Składniki ziarnowe

Skład ziarnowy badanych utworów jest zróżnicowany i typowy dla środowisk mieszanych węglanowo-ewaporatowych, ze stałym i zmiennym co do ilości udziałem 58

frakcji klastycznej (głównie ilastej). Składnikiem, który odróżnia je od takich sekwencji osadowych znanych ze środowisk współczesnych (np. Australii, rejonu Zatoki Perskiej) i kopalnych (np. cechsztyńskich, jurajskich i wielu innych w kraju i na świecie) jest siarka rodzima.

Składniki ziarnowe są powszechne w badanych utworach. Są to dominujące

ziarna wapienne i podrzędne nie wapienne. Ziarna wapienne to intraklasty i peloidy

oraz obserwowane lokalnie bioklasty (prawdopodobnie muszle ślimaków i fragmenty muszli małżów). W skład ziaren nie wapiennych wchodzą ziarna siarki oraz intraklasty siarkowe, ilaste i gipsowe, a także pojedyncze ziarna kwarcu, rzadziej skaleni i łyszczyków oraz szczątki roślinne.

Intraklasty wapienne są na ogół rozmieszczone bezładnie w tle skalnym. Tworzą nieregularne nagromadzenia. Liczniejsze nagromadzenia intraklastów mogą wykazywać uziarnienie o rozkładzie normalnym, rzadziej odwróconym, widocznym w interwałach o miąższościach do kilkunastu centymetrów. Częściej tworzą one wkładki, których miąższość nie przekracza kilku centymetrów. Kształty intraklastów wapiennych w przekrojach poprzecznych są nieregularne, często wydłużone lub okrągławe. Wielkość intraklastów wapiennych zmienia się od poniżej 1 mm do kilku centymetrów, przy czym najczęściej nie przekracza 1 cm. Dominują intraklasty kanciaste. Miejscami krawędzie intraklastów są zaokrąglone. Intraklasty wapienne są laminowane lub smugowane substancją ilastą, rzadziej siarką, lub są pozbawione laminacji i smug. Orientacja laminacji intraklastów jest bezładna i często nie nawiązuje do stratyfikacji tła skalnego. Wyjątek stanowią niekiedy laminowane intraklasty wydłużone, których

ułożenie jest zgodne z ogólną stratyfikacją utworów.

Peloidy są ziarnami ciemnymi, owalnymi lub elipsoidalnymi o dłuższej osi do 0,2 mm i krótszej do 0,01 mm. Zbudowane są z kryptokrystalicznego węglanu wapnia (mikrytu). Ich granice z osadem otaczającym mogą być wyraźne lub niewyraźne. Peloidy są rozmieszczone bezładnie w mikrytowo-sparytowym tle skalnym lub tworzą smugi. Peloidy budują często nieregularne ziarna agregacyjne o średnicach do 0,4 mm. W facjach płonnych, zwykle uległych w zmiennym stopniu skrasowieniu i cementacji, pojedyncze drobne i owalne peloidy występują również w cementach kalcytowych.

Bioklasty przypominające kształtem muszle ślimaków występują lokalnie w otworze Międzywodzie 119 w wapieniach stropu serii chemicznej. Osiągają wielkość

do 0,5 mm i są wypełnione mikrytem i/lub sparytem. Fragmenty, prawdopodobnie

muszli małżów stwierdzono natomiast w utworach serii chemicznej lokalnie, w 59

otworach Mucharzów 150 i Mucharzów 151. Występują one w marglach w najwyższej oraz w środkowej części profilu tych utworów. Są one jasnoszare lub białe, o wielkości do 0,7 cm.

Ziarna siarki są zbudowane z siarki zbitej. Budują je kryształy o mikrytowej wielkości z domieszką kalcytu i minerałów ilastych. Ziarna te mają kształty okrągłe,

elipsoidalne lub nieregularne z ostrymi granicami z otaczającym je tłem skalnym. W

przypadku osiarkowania typu rozproszonego, ziarna siarki rodzimej mają niekiedy kontury postrzępione i przerastają się nieregularnie z tłem wapiennym. Ich barwa w przekroju poprzecznym jest jasnożółta lub żółta w centralnej części ziarna i jasnożółta przy obrzeżach. Średnica ziaren siarkowych nie przekracza najczęściej 0,5 cm. Miejscami obserwuje się dość jednorodne i owalne ziarna o średnicach do 1,5 cm (tabl. 1d).

