mIesIąCa JednoLIteGo rYnKu –
sInGLe marKet montH
liły się doświadczeniami z pracy w krajach UE, zwłaszcza dotyczącymi problemów z uznawaniem kwalifikacji mimo posiadania zaświadczeń zgodnych z dyrektywą 36/2005/WE.
Podczas dyskusji mówiono o wzajemnym uzna- waniu kwalifikacji zawodowych; kompetencji pie-lęgniarek na rynku pracy UE; pomiarach efektów kształcenia; akredytacji programów kształcenia i procesu kształcenia; zapewnieniu bezpieczeństwa i jakości opieki zdrowotnej w UE; zaangażowaniu pielęgniarek w projektowanie polityki zdrowotnej UE; ustawicznym rozwoju zawodowym (Continuing Professional Development, CPD) oraz Europejskiej Karcie Zawodowej (European Professional Mobility Card) jako narzędziu umożliwiającym swobodne przemieszczanie się pracowników w obrębie UE.
W wyniku dyskusji skonstruowano następujące wnioski:
1. Wprowadzenie Dyrektywy 2005/36/WE nie gwarantuje uznawania kwalifikacji zawodowych pielęgniarek z powodu:
wewnętrznych regulacji prawnych w państwie
•
przyjmującym i nieuznawania nabytych kom-petencji;
rozbieżności pomiędzy ofertą zatrudnienia a sy-•
tuacją zastaną w krajach goszczących. Tego typu postępowanie kwalifikowane jest jako za-trudnianie nieetyczne (wg Kodeksu Etycznego Zatrudniania WHO).
2. W zakresie kompetencji pielęgniarek i położnych pomimo obowiązywania Dyrektywy 2005/36/WE obserwowane jest:
zaniżanie wymaganego wykształcenia i
trud-•
ności z uznawaniem kwalifikacji (dotyczy osób ze zróżnicowanym wykształceniem ogólnym 10 ‑ i 12 ‑letnim pielęgniarki ogólnej, pielęgniar-ki specjalisty, magistra pielęgniarstwa). Po-przez obniżanie kompetencji magistra do po-ziomu licencjata może dojść do chaosu organi‑
zacyjnego na rynku pracy w państwach takich jak Polska, w których uregulowano kształcenie na poziomie wyższym. Dyrektywa 2005/36/WE daje możliwość regresu kształcenia do pozio-mu średniego;
brak możliwości rozwoju kariery zawodowej
•
w Polsce oraz w krajach UE, np. w niektórych landach Niemiec, gdzie istnieją różne ścieżki awansu zawodowego. Zaobserwowano przy-padki odmiennego traktowania pielęgniarek niemieckich i pielęgniarek polskich.
3. W zakresie pomiarów wyników kształcenia:
istnieje obawa, czy i według jakich kryteriów
•
Komisja Europejska będzie dokonywała po-miaru poziomu kompetencji pielęgniarek;
efekty kształcenia należy dostosowywać do za-•
potrzebowania rynku pracy;
kształcenie powinno być podporządkowane
•
potrzebom społeczeństwa, szczególnie w dobie starzenia się Europy. Kształcenie pielęgnia-rek musi być ukierunkowane przede wszyst- kim na zagadnienia z zakresu geriatrii i opie-ki w chorobach przewlekłych, z możliwością wprowadzenia zagadnień specjalistycznych na drugim stopniu studiów. W Polsce dostrze-ga się konieczność zachowania możliwości ścieżki kształcenia specjalistycznego dla osób z wykształceniem średnim;
ze względu na możliwość uzyskiwania tych sa-•
mych kwalifikacji na poziomie szkoły średniej (zawodowej szkoły pielęgniarskiej) i szkoły wyż-szej (uczelni wyższej, uniwersytetu) dyrektywa wprowadza chaos w systemie kształcenia i ob-niża status kształcenia na poziomie wyższym;
w krajach członkowskich powinny istnieć nie-•
zależne podmioty akredytujące kierunki me- dyczne i podmioty prowadzące kształcenie po-dyplomowe gwarantujące poziom kształcenia zapewniający bezpieczeństwo pacjenta;
Dr Dorota Kilańska, członek Zarządu Europejskiej Federacji
Stowarzyszeń Pielęgniarek (EFN) Od lewej: Kinga Brandys, prof. Bogusław Liberadzki, dr Mariola Głowacka, dr Grażyna Rogala ‑Pawelczyk,
Grzegorz Mazurczak, Małgorzata Olszewska, prof. PUM Beata Karakiewicz, dr Dorota Kilańska
dobro obywatela jest dobrem nadrzędnym UE.
