Nauczanie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie jest procesem wie-lowymiarowym. Wymaga od nauczyciela znajomości nie tylko metodyki nauczania języka, ale też charakterystyki pracy z uczniami o różnym stopniu niepełnospraw-ności, a także rozumienia dynamiki i specyfiki danej grupy. Wynikające z niepełno-sprawności uszkodzenia centralnego układu nerwowego utrudniają uczniom rozu-mienie świata i przyswajanie wiedzy. Wymagają oni w związku z tym dostosowania tempa pracy do ich indywidualnych możliwości.
DOI: 10.47050/jows.2021.4.77-79 LIDIA JAROMIN
BEATA SKAWINA
78 4/2021
JĘZYKOWE PROJEKTY EDUKACYJNE Home
Ważne jest, aby na każdej lekcji stosować wizu-alne i dźwiękowe pomoce dydaktyczne, w tym w mia-rę możliwości materiały autentyczne. Należy kierować się zasadami indywidualizacji, motywowania i życzli-wej atmosfery. Powinno się również zwracać szczegól-ną uwagę na terapeutyczszczegól-ną rolę, jaką odgrywa nauka języka obcego w procesie socjalizacji ucznia z niepeł-nosprawnością intelektualną.
Obecnie język angielski wykorzystywany jest w wielu dziedzinach życia – w internecie, w grach komputerowych czy nawet na opakowaniach pro-duktów spożywczych. W przypadku omawianej gru-py uczniów brak znajomości jego podstaw przyczy-nia się do pogłębiaprzyczy-nia izolacji dziecka, które często ma już za sobą wcześniejsze trudne doświadczenia w szkole ogólnodostępnej i przez to nieraz cierpi na fobię szkolną lub ma niskie poczucie własnej warto-ści. A to jeszcze bardziej utrudnia rozumienie świata.
Uczenie się języka obcego otwiera drogę do odnalezie-nia się w dynamicznie zmieodnalezie-niającej się rzeczywistości oraz usprawnia komunikację i wzmacnia świadomość przynależności do tego samego społeczeństwa, co peł-nosprawne rodzeństwo czy rówieśnicy. Przekłada się zatem na obiektywnie lepsze funkcjonowanie w sferze rodzinnej i społecznej.
W pracy pedagogicznej staramy się kreatyw-nie łączyć różne metody pracy, tak by zajęcia były dla uczniów interesujące, zachęcały do dalszej nauki, wzmacniały motywację i dawały poczucie sukce-su. Scenariusz lekcji każdorazowo dostosowujemy do predyspozycji i możliwości grupy uczniów, starając się godzić wykluczające się często dysfunkcje. Mamy też świadomość tego, że mimo zaburzeń rozwoju na-si podopieczni mogą wykazywać uzdolnienia – najczę-ściej te o wymiarze artystycznym. Uczniowie naszej placówki uwielbiają takie aktywności jak śpiew, dzia-łania parateatralne (inscenizowanie wierszy i piosenek w języku angielskim) oraz plastyczne (rysunek, malar-stwo, grafika i rzeźba).
Na podstawie wieloletniej obserwacji pracy uczniów opracowałyśmy roczny projekt wychowawczy
„Nauka języka angielskiego poprzez Sztukę” („English through Art”). Realizowałyśmy go w naszym wro-cławskim ośrodku podczas zajęć z języka angielskiego;
w pracowni multimedialnej, w internacie ośrodka oraz w bibliotece szkolnej i miejskiej.
Projekt oparłyśmy na koncepcji nauczania ho-listycznego – integrowaniu rozwoju intelektualnego i osobistego w przyjaznej dla dzieci atmosferze. Głów-nym założeniem było wzbogacanie leksyki poprzez
śpiewanie piosenek w języku angielskim – wykorzysta-nie ich do nauki języka z jednej strony umożliwia przy-swojenie często skomplikowanych struktur, a z drugiej daje prawie natychmiastową możliwość zaprezentowa-nia nowej umiejętności i zaistnienie na forum z atrak-cyjnym materiałem, którym dzieci mogą pochwalić się w rodzinie, w szkole podczas występów lub poza szko-łą. Często jest to jedna z nielicznych możliwości zaist-nienia i wzbudzenia dumy wśród bliskich im osób.
