają uwagę nierówne kontury warstw zmineralizowanych. Warstwa zmineralizowana w górnej części skały jest oddzielona od wyższej części ostrą i nierówną granicą erozyjną, podkreśloną ciemnoszarym materiałem ilastym (strzałka). Warstwy wapienne niejednorodnie osiarkowane siarką typu rozproszonego i podrzędnie ze skupieniami siarki krystalicznej (żółta). Skopanie 134, głęb. 238,7 m. h. Laminy ilaste o nieregularnych drobno- i grubofalistych przebiegach, tworzących wiązkę lamin w tle wapiennym. W tle skalnym występuje siarka rozproszona oraz pojedyncze skupienia siarki krystalicznej (żółta). Holendry 135, głęb. 250,5 m

Tabl. 13. Mudstone osiarkowany. Płytki cienkie. a. Skupienia siarki rozproszonej o strzępiastych konturach. Widoczne są bardzo drobne kryształy siarki przerastające się z jednorodnym tłem wapiennym

mikrytowym. Nikole równoległe. Międzywodzie 119, głęb. 235,6 m. b. Masywne skupienia siarki rozproszonej tworzące nieregularne smugi z pojedynczymi ziarnami siarki zbitej (strzałki) w mikrytowym tle wapiennym. Nikole równoległe. Mikołajów 85, głęb. 130,3 m. c. Skośna lamina siarki krystalicznej (środkowa część zdjęcia), złożona z kryształów o pokroju blokowym (ciemniejsze i jednorodne), przerastająca się z drobniejszymi, blokowymi kryształami kalcytu (białawe pola). Powyżej i poniżej laminy są obecne okrągławe skupienia siarki rozproszonej (ciemne ziarna) w wapiennym tle mikrytowym (nieco jaśniejszym). Nikole równoległe. Holendry 135, głęb. 246,8 m. d. Jaśniejsze i ciemniejsze mułowe warstwy wapienne, laminowane i smugowane. Pakiet górny jest oddzielony od dolnego nierówną powierzchnią rozmycia (czarna strzałka). Różnie wykształcone smugi i laminy siarki zbitej (białe strzałki) w niejednorodnym, laminowanym i smugowanym mikrytowym tle skalnym. Miejscami są widoczne drobne spękania wypełnione siarką zbitą. Nikole skrzyżowane. Łęg 58, głęb. 149,0 m. e. Ziarna siarki zbitej w jednolitym, bezteksturalnym, mikrytowym tle skalnym. Ziarna siarki są przeważnie okrągłe i owalne (szaro-żółtawe) i mają zmienną wielkość. Pomiędzy większymi i bardziej rozproszonymi ziarnami siarki jest obecna siarka rozproszona (ciemna) tworząca laminy. Nikole równoległe. Łęg 58, głęb. 148,5 m. f. Owalne i jednorodne ziarna siarki zbitej z deformacjami kompakcyjnymi (strzałka) w mikrytowym tle wapiennym. Nikole równoległe. Skopanie 144, głęb. 247,3 m. g. Masowo nagromadzone peloidy rozproszone w sparytowym tle skalnym. Tekstura jest bezkierunkowa. Widoczne jest zmienne upakowanie dobrze wysortowanych peloidów (por. środkową część zdjęcia i prawy dolny róg zdjęcia). Nikole równoległe. Holendry 135, głęb. 249,4 m. h. Laminy i smugi peloidowe (środkowa część zdjęcia) w mikrytowo-sparytowym tle skalnym. W dolnej i górnej części zdjęcia są widoczne masywne, ciemniejsze skupienia siarki zbitej i krystalicznej. Nikole równoległe. Koło 106, głęb. 170,9 m

Mudstone poselenitowy płonny (tabl. 14, 15)

Mudstone poselenitowe płonne są na ogół twarde, o barwie jasnoszarej do

ciemnoszarej (tabl. 14a-d) i zwykle wyraźnie porowate. Głównymi składnikami

ziarnowymi tych wapieni są relikty pierwotnych kryształów gipsu selenitowego (pseudomorfozy), pojedyncze intraklasty wapienne oraz peloidy i drobne ziarna pirytu

w tle. Pory mają średnice do 1,5 cm (tabl. 14a), a najczęściej do kilku milimetrów (tabl.

14b). W przekrojach poprzecznych są okrągławe lub nieregularne, o ostrych

zakończeniach. Miejscami, pory są wydłużone do 1 cm i mają szerokość do kilku milimetrów (tabl. 14a).

Utwory te są rzadko laminowane. Laminy są wapienne, przeważnie poziome lub

faliste, miejscami nachylone do 10°, o miąższości od kilku milimetrów do 1 cm (tabl.

14c). Są wyraźnie częstsze od rzadkich interlamin ilastych, które są faliste lub rzadziej

nieregularne (tabl. 14d).

Tło skalne tej facji jest mikrytowo-sparytowe, w którym sparyt przerasta się nieregularnie z mikrytem (tabl. 15a) i występuje jako agregaty większych kryształów lub wypełnia spękania. Sparyt dominuje lokalnie w tle skalnym tworząc kryształy o wielkości do 160 µm (tabl. 15b). Przejścia mikrytu w mikrosparyt są często nieostre.

