Charakterystyka respondentów

Znakomita większość ankiet (aż 26 na 27, czyli 96%) wypełniona została przez pracowników dużych przedsiębiorstw. Otrzymano zaledwie 1 ankietę (4%) od osoby pracującej w organizacji średniej wielkości. Autorce nie udało się dotrzeć do większej ilości przedsiębiorstw średniej wielkości posiadających wdrożony system ERM. Wynika to przede wszystkim z faktu, że stosowanie systemów zarządzania ryzykiem jest znacznie bardziej popularne wśród dużych organizacji. Wdrożenie ERM wymaga dużej wiedzy i świadomości, wiąże się z koniecznością poniesienia pewnych kosztów oraz poświęcenia sporej ilości czasu.

148

Z tych względów stosunkowo niewiele MŚP decyduje się na wdrożenie systemów zarządzania ryzykiem, czego odzwierciedleniem są wyniki niniejszych badań. Poniższy wykres przedstawia udział ankietowanych pod względem wielkości organizacji, w jakich pracują (Wykres 4).

Wykres 4: Udział ankietowanych pod względem wielkości organizacji, w jakich pracują.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Znacznie bardziej równomierny okazał się rozkład ankietowanych biorąc pod uwagę pochodzenie kapitału w organizacjach, w jakich pracują. 15 ankiet (56%) zostało wypełnionych przez osoby reprezentujące przedsiębiorstwa posiadające przewagę kapitału zagranicznego, a 12 osób ankietowanych (44%) było przedstawicielami organizacji z przewagą kapitału polskiego. Pochodzenie kapitału w badanych przedsiębiorstwach przedstawia wykres widoczny poniżej (Wykres 5).

96% 4% 0% Duże przedsiębiorstwo Średnie przedsiębiorstwo Małe przedsiębiorstwo

149

Wykres 5: Udział ankietowanych pod względem pochodzenia kapitału w organizacjach, w jakich pracują.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Biorąc pod uwagę status zarządzania ryzykiem w badanych organizacjach, aż w 15 z nich (56%) system ERM wdrożono więcej niż 2 lata temu. W przypadku 5 organizacji (18%) ERM został wdrożony wciągu ostatnich 2 lat, czyli stosunkowo niedawno, a 4 przedsiębiorstwa (15%) są obecnie w trakcie wdrażania systemu ERM. 3 ankiety zostały wypełnione przez przedstawicieli organizacji nie posiadających wdrożonego systemu ERM. W tym miejscu warto jednak wziąć pod uwagę poziom dojrzałości zarządzania ryzykiem w tych przedsiębiorstwach, który można w pewnym stopniu ocenić poprzez analizę deklarowanych przez ankietowanych zasad zarządzania ryzykiem, jakie są realizowane w ich organizacjach. Badane przedsiębiorstwa, w których nie wdrożono systemu ERM realizują kolejno 28, 40 i 52 (na łącznie 54) badanych cech systemów zarządzania ryzykiem. Biorąc pod uwagę fakt, iż najmniejsza liczba cech deklarowanych przez osobę ankietowaną wystąpiła w organizacji posiadającej wdrożony system ERM od ponad 2 lat i wyniosła zaledwie 11, można stwierdzić, że 3 badane spółki mimo, iż deklarują, że nie posiadają wdrożonego ERM, należą do grupy docelowej dla niniejszych badań. Deklarowane przez ankietowanych zasady zarządzania ryzykiem realizowane w ich organizacjach świadczą o dobrym zorganizowaniu i wysokim poziomie dojrzałości stosowanych przez te organizacje systemów zarządzania ryzykiem. Przedsiębiorstwa te nie nazwały stosowanych systemów zarządzania ryzykiem systemami ERM, jednak w każdym przypadku realizują one więcej niż połowę badanych cech systemów

56% 44% Przedsiębiorstwo z przewagą kapitału zagranicznego Przedsiębiorstwo z przewagą kapitału polskiego

150

zarządzania ryzykiem charakterystycznych dla tej koncepcji. Status zarządzania ryzykiem w badanych organizacjach został przedstawiony na wykresie poniżej (Wykres 6).

Wykres 6: Udział ankietowanych pod względem statusu zarządzania ryzykiem w organizacjach, w których pracują.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Jeśli chodzi o rodzaj prowadzonej działalności w organizacjach osób ankietowanych, zdecydowanie największa grupa ankietowanych, bo aż 15 (56%) reprezentowała przedsiębiorstwa produkcyjne. Na drugim miejscu pod względem liczności ankiet (5 ankiet – 19%) znalazły się przedsiębiorstwa usługowe lub handlowe. W badaniach wzięło również udział po 2 (po 7%) pracowników organizacji sektora publicznego oraz banków i firm ubezpieczeniowych. 3 ankietowanych nie zakwalifikowało się do żadnej z wymienionych rodzajów działalności. Porównując strukturę ankietowanych pod kątem rodzaju prowadzonej działalności ze strukturą zidentyfikowanych przedsiębiorstw notowanych na GPW, posiadających wdrożony system zarządzania ryzykiem (opisaną w podrozdziale 1 niniejszego rozdziału), do których między innymi ankiety zostały wysłane, można stwierdzić, że nie wszystkie branże równie chętnie biorą udział w badaniach. Dla przykładu zidentyfikowano aż 13 banków i 3 przedsiębiorstwa działające w branży ubezpieczeniowej, które posiadają wdrożony system zarządzania ryzykiem (łącznie 16 przedsiębiorstw). Mimo, że ankiety zostały przesłane do wszystkich zidentyfikowanych organizacji, pracownicy zaledwie 2 z nich zdecydowali się wypełnić ankietę. Daje to zaledwie 12,5% wskaźnik zwrotności ankiet dla grupy przedsiębiorstw działających w branży bankowej i ubezpieczeniowej. Może to świadczyć

56% 18%

15%

11% ^{Wdrożono ERM więcej niż 2}

lata temu

Wdrożono ERM mniej niż 2 lata temu

W trakcie wdrażania ERM Brak wdrożonego ERM

151

o mniejszej motywacji, chęci lub o braku czasu w przypadku pracowników tych branż. Struktura ankietowanych pod względem rodzaju działalności prowadzonej w organizacjach, w których pracują widoczna jest na wykresie poniżej (Wykres 7).

Wykres 7: Udział ankietowanych pod względem rodzaju prowadzonej działalności w organizacjach, w których pracują.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Istotnym elementem z punktu widzenia struktury osób ankietowanych jest również ich udział pod kątem zajmowanego przez nich stanowiska, co zostało zaprezentowane na wykresie poniżej (Wykres 8).

56% 19% 7% 7% ^11% Przedsiębiorstwo produkcyjne Przedsiębiorstwo usługowe lub handlowe Bankowość i ubezpieczenia Organizacja sektora publicznego Inne

152

Wykres 8: Udział ankietowanych pod kątem zajmowanego przez nich stanowiska w organizacji.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Jak widać na widocznym powyżej wykresie kołowym 41% czyli 11 osób ankietowanych piastowało w organizacjach stanowiska menedżera lub specjalisty ds. ryzyka. 15 % czyli 4 ankietowanych było członkami zarządu. Nie wzięła udział w badaniach ani jedna osoba będąca członkiem zarządu bezpośrednio odpowiedzialnym za zarządzanie ryzykiem. Największą grupą ankietowanych (12 osób, czyli 44%) były osoby, które nie zakwalifikowały się do żadnej z wymienionych grup. Byli to prawdopodobnie pracownicy działów odpowiedzialnych za zarządzanie ryzykiem lub inne, wyznaczone w danym przedsiębiorstwie osoby znające specyfikę i organizację systemu zarządzania ryzykiem w danym przedsiębiorstwie. Stosunkowo niewielki udział osób zajmujących stanowiska zarządcze można wytłumaczyć brakiem czasu lub chęci wśród takich osób do wzięcia udziału w tego typu badaniach. Z dużym prawdopodobieństwem zarządzający, ze względu na mnogość obowiązków, zlecali wypełnienie ankiety swoim podwładnym.