Istotnym aspektem koniecznym do rozstrzygnięcia są kwestie metodologiczne doty-czące zwinności. Zarządzanie projektami, a w szczególności zwinne zarządzanie projek-tami są dziedzinami silnie osadzonymi w praktyce. Powoduje to, iż w mniejszym stopniu przykładało się w nich uwagę do porządku terminologicznego, a bardziej do prakseolo-gicznego, tj. skutecznego działania. Zwykle dopiero na dalszych etapach zaangażowanie badaczy i naukowców prowadzi do uporządkowania i nadania dziedzinie bardziej ustruk-turyzowanej postaci59. W literaturze spotkać można wprost zarzuty, iż: „definicje zwin-ności występujące w dyscyplinach zarządzania projektami (PM) i zwinnego zarządzania projektami (APM) są niespójne, niekompletne i niejasne”60. Inni autorzy podkreślają także brak solidnych podstaw teoretycznych tworzonych rozwiązań61.
Czym zatem z perspektywy metodologii zarządzania będzie agile? Na to pytanie nie ma również jednej dobrej odpowiedzi. P. Paterek i A. Kozarkiewicz konstatują, iż
w li-56 G. Bełz, A. Barbasz (red.), Research Papers. Management Forum 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2014.
57 McKinsey, Leading agile transformation: The new capabilities leaders need to build 21st-century organizations, 2018, nr October, s. 27, https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/business functions/organization/our insights/
leading agile transformation the new capabilities leaders need to build/leading-agile-transformation-the-new-capabilities-leaders-need-to-build-21st-century-organizatio (dostęp: 20.04.2020).
58 McKinsey & Company, Leading agile transformation: The new capabilities leaders need to build 21st-century organi-zations, https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/business%20functions/people%20and%20organizatio-nal%20performance/our%20insights/leading%20agile%20transformation%20the%20new%20capabilities%20 leaders%20need%20to%20build/leading-agile-transformation-the-new-capabilities-leaders-need-to-build--21st-century-organizations.pdf (dostęp: 24.11.2021).
59 P. Wyrozębski, PMO in Focus of Management Studies, w: Kommunikation in multikulturellen Projektteams, S. Grucza, J. Alnajjar (Hrsg.), Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main 2015.
60 E. C. Conforto et al., The agility construct…
61 J. Sheffield, J. Lemétayer, Factors associated with the software development agility ofsuccessful projects, “Interna-tional Journal of Project Management” 2013, vol. 31, s. 459–472.
teraturze funkcjonują „bardzo często równoznacznie traktowane i zamiennie stosowa-ne podjęcia określające podejście zwinstosowa-ne”62. W oryginalnych źródłach stosuje się nieraz zamiennie określenia typu software development approaches (podejścia), agile frameworks (w języku polskim najlepszym chyba odpowiednikiem będzie słowo „model”, ale stosu-je się też określenie „rama postępowania”), jak również agile development methodologies (metodyki).63 O ile sygnatariusze Manifestu nie mieli nic przeciwko stosowaniu słowa
„metodyka” jako takiego64, o tyle jednak pojęcie to było kojarzone ze starym porządkiem, ciężkimi metodykami planistycznymi i raczej odstawiane na bok. I tak np. SCRUM, który popularnie określa się jako metodykę, przez samych autorów nazywany jest „ramą po-stępowania” (ang. framework) i pozycjonowany jako „rama dla innych technik, metodyk i praktyk”65. Wobec różnorodności rozwiązań i odmiennych nazw nawet profesjonalni tłumacze i wydawniczy konsultanci merytoryczni napotykają pewne trudności66. Za ze-stawieniem opracowanym przez P. Paterek i A. Kozarkiewicz można zatem mówić o zwią-zanym z tym szerokim zakresem pojęciowym (tablica 3).
Tablica 3. Pojęcia stosowane w literaturze fachowej w dziedzinie zwinnego zarządzania projektami
§ podejście zwinne (agile methods)
§ metody lub metodyki zwinne (agile methodologies lub agile methods)
§ procesy zwinne (agile processes)
– zwinne zarządzanie projektami (agile project management) – zwinne wytwarzanie oprogramowania (agile software development) – zwinne wytwarzanie systemów (agile system development)
– zwinność jako cecha (agility) przypisywana w różnych kontekstach zarządzania – podejście lekkie
– koncepcja i filozofia zwinna – metody i metodyki lekkie
Źródło: P. Paterek, A. Kozarkiewicz A., Zwinne zarządzanie zespołami projektowymi, C. H. Beck, Warszawa 2020, s. 27.
Z punktu widzenia metodologii nauk o zarządzaniu przedstawiane w publikacji roz-wiązania bez względu na intencję ich autorów spełniają definicję „metod zarządzania”, czyli „celowo i świadomie opracowanych zespołów zaleceń postępowania, nadających się do wielokrotnego stosowania przy rozwiązywaniu problemów określonej klasy”67.
62 P. Paterek, A. Kozarkiewicz, Zwinne zarządzanie zespołami projektowymi, C. H. Beck, Warszawa 2020, s. 27.
63 https://www.mendix.com/agile-framework/ (dostęp: 24.11.2021).