•
Pielęgniarki jako obywatele muszą mieć dostęp do kształcenia na odpowiednim poziomie.
4. Zapewnienie bezpieczeństwa pacjenta i jakości opieki oznacza, że:
wprowadzone zostaną standardy kształcenia,
•
które poprzez zawody regulowane gwarantują zapewnienie bezpiecznych usług;
istnieje sprawny system monitorowania zda‑
•
rzeń niepożądanych i dokonywana jest syste‑
matyczna ocena ryzyka;
niezbędne jest podejście kosztowo ‑efektywne do
•
ukierunkowanych na wielosektorowość dzia‑
łań decyzyjnych w zakresie opieki zdrowotnej;
pielęgniarki stanowią ważną składową sys‑
•
temu ochrony zdrowia i musi to mieć realne przełożenie na politykę zdrowotną na każdym szczeblu;
praca pielęgniarek musi być widoczna w syste‑
•
mie ochrony zdrowia i odpowiednio oszacowa‑
na pod względem kosztów i jakości świadczeń;
gwarancją ciągłości opieki jest rzetelność w do‑
•
kumentacji medycznej możliwe dzięki wprowa‑
dzeniu ICNP ®;
praktyka kliniczna pielęgniarek musi być opar‑
•
ta na najlepszych praktykach i wiarygodnych badaniach naukowych;
niezbędne jest delegowanie kompetencji przez
•
zawody regulowane;
adaptacja zawodowa jest równoznaczna z coa‑
•
chin giem w praktyce klinicznej;
konieczna jest rzetelność w komunikacji, doku‑
•
mentowaniu i współpracy interdyscyplinarnej.
5. Zaangażowanie pielęgniarek w projektowanie polityki zdrowotnej to:
udział w przedstawicielstwach oraz organiza‑
•
cjach reprezentujących UE;
zaangażowanie w politykę UE na poziomie każ‑
•
dego kraju członkowskiego;
raportowanie do KE procesu wdrażania i za‑
•
stosowana dyrektyw.
6. Ustawiczny rozwój zawodowy (Continuing Professional Development, CPD) oznacza, że:
wprowadzenie systemu oceny kształcenia
•
ustawicznego wymaga dostosowania do ścieżki awansu zawodowego;
CPD powinno być korzyścią nie tylko dla pielę‑
•
gniarki, ale także dla pracodawcy w kontekście świadczenia usług o oczekiwanym standardzie, bezpiecznym dla zdrowia i życia pacjentów;
CPD musi być elementem systemu odnawiania
•
licencji dla zapewnienia bezpieczeństwa oby‑
wateli UE;
niezbędne są narzędzia ułatwiające kształcenie
•
ustawiczne z uwagi na braki kadrowe w ochro‑
nie zdrowia. Pielęgniarki muszą mieć możliwość innych form kształcenia, np. e ‑learningu;
istnieje konieczność uregulowania kosztów
•
w trakcie podnoszenia kwalifi kacji i uznania ich przez pracodawcę jako ważnych dla bezpie‑
czeństwa pacjenta i systemu.
7. Europejska Karta Zawodowa to uwiarygodnie‑
nie bezpieczeństwa świadczonych usług, co ozna‑
cza, że:
wprowadzenie Europejskiej Karty Zawodowej
•
nie może obciążać fi nansowo pielęgniarek i być kolejnym dokumentem potwierdzającym wy‑
magane kwalifi kacje.
Wnioski z debaty zostały przekazane do Komisji Europejskiej. Na szczególną uwagę organizatorów Miesiąca Rynku Wewnętrznego zasłużyło stanowisko i uwagi dotyczące Europejskiej Karty Zawodowej jako uniwersalnego narzędzia umożliwiającego swobodne przemieszczanie się pracowników w obrębie UE.
dr n. med. Bożena Gorzkowicz
Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Ratunkowego Oddział Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego w Szczecinie
Zdjęcia Foto Praktyka
U osób po 50. roku życia pojawiają się objawy określane jako zaburzenia pamięci związane z wie-kiem (Age Associated Memory Impairment, AAMI ) czy zaburzenia poznawcze związane z wiekiem (Age Rela-ted Cognitive Decline, ARCD), które obejmują zmiany w zakresie pamięci, myślenia, koncentracji, funkcji językowych i wzrokowo ‑przestrzennych. Starzenie się społeczeństw związane jest z liniowym wzrostem trwania życia (Life Expectancy, LE), co powoduje, że osoby w wieku starszym stanowią coraz szerszą grupę w społeczeństwie. Mając na uwadze stan-dardy określone w Międzynarodowym Planie Działań ONZ w kwestii Starzenia się Społeczeństw oraz kon-wencje, zalecenia i uchwały Światowej Organizacji Pracy (ILO) i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), dąży się do wprowadzania zmian zapewniających osobom starszym warunki do rozwijania swojego potencjału. Podejmowane są działania umożliwiające osobom starszym dostęp do edukacyjnych, kultu- ralnych, duchowych i rekreacyjnych zasobów spo-łeczeństw z utrzymaniem więzi ze społeczeństwem, w poszanowaniu ich podmiotowości i godności.
W krajach rozwiniętych widoczny jest stały wzrost nakładów na opiekę medyczną o charakte-rze opiekuńczym, długoterminowym i hospicyjnym w celu podniesienia jakości życia osób w wieku podeszłym. Poznanie uwarunkowań związanych z rezerwami biologicznymi i emocjonalnymi osób starszych staje się celem badań i strategii podej-mowanych działań. Opracowywane są zalecenia prewencyjne mające zmniejszać deficyt samo-opieki, zmniejszając tym samym zapotrzebowanie
na opiekę profesjonalną. Wśród czynników wpły-wającymi na stan psychiczny i kondycję fizyczną osób w wieku podeszłym można wymienić: stres, stan odżywienia, aktywność fizyczną, liczbę zacho- rowań w roku i choroby współistniejące. Występo- wanie chorób przewlekłych nasila się wraz z wie-kiem, a długotrwałe problemy zdrowotne wpływają na konieczność korzystania z pomocy instytucjo-nalnej placówek opieki medycznej i socjalnej.
Z danych prognostycznych GUS wynika, że w 2035 r. co czwarta osoba w Polsce (23,22%) będzie w wieku powyżej 65 lat. W opiece nad oso- bami w wieku starszym należy uwzględnić ich spe-cyficzne potrzeby biopsychospołeczne, duchowe i kulturowe oraz zapewnić im holistyczną opiekę medyczną. W związku z tym zaistniała potrzeba nawiązania współpracy w celu wymiany doświad-czeń dotyczących opieki nad osobami starszymi w Polsce i Niemczech.
21 października 2013 r. odbyło się III Semina-rium Naukowo ‑Szkoleniowe zorganizowane przez Zakład Pielęgniarstwa i Zakład Zdrowia Publicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu PUM. Seminarium skiero-wane było do pielęgniarek, opiekunów medycznych, pracowników socjalnych zainteresowanych szeroko rozumianą problematyką opieki nad ludźmi starymi.
Wśród zaproszonych gości ze strony niemieckiej byli:
Michael Weber ‑Zarft, dyrektor regionalny Vitanas, Magdalena Eilers, dyrektor berlińskiego Vitanas Senioren Centrum Bellevue, oraz Bogdan Cywiń-ski, przedstawiciel Fundacji Współpracy Polsko‑
‑Niemieckiej.
WspóŁpraCa poLsKo ‑nIemIeCKa I WYmIana dośWIadCzeŃ W ramaCH proJeKtu
opIeKa nad CzŁoWIeKIem W podeszŁYm WIeKu
Bogdan Cywiński, Michael Weber‑Zarft Prof. PUM Beata Karakiewicz
Pierwszy wykład dotyczący zastosowania modeli opieki pielęgniarskiej wśród osób dotkniętych demencją na przykładzie placówki Vitanas Demenz Centrum z Magdeburga w Niemczech wygłosił Michael Weber ‑Zarft.
Następnie doc. Edward Pałka ze Słowenii przed-stawił zagadnienia związane z interakcjami leków u pacjentów w wieku starszym. W podeszłym wieku interakcje leków związane są z fizjologicznymi zmia- nami w organizmie i obecnością chorób współist-niejących. Częstość występowania niekorzystnych interakcji zwiększa się wraz z wiekiem pacjentów.
Dziekan WNoZ, prof. PUM Beata Karakiewicz przybliżyła zgromadzonym problematykę aktywizacji osób starszych i jej znaczenia dla procesu starzenia.
W roku akademickim 2013/2014 Pomorski Uniwer- sytet Medyczny zainaugurował Medyczny Uniwersy- tet Seniora, który jest najlepszym przykładem zaan-gażowania nauki w utrzymanie i poprawę zdrowia społeczeństwa w wieku starszym w naszym regionie.
Problematyka opieki nad człowiekiem starym obejmuje również elementy w wymiarze biologicz-nym, które zostały omówione przez dr hab. Grażynę Adler w wykładzie zatytułowanym „Dziarskim kro-kiem do długowieczności”.
Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, dr n. zdr. Marta Giezek przedstawiła problematykę agresji wobec osób starszych w środowisku domo-wym. Kwestia agresji wobec osób w podeszłym wieku uwarunkowana jest wieloma czynnikami. Sygna-lizuje ona często frustrację i bezradność rodziny w opiece nad osobą starszą oraz brak skutecznego wsparcia ze strony specjalistów.
Tematykę starzenia się mężczyzn przybliżyła dr Iwona Rotter w wykładzie zatytułowanym „Starzenie się mężczyzny”. Temat męskiej andropauzy jest coraz częściej podejmowany przez klinicystów, psychologów i socjologów. Zaobserwowano zwiększające się zapo-trzebowanie społeczne dotyczące wiedzy na temat możliwości wspierania farmakologicznego mężczyzn w okresie andropauzy w celu utrzymania sprawności fizycznej i czerpania radości z dojrzałego wieku.
Oblicza starości coraz częściej przewijają się w sztuce filmowej, co przybliżyła dr Monika Mak w wykładzie „Kino się starzeje”. Reżyserzy chętnie podejmują tematykę starości. W sposób obrazowy, pełen kontrastów przedstawiają próby radzenia sobie bohaterów z oddalaniem emocjonalnym bli- skiej osoby, trudami sprawowania opieki nad oso-bami z upośledzeniem intelektu, zaawansowaną demencją, chorobą Alzheimera czy niedołężnością spowodowaną chorobą Parkinsona.
Problemy kliniczne starzenia się mózgu oraz spo-soby potęgujące utrzymanie plateau sprawności umysłowej w wieku dojrzałym przybliżył dr Dariusz Jeżewski. Omówione zostały zjawiska i struktu-ralne czynniki budujące adaptacyjność ośrodkowego układu nerwowego, wskazano pozytywne skutki wynikające ze stosowania autotreningu i taktyk usprawniających umysł osoby starszej.
Część wykładową seminarium zakończył wykład dr Małgorzaty Szkup ‑Jabłońskiej pt. „Sytuacja osób starszych w różnych kulturach świata”. Omó-wione zostały problemy związane z odżywianiem, wyborem środków transportu oraz wpływu pogody na nastawienie do życia człowieka w wieku pode-szłym Wschodu i Zachodu.
W drugiej części seminarium omówiono zasady współpracy w ramach zawartej w 2011 r. umowy pomiędzy Pomorskim Uniwersytetem Medycznym a firmą Vitanas GmbH & Co. KGaA.
Współpraca obejmuje realizację praktyki zawodo- wej studentów II roku I stopnia kierunku pielęgniar- stwo oraz stażu studentów I roku II stopnia kie- runku pielęgniarstwo na WNoZ PUM w ramach pro-jektu „Opieka nad człowiekiem w podeszłym wieku”.
Realizacja praktyki zawodowej obejmuje 320 godzin dydaktycznych w placówkach Vitanas w Berlinie. W ramach przygotowania finanso-wany jest intensywny kurs języka niemieckiego, natomiast w czasie trwania praktyki zawodowej zakwaterowanie z całodziennym wyżywieniem.
Studenci w ramach odbytej praktyki otrzymują wynagrodzenie (399 euro za 4 tygodnie), które
Uczestnicy seminarium Dr Monika Mak
zgodnie z prawem niemieckim nie jest opodat-kowane.
Realizacja stażu zawodowego dotyczy studentów studiów II stopnia posiadających prawo wykony-wania zawodu. W ramach trzymiesięcznego stażu otrzymują oni wynagrodzenie 1400 euro za mie-siąc. Firma Vitanas zapewnia uczestnikom stażu odpłatny hotel oraz finansuje kurs przygotowawczy języka niemieckiego. Realizacja stażu umożliwia zdobycie doświadczenia i pozwala na doskonale-nie znajomości języka niemieckiego. Studentów zainteresowanych w przyszłości podjęciem pracy
w Niemczech będzie obejmowała ułatwiona proce-dura zatrudnienia oraz możliwość negocjacji jeszcze korzystniejszych warunków finansowych.
Pomorski Uniwersytet Medyczny jest jedyną uczelnią umożliwiającą studentom uzyskanie wyna- grodzenia w ramach praktyki zawodowej. Nowator-skie działania władz Wydziału Nauk o Zdrowiu PUM na rzecz rozwoju studentów i absolwentów kierunku pielęgniarstwo oraz system kształcenia odpowiada- jący wysokim wymaganiom Unii Europejskiej umoż- liwiły nawiązywanie współpracy i wymianę doświad-czeń w ramach współpracy polsko ‑niemieckiej.
dr Dorota Pilch Zakład Pielęgniarstwa Zdjęcia Elżbieta Grochans
Na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym powstał Medyczny Uniwersytet Seniora. Co ozna-cza, że od nowego roku akademickiego studentami naszej uczelni są osoby w wieku… od 7 (Dziecięcy Uniwersytet Medyczny PUM) do 75 lat.
Pomysł utworzenia przy PUM uniwersytetu dla osób powyżej sześćdziesiątego roku życia narodził się kilka lat temu, musiał jednak poczekać na reali-zację, ponieważ priorytetem był wówczas Dziecięcy Uniwersytet Medyczny.
W 2013 r. powróciliśmy do tematu seniorów.
Okazało się, że powołaniem takich studiów zain-teresowane są na uczelni cztery osoby: red. Kinga Brandys, dr Maria Korzonek, dr Magdalena Kamiń-ska i mgr Halina Nestorowicz. Teraz już wystarczyło tylko połączyć siły i rozpocząć przygotowania. A nie były one wcale łatwe. Najważniejsza we wszystkim była przychylność rektora PUM, który także pomógł stworzyć nazwę tych studiów – Medyczny Uniwer-sytet Seniora – MUS PUM. Koordynatorem projektu została dr Magdalena Kamińska z Samodzielnej Pracowni Podstawowej Opieki Zdrowotnej.
Naszym darczyńcą, który wsparł program zna- czącą dotacją finansową, jest Wydział Spraw Spo- łecznych Urzędu Miasta Szczecina. Dzięki otrzyma-nej kwocie można było zaplanować najpotrzebniejsze wydatki i wyposażyć studentów w materiały.
Na pierwszy rok studiów zdecydowano przyjąć sto osób. Informacja o naborze pojawiła się w poło-wie sierpnia tylko na stronie internetowej uczelni.
Zainteresowanie przeszło wszelkie oczekiwania.
Pierwszego dnia rekrutacji w kolejce ustawiło się ponad sto osób. Kryteria określono w regulaminie:
studentem MUS PUM mogła zostać osoba, która ukończyła 60 lat i ma minimum średnie wykształ-cenie. W ciągu trzech dni zapisaliśmy 167 osób.
Po tym terminie rekrutacja została zakończona, co wcale nie oznaczało, że skończyły się telefony z pytaniami i prośbami. Zainteresowanych takimi studiami było drugie tyle osób.
13 września 2013 r. w auli Rektoratu PUM odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego 2013/2014 z udziałem prof. Andrzeja Ciechano-wicza, rektora PUM, i prof. Marty Wawrzynowicz‑