5. Motywowanie pracowników a realizacja projektów
5.7 Błędy w motywowaniu oraz koszty braku motywowania
Podstawowym błędem w motywowaniu pracownika jest nieuskutecznianie go, całkowite zrezygnowanie ze zwiększania motywacji do pracy u podwładnego. Zdarza się, że kierownicy myślą, że nie ma potrzeby motywowania pracownika jeżeli został on już przyjęty, a liczba kandydatów gotowych na zajęcie jego miejsca jest bardzo duża. Negatywne skutki niestosowania systemu motywacyjnego przejawiają się w postawie pracowników firmy, m.in.
w rezygnacji z pracy w takiej firmie lub nieefektywnym, nieterminowym wypełnianiem zadań, brakiem własnej inwencji, niechęcią do rozwoju. Nieprawidłowo skonstruowany system motywacyjny w przedsiębiorstwie prowadzi do dysfunkcji procesu motywacyjnego.
Niesie to negatywne skutki dla pracownika takie jak wypalenie zawodowe, poddanie się, silny stres czy wewnętrzne wyczerpanie. Błędy popełniane w trakcie stymulowania motywacji pracowników prowadzą do znaczących dla firmy strat. Mogą to być szkody finansowe oraz straty środków materialnych lub utrata czasu, które mogą się wiązać z obniżeniem konkurencyjności, a nawet upadłością firmy. Do najczęściej popełnianych w tym temacie błędów zalicza się [M. Ludwikowska 2012, s. 154 – 163]:
• Próba niezwracania uwagi na problem, nazywana również „błędem strusia” – to sytuacja, w której pracodawcy ignorują fakt, że wydajność ich pracowników zależy nie tylko od posiadanych umiejętności i wiedzy, ale również od chęci i zapału do pracy. Kierownicy chowają głowę w piasek i zrzucają odpowiedzialność za wykonywanie zadań na pracowników, których następnie surowo i rygorystycznie rozliczają za wypełnienie obowiązków. Jednakże, współcześni pracownicy, będący częścią społeczeństwa opartego na wiedzy, oczekują traktowania jak partnerów, a nie jak jeden z trybików w maszynie. Jedynie partnerskie relacje są w stanie zmotywować ich do działania i dzięki temu wypracować przewagę konkurencyjną dla firmy.
• Błędy w rozumieniu istoty motywacji - występują kiedy kadra kierownicza, nie rozumiejąc do końca znaczenia pojęcia motywacji i motywowania, doszukuje się przyczyny efektywnego działania podwładnych tylko i wyłącznie w nacisku zewnętrznym. W takim przypadku system motywacji sprowadza się jedynie do wypłaty wynagrodzenia, wydzielanie pracownikowi zadań do wykonania oraz surowej
kontroli i wywierania presji ze strony kierowników. Taka błędna motywacja doprowadza do wstrzymania twórczości i podejmowania inicjatywy przez pracownik oraz niszczy jego lojalność do pracodawcy. Prowadzi to do niemożności dalszego opracowywania i wdrożenia innowacji, czego konsekwencją dla organizacji jest stanie się niekonkurencyjną.
• Błędnie rozumiana rola motywacji materialnej jest utożsamianiem motywacji pracowników jedynie z motywacją materialną. Nieuwzględnianie czynników pozapłacowych w procesie motywowania nie może zagwarantować motywacji całego zespołu. Coraz częściej płacowe dodatki do pensji traktowane są jako coś, co pracownikom się należy, bez względu na osiągane przez nich wyniki, przez co stają się one nieefektywnymi bodźcami w przypadku mobilizacji do działania. Dodatkowo, coraz więcej wysoko wykwalifikowanych pracowników nie przykłada zbyt wielkiej wagi do wynagrodzenia, do pracy zachęcają ich skuteczniej możliwość samorozwoju, dobra atmosfera i stosunki międzyludzkie oraz ważność i ciekawość wykonywanej pracy. Dlatego, w celu maksymalizacji skuteczności motywacji należy stosować metody będące optymalnym połączeniem metod materialnych i niematerialnych z indywidualnym podejściem do każdego członka zespołu projektowego.
• Błędne rozumienie wzajemnych relacji między zarządzaniem i motywowaniem – występuje, gdy funkcja motywacji pracowników powierzona jest oddziałowi kadr albo strukturom zarządzania zasobami ludzkimi. Są to działy, które na co dzień mają bardzo ograniczony kontakt z pracownikiem, nie mają wglądu do realizowanych przez niego projektów ani jego postępów. To menedżer liniowy decyduje o tym, który z członków jego zespołu będzie wykonywać dane zadanie, w jakim terminie, na jakich warunkach oraz przy użyciu jakich środków. To kierownik kontroluje wyniki i decyduje o nagrodzie lub karze swoich podwładnych, dlatego to on musi być odpowiedzialny za motywowanie pracowników i odpowiednie ich aktywizowanie.
