– nie tylko hydroizolacja – cz. II
1 Numeracja ilustracji jest kontynuacją numeracji z cz. I artykułu.
Rys. 6. Błędny sposób wykonania termoizolacji balustrady – brak termoizolacji od strony wewnętrznej. Brak tego fragmentu ter-moizolacji będzie skutkował znacznym obniżeniem temperatury w strefie wień-ca – na powierzchni ścian i stropu przy temperaturze zewnętrznej –20oC należy się liczyć z temperaturą poniżej +12oC.
Ściana ceglana gr. 25 cm, docieplenie ściany z płyt styropianowych gr. 15 cm (część pionowa) i 10 cm (na części pozio-mej, pod obróbką blacharską), docieple-nie płyty tarasu z płyt styropianowych gr. 15 cm; a – geometria układu; b – izo-termy (rozkład temperatur) w warstwach konstrukcji; c – przyporządkowanie temperatury do koloru linii
a
b pokazane na fot. 101 może są i
efektow-ne, ale trudne do uszczelnienia (a dla niektórych materiałów hydroizolacyjnych wręcz niemożliwe).
Rozwiązanie tego problemu jest para-doksalnie bardzo proste. Należy sto-sować łączniki izotermiczne. Nie są to elementy tanie – ale biorąc pod uwagę koszt docieplenia wszystkich elementów balkonu (płyta i balustrada pełna) z obu stron (proszę pamiętać, że system ocie-pleń to nie tylko styropian czy wełna, klej, kołki i tynk elewacyjny, ale także profile dylatacyjne, kątowniki ochronne do narożników, listwy startowe z kapi-nosem) oraz stopień skomplikowania detali i możliwość popełnienia błędu – zastosowanie łączników izotermicz-nych wydaje się jedynym sensownym rozwiązaniem.
Nieco inaczej wygląda sytuacja z tara-sem. Pod połacią mamy pomieszcze-nie, balustrada pełna stanowi zwykle przedłużenie ściany. Istotny jest także wygląd ściany od zewnątrz. Z technicz-nego punktu widzenia trzeba zapewnić zarówno szczelność, jak i odpowiednią termoizolacyjność.
Dlaczego tak istotne jest zadbanie o pra-widłowe ocieplenie tej części konstrukcji?
Docieplenie balustrady od zewnątrz wydaje się rzeczą oczywistą (zwłaszcza wobec faktu docieplenia elewacji), jed-nak od strony połaci niekoniecznie.
Taką właśnie sytuację pokazuje fot. 11.
Widać na nim zagruntowane pod izolację międzywarstwową/paroizolację podłoże.
Na podstawie tego zdjęcia nie można jednak przesądzać o sposobie wykony-wania dalszych prac. Jaki jednak może być skutek braku ocieplenia balustrady od środka, pokazuje rys. 6. Pominięcie
Temperatura w narożniku +10,9oC
technologie
Fot. 11. Balustrada pełna tarasu musi być ocieplona z obu stron, jeżeli nie jest wykonana na łączniku izotermicznym; opis w tekście
Fot. 12. Liniowy mostek termiczny na skutek błędu w remoncie tarasu; opis w tekście tego fragmentu termoizolacji jest
niedopuszczalne. Jej brak skutkuje znacz-nym obniżeniem temperatury w strefie wieńca (numeryczna analiza temperatur w przekroju konstrukcji nie pozostawia co do tego złudzeń) – na powierzchni ścian i stropu w obszarze przy wieńcu, przy temperaturze zewnętrznej –20oC należy się liczyć z temperaturą poniżej +12oC.
Konieczność wyeliminowania mostków termicznych wymusza zatem albo ocieplenie balustrady z każdej strony, albo mocowanie balustrady na łącznik izotermiczny.
Na tego typu błędy wrażliwy może być także... okap. Izolacja termiczna połaci i ścian pod tarasem powinna być wyko-nana w sposób przemyślany (poprawny układ termoizolacji strefy okapu poka-zano na rys. 7). Brak jej ciągłości lub lo-kalne mostki termiczne mogą prowadzić do ogrzewania fragmentów powierzchni połaci i znacznych strat ciepła oraz do rozwoju grzybów pleśniowych w strefie styku ściany ze stropem. Tym bardziej że naroże samo w sobie stanowi obszar mostka termicznego i jest to obszar usu-wający wodę z połaci tarasu.
