W Strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+
w ramach celu strategicznego „Innowacyjność” wyznacza się następujące kierunki działań, służące jego realizacji:
1. Rozwój badań naukowych;
2. Poprawa zdolności naukowo-badawczych szkół wyższych;
3. Rozwój niezależnych instytucji badawczo-rozwojowych;
4. Rozwój współpracy pomiędzy sektorem naukowo-badawczym a gospodarką;
5. Stworzenie systemu finansowania badań naukowych;
6. Rozwój Instytucji otoczenia biznesu (IOB) ukierunkowanych na rozwój przedsiębiorstw innowacyjnych;
7. Rozwój innowacyjnych aspektów i rozwiązań w ramach inteligentnych specjalizacji;
8. Pozyskiwanie dla gospodarki regionu przedsiębiorstw działających w sektorach wysokich technologii;
9. Promocja postaw i rozwiązań innowacyjnych;
10. Rozwój sieci szerokopasmowych służących rozwojowi technologii informatycznych;
11. Wspieranie aplikacji produktów innowacyjnych do środowiska międzynarodowego;
12. Wspieranie i promocja współpracy międzynarodowej instytucji naukowo-badawczych i szkół wyższych.
Założenia polityki innowacyjnej województwa kujawsko-pomorskiego określone zostały w Regionalnej Strategii Innowacji (RIS), przyjętej na lata 2014-2020. Zadaniem RIS jest stymulacja naukowców i przedsiębiorców do innowacyjnego rozwoju. Innowacyjne działania zapewniają postęp, który warunkuje poprawę komfortu i poziomu życia mieszkańców, ale przede wszystkim ukierunkowany jest na poprawę konkurencyjności gospodarki.
Województwo Kujawsko-Pomorskie posiada specjalistyczną jednostkę odpowiedzialną za szeroko rozumiany rozwój innowacyjności – jest to Kujawsko-Pomorska Agencja Innowacji Sp. z o.o., która została powołana na podstawie Uchwały Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 20 maja 2013 r.30 Głównym, statutowym zadaniem KPAI wynikającym z logiki założeń polityki innowacyjności Województwa Kujawsko-Pomorskiego jest jego promocja jako regionu wiedzy i innowacji opartego na systemie efektywnego współdziałania pomiędzy władzami regionalnymi, przedsiębiorcami oraz instytucjami naukowymi i szkołami wyższymi działającymi na obszarze województwa. Ponadto działania KPAI skupione są na wypracowaniu podstaw i warunków do tworzenia środowiska przyjaznego rozwojowi przedsiębiorczości, w tym opracowanie systemu wsparcia rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności przedsiębiorstw w regionie kujawsko-pomorskim, jak również pełnienie w ramach tego systemu funkcji platformy współpracy pomiędzy przedsiębiorcami, instytucjami naukowymi i szkołami wyższymi z obszaru województwa, instytucjami otoczenia biznesu oraz władzami lokalnymi i regionalnymi.
Zarząd Województwa w rozwoju polityki innowacyjnej wspierany jest przez Pełnomocnika ds. rozwoju nauki, badań i wdrożeń oraz innowacyjności – wybitnego naukowca – prof. dr hab. Bogusława Buszewskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Do zadań Pełnomocnika należą miedzy innymi działania strategiczne, operacyjne, koordynacyjne i opiniodawcze, stanowiące podstawy skutecznego dialogu i ścisłej współpracy między środowiskami nauki, edukacji i biznesu. Istotna jest działalność promocyjna Pełnomocnika
30 Uchwała nr XXXIV/600/13 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 20 maja 2013 r.
- 132 -
związana z bardzo dużą aktywnością i pozycja naukową Profesora, jak też uczestnictwem w szeregu prestiżowych krajowych i międzynarodowych gremiów mających wpływ na rozwój nauki i wdrożeń jej efektów.