Intraklasty siarkowe są obecne często w utworach ilastych, zailonych oraz wapiennych. Tworzą ziarna nieregularne, elipsoidalne lub częściowo kanciaste o wielkościach nie przekraczających najczęściej 1 cm, a niekiedy powyżej 3 cm. Intraklasty siarkowe są zbudowane z siarki zbitej lub pylastej lub są typu mieszanego, częściowo zlityfikowane. Ich kontury ze skałą otaczającą są ostre, podkreślone barwą

jasnożółtą lub żółtą. Intraklasty zbudowane z siarki zbitej są często wydłużone, owalne

lub nieregularne (tabl. 4f, g). Na ich powierzchniach obserwuje się deformacje

kompakcyjne w postaci wygięć, spłaszczeń lub spękań.

Intraklasty ilaste są charakterystyczne dla iło-mułowców. Są bezładnie rozmieszczone w tle skalnym ilastym i marglistym. Intraklasty te są nieregularne i kanciaste, o wielkości nie przekraczającej najczęściej 1 cm. Lokalnie, osiągają wielkość do kilku centymetrów. Są zbudowane z iłu z domieszką węglanu wapnia i odznaczają się różnym stopniem lityfikacji. Ich barwa zmienia się od czarnej do ciemnoszarej. Intraklasty ilaste mogą być pozbawione laminacji i smug lub są laminowane i smugowane czarną substancją ilastą. Orientacja lamin w intraklastach jest zmienna względem stratyfikacji utworów w których występują. Drobne ziarna ilaste o naturze

detrytycznej są widoczne również w płytkach cienkich w smugach bardziej ilastych.

Ziarna kwarcu występują rzadko w badanych utworach. Ziarna te są

stwierdzone makroskopowo, jak również są widoczne w płytkach cienkich. Ziarna

kwarcu makroskopowego występują w dwóch otworach (Lipnik 53 i Dymitrów Mały 103) z pola złożowego Osiek, przy jego północno-wschodniej granicy oraz na południe od pola Osiek, przy jego granicy (Łęg 86) (fig. 4). Większe koncentracje ziaren kwarcu 60

obserwuje się w dolnej części profilu serii chemicznej, chociaż spotykane są również w jej wyższych częściach. Rozproszone ziarna kwarcu są widoczne w iło-mułowcach, mułkach wapiennych oraz sporadycznie w wapieniach facji rudstone (fig. 18, 20, 28). Najczęściej występują one w iło-mułowcach oraz w smugach i laminach ilastych.

Ziarnom kwarcu towarzyszą zwykle fragmenty uwęglonych roślin, a niekiedy skalenie i

łyszczyki oraz intraklasty ilaste, siarkowe i wapienne. Ziarna kwarcu mogą występować na różnych głębokościach w pojedynczych otworach. Względnie licznie występują one

w otworze Lipnik 53 (fig. 20). Lokalnie, jak w otworze Łęg 86, ziarna kwarcu tworzą

luźne i nieostre nagromadzenia o miąższości do 10 cm. W tych nagromadzeniach dominują jasnoszare ziarna okrągłe o średnicach do 0,5 cm i powierzchniach gładkich

lub lekko nierównych. Miejscami, kształty ziaren są elipsoidalne o dłuższej osi do 2 cm

i krótszej do 1 cm.

W masie wapiennej, w szczególności o zwiększonej domieszcze ilastej, ziarnom

kwarcu towarzyszą miejscami pojedyncze i przeważnie nieobtoczone ziarna skaleni i

łyszczyków o wielkości do 0,25 mm.

Intraklasty gipsowe występują najczęściej w iło-mułowcach i wapieniach facji rudstone w pobliżu utworów siarczanowych w środkowych i niższych częściach profilu serii chemicznej (fig. 8, 21, 39). Są one rozproszone w tle skalnym lub kontaktują ze sobą w przypadku większych nagromadzeń. Ich ułożenie jest chaotyczne, o czym świadczą rozmaite kierunki osi krystalograficznych pojedynczych kryształów. Intraklasty gipsowe występują pojedynczo, a miejscami w mniej lub bardziej wyraźnych smugach.

Kształty intraklastów gipsowych są kanciaste, tabliczkowe, słupkowe lub nieregularne, ostro zarysowane. Mają zmienną wielkość i mogą być wydłużone do 3

cm, przy szerokości do 1 cm. W intraklastach gipsowych są widoczne makroskopowo

niewyraźne smugi ilaste lub laminacje proste. Intraklasty gipsowe nie wykazują zmian strukturalnych. Towarzyszą im często intraklasty wapienne, ilaste i siarkowe.