H asła gospodai’ki planow ej z n a jd u ją zrozum ienie w coraz to nowej dziedzinie techniki. Z ak ład y użyteczności publicznej, dostarczające św iatła, w ody i gazu z ce n trali do poszczególnych domów i gospodarstw", a p rą d u dla zakładów" przem ysłow ych, stały się oddaw na istotn ą cechą, ch a rak tery zu jącą m iasto współczesne. Obecnie dochodzi do realizacji za
sada, żc i cn erg ji cieplnej w inno się dostarczać gospodarstwom z zakładu
głym pięćdziesięciolecie swego założenia — nie m am y zatem do czynie przepuszcza słonecznych prom ieni pozafiołkowych, poza tern działa
szkodliwie n a roślinność i pow oduje
W przew odach ogrzew ania scentralizow anego rozprow adzać można ciepło za pośrednictw em p a r y pod piskiem lub wysokiem ciśnieniem ,
tego p rz y tem p. 200° osiągnięto naw et zaoszczędzenie w stosunku do in
stalac ji parow ej.
Siec p ary ska, założona przed trzem a la ty w okolicy Dworca Lioń- skiego, m iała początkowo c h a rak ter raczej dośw iadczalny i rurociągiem o długości 2 km obsługiw ała wszystkie wzdłuż przew odu położone objek- tyr, posiadające ce n traln e ogrzew anie domowe. Obecnie rozbudow uje się przew ód głów ny czyli „feed er“ w dzielnicy S ain t-P au l w k ierun ku r a tu sza n a długości 2800 m, a w cen trali cieplnej zakładów CPU. (Com- pagnie P arisien n e d u C hauffage U rb a in ) m ontuje się nowe kotły o wiel
kiej w ydajności p a ry pod ciśnieniem 18 atm osfer.
H yc. 4. P o ró w n a n ie w ielkości z łącza in sta lac ji dom ow ej z siec ią m iejsk ą (z lew ej) z k o tłam i c en tra ln e g o o g rz e w a n ia d o m o w eg o (z praw ej) o te j sam e j w y d ajn o ści 1 m iljona k alo ry j.
Każda sieć ogrzew ania m iejskiego składa się z trzech zasadniczych części: z ce n trali cieplnej zaw ierającej kotłownie i stację rozdzielczą, z sieci przewodów rozprow adzających p arę lub wodę w mieście i wresz
cie ze złączy domowych, dostarczających ciepła do poszczególnych real
ności i regulujących odpowiednio dopływ i tem p eratu rę. P a r a wytwo
rzona w kotłach ce n trali przechodzi do stacji rozdzielczej, która regu
lu je je j ciśnienie odpowiednio do w arunków należytego ogrzania n a jd a lej położonych budynków. T erm om etr i m anom etr odległościowy/ poda
ją c y tem p eratu rę i ciśnienie w m iejscach oddalonych, jakoteż zegar po dający ilość p rzepływ ającej p ary , stanow ią podstawową a p a ra tu rę sta c ji rozdzielczej. P rzegrzanie p a ry je st konieczne d la zapobieżenia strato m w skutek skroplenia w przewodach. W w ypadku stosowania wo
d y zaw iera sta c ja rozdzielcza również pom py tłoczące, oraz ssące, gdy obieg je st zam knięty i woda w raca do centrali.
D ru g im elem entem urządzenia są przew ody poduliczne. Zdawałoby się, że s tra ty ciepła n a długości kilku km, naw et przy stara n n ej izola
cji, w inny być bardzo znaczne, tym czasem wynoszą one 15 do 20o/ q a więc nie więcej, aniżeli p rz y innych urządzeniach m iejskich (gaz.
elek try k a). W m iarę zw iększania się ilości przepływ u i ciśnienia stra ty m aleją i m ogą spaść n aw et do 5°/0, n p . w R ochester (U. S. A.) przy ciśnieniu 28 atm ., a to dlatego, że pow ierzchnia oziębiania je st p ro p o r
cjo n aln a do pierw szej potęgi śred n icy przewodu, podczas g d y ilość prze
pływ u rośnie z potęgą trzecią. P rz y pom inięciu s tr a t w bocznych odga
łęzieniach sieci s tra ty przewodów głównych nie p rzek raczają w n iektó
rych. w ypadkach 2°/0. P rzew ody sk ład ają się z r u r stalow ych otulonych izolatorem o grubości M iku cm i umieszczone są w kanałach podulicz- nycli, które zaw ierają również ru ro ciąg sprow adzający wodę ze
skroplę-R yc. 5. Z łącze p aro w e] in sta lac ji d o m o w ej z p a ro w ą siec ią m ie jsk ą re g u lo w a n e sam o c z y n n ie e le k try c zn ie
-n ia zpow rotem do ce-ntrali. Zw ykle -n a p ra w a przew odu w ym aga rozko
p a n ia ulicy. W yjątko w o prow adzi się przew ody w sztolniach dostępnych.
Z e w zględu n a wielkie w ah an ia te m p e ra tu ry przew ody wyposażone są iv dylatacje. S tr a ta ciśnienia w przew odach w skutek oporów przepływ u je s t znikoma.
Z łącza domowe są zależnie od c h a rak teru b u d y n k u i ty p u in sta la c ji lokalnej bardzo rozm aite. W w ypadku n ajp ro stszy m (p a ra ) za
w iera złącze zasuwę, zbiornik do ro zprężania p a ry , re g u la to ry i licznik.
G dy woda pochodząca ze sk ro p len ia ma. być zpow rotem skierow ana do centrali, w złączu za w arta je st rów nież pom pa pędzona elektrycznie łub ciśnieniem p ary . W A m eryce wodę tę odprow adza się do k an ału , w E u ro pie zużytkow uje się ją ponownie, gdyż jako d esty lo w an a n ie wym aga ju ż zm iękczania p rz ed w prow adzeniem do kotłów. Ilość dostarczonego ciepła określa się przez p o m iar w ody ze skroplenia. G dy in s ta la c ja do
mowa rozprow adza wodę, urządzenie je st nieco bardziej złożone. Jeżeli w sieci m iejskiej prow adzi się wodę, um ieszcza się ponadto w złączach a p a ra ty w chłaniające tlen celem zapobieżenia korozji. R eg ulatory za
leżne są w k o n stru k cji od tego, czy lokale m ają być ogrzewane dniem i nocą (m ieszkania), czy też tylko czasowo (b iu ra, szkoły). Oprócz te go określa re g u la to r te m p e ra tu rę w zależności od te m p e ra tu ry zew nętrz
nej. D la system u ogrzew ania p a r ą stosuje się re g u la to r Pendleton, po
w odujący krótkie nieciągłe okres}7 ogrzewania, przyczem przerw y są dla mieszkańców' nieodczuw alne. P rz y ogrzew aniu w odą dopływ je st ciągły, zm ienia się natom iast, te m p e ra tu ra wody. System R a y n a rd stanow i typ pośredni.
Doskonaleni rozwiązaniem gospodarki m iejskiej je st połączenie za
k ład u cieplnego i elektrycznego w jed n ej ce n trali, gdyż m ożna zużytko
wać p a rę z tu rb in , w zględnie korzystać ze w spólnej kotłowni. Ten sy
stem prow adzi do wielkich oszczędności. Obecnie je st w opracow aniu p ro je k t dostarczania en e rg ji cieplnej d la P ary ż a w połączeniu z zakła
dam i h yd ro elektrycznem i w jego okolicy.