Ciało – odbiorca wrażeń

Przyjemność ma niejedno imię. Jeśli współcześni ludzie są, jak pisze wspo-mniany wcześniej Bauman, kolekcjonerami wrażeń, to postać Franky jest do-wodem na to, że doznania te muszą być coraz intensywniejsze. Dziewczyna odkrywa, że lubi odczuwać ból, gdy poznaje chłopaka, który wprowadza ją do świata mogącego się kojarzyć ze scenami z filmu Fight Club. I choć zarówno bohaterowie omawianego tu serialu, jak i  postaci z  adaptacji książki Palah-niuka, są dziećmi kultury konsumpcji, która ciągle trenuje nas do umiejętnego dostarczania sobie przyjemności, to okazuje się, że jedynym buntem, na jaki mogą się zdecydować, jest decyzja o poszukiwaniu przeciwnych wrażeń – ko-lekcjonowaniu bólu i pamiątek po nim.

O ile masochizm jest przedstawiony w serialu jako wątek poboczny, o tyle dominującym rodzajem przyjemności pojawiającym się w świecie nastolatków,

jest seks. Głównym wątkiem w pierwszym odcinku jest kwestia dziewictwa jednego z bohaterów. Sid kończy 17 lat i odczuwa nie tylko potrzebę, ale i pre-sję otoczenia, by spędzić noc z dziewczyną. Wśród bohaterów tej samej gene-racji na swój pierwszy raz czeka z niecierpliwością także Anwar. Młodzież nie traktuje jednak intymnych kontaktów jako czegoś szczególnego. Jest to jedna z form spędzania czasu i każdy ma do niej prawo. Celowo podkreślam słowo

„każdy”. Jeszcze kilkanaście lat temu o życiu erotycznym osób homoseksual-nych mówiono w serialach dla nastolatków na zasadach pewnej niedosłowno-ści¹⁴ – w Kumplach seks między partnerami tej samej płci jest już sugerowany dużo bardziej wprost. Ciekawe są też same przedstawienia nieheteroseksu-alnych bohaterów: scenarzyści stworzyli bowiem postać wrażliwego, utalen-towanego tanecznie chłopca (Maxxie), ale kreację tę, dość typową, żeby nie powiedzieć: stereotypową, „zrównoważyli” jakiś czas później bohaterem innej generacji – nieco rozwiązłym i  niejednoznacznym Alexem, który kolejnych partnerów seksualnych znajduje na portalach internetowych, a po stosunku potrafi wyrazić swoje niezadowolenie z fizycznych niedostatków „jednorazo-wego” kochanka.

Postawa Alexa wobec seksu wydaje się zbudowana na kanwie pewnych wyobrażeń typowych dla młodzieży wychowanej przez media instruujące, jak uzyskiwać satysfakcję seksualną. Dla nastolatków coraz ważniejsze jest speł-nianie się w tym zakresie – chcą dawać przyjemność i chcą ją otrzymywać.

Tym samym można powtórzyć za Beatą Golą, że „cywilizacja zachodnia »cho-ruje« na »zespół kultury Zachodu« zaliczany przez seksuologię kliniczną do zespołów kulturowych zachowań seksualnych. Zaburzenie to charakteryzuje się nadmiernym nastawieniem na technikę seksualną, przymusem osiągania orgazmu, kultem wydolności i sprawności seksualnej, przy jednocześnie towa-rzyszącemu temu niedoborze kultury współżycia” (Gola 2008: 55). Z drugiej strony, seks jest obecnie wszędzie – stał się, jak pisał już pod koniec lat 80., Zbigniew Lew-Starowicz – „zwyczajnym tematem kultury masowej” (Lew-Sta-rowicz 1988: 82). Współcześnie zjawisko to wydaje się nasilać. Osoby „wyklu-czone” z doświadczania seksu, czują się zatem wyobcowane, o czym świad-czy postać Mini, dbającej o  utrzymanie wizerunku niezwykle wyzwolonej dziewczyny, która o seksie wie wszystko i dla której nie stanowi on problemu.

14 Tak było np. w niezwykle popularnym Jeziorze marzeń, w którym jednym z istot-nych bohaterów był gej. Widzowie nie mieli okazji oglądać go w trakcie intymz istot-nych scen, ale serialowi i tak udało się zapisać na kartach historii telewizyjnych reprezenta-cji mniejszości seksualnych, ponieważ był pierwszą produkcją dla młodzieży, w której pokazano homoseksualny pocałunek.

Problem jednak istnieje, a widz szybko ma się okazję przekonać, że dziewczyna panicznie boi się pierwszego kontaktu seksualnego, między innymi dlatego, że nie akceptuje swojego ciała. Jej kompleksów nie potrafi wyleczyć nawet świa-domość, że spotyka się z najpopularniejszym chłopakiem w szkole. Mini prze-raża także myśl, że nie ma doświadczenia, a więc może nie sprostać wymaga-niom swojego partnera.

Z potrzebą znajdowania coraz mocniejszych wrażeń łączy się w Skins także zjawisko wszechobecności używek, które stanowią element dnia codziennego nastolatków. Bohaterowie piją alkohol i biorą narkotyki. Chris kolekcjonuje opakowania po przyjmowanych tabletkach, Effy trafia szpitala po przedawko-waniu, podobne problemy mają także inne postaci. Wydaje się, że żadna im-preza nie może odbyć się bez obecności różnego rodzaju używek. Dość in-teresujące jest także przekonanie, że wspólne zażycie narkotyków umożliwia nawiązanie relacji interpersonalnych – „witaj w naszym świecie”, mówi Mini do Franky po tym, jak wraz z innymi koleżankami próbują używek – to właśnie w taki sposób odbywa się symboliczne wejście do grupy.

Pozornemu wyzwoleniu nastoletniego ciała z  władzy tabu, moralnych i  obyczajowych nakazów i  zakazów, towarzyszy nowe zniewolenie – młode ciało staje się zakładnikiem stereotypów i  medialnych reprezentacji. Nasto-latki pragną stawać przed lustrem i widzieć siebie takimi, jakimi są postaci, które oglądają na ekranie komputera lub innego urządzenia z dostępem do Internetu¹⁵. Zdaje się, że nie dostrzegają tego, przed czym przestrzega Zbyszko Melosik: prowadzona w mediach „»polityka ciała« jest chaotyczna, stylistyczna i upozorowana” (Melosik 1999: 89).

Bibliografia:

[b.a.], 2013, Polski Program Jakość Obsługi www.jakoscobslugi.pl. Raport specjalny:

Miliardy złotych w rękach dzieci. Ogólnopolskie Badanie Polskiego Programu

15 Bohaterowie Skins niewiele mają wspólnego z tradycyjnymi mediami. Dowodem na to, że nawet telewizja odchodzi do lamusa, jest sytuacja zaprezentowana w jednym z odcinków: bohaterowie wybierają się na imprezę, której motywem przewodnim są filmy. Jedna z par przychodzi w strojach Luke’a Skywalkera i księżniczki Lei, dowodząc przy okazji, że fabuła Gwiezdnych wojen nie jest im znana. Inni bohaterowie przyby-wają z kolei przebrani za postaci z filmu Wożąc panią Daisy – koledzy nie wiedzą, kim są, a sam pomysłodawca kostiumu, zapytany, ile filmów oglądał, dopytuje, czy do listy można włączyć produkcje pornograficzne. Jeśli nie, to jeden (właśnie Wożąc panią Dai- sy), ale, jak tłumaczy przyjaciołom, to klasyk, skoro na jego podstawie powstał film pornograficzny.

Jakość Obsługi dotyczące wpływu dzieci na decyzje zakupowe rodziców. Maj 2013, http://www.jakoscobslugi.pl/UserFiles/File/Raport%20Polskiego%20Pro-gramu%20Jako%C5%9B%C4%87%20Obs%C5%82ugi%20Miliardy%20w%20 r%C4%99kach%20dzieci.pdf [dostęp: 12.10.2016 r.].

Baudrillard Jean, 1998, Ameryka, tłum. Renata Lis, Warszawa.

Bauman Zygmunt, 1995, Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń.

Cylkowska-Nowak Mirosława, Melosik Zbyszko, 1999, Współczesna młodzież: ciało, zdrowie i kultura popularna, w: Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji, red.

Zbyszko Melosik, Toruń – Poznań, s. 250–273.

Giłka Magdalena, 2012, Aktywność seksualna młodzieży a wpływ kultury popularnej, w: Tożsamość w społeczeństwie współczesnym: pop-kulturowe (re)interpretacje, red. Agnieszka Gromkowska-Melosik, Zbyszko Melosik, Kraków, s. 207–216.

Goffman Erving, 2005, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, tłum. Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir, Gdańsk.

Goffman Erving, 2000, Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. Helena Datner- -Śpiewak, Paweł Śpiewak, Warszawa.

Gola Beata, 2008, Modele zachowań seksualnych w prasie młodzieżowej i poglądach nastolatków, Kraków.

Gromkowska Agnieszka, 1999, Anoreksja nervosa: paradoksy współczesnej kobiecości, w: Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji, red. Zbyszko Melosik, Toruń, Poznań, s. 173–218.

Jaczewski Andrzej Lucjan, 2009, Problemy dojrzewania we współczesnej cywilizacji,

„Na Tropie”, http://natropie.zhp.pl/index.php/problemy-dojrzewania-we-wspol-czesnej-cywilizacji-2-3/ [dostęp: 07.10.2016].

Jakubowska Honorata, 2009, Socjologia ciała, Poznań.

Lew-Starowicz Zbigniew, 1988, Seks w kulturach świata, Wrocław.

Melosik Zbyszko, 1999, Ponowoczesny świat konsumpcji, w: Ciało i zdrowie w społe-czeństwie konsumpcji, red. Zbyszko Melosik, Toruń, Poznań, s. 71–90.

Melosik Zbyszko, 2010, Tożsamość, ciało i władza w kulturze instant, Kraków.

Muggleton David, 2004, Wewnątrz subkultury. Ponowoczesne znaczenie stylu, tłum.

Agata Sadza, Kraków.

Niedek Agnieszka, 2007, Łowcy celulitu, „Wprost.pl”, http://www.wprost.pl/ar/111591/

Lowcy-cellulitu/ [dostęp: 29.11.2016].