Relikty po pierwotnych kryształach gipsu są wypełnione druzowym cementem kalcytowym. Tworzą go najczęściej sparyt i mikrosparyt, a podrzędnie mikryt (tabl. 107

15c). Przejścia sparytu w mikrosparyt mogą być ostre lub najczęściej płynne. Często obserwuje się pory po kryształach gipsu wypełnione tylko częściowo sparytem lub całkowicie pozbawione wypełnień cementacyjnych. Pory te są wydłużone i ostro zakończone lub nieregularne, a miejscami po zbliźniaczonych kryształach gipsu (tabl. 15d).

Intraklasty wapienne występują sporadycznie. Jedynie lokalnie są one częstsze,

jak np. w otworze Jarossy 147 (fig. 43). Są to ziarna mikrytowo-sparytowe lub

mikrytowe (tabl. 15e) o wielkości do 1 cm, kształtcie kanciastym i nieregularnym.

Peloidy występują pojedynczo lub w agregatach. Są okrągławe lub elipsoidalne i

odgraniczone nieostro od mikrytowo-sparytowego tła skalnego. Tworzą nieregularne

smugi lub nagromadzenia, w których są rozmieszczone bezładnie (tabl. 15f). Facja ta może odpowiadać SMF 23 zgodnie z podziałem Flügla (2004).

Mudstone poselenitowe płonne występują głównie poza złożem, w części południowej i południowo-wschodniej obszaru badań, a jedynie lokalnie w środkowej części złoża.

Facja ta występuje w całym profilu serii chemicznej, częściej w jego dolnej i

środkowej części i ma miąższość od 0,1 m do 6,5 m, a zwykle poniżej 2 m. Przykrywa

ona warstwy baranowskie, mudstone płonne i mudstone osiarkowane, wapienie

gruboposelenitowe oraz iło-mułowce, a podściela mudstone płonne, rudstone płonne,

floatstone poselenitowe, wapienie gruboposelenitowe, iło-mułowce i mułki wapienne, a miejscami osady nadkładu serii chemicznej. Utwory tej facji przewarstwiają niekiedy iło-mułowce i rudstone płonne. Kontakty mudstone poselenitowych płonnych z innymi facjami są zwykle płynne i zachodzą na odcinku kilku centymetrów. Kontakty te uwidaczniają się zmianami litologicznymi, obecnością lub zanikiem pseudomorfoz po kryształach gipsu, wzrostem lub spadkiem zawartości siarki lub obecnością intraklastów wapiennych.

Tabl. 14. Mudstone poselenitowy płonny. a. Masywny mudstone porowaty ze słabo zaznaczoną teksturą smużystą (górna część skały). Widoczne są bardzo liczne, okrągławe lub wydłużone drobne pory po kryształach gipsu selenitowego (strzałki) oraz większe pustki po drobnych, gniazdowych skupieniach kryształów gipsu. Nakol 57, głęb. 163,4 m. b. Mudstone o wyraźnej teksturze smużystej, podkreślonej zmienną barwą. W środkowej części skały jest widoczna silna porowatość po masowo występujących i usuniętych, drobnych kryształach gipsu selenitowego. Padew 52, głęb. 180,6 m. c. Warstwowany mudstone. Cienkie i nieciągłe laminy białawego kalcytu z porami po kryształach gipsu selenitowego, przedzielone wyraźnie grubszymi warstewkami ciemnego, masywnego wapienia z pojedynczymi porami po drobnych kryształach gipsu selenitowego lub ich niewielkich skupień. Warstewki są przedzielone wyraźnymi powierzchniami nieciągłości sedymentacyjnych (strzałki). Nakol 57, głęb. 159,8 m. d. Masywny mudstone silnie laminowany. Nieregularne faliste laminy ilaste w wapieniu z rzadkimi, pojedynczymi porami po kryształach gipsu selenitowego. Mucharzów 79, głęb. 110,6 m

Tabl. 15. Mudstone poselenitowy płonny. Płytki cienkie. Światło przechodzące. a. Niejednorodne tło z nieregularnymi przerostami sparytu wśród mikrytu. W dolnej i górnej części zdjęcia są widoczne owalne skupienia sparytu po drobnych kryształach gipsu selenitowego (strzałki). Nikole równoległe. Marki 171, głęb. 277,4 m. b. Sparytowe tło skale z rozproszonymi skupieniami mikrytu. Przejścia sparytu w mikryt są ostre. W lewej części zdjęcia są widoczne pseudomorfozy kalcytu po drobnych kryształach gipsu selenitowego (strzałki), niezbyt wyraźnie oddzielone od mikrytowego tła. Nikole skrzyżowane. Nakol 57, głęb. 163,0 m. c. Ostro zarysowane pseudomorfozy kalcytu po kryształach gipsu, wypełnione sparytem, mikrosparytem i mikrytem. Zwraca uwagę geopetalne wypełnienie struktur pogipsowych i obcięcie dwóch struktur poselenitowych (strzałki). Kontury pseudomorfoz są wyraźne i ostro graniczą z mikrytem