64 https://agilemanifesto.org/history.html (dostęp: 24.11.2021).
65 K. Schwaber, J. Sutherland, The Scrum Guide, 2020, https://scrumguides.org/scrum-guide.html (dostęp:
9.06.2021).
66 Agile Business Consortium, Zwinne zarządzanie projektami – wersja 2. Wydanie polskie, Agile Business Consor-tium, Warszawa 2016, s. 6.
67 Z. Pawlak, M. Trocki, Metody organizatorskie, Wydawnictwo SGPiS, Warszawa 1986; Trocki M., Podstawy meto-dycznego wsparcia zarządzania projektami, w: Metodyki i standardy zarządzania projektami, M. Trocki (red.), Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2017.
Kategoria ta będzie jednak zbyt ogólna jak na potrzeby niniejszej pracy. Idąc zatem głębiej, zgodnie z taksonomią M. Trockiego bazującego na wcześniejszych pracach J. Zieleniew-skiego68 i T. Pszczołowskiego69, metody można podzielić pod względem kompleksowości oraz szczegółowości zaleceń70. Podział taki pozwala wyróżnić cztery kategorie.
1) „Reguły metodyczne (heurystyczne) zarządzania projektami stanowią najbardziej ogólne metody zarządzania projektami. Mogą się one odnosić zarówno do zakresu problemowego odpowiadającego metodom kompleksowym, jak również do węż-szych zakresów odpowiadających metodom cząstkowym. Zalecenia co do sposobu postępowania, stanowiące treść reguł metodycznych nie określają ani kroków postę-powania, ani ich treści, lecz jedynie ogólny kierunek postępowania”71.
2) „Podejścia metodyczne zarządzania projektami są to metody zarządzania projekta-mi określające ogólne zasady postępowania przy rozwiązywaniu problemów zarzą-dzania projektami zarówno całościowych, jak i cząstkowych. Podejście metodyczne zarządzania projektami odróżniają się od metodyk i technik zarządzania projektami wyższym poziomem ogólności”72.
3) „Techniki zarządzania projektami są to cząstkowe (wycinkowe), szczegółowe meto-dy zarządzania projektami. Zawierają one zalecenia odnoszące się do części procesu zarządzania projektami, określając szczegółowo kroki postępowania prowadzące do uzyskania rozwiązania problemów cząstkowych. Techniki zarządzania projektami różnić mogą się znacznie w zależności od ich zakresu problemowego. Techniki zarzą-dzania projektami odnoszące się do szerszego zakresu problemowego wykorzystywać mogą techniki o węższym zakresie problemowym”73.
4) „Metodyki zarządzania projektami są to kompleksowe, szczegółowe metody rządzania projektami. Zawierają one zalecenia odnoszące się do całego procesu za-rządzania projektem, określając szczegółowo kroki postępowania prowadzące do uzyskania zamierzonego rezultatu. Metodyki zawierają zazwyczaj również wykaz metod szczegółowych koniecznych do zastosowania przy realizacji poszczególnych problemów cząstkowych”74.
Wobec powyższego można zauważyć, iż zalecenia dotyczące zwinnego zarządzania odnajdziemy w każdej z tych kategorii. Przykładowo Manifest zwinnego programowania wraz z towarzyszącymi mu Dwunastoma zasadami zwinności wpisywać się będzie
w re-68 J. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, PWN, Warszawa 1097.
69 T. Pszczołowski, Zasady sprawnego działania, Wiedza Powszechna, Warszawa 1982.
70 M. Trocki, Podstawy metodyczne zarządzania projektami, w: Metodyki zarządzania projektami, M. Trocki (red.), Bizarre, Warszawa 2011, s. 17.
71 M. Trocki, Podstawy metodyczne zarządzania projektami…, s. 16–17.
72 Ibid.
73 Ibid.
74 Ibid.
guły heurystyczne. Z kolei SCRUM, mimo innych intencji autorów, ze względu na bardzo wysoką szczegółowość zaleceń i towarzyszący im rygor stosowania spełnia wymagania pozwalające nazywać go w techniką lub, akceptując pewne obszary wyjęte z zakresu za-leceń, nawet metodyką zarządzania. Rozwiązania takie, jak np. AgilePM, w pełni wyczer-pują znamiona rozbudowanej, kompleksowej metodyki75. Zaś całościowo o agile mówić można również jako podejściu metodycznym.
Rysunek 9. Schemat metod zarządzania projektami
Metodyki
Techniki Reguły metodyczne
Podejścia metodyczne
Metody ogólne Metody szczegółowe
Szczegółowość zaleceń metody (forma standaryzacji)
Metody całościoweMetody wycinkowe
Kompleksowość ujęcia problemów
Źródło: M. Trocki, B. Grucza, K. Ogonek, Zarządzanie projektami, PWE, Warszawa 2009, s. 128.
W ujęciu metodologicznym w swoistym ekosystemie agile odnajdziemy także elemen-ty pochodzące z różnych poziomów hierarchii metodyk zarządzania projektami76. Będą to:
1) wytyczne metodyczne (wspomniane wcześniej Manifest i Dwanaście zasad, ale