Charakterystyka blogów

Słowo „blog” powstało w latach 90. XX w. Pochodzi ono od połączenia dwóch wyrazów: „web” oznaczającego sieć oraz słowa „log”, które przed rewolucją

in-ternetową kojarzone było z dziennikiem okrętowym. Za autora pojęcia „weblog” uważa się Johna Bargera, pracownika Instytutu Pedagogicznego Northwestern University, znawcę twórczości pisarza Jamesa Joyce’a. Zyskał on sławę jako redaktor jednego z pierwszych interaktywnych dzienników internetowych pod tytułem „Robot Wisdom”. Określenia weblog użył on po raz pierwszy w 1997 r. Dwa lata później Peter Merholz podzielił słowo „weblog” na dwa człony „we blog”, czyli „my blogujemy”. Od tamtej pory na oznaczenie dziennika sieciowego powszechnie przyjęło się używać słowa „blog”1.

W wielu opracowaniach, a także w mniemaniu niektórych badaczy poja-wia się przekonanie, że nie jest możliwe ustalenie jednoznacznej, uniwersalnej definicji bloga. Wynika to z faktu, że trudno jest znaleźć taką charakterystykę tego gatunku, która znalazłaby uznanie i akceptację u wszystkich reprezentan-tów dyscyplin naukowych oraz u samych blogerów2. W literaturze przedmiotu można jednak odnaleźć próby zdefiniowania tej formy ekspresji. Ignacy S. Fiut oraz Marcin Matuzik definiują blog jako nowy typ literatury, a dokładniej jako formę prezentacji utworu literackiego w Internecie3. Ze stanowiskiem tym zde-cydowanie nie zgadza się Marta Więckiewicz, która twierdzi, że blog nie jest co do zasady nowym gatunkiem literatury, nawet przy uznaniu tego, iż niektóre dzienniki sieciowe posiadają walory literackie4.

Inną definicję bloga przedstawia Anna Gumkowska. Autorka definiuje go jako środek służący komunikacji. Stwierdza dodatkowo, że o istocie bloga rozstrzygają dwie kwestie: określenie go w ten sposób przez jego autora oraz układ strony, czyli zastosowany szablon5.

Z punktu widzenia medioznawczego blog określany jest jako dziennik lub pamiętnik pisany w Internecie, w którym autor zamieszcza wzmianki czy też całe notatki dotyczące jego osobistych przeżyć lub interesujące go informacje6. Marta Olcoń-Kubicka natomiast zdecydowanie nie zgadza się ze stwierdze-niem, że blog to dziennik pisany w Internecie. Jej zdaniem celem twórcy bloga jest upublicznienie prowadzonych zapisków szerszemu gronu czytelników, co

1 L. Olszański, Dziennikarstwo internetowe, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,

Warszawa 2006, s. 34.

2 M. Więckiewicz, Blog w perspektywie genologii multimedialnej, Wyd. Adam Marszałek,

Toruń 2012, s. 57–58.

3 I.S. Fiut, M. Matuzik, Blogi – literatura interaktywna w sieci, „Estetyka i Krytyka” 2002,

nr 2, s. 41.

4 M. Więckiewicz, op. cit., s. 59.

5 A. Gumkowska, Blogi wobec tradycji diarystycznej. Nowe gatunki w nowych mediach,

w: Tekst, język, gatunki, t. 1, red. D. Ulicka, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, War-szawa 2009, s. 243.

stoi w sprzeczności z założeniem prowadzenia pamiętnika, który ma charakter całkowicie prywatny7.

Mark Briggs opisuje blog jako sekwencje elementów, za pomocą których można go zdefiniować. Są to między innymi: antychronologia wpisów, występo-wanie komentarzy, kolokwialny styl, a także zamieszczanie przez autora linków do interesujących wydarzeń i informacji8.