Każdej grupie wiekowej przydzieliłyśmy zestaw utworów zawartych w programie nauczania języka i podręcznikach kursowych. Klasie VIII zaproponowa-łyśmy pracę z wybranymi kolędami i przedstawienie ich podczas jasełek w domu pomocy społecznej. Zosta-ły one zaprezentowane dodatkowo podczas szkolnego konkursu kolęd i dni otwartych naszego ośrodka. Pla-nując przebieg zajęć, brałyśmy pod uwagę indywidual-ne cechy każdego dziecka, bazując na wcześniejszych doświadczeniach pracy z uczniami placówki. Dzie-ci z zaburzeniami mowy uczestniczyły w zajęDzie-ciach, realizując element ruchowy – przedstawiając usły-szane słowa piosenek gestami. Podczas zajęć teatral-nych, dramowych czy plastycznych uczniowie starali się komunikować w języku angielskim, stosując zwro-ty grzecznościowe, pytania i odpowiedzi w kontekście tematu wykonywanej czynności. Tworzona w natural-nych warunkach konwersacja utrwalała znajomość ję-zyka obcego. Pozwoliło to wszystkim uczniom na peł-ne zaangażowanie, przy zminimalizowanym ryzyku poczucia wykluczenia. Interdyscyplinarność tego pro-jektu przyczyniła się do ułatwienia i uatrakcyjnienia uczniom opanowywania języka angielskiego.
W ramach ewaluacji projektu zorganizowałyśmy lekcję pokazową dla rodziców i specjalistów z lokal-nych poradni psychologiczno-pedagogiczlokal-nych, pod-czas której uczniowie mieli okazję zaprezentować po-znane piosenki. Rozpoznawali je po tytule, fragmencie muzycznym, obrazku lub słowie z niej wybranym. Była to dla nas szansa na obserwację efektów pracy na zaję-ciach, a dla dzieci możliwość zaprezentowania swoich imponujących umiejętności językowych rozwiniętych podczas realizacji projektu. Spodziewałyśmy się tremy u uczniów lub pomyłek pod wpływem stresu towarzy-szącego na ogół występom przed nową grupą publicz-ności. Okazało się jednak, że uczniowie opanowali tek-sty piosenek na tyle dobrze, że występ nie sprawił im żadnej trudności. Z poczuciem pewności siebie świet-nie zaprezentowali się przed zaproszonymi gośćmi.
Prowadzone działania realizowane w pozytywnej, doceniającej starania uczniów atmosferze pozwoliły
Łączyć, rozwijać i inspirować, czyli nauczanie języka angielskiego przez sztukę w szkole specjalnej Home
uczestnikom projektu na swobodne angażowanie się w oferowane im aktywności – poza śpiewem również poprzez działanie, takie jak przygotowanie i dekoro-wanie piernikowych serduszek. Wpłynęło to pozytyw-nie na integrację uczniów oraz rodziców ze szkołą i ze środowiskiem lokalnym podczas wizyty w instytucji kultury – Miejskiej Bibliotece Publicznej. Pozwoliło to także doświadczyć radości z obdarowania innych wła-snoręcznie wykonanymi wyrobami.
Projekt edukacyjny „English through Art” umoż-liwił uczniom rozwinięcie przede wszystkim sprawno-ści językowej. Jesteśmy przekonane, że warto wycho-dzić poza schematy codziennej pracy dydaktycznej, wzbogacając ją o działania projektowe i interdyscypli-narne. Oprócz ułatwiania dziecku nabywania określo-nej wiedzy projekty takie mają wartość dodaną w po-staci pełniejszego zaangażowania ucznia w realizację zadań. Dodatkowo zabarwiają pozytywnie czas spę-dzany w szkole. Dają szansę przeżycia sukcesu, ogrom-ną satysfakcję i doświadczenie, do których chętnie wraca się nawet po wielu latach. Wszak „Lata szkolne są górami, z których rzeka życia bierze swój początek, rozpęd i kierunek. Któż śmie je lekceważyć?” – taką myśl sformułował patron naszej placówki Janusz Kor-czak, a my się z tym przesłaniem głęboko utożsamiamy.
LIDIA JAROMIN Absolwentka Wyższej Szkoły Pedagogi-ki Specjalnej w Warszawie oraz Instytutu Filologii AngielsPedagogi-kiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracuje w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym nr 10 we Wrocławiu. Interesuje się zagadnieniem kształcenia interdyscyplinarnego w szkolnictwie specjalnym. Poza zawodem jako menedżer artystyczny angażu-je się w pracę publicystyczną, wydawniczą oraz w promowanie artystów.
BEATA SKAWINA Absolwentka Uniwersytetu Wrocław-skiego na kierunku psychologia. Jako pedagog specjalny: oli-gofrenopedagog i surdopedagog pracuje z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnościami o zróżnicowanej etiologii. Aktywnie współpracuje z Fundacją ,,Ludzka Sprawa” oraz ze Stowarzysze-niem „Jest Człowiek” w ramach wielu projektów, m.in. w aktywi-zacji rozwoju społeczno-emocjonalnego dzieci i młodzieży szkół specjalnych. Jej pasją w pracy jest rozwijanie potencjału dzieci przez wykorzystywanie szeroko rozumianej kultury.
Home
Home
P
rojekty różnego typu krótkoterminowe lub całoroczne zawsze miały wysokie notowania i cieszyły się ogromnym powodzeniem wśród mło-dzieży, kiedy umieszczałem je w ofercie edukacyjnej szkół, w których pracowałem. Były to np. projekty poświęcone napisaniu sztuki teatral-nej lub wierszy w języku angielskim połączone z konkursem i prezenta-cjami, tematyczne projekty grupowe i indywidualne, których produktem końcowym – prezentacją – zwykle udawało się zainteresować całą klasę. Przede wszystkim były to jednak wieloetapowe zadania teatralno-muzyczne, które pokazywane są na scenie Forum lub deskach Teatru Starego w Bolesławcu w ramach Festiwalu Języka An-gielskiego. Na widownię zapraszamy uczniów ze starszych klas szkół podstawowych, którzy często potem, już jako nasi uczniowie, angażują się w kolejne przedsięwzięcia.Festiwali było dotychczas osiemnaście. Będą kolejne.
Jest także projekt interdyscyplinarny o Dolnym Śląsku „Cudze chwalicie...”
– coś dla ambitnych uczniów lubiących turystykę oraz historię, kulturę, kuchnię, muzykę, architekturę, geografię i etnografię Dolnego Śląska. Ogromna wiedza, du-ża praca i wielka przyjemność – to zajęcia pozalekcyjne i wykraczające poza wszel-kie programy nauczania.
Nie samą jednak „gotowizną” nauczyciel żyć powinien, więc jeśli nie udział w programie Erasmus+ lub zaproponowane przez kogoś gotowe zadanie językowe, to może własny, nauczycielski projekt? Możliwości jest mnóstwo, a dobrze pracować w szkole twórczej i być poszukującym ciągle nowych dróg wiedzy nauczycielem nie spoczywającym na laurach, czyż nie?
Zadania projektowe indywidualne i grupowe
Przez kilkanaście ostatnich lat uczniowie I LO z klas, które przekazano mi pod opiekę, pracowali indywidualnie, w parach lub w niewielkich grupach nad projek-tami tematycznymi. Bardzo chętnie angażowali się w takie przedsięwzięcia. Na przykład – na początku roku ustalaliśmy, że każdy uczeń ma obowiązek przeczy-tać lekturę w języku angielskim w oryginale lub jego uproszczoną wersję, zgodną z poziomem nauczania (w zależności od grupy). Produktem końcowym były pre-zentacje przeczytanych książek przygotowane w taki sposób, by zachęcić innych