Pok³osiem ró¿norodnych akcji podejmowanych przez Dom Polonij-ny, a szczególnie przez CDI, by³o po pierwsze widoczne skupianie rozproszonego dotychczas ¿ycia emigracyjnego wokó³ skonkretyzo-wanych wspólnych celów, wyra¿aj¹ce siê przede wszystkim przecho-dzeniem licznych organizacji i stowarzyszeñ pod opiekê organizacyj-no-merytoryczn¹ DP, gdy¿ ³atwiej jest funkcjonowaæ w wiêkszej strukturze, kiedy jest siê ma³ym (dzisiaj w ramach Domu Polonii – zmiana nazwy nast¹pi³a w 2006 r. – zrzeszonych jest ponad 60 orga-nizacji, ok. 7500 cz³onków). Z drugiej strony dziêki owej akcji zjed-noczeniowej Dom Polonijny wypromowa³ siê na powa¿n¹ organizacjê lobbuj¹c¹ na rzecz Polski i Polonii wobec w³adz pó³nocnej Francji.
W 2002 r. w uznaniu zas³ug i dotychczasowej pracy Polonii na rzecz œrodowiska, merostwo miasta Hénin-Beaumont zdecydowa³o siê przekazaæ tutejszej Polonii w czasowe u¿ytkowanie pierwsze trzy pomieszczenia, w centrum miasta: na drugim piêtrze nowoczesnego budynku, w presti¿owym kompleksie administracyjno-kulturalnym zwanym „Espace Lumie`re” z przeznaczeniem na dzia³alnoœæ organi-zacyjno-administracyjn¹. W niespe³na trzy lata póŸniej w³adze miasta doda³y do tego kolejne powierzchnie, tym razem na parterze. Obszer-ne lokum z przeszklonymi dwiema œcianami (od strony ulicy i we-wnêtrznego pasa¿u) wraz z zapleczem biurowym zosta³y przeznaczo-ne na dzia³alnoœæ CDI, a s¹siaduj¹ce z nimi z dwóch stron równie¿ przeszklone, potê¿ne sale (o imponuj¹cych rozmiarach 300 m2) prze-kszta³cono i zaadoptowano na potrzeby typowo us³ugowo-rozrywko-we, tworz¹c tradycyjn¹ polsk¹ restauracjê na oko³o 150 miejsc, no-woczesny bar i dyskotekê.
Dzisiaj ca³y francusko-polski, a mo¿e bardziej polsko-francuski kompleks „Espace Lumie`re” to trzy kina, sale konferencyjne, wewnê-trzny taras, pomieszczenia reprezentacyjbiurowe CDI wraz z no-wo powsta³¹ bibliotek¹ (150 m2), centrum gastronomiczno-rozrywko-we, a na wy¿szych kondygnacjach: urz¹d miejski Hénin-Beaumont
s¹siaduj¹cy z biurami Maison de la Polonia, a tak¿e skromna redak-cja polonijnej gazety.
Ju¿ w pierwszych miesi¹cach funkcjonowania CDI pojawi³a siê pa-l¹ca koniecznoœæ stworzenia archiwum z prawdziwego zdarzenia. Organizacje coraz liczniej przy³¹czaj¹ce siê do Domu Polonijnego, bardzo czêsto swoj¹ dotychczasow¹ dokumentacjê pakowa³y w klase-ry, kartony, skoroszyty i przekazywa³y Centrum Dokumentacji na ad-res 39, rue Elie Gruyelle, 62110 Hénin-Beaumont. Zaczêto nadsy³aæ niezwykle cenne, z historycznego punktu widzenia, archiwalia nieist-niej¹cych ju¿ stowarzyszeñ, dotychczas znajduj¹ce siê w ró¿nych przypadkowych miejscach, bo oto nareszcie pojawi³ siê ktoœ, kto g³o-œno wyrazi³ swoje zainteresowanie górnicz¹ przesz³oœci¹10. CDI we-sz³o w posiadanie polskich gazet emigracyjnych sprzed wojny (np. „Narodowiec”, „Polskie Pacholê”), licznych publikacji polonijnych z ca³ej Francji za okres powojenny i wielu innych cennych dokumen-tów z przesz³oœci. Kontynuacja dzia³añ podjêtych w ramach projektu „Passé Vivant”, a zw³aszcza wydanie ksi¹¿ki, o której mowa by³a wy-¿ej, zachêci³y równie¿ prywatne osoby do przekazywania rodzinnych pami¹tek na rzecz Centrum. Akcja ratowania od zapomnienia i scala-nia polskiej dokumentacji pogórniczej bardzo szybko i mimowolnie przekszta³ci³a siê w zbiórkê wszelkiego rodzaju poloników. Przyno-szono (i nadal s¹ dostarczane) ró¿nej wartoœci ksi¹¿ki, albumy, mapy, stare zdjêcia, szkice i notatki sprzed lat.
BIBLIOTEKA
Po roku sta³o siê jasne, ¿e samo archiwum to zaledwie czêœæ po-trzeb tutejszego œrodowiska. Wraz z uzyskaniem nowych pomie-szczeñ w 2005 r. podjêto decyzjê o stworzeniu Biblioteki Polonii Pó³-nocnej Francji. O pomoc finansowo-organizacyjn¹ zwrócono siê do ____________
10W posiadaniu archiwum biblioteki Maison de la Polonia znajduj¹ siê m.in. frag-menty zbiorów dokumentów tak licz¹cych siê swego czasu organizacji, jak Zwi¹zek Polek we Francji, Tradycja i Przesz³oœæ – Harne czy jednego z oddzia³ów Zwi¹zku Soko³ów we Francji.
licz¹cych siê instytucji zarówno polskich, jak i francuskich, a tak¿e osób prywatnych. W celu nag³oœnienia projektu odwo³ano siê do po-mocy partnerskich organizacji zrzeszonych w Domu Polonii. I tak na przyk³ad za poœrednictwem Kongresu Polonii Biblioteka Polska w Pa-ry¿u przekaza³a na rzecz przysz³ej biblioteki CID 6000 woluminów. Wœród instytucji wspieraj¹cych nale¿y w pierwszym rzêdzie wymie-niæ „Wspólnotê Polsk¹”, Konsulat Generalny w Lille, Stowarzyszenie „Semper Polonia”, Fundacjê „Oœwiata Polska za Granic¹”, Minister-stwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, MinisterMinister-stwo Edukacji Na-rodowej i wiele innych. Czêœæ swoich cennych zbiorów przekaza³y osobistoœci licz¹ce siê w ¿yciu polonijnym: by³y konsul Jêdrzej Bu-kowski (roczniki „Kultury Paryskiej” za okres 1971-2000 sygnowane jego w³asnym ekslibrisem), profesorowie Edmond Gogolewski, autor licznych cytowanych wy¿ej publikacji o ¿yciu polonijnym, i Edmond Marek – propagator historii Polski w ramach edycji klubu Polonia-Nord11. Obecnie zinwentaryzowano ponad 7000 pozycji. Czêœæ nadal pozostaje w pud³ach, oczekuj¹c na swoj¹ kolej. Cech¹ charaktery-styczn¹ biblioteki jest bogaty dzia³ polskiej i polonijnej literatury emi-gracyjnej w jêzyku francuskim, a zw³aszcza prawie kompletna biblio-grafia prac dotycz¹cych historii i losów Polonii pó³nocnej Francji.
Z funduszy uzyskanych zarówno od w³adz polskich, jak i francu-skich zakupiono i zainstalowano pierwsze rega³y biblioteczne. Przy za³o¿eniu, ¿e ka¿dy potencjalny czytelnik bêdzie mia³ bezpoœredni dostêp do ksi¹¿ek, planowany jest stosowny system zabezpieczeñ i skomputeryzowany system obs³ugi. Uda³o siê w tym celu zakupiæ pierwsze komputery oraz rozpocz¹æ wstêpn¹ inwentaryzacjê. W ra-mach wspó³pracy z Ministerstwem Kultury Narodowej w Polsce CDI zwróci³ siê z proœb¹ o zakup oprogramowania bibliotecznego MAK oraz o przeprowadzenie szkolenia odnoœnie archiwizacji i archiwa-liów polonijnych. Oba wnioski zosta³y pomyœlnie zrealizowane. Wprawdzie ca³kowite zakoñczenie prac nad komputeryzacj¹ bibliote-____________
11Biblioteka CID otrzyma³a m.in. seriê cennych prac wydanych przez Études et travaux du Club Polonia-Nord, ISSN 1160-2635.
ki optymistycznie przewidziane jest na pierwszy kwarta³ 2008 r., ale ju¿ obecnie dzia³a skromna wypo¿yczalnia. Kto ma ochotê na chwil-kê relaksu z zajmuj¹c¹ lektur¹, jest mile widzianym goœciem w no-wopowstaj¹cej bibliotece.