Badając blogi z ujęcia marketingowego, Dominik Kaznowski stwierdził, że są one odmianami serwisu internetowego. Charakteryzując ich elementy, zwraca uwagę na dwa najistotniejsze: antychronologię wpisów oraz osobistą perspektywę przedstawiania wydarzeń i informacji9.

Różnice w przytoczonych definicjach występują ze względu na odmienne spojrzenie na badany temat. Inaczej blogi definiują literaturoznawcy, a inaczej medioznawcy czy też marketingowcy. Trudności interpretacyjne przysparza również różnorodność tematyki prowadzonych blogów. Można wyróżnić blo-gi podróżnicze, lifestylowe, modowe, polityczne czy językowe. Ta rozpiętość zagadnień prowadzi do tego, że blogi mają czasem zupełnie inny zestaw cech, zdarza się, że nawet o charakterze technicznym. Ze względu na zróżnicowanie występujących definicji w literaturze przedmiotu można by pokusić się o stwier-dzenie, że blogiem jest każda strona internetowa, którą autor określił mianem blog. Jednakże teza ta byłaby błędna, gdyż blogi nazywane są w ten sposób ze względu na strukturę i cechy, które posiadają.

Struktura blogów, w przeciwieństwie do samego pojęcia „blog”, nie budzi większych kontrowersji. Wynika to z powszechności i ponadczasowości ich bu-dowy. Nawet jeśli blogi różnią się między sobą oprawą graficzną, to zastosowany na większości z nich szablon jest bardzo podobny10. Najpopularniejszy układ strony na blogu został przedstawiony na rysunku pierwszym.

Na niżej przedstawioną strukturę bloga duży wpływ mają serwisy interne-towe udostępniające i tym samym narzucające swoim użytkownikom określone szablony. Należy jednak podkreślić, że jedynym stałym komponentem występu-jącym na blogu są wpisy. Pozostałe składniki nie są obowiązkowe i mogą być wykorzystywane przez blogera dowolnie11. Jednak to one właśnie często decydują, czy daną stronę internetową można nazwać blogiem. Dlatego też wprowadzanie zmian w konstrukcji bloga może prowadzić do zmiany jego postaci w zwykłą stronę internetową. Według Anny Gumkowskiej o różnicy między blogiem

7 M. Olcoń-Kubicka, Blog jako dokument osobisty – specyfika dziennika prowadzonego

w Internecie, „Kultura i Społeczeństwo” 2003, nr 2, s. 124.

8 M. Briggs, Ph. Meyer, Journalism 2.0. How to Survive and Thrive. A digital literacy guide

for the information age, CQ Press, Washington 2007, s. 54.

9 D. Kaznowski, Nowy marketing, VFP Communications, Warszawa 2008, s. 97.

10 M. Więckiewicz, op. cit., s. 79.

a stroną WWW decyduje „zawartość zmienna w czasie”. Znaczy to tyle, że je-żeli na blogu pojawi się komponent stały, którego nie można zmodyfikować za pomocą edycji, wtedy jest to strona internetowa12. Często jednak zdarza się, że osoba korzystająca z serwisów blogowych zmuszona jest do korzystania z go-towych szablonów, których możliwości edycji są ograniczone lub niemożliwe. Nie oznacza to jednak, że strona ta przestaje być blogiem, gdyż decydują o tym również jej cechy.

Cechy charakteryzujące blogi można podzielić na trzy grupy: właściwości odnoszące się do przekazu, nadawcy oraz interakcji pomiędzy nadawcami a od-biorcami13. W pierwszej grupie można wyodrębnić takie cechy jak:

– antychronologię – notki publikowane na blogach wyświetlane są najczęś-ciej w kolejności odwrotnej do chronologicznej. Wcześniejsze posty stopniowo przesuwane są do dołu strony, trafiając docelowo do archiwum. Odwrócona chronologia gwarantuje pewną spójność blogowi. Nawet jeżeli wpisy należą do różnych kategorii tematycznych, to w dalszym ciągu charakteryzuje go ciągłość determinowana upływem czasu i następstwem dat14;

– datowanie wpisów – cecha ta jest nieodłączonym atrybutem blogów. Z uwa-gi na ciągłą zmienność stron internetowych, które można z łatwością edytować lub nawet usunąć, data ułatwia odbiorcom identyfikację, w jakich okolicznościach powstał dany wpis oraz poznanie perspektywy czasowej opisywanego

wydarze-12 A. Gumkowska, op. cit., s. 239.