W 2020 roku podejmowano działania inwestycyjne, promocyjne i edukacyjne służące wdrażaniu założeń określonych w Regionalnej Strategii Innowacji. Działania na rzecz rozwoju innowacyjności w największym stopniu wiązały się ze wsparciem w ramach RPO WKP 2014-2020 „inteligentnych specjalizacji” (dalej: IS). IS oznaczają wybór dziedzin gospodarki i połączonych z nimi obszarów nauki, na które zostanie ukierunkowana interwencja. Ma ona na celu rozwój gospodarczy regionu, poprzez wzrost innowacyjności wytwarzanych produktów i usług oraz stosowanych procesów i technologii, na bazie wdrożonych wyników wysoko zaawansowanych badań. Idea specjalizacji wynika z koncentracji środków, w celu podniesienia innowacyjności gospodarki całego kraju, która musi konkurować z coraz bardziej zaawansowanymi technologicznie i innowacyjnymi gospodarkami krajów pozaeuropejskich. Zgodnie ze stanowiskiem Zarządu Województwa z dnia 29 czerwca 2016 r., dotyczącym charakterystyki obszarów Inteligentnych Specjalizacji dla projektów realizowanych w ramach RPO WKP 2014-2020, zawierającym również uwagi zgłoszone w wyniku konsultacji społecznych IS dzielą się na niżej opisane obszary:
• Inteligentne specjalizacje oparte na wartościach, tj.:
1. Zdrowa i bezpieczna żywność;
2. Zdrowie i turystyka zdrowotna;
3. Zaawansowane materiały i narzędzia;
4. Transport i mobilność;
5. Dziedzictwo kulturowe i przemysły kreatywne;
• Horyzontalne inteligentne specjalizacje, tj.:
6. Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT);
7. Ekoinnowacje;
8. Automatyka przemysłowa;
• Inne, tj.:
9. Przedsiębiorcze odkrywanie.
W ramach RPO WKP 2014-2020 Inteligentne specjalizacje są wspierane w 4 osiach, tj. w osiach 1,6,8 oraz 10.
Do końca grudnia 2020 roku ogłoszono łącznie 66 konkursów w ramach, których zatwierdzono do dofinansowania 655 wniosków. Największą popularnością wśród beneficjentów z kategorii Inteligentnych specjalizacji opartych na wartościach cieszyły się Zaawansowane materiały i narzędzia (specjalizacja oparta na wartościach/wiodąca).W ramach tej IS wsparcie uzyskało 238 projektów, a w 210 z nich była ona wiodącą inteligentną specjalizacją. Wśród horyzontalnych inteligentnych specjalizacji najwięcej projektów, bo aż 261, spełniało 7 typ obszaru, tj. Ekoinnowacje (specjalizacja horyzontalna).
Tabela 9. Liczba projektów wybranych do dofinansowania, w ramach których realizowane będą Inteligentne Specjalizacje (stan na koniec 2020 r.)
Kategoria Inteligentnej Specjalizacji liczba projektów31, w których
została dana wybrana IS liczba projektów z wiodącą IS
1. Zdrowa i bezpieczna żywność 116 87
2. Zdrowie i turystyka zdrowotna 94 73
3. Zaawansowane materiały i narzędzia 238 210
4. Transport i mobilność 87 41
5. Dziedzictwo kulturowe i przemysły kreatywne 92 77
6. Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) 193 46
7. Ekoinnowacje 261 34
8. Automatyka przemysłowa 194 51
9. Inne – przedsiębiorcze odkrywanie 3 -
Pozostałe projekty realizujące IS32 36
łączna liczba projektów wybranych do dofinansowania wpisujących się w Inteligentne
Specjalizacje w ramach RIS : 655 Źródło: opracowanie własne na postawie danych z Generatora Wniosków o Dofinansowanie oraz baz wygenerowanych z Centralnego Systemu Teleinformatycznego SL 2014 przez Biuro Ewaluacji, Wydział Analiz i Ewaluacji, Departament Funduszy Europejskich – stan na 31.12.2020 r.
Na dzień 31.12.2020 r. zawarto 560 umów, na łączną kwotę 1 846 922 844 zł w ramach projektów zgodnych z Regionalną Strategią Innowacji. Wyłaniane w konkursach unijnych projekty to przykłady owocnej
31 W jednym projekcie można było wybrać kilka IS, pula projektów, w których wybierane były IS to 655.
32 Projekty, w których zadeklarowano skierowanie wsparcