Ka¿dy uczeñ, w tym tak¿e uczniowie z chorob¹ przewlek³¹, by ukoñczyæ szko³ê podstawow¹, musz¹ przyst¹piæ do egzaminu ósmoklasisty. W szczegól-nych sytuacjach losowych lub zdrowotszczegól-nych mo¿na zwolniæ ucznia z obowi¹zku przyst¹pienia do wy¿ej wskazanego egzaminu. Jednak zwolnienie to nastêpuje na wniosek dyrektora szko³y w porozumieniu z rodzicami i uczniem. Uczeñ wów-czas musi zostaæ zg³oszony do udzia³u w egzaminie w innym ustalonym terminie.
Ka¿dego roku dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej wydaje komuni-kat w sprawie szczegó³owych sposobów dostosowania warunków i form prze-prowadzania egzaminu ósmoklasisty. Wœród grupy uczniów, którym dostosowu-je siê egzamin ósmoklasisty, znajduj¹ siê uczniowie posiadaj¹cy orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania (na podstawie orzeczenia) oraz uczniowie chorzy lub niepe³nosprawni czasowo (na podstawie zaœwiadczenia lekarskiego). Warto zauwa¿yæ, i¿ nie maj¹ oni dostosowanej formy egzaminów ósmoklasisty, a jedynie dostosowanie warunków. Zgodnie zKomunikatem dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (2019/2020) dyrektor szko³y lub upowa¿niony nauczyciel zapoznaje uczniów i ich rodziców z mo¿liwymi sposobami dostosowania warun-ków przeprowadzania egzaminu, o którym mowa. Rodzice lub pe³noletni uczeñ w odpowiednim czasie sk³adaj¹ oœwiadczenie o korzystaniu lub nie korzystaniu ze wskazanych sposobów dostosowania. Istnieje tak¿e mo¿liwoœæ dostosowania warunków egzaminu w sytuacjach losowych, które mia³y miejsce ju¿ po up³ywie wyznaczonych przez komisjê terminów. W szczególnych przypadkach wyni-kaj¹cych ze stanu zdrowia lub niepe³nosprawnoœci istnieje tak¿e mo¿liwoœæ prze-prowadzenia egzaminu ósmoklasisty w innym miejscu ni¿ szko³a (np. w domu). W tabeli 3 przedstawiono mo¿liwoœci dostosowania.
Przebieg choroby i za¿ywane przez uczniów leki, jak równie¿ korzystanie z niezbêdnego sprzêtu medycznego wymagaj¹ dostosowania przebiegu egzaminu. W wielu przypadkach stanowi¹ niezbêdn¹ pomoc.
Tabela 3. Informacja o sposobie organizacji i przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty dla uczniów z chorob¹ przewlek³¹ obowi¹zuj¹ca w roku szkolnym 2019/2020
Uprawnieni do dostosowania Mo¿liwe sposoby dostosowania (dyrektor szko³y zaznacza w SIOEO%sposoby wskazane przez radê pedagogiczn¹)
VIII. Absolwenci z chorobami przewlek³ymi (na podstawie orzeczenia o potrzebie indy-widualnego nauczania lub zaœwiadczenia o stanie zdro-wia wydanego przez lekarza)
1. Korzystanie z zaleconego przez lekarza sprzêtu medycznego i leków koniecznych ze wzglêdu na chorobê
2. Dostosowanie warunków przystêpowania do egzaminu do specy-fiki choroby
3. Przed³u¿enie czasu na wykonanie zadañ z arkusza standardowego: a. z jêzyka polskiego – nie wiêcej ni¿ o 60 minut
b.z matematyki – nie wiêcej ni¿ 90 minut
c.z jêzyka obcego nowo¿ytnego – nie wiêcej ni¿ o 45 minut
4. Korzystanie z pomocy nauczyciela wspomagaj¹cego w pisaniu i/lub czytaniu, je¿eli choroba uniemo¿liwia czytanie lub pisanie.
W przypadku egzaminu z jêzyka obcego nowo¿ytnego uczeñ korzystaj¹cy z pomocy nauczyciela wspomagaj¹cego ma obligatoryjnie przyznan¹ p³ytê CD z dostosowanym nagraniem (wyd³u¿one przerwy na zapoznanie siê z zasadami sprawdzaj¹cymi rozumienie ze s³uchu i ich wykonanie). Korzy-stanie z p³yty z dostosowanym nagraniem wymaga przyznania dostosowa-nia w maksymalnym wymiarze, tj. przed³u¿edostosowa-nia czasu przeprowadzadostosowa-nia egzaminu ósmoklasisty o 45 minut.
ród³o:Komunikat dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z 6 sierpnia 2019 r. w sprawie szczegoì³owych sposoboìw dostosowania warunkoìw i form przeprowadzania egzaminu ósmoklasi-sty w roku szkolnym 2019/2020, s. 10.
Zakoñczenie
Jednym z wa¿nych problemów, z jakimi boryka siê dziecko z chorob¹ prze-wlek³¹, jest koniecznoœæ ³¹czenia procesu nauki i uczenia siê z leczeniem, przy czym okresowo lub trwale to ostanie wysuwa siê na plan pierwszy w hierarchii wa¿noœci, a nauka i pozosta³e aktywnoœci musz¹ byæ mu podporz¹dkowane (Chodkowska 2009). Choroba to przyczyna niezale¿na od dziecka oraz jego oto-czenia, dlatego dba³oœæ o niwelowanie barier edukacyjnych utrudniaj¹cych reali-zacjê prawa do nauki ma donios³e znaczenie. Wykorzystanie klasyfikacji ICF (2001) dostarczaj¹cej pe³nego opisu funkcjonowania dziecka i jego ograniczeñ wynikaj¹cych nie tylko z choroby/niepe³nosprawnoœci, ale tak¿e z tzw. czynni-ków kontekstowych (osobowych, jak i œrodowiskowych) pozwala w sposób uporz¹dkowany a jednoczeœnie sensowny zaprojektowaæ kluczowe dzia³ania.
Traktowanie choroby w kategoriach spo³ecznego modelu choroby czy
niepe³no-7
sprawnoœci w wiêkszym stopniu mobilizuje œrodowisko do zmiany, wspoma-gaj¹c odpowiedzialnoœæ samej osoby chorej i jej rodziny. Uczniowie z chorobami przewlek³ymi stanowi¹ wyj¹tkow¹, ale integraln¹ czêœæ spo³ecznoœci szkolnej. Posiadaj¹ oni wiele indywidualnych potrzeb, ale ³¹czy ich dostêp do tych samych warunków edukacyjnych, w których uczestnicz¹ ich zdrowi rówieœnicy (Shiu 2001: 269). Dostosowanie form realizowania obowi¹zku szkolnego i nauki do przebiegu choroby i leczenia wychodzi naprzeciw potrzebom i mo¿liwoœciom psychofizycznym uczniów.Zadaniem ka¿dej szko³y, nie tylko tej zorganizowanej w szpitalu i pracuj¹cych w niej nauczycieli, jest aktywna pomoc dziecku w „wy-chodzeniu” z roli chorego lub roli pacjenta i ponownym wkraczaniu w rolê ucznia (Woynarowska 2010). Realizacja powy¿szego zadania wymaga odpowiedniej ko-munikacji pomiêdzy zaanga¿owanymi w edukacjê dziecka podmiotami, ale tak¿e pozytywnych, wspieraj¹cych postaw oraz w³aœciwego przygotowania merytorycz-nego nauczycieli, œrodowiska szko³y (personelu szko³y) i rówieœników.
Znajomoœæ trudnoœci rozwojowych, które mog¹ byæ udzia³em ucznia z cho-rob¹ przewlek³¹, to priorytet planowania i organizowania wsparcia. „Jakoœæ ¿ycia dzieci zale¿y od decyzji, jakie podejmujemy ka¿dego dnia w domach, spo³eczeñ-stwach i w salach obrad naszych rz¹dów. Musimy zatem podejmowaæ decyzjê m¹drze, maj¹c na myœli najlepszy interes dzieci” (Kozak 2013: 70).
Codzienne ¿ycie z przewlek³¹ chorob¹, wype³nianie medycznych re¿imów czy prze¿ycie choroby zagra¿aj¹cej ¿yciu to niebagatelny wysi³ek ka¿dego prze-wlekle chorego dziecka. Z tego powodu osoby odpowiedzialne za organizacjê edukacji powinny zapewniæ tej grupie uczniów realizacjê specjalnych potrzeb edukacyjnych tak, by mogli odnieœæ sukces nie tylko ten w szkole, ale i w innych dziedzinach ¿ycia.
Bibliografia
Chêciñska M. (2005), Realizacja obowi¹zku szkolnego przez dziecko przewlekle chore [w:] T. Kott (red.), Uczeñ z chorob¹ przewlek³¹ i uczeñ z zaburzeniami psychicznymi w szkole
ogólnodostêp-nej. Poradnik dla nauczycieli szkó³ ogólnodostêpnych, MENiS, Warszawa.
Chodkowska M. (2009), Razem damy radê! W drodze do zintegrowanego spo³eczeñstwa, WSiP, Warszawa.
Curtin M., Lubkin I.M. (1990), What Is Chronicity? [w:] I.M. Lubkin (ed.), Chronic Illness
Im-pact and Interventions, London–Boston.
Czuba-W¹skowska M., Mañko K. (2011), Egzekucja obowi¹zków szkolnego i nauki. Zagadnienia
prawne. Teoria i praktyka, ABC a Wolters Kluwer Business, Warszawa.
DiGirolamo A. M., Quittner A. L., Ackerman V., Stevents J. (1997), Identification and
assess-ment of ongoing stressors in adolescents with a chronic illness: An application of the behavior--analytic model, Journal of Clinical Child Neurology, 26: 56–63.
Fatyga M. (2013), Oczekiwania uczniów objêtych nauczaniem indywidualnym wobec nauczyciela [w:] J. Krukowski, A. W³och (red.), Szko³a twórcza w odtwórczym œwiecie, Biblioteka Wspó³czesnej Myœli Pedagogicznej, Kraków.
G³ówny Urz¹d Statystyczny (2011), Stan Zdrowia Ludnoœci Polski w 2009 r., Zak³ad Wydaw-nictw Statystycznych, Warszawa.
Góralczyk E. (1996), Choroba dziecka w twoim ¿yciu, CMPPP, Warszawa.
Graetz B., Shute R. (1995), Assessment of peer relationships in children with asthma, Journal of Pediatric Psychology, 20: 205–216.
Hawrylewicz-Kowalska P. (2018), Nauczanie indywidualne – miêdzy tradycj¹ a alternatyw¹.
Po-szukiwanie pola badawczego, Forum Oœwiatowe, t. 30, nr 1 (59): 179–191.
ICF – Miêdzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepe³nosprawnoœci i Zdrowia, World Health Organization Genewa, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, 2001.
Jackson, M. (2013), The special education needs of adolescents living with chronic illness: a
literatu-re literatu-review, International Journal of Inclusive Education, vol. 17, no. 6: 543–554.
Komunikat dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z 6 sierpnia 2019 r. w sprawie szczegó³owych sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzania egzaminu oœmioklasisty w roku szkolnym 2019/2020 [oke.waw.pl, dostêp: 15.05.2020].
Kozak M. (2012), Prawo dziecka do edukacji. Za³o¿enia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjne, Rzecznik Praw Dziecka, Warszawa.
Ma³kowska-Szkutnik A. (2014), Choroby przewlek³e u dzieci i m³odzie¿y jako narastaj¹cy problem
spo³eczny, Studia BAS, nr 2(38): 89–112.
Niepokólczycka-Gac J. (2018), Uczeñ – z SPE. Uczniowie z chorobami przewlek³ymi, czêœæ XI, Oficyna MM Wydawnictwo Prawnicze, Poznañ.
Pilecka W. (1998), Psychologiczna charakterystyka dzieci niepe³nosprawnych [w:] W. Pilecka, G. Rudkowska, L. Wrona (red.), Podstawy psychologii, Wydawnictwa Naukowe WSP, Kraków.
Piontek E., Witkowski D. (2009), Cukrzyca u dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
Samardakiewicz M. (2011), Funkcjonowanie w szkole i w grupie rówieœniczej jako predykator
jako-œci ¿ycia dzieci z chorob¹ nowotworow¹, niepublikowany referat wyg³oszony 31.05.2011 r.
w Gdañsku na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej.
Sêkowska Z. (1998), Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo WSPS, Warszawa.
Shiu, S. (2001), Issues in the education of students with chronic illness, International Journal of Disability. Development and Education, vol. 48, no 3: 269–281.
Œródka A. (1997), Patologia [w:] W.S. Gumu³ka, W. Rewerski (red.), Encyklopedia zdrowia, t. 1, PWN, Warszawa.
Uramowska-¯yto B. (2009), Socjologiczne koncepcje zdrowia i choroby [w:] A. Ostrowska (red.),
Socjologia medycyny. Podstawowe problemy, kategorie analizy, Instytut Filozofii i Socjologii
PAN, Warszawa.
Wielgosz E. (1999), Dzieci przewlekle chore [w:] (red.), Dziecko niepe³nosprawne w rodzinie, I. Obuchowska, WSiP, Warszawa.
Woynarowska B. (2010), Uczniowie z chorobami przewlek³ymi. Jak wspieraæ ich rozwój, zdrowie