13 M. Więckiewicz, op. cit., s. 167–228.

14 Ibidem, s. 167–170.

Rysunek 1. Struktura blogów

Nagłówek Data Wpis Komentarze Wyszukiwarka Menu Blogroll Archwium Stopka

Ź r ó d ł o: M. Więckiewicz, Blog w perspektywie genologii multimedialnej, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2012, s. 79.

nia. Cechą charakterystyczną jest również to, że w przeciwieństwie do zwykłych dzienników wpisy w znacznej większości pozbawione są określenia miejsca zapisu. Można to powiązać z rozwojem technologicznym. Specyfika Internetu pozwala przecież na publikowanie postów niezależnie od miejsca przebywania blogera15;

– niefikcjonalność – czyli wierność rzeczywistości, choć niekiedy trudno jest zweryfikować prawdziwość informacji publikowanych przez blogera16.

Do drugiej grupy, czyli do cech odnoszących się do nadawcy, można zaliczyć: – autoprezentację – za pomocą bloga bloger może zaprezentować swoje zainteresowania czy też osiągnięcia. Szczególną formą tej cechy jest kategoria na blogu nazwana „O mnie” lub „O autorze”. Znajduje się tam zazwyczaj kilka zdań na temat autora, jego zainteresowań bądź pracy zawodowej. Blogerzy za-słaniający się pseudonimem lub pragnący pozostać anonimowymi często i tak przemycają informacje na swój temat w publikowanych notkach17;

– egocentryzm – często prowadzeniu bloga towarzyszy próba podkreślenia własnego „ja”. Jest to widoczne na przykład przez umieszczenie imienia i na-zwiska w tytule bloga lub nawiązanie w nim do swoich przekonań18;

– autoekspresja – blog służy do wyrażania siebie. Za jego pomocą autor może manifestować swoje stanowisko w danej sprawie, nie obawiając się cenzury19;

– ekshibicjonizm – rozumiany jako nadmierna skłonność do ujawniania i upublicznia spraw osobistych. Na blogach mających charakter osobisty poja-wiają się intymne zwierzenia autorów. Ma to związek z ponadczasową potrzebą opowiadania o sobie. Wcześniej pragnienie to było realizowane w pamiętnikach bądź autobiografiach20.

Ostatnią grupę charakteryzują cechy odnoszące się do interakcji pomię-dzy nadawcami a odbiorcami. Wśród nich wyróżnia się następujące atrybuty blogów:

– blog jako narzędzie komunikacji – przekaz zawarty na blogu ma charak-ter dwukierunkowy. Nadawca i odbiorca treści wzajemnie oddziałują na siebie. Interakcja ta zachodzi za pomocą komentarzy, listów, e-maili, a nawet spotkań poza siecią. Istnieje duża zależność pomiędzy aktywnością blogera a dynamiką bloga. Im zaangażowanie autora w tworzenie nowych wpisów, odpisywaniu na komentarze i wiadomości jest większe, tym liczba czytelników zwiększa się21;

15 Ibidem, s. 176–179.

16 Ibidem, s. 190.

17 Ibidem, s. 200–206.

18 Ibidem, s. 206–207.

19 A.M. Szczepan-Wojnarska, Blogi jako forma literacka, „Pamiętnik Literacki” 2006, nr 4,

s. 194.

20 M. Więckiewicz, op. cit., s. 216–220.

– nieostrość kategorii nadawcy i odbiorcy – granica między autorem a adre-satami ulega zatarciu. Czytelnicy bloga poprzez wpływ na publikowaną treść stają się jednocześnie jego współautorami22.