Rozpatrzmy konkretny przypadek i skutki tego typu błędu. Remontowany budynek, ściany zewnętrzne z cegieł, taras pierwotnie bez ocieplenia, balu-strady pełne. Układ warstw po remoncie wyglądał następująco:
► ściana warstwowa (od wewnątrz) – tynk cementowo-wapienny grubości 1,5 cm, ściana z cegły pełnej grubości 0,25 cm, styropian EPS 70 grubości 15 cm (dla uproszczenia pominięto warstwę zbrojącą i tynk mineralny) – U = 0,28 W/(m2 ∙ K);
► strop (od zewnątrz) – płytki cera-miczne na kleju grubości 1,5 cm, jastrych cementowy grubości 5 cm, styropian EPS 200 grubości 12 cm, płyta żelbetowa grubości 15 cm, tynk cementowo-wapienny grubości 1,5 cm (dla uproszczenia pominięto warstwy hydroizolacji i paroizolację) – U = 0,3 W/(m2 ∙ K).
Rys. 7
Poprawny układ termoizolacji cokołu tarasu nad pomiesz-czeniem ogrzewanym
Balustrady pełne usunięto i zamontowa-no stalowe na słupkach. Projektowany układ termoizolacji był identyczny z po-kazanym na rys. 7. Pierwsze problemy pojawiły się już w okresie wczesnej zimy (przy temperaturze zewnętrznej od –2oC do –3oC). Po opadach śniegu wyraźnie był widoczny stopiony pas śniegu w strefie okapu (fot. 12). Dalsze objawy narastały stopniowo. Pojawiło się zawilgocenie strefy naroża ściana–strop (wilgoć wystąpiła także w okresie bez opadów, przy obniżonej temperaturze zewnętrznej) oraz pleśń.
Odkrywki wykazały, że z niewiadomego powodu na wieńcu, dokładnie nad ścianą, wykonano pas muru z cegły o wysokości równej grubości termoizolacji (12 cm), a termoizolację ułożono w uzyskanym za-głębieniu. Na całości wykonano jastrych dociskowy. Spowodowało to powstanie liniowego mostka termicznego.
Dla pierwotnego (projektowanego) rozwiązania współczynniki U były akceptowalne – dla ściany U = 0,28 W/
(m2/K), dla stropu U = 0,3 W/(m2/K).
technologie
Dla założonego gradientu temperatur (wewnętrzna +20oC, zewnętrzna –20oC) temperatura na styku ściany z płytą wynosiła +16,5oC, a punkt rosy przy wilgotności względnej powietrza 65% – ok. +13,2oC.
Nie ma zatem niebezpieczeństwa kondensacji powierzchniowej (przy powyższych warunkach pojawiłaby się ona dopiero przy wilgotności
względnej powietrza 80%).
Sytuacja się zmienia po przerwaniu ciągłości termoizolacji. Przy temperaturze zewnętrznej wynoszącej już –2oC (rys. 8)
temperatura płytki bezpośrednio nad ścianą tarasu jest dodatnia (1,1oC), co tłumaczy topnienie śniegu. Temperatura zaś na styku stropu ze ścianą wynosi +15,4oC, można więc przyjąć, że przy dobrej wentylacji pomieszczenia pod tarasem jest to jeszcze bezpieczna wartość. Diametralna zmiana następuje jednak przy zdecydowanie niższych temperaturach zewnętrznych (np. –20oC).
Temperatura na styku stropu ze ścianą wynosi tylko +11,7oC (kondensacja pary wodnej wystąpi zatem już przy wilgotno-ści względnej powietrza poniżej 60%),
a do +16oC temperatura podłoża na stropie wzrasta dopiero w odległości 20 cm od krawędzi styku, na ścianie w odległości 15 cm. To tłumaczy szero-kość pasa zagrzybienia w narożu.
Skoro rozwiązanie projektowe powinno zapewnić odpowiedni komfort cieplny użytkownikom pomieszczeń pod tarasem i przyległych do balkonów oraz nie do-puszczać do rozwoju grzybów pleśnio-wych na stropie i przyległych fragmen-tach ścian, należy:
► Obliczeniowo dobrać grubość war-stwy termoizolacji, tak aby wartość Rys. 8. Błędny wariant okapu wykonany z przerwaną ciągłością termoizolacji – sytuacja pokazana
na fot. 12 (opis w tekście). Dla temperatury zewnętrznej –2oC temperatura płytki bezpośred-nio nad ścianą tarasu jest dodatnia (1,1oC), co tłumaczy zjawisko topnienia śniegu. Tempera-tura na styku stropu ze ścianą wynosi +15,4oC, co jest jeszcze akceptowalne; a – geometria układu; b – izotermy (rozkład temperatur) w warstwach konstrukcji.
a
Temperatura powierzchni płytki +1,1oC
b
REKLAMA
technologie
współczynnika przenikania ciepła Umaks obliczana zgodnie z normą PN-EN ISO 6946 [1] w odniesieniu do pomieszczeń o temperaturze t > +16oC była nie większa niż 0,18 (W/m2∙K) [2].
► Wyeliminować ryzyko kondensacji pary wodnej, umożliwiającej rozwój grzy-bów pleśniowych oraz zawilgocenia wnętrza przegrody – na jej wewnętrznej powierzchni nie może występować kondensacja pary wodnej.
► Rozwój grzybów pleśniowych naj-wcześniej się uwidacznia w obszarze występowania przynajmniej dwóch liniowych mostków termicznych (np.
na styku ściany i stropu), dlatego obliczona wielkość współczynnika temperaturowego fRsi dla przegrody i węzłów konstrukcyjnych (ze zwróce-niem uwagi na sposób użytkowania pomieszczenia, jego przeznaczenie oraz zewnętrzne warunki cieplno-wil-gotnościowe) nie może być mniejsza niż wymagana wartość krytyczna podana w normie PN-EN ISO 13788 [3]. Alternatywnie można wykorzystać metody numeryczne i przyjmując
odpowiednie warunki cieplno-wilgot-nościowe, wykazać, że nie dojdzie do kondensacji powierzchniowej.
► Spełnić dodatkowo warunek, zgodnie z którym we wnętrzu przegrody nie może występować narastające w ko-lejnych latach zawilgocenie na skutek kondensacji pary wodnej. Rozporzą-dzenie [2] dopuszcza kondensację pary wodnej w okresie zimowym we-wnątrz przegrody, jeżeli latem możliwe będzie wyparowanie kondensatu i nie nastąpi degradacja materiału przegro-dy na skutek tej kondensacji (uwaga na styropian).
Na etapie wykonawstwa niedopuszczal-ne są żadniedopuszczal-ne odstępstwa od poprawnie wykonanej dokumentacji projektowej.
Literatura
1. PN-EN ISO 6946:2017-10 Komponenty bu-dowlane i elementy budynku – Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła – Metoda obliczania.
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków tech-nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki
i ich usytuowanie – Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz.
690 z późn. zm. (tekst jednolity obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim po-winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U. z 2015 r. poz. 1422).
3. PN-EN ISO 13788:2013-05 Cieplno-wilgotno-ściowe właściwości komponentów budow-lanych i elementów budynku – Temperatura powierzchni wewnętrznej konieczna do unik-nięcia krytycznej wilgotności powierzchni i kondensacja międzywarstwowa – Metody obliczania.
4. M. Rokiel, ABC balkonów i tarasów. Poradnik eksperta, Grupa Medium, 2015.
5. M. Rokiel, Tarasy i balkony. Projektowanie i warunki techniczne wykonania i odbioru robót, Dom Wydawniczy Medium, 2012.
6. W. Płoński, J. Pogorzelski, Fizyka budowli, Arkady, Warszawa 1979.
7. J. Karyś (red.), Ochrona przed wilgocią i korozją biologiczną w budownictwie, Grupa Medium, 2014.
8. M. Rokiel, Hydroizolacje w budownictwie.
Poradnik. Projektowanie. Wykonawstwo, wyd. III, Grupa Medium, 2019. ◄
W
hotelu The Westin w Warszawie 20 lutego br., z inicja-tywy Executive Club, odbyła się X edycja konferencji Infrastruktura Polska i Budownictwo. Zwieńczeniem była uroczysta gala wręczenia „Diamentów Infrastruktury i Bu-downictwa”.Podczas konferencji uczestnicy mieli okazję wysłuchać czterech paneli dyskusyjnych na następujące tematy: nowe technologie oraz modernizacja infrastruktury kolejowej, nowe wyzwania dla infrastruktury drogowej, szanse i zagrożenia w rozwoju polskiej infrastruktury, innowacje w budownictwie.
Podczas wieczornej gali rozdano „Diamenty Infrastruktury i Budownictwa” przedsiębiorstwom i osobom, które swoimi niekonwencjonalnymi i innowacyjnymi działaniami wyróżniają się na tle branży. Wręczono statuetki w 8 kategoriach: Realizacja Roku – Budownictwo kubaturowe – Hochtief Polska – Centrum Praskie Koneser, Warszawa; Realizacja Roku – Infrastruktura drogowa – Metrostav SA – Most na Wyspie Sobieszewskiej w Gdańsku; Realizacja Roku – Infrastruktura kolejowa – konsor-cjum firm Budimex SA, STRABAG i ZUE SA – Modernizacja linii kolejowej nr 20 w Warszawie; Spółka Budowlana Roku – F.B.I.