• Błędy w tworzeniu systemu motywacyjnego:
a) uchylanie się kierownika od obowiązku realizowania przedsięwzięć z zakresu motywacji – często przełożeni starają się uniknąć brania udziału w procesie motywacji, co jest sprzeczne ze wszystkimi wymyślonymi do tej pory systemami motywacji. Kierownik i jego pozycja lidera, posiadany autorytet są podstawą pobudzania podwładnych do osiągania założonych celów. Od poziomu jego motywacji zależy motywacja całego zespołu – im wyższa będzie, tym bardziej uda się zaktywizować pracowników.
b) niedocenianie znaczenia lojalności pracowników, która jest podstawą budowy systemu motywacyjnego. Proces motywacji pozbawiony jest sensu w sytuacji, gdy podwładny nie utożsamia się z firmą i jest gotów się z niej zwolnić. Poczucie lojalności wobec miejsca pracy powstaje po spełnieniu trzech warunków: pracownicy są zadowoleni z warunków pracy, postrzegają panujące stosunki za sprawiedliwe oraz darzą zaufaniem swoich przełożonych i kierownictwo.
c) kopiowanie cudzego systemu motywacji jest błędem, ze względu na unikatowość, specyficzność kultury organizacyjnej i kultury pracy oraz niepowtarzalność pozycji lidera w każdym przedsiębiorstwie. Również ze względu na odmienną historię i zbiór doświadczeń każdej firmy, system motywacyjny powinien być tworzony i dopasowywany indywidualnie, tak, aby wykorzystując panujące w danej firmie warunki móc stworzyć najbardziej efektywny schemat motywowania.
d) „brak systemu” w systemie motywacji jest sytuacją, w której poszczególne elementy systemu motywacji zamiast wzajemnego powiązania i uzupełniania się, są ze sobą sprzeczne, nie tworzą spójnego systemu albo nie są z sobą skoordynowane.
Brak prawidłowego pobudzania pracowników do wydajnej pracy wiąże się z możliwością wystąpienia problemów w zespole projektowym. Główne z nich to:
• błędne decyzje personelu (wynikając np. z niedostatecznej informacji),
• wysoki poziom zniechęcenia pracowników (wynikający np. z pozostawienia go i jego pracy bez informacji zwrotnej przez długi czas),
• konflikty pomiędzy współpracownikami lub całymi grupami projektowymi (wynikające z panującej atmosfery rywalizacji, obarczania winnych zamiast szukania rozwiązania problemów),
• niskie morale (brak poczucia sensu wykonywanej pracy, brak możliwości wprowadzania własnych zmian, ulepszeń),
• marnowanie energii pracowników (poprzez np. nieodpowiedni dobór pracowników na dane stanowisko lub do danego projektu, zbyt długie zebrania nie kończące się przedstawieniem konkretnych wyników),
• nierealizowanie celów (związane m.in. ze zbyt dużą liczbą formalności, brak poczucia samorozwoju pracowników, które skutkują mało wydajną pracą),
• wysoka fluktuacja pracowników (np. wyłączanie z grupy, publiczna krytyka, okazywanie nieufności pracownikom).
5.8 Podsumowanie
Motywowanie pracowników to podstawowy element zarządzania zasobami ludzkimi w organizacji. Działania związane z motywowaniem do pracy wymagają solidnego przygotowania oraz właściwego doboru wykorzystywanych do tego narzędzi i metod. Istnieje wiele skutecznych systemów motywacyjnych, które znakomicie sprawdzają się w praktyce, jednakże nie w każdym przedsiębiorstwie przyniosą jednakowe skutki. Ważne jest, aby modele motywacji zawarte w teoriach treści i procesu dopasowywane były indywidualnie do każdego zespołu projektowego, a sam system stale udoskonalony, w celu eliminacji wszelkich błędów. Spersonalizowane podejście jest kluczem do osiągniecia sukcesu w realizacji projektów.
Bibliografia
Bartol K.M., Martin D.C., (1990), Management. McGrow-Hill, Inc., New York.
Chwałek J., Ciechomski W., Szulce H., (2008), Ekonomik handlu, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Griffin R.W., (2002), Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Krzemiński M., (2012), Analiza efektywności systemu oceniania pracowników (na przykładzie TP S.A.), Wydawnictwo Promotor Kraków, Kraków.
Krzysztofek, A., Kumańska W., (2011), Wpływ motywowania pracowników na efektywność pracy w przedsiębiorstwie, Prace Naukowe Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach - Ludzie, zarządzanie, gospodarka nr 2/2011, Kielce.
Ludwikowska M., (2012), Błędy popełniane w systemie motywacji pracowników, Prace Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, nr 407, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Toruń.
Majewski B., Tomaszewski A., (2009), ABC przedsiębiorczości. Poznać zrozumieć, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Mazur M., (2013), Motywowanie pracowników jako istotny element zarządzania organizacją, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 2/2013, Nauki Społeczne, Wrocław.
Stabryła A., Woźniak K. (red.), (2012), Determinanty potencjału rozwoju organizacji, Wydawnictwo Mfiles.pl, Kraków.
Szałkowski A. (red.), (2000), Wprowadzenie do zarządzania personelem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
Zając C., (2007), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wydawnictwo wyższej Szkoły Bankowej, Poznań.
Zając S., (2014), Wpływ motywowania pracowników na jakość i efektywność pracy w przedsiębiorstwie, Prace Naukowo – Dydaktyczne PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie, Krosno.