kształcenia Dziennikarzy
3. Determinanty jakości kształcenia DziennikarzyDziennikarzy
Jakość kształcenia akademickiego na poszczególnych kierun-kach studiów jest zwykle uwarunkowana licznymi, zróżnicowany-mi czynnikazróżnicowany-mi, na które uczelnia ma większy lub mniejszy wpływ.
Niezależnie od zaangażowania i poziomu aktywności oraz ambicji studentów, które wykładowcy do pewnego stopnia mogą stymulo-wać, istnieje szereg czynników, które szkoły wyższe powinny brać pod uwagę, chcąc zagwarantować najwyższą jakość studiów. Nale-żą do nich m.in. odpowiednio dobrane treści i formy kształcenia, kompetentni i uznani nauczyciele akademiccy i praktycy, niezbędna infrastruktura (m.in. biblioteki, sprzęt komputerowy, sale wykłado-we) oraz pozanaukowe możliwości rozwoju studentów. W przypad-ku kierunprzypad-ku dziennikarstwo i komunikacja społeczna wydaje się, iż na jakość i poziom kształcenia najsilniej wpływają takie czynniki, jak:
• program kształcenia (odpowiednie proporcje przedmiotów teoretycznych oraz praktycznych),
• dobór kadry prowadzącej,
• nowoczesny sprzęt umożliwiający prowadzenie zajęć warszta-towych,
• możliwości rozwoju pozanaukowego (w szczególności ukie-runkowane na rozwój kompetencji zawodowych studentów, a nie tylko naukowych).
W związku z powyższym zapytano badanych przedstawicie-li kadry naukowo-dydaktycznej o ich subiektywną ocenę stopnia wpływu wspomnianych czynników na jakość kształcenia w za-kresie dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Większość bada-nych stwierdziła, iż zdecydowany wpływ na jakość kształcenia na przedmiotowym kierunku studiów ma program kształcenia. Tego zdania było aż 73,6% respondentów. Co siódmy badany (14,7%) sądzi, iż element ten raczej wpływa na jakość studiów. W sumie 88,2% przedstawicieli kadry naukowo-dydaktycznej uważa, że tre-ści oferowane w ramach przedmiotów realizowanych na kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna mają wpływ na poziom nauczania na tym kierunku. W zdecydowanej mniejszości są ba-dani, którzy uważają inaczej (5,9% – „raczej nie wpływa”, 2,9% –
„zdecydowanie nie wpływa”). Zdania w tej kwestii nie miało 2,9%
badanych. Szczegółowe dane prezentuje tabela 110.
Tabela 110. Opinie badanych na temat wpływu programu kształcenia na jakość kształcenia (N = 68)
Na jakość kształcenia dziennikarstwa i komunikacji
społecznej na uczelniach wyższych program kształcenia: Liczebność %
zdecydowanie wpływa 50 73,6
raczej wpływa 10 14,7
raczej nie wpływa 4 5,9
zdecydowanie nie wpływa 2 2,9
nie mam zdania 2 2,9
Ogółem 68 100
Źródło: Opracowanie własne
W wielu uczelniach wyraźny staje się rosnący wpływ studen-tów na oferowane programy kształcenia. Uelastyczniane plany studiów, dające możliwości niemal swobodnego kształtowa-nia indywidualnej ścieżki kształcekształtowa-nia, coraz częściej występują w szkołach wyższych prowadzących studia w zakresie dzienni-karstwa i komunikacji społecznej. Studenci mają wpływ na liczbę i charakter przedmiotów oferowanych w ramach kierunku lub specjalności, współdecydują o liczbie godzin, formie realizacji przedmiotu, niekiedy również o obsadzie kadrowej – wybierając określonych prowadzących31.
W przypadku oceny wpływu doboru kadry naukowo-dydak-tycznej na jakość kształcenia zauważalny jest wyraźny odsetek opinii pozytywnych. Zwłaszcza w dużych ośrodkach akade-mickich studenci mają okazję słuchać wykładów i uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez dydaktyków powszechnie uzna-wanych za autorytety naukowe w zakresie dziennikarstwa i komu-nikacji społecznej. W ocenie respondentów, kontakt studentów dziennikarstwa i komunikacji społecznej z autorytetami nauko-wymi pełni istotną funkcję w podnoszeniu poziomu naucza-nia. Blisko połowa odpowiedzi (47,1%) mówi o zdecydowanym wpływie tego czynnika, a co trzeci badany (32,3%) odpowiedział, iż element ten „raczej wpływa” na jakość kształcenia. Łącznie 79,5% badanych uznaje wpływ eksperckiej wiedzy wykładowcy oraz jego wysokiego statusu w środowisku naukowym na jakość kształcenia. W mniejszości są osoby, które sądzą, iż kontakt z au-torytetami naukowymi raczej nie wpływa na jakość kształcenia (11,8%), jeszcze mniej uważa, iż element ten zdecydowanie nie wpływa na poziom nauczania (5,9%). 2,9% badanych nie ma zda-nia w tej kwestii. Rozkład odpowiedzi prezentuje tabela 111.
31 Zob. P. Zieliński, Wykładanie na żądanie, „Press”, 2009, nr 8, s. 59–60.
Tabela 111. Opinie badanych wykładowców na temat wpływu autorytetów naukowych na jakość kształcenia (N = 68)
W jaki sposób wpływa na jakość kształcenia obecność
autorytetów naukowych? Liczebność %
zdecydowanie wpływa 32 47,1
raczej wpływa 22 32,3
raczej nie wpływa 8 11,8
zdecydowanie nie wpływa 4 5,9
nie mam zdania 2 2,9
Ogółem 68 100
Źródło: Opracowanie własne
Dziennikarstwo i komunikacja społeczna to specyficzny kie-runek studiów ze względu na istotne znaczenie wypracowania u studentów określonych umiejętności warsztatowych. Z tego względu ważne miejsce wśród kadry prowadzącej zajęcia zajmują praktycy, którzy – wyłącznie lub równolegle z działalnością na-ukową na uczelni – kontynuują karierę zawodową w mediach, marketingu, branży reklamowej i innych powiązanych z dziedzi-ną komunikacji w sferze publicznej. Ważne miejsce tych osób na uczelni potwierdzają odpowiedzi na pytanie o możliwy wpływ prowadzenia przez nich zajęć na kierunku dziennikarstwo i ko-munikacja społeczna. Ponad połowa badanych (52,9%) zazna-czyła odpowiedź, iż fakt ten „zdecydowanie wpływa”, zaś co trzeci (30,9%) – „raczej wpływa” na jakość kształcenia. Łącznie oznacza to 83,8% respondentów– w mniejszym lub większym stopniu – uważa ów wpływ za istotny. Warto zauważyć, że jest to nieco więcej aprobujących odpowiedzi niż w przypadku wpływu obecności na uczelni autorytetów naukowych. Rozkład odpowie-dzi w tym zakresie prezentuje tabela 112.
Tabela 112. Opinie badanych wykładowców na temat wpływu praktyków w zakresie dziennikarstwa na jakość kształcenia (N = 68)
W jaki sposób wpływa na jakość kształcenia prowadzenie
zajęć przez postaci znane w środowisku zawodowym? Liczebność %
zdecydowanie wpływa 36 52,9
raczej wpływa 21 30,9
zdecydowanie nie wpływa 4 5,9
nie mam zdania 4 5,9
raczej nie wpływa 3 4,4
Ogółem 68 100
Źródło: Opracowanie własne
Kolejną podjętą w badaniu kwestią był wpływ bazy sprzętowej na poziom nauczania. Założono, że nowoczesne rozwiązania tech-niczne oraz różnorodny sprzęt z racji jego coraz powszechniejszego i nieodzownego użycia mogą być istotnym elementem w kształceniu umiejętności praktycznych wśród studentów. Warto dodać, iż poza sprzętem komputerowym uczelnie kształcące na kierunku dzienni-karstwo i komunikacja społeczna – w różnym stopniu – wykorzystu-ją w procesie kształcenia praktycznego sprzęt radiowy, telewizyjny, fotograficzny i inny – uzależniony od realizowanych specjalności za-wodowych. Trudno wyobrazić sobie studenta czy absolwenta dzien-nikarstwa i komunikacji społecznej, który nie posługuje się biegle nowoczesnymi narzędziami niezbędnymi w pracy redakcyjnej.
Wydaje się, że podobnego zdania są badani wykładowcy. Aż 80,9% z nich twierdzi, że baza sprzętowa dostępna na uczelni jest czynnikiem zdecydowanie determinującym jakość nauczania, zaś kolejne 16,2% – iż jest to czynnik, który na ten aspekt „raczej wpływa”. Wart odnotowania jest fakt, iż ani jeden z badanych nie wątpi, iż jakość kształcenia jest zdeterminowana przez dostępność do nowoczesnej bazy sprzętowej. Rozkład odpowiedzi w tym za-kresie prezentuje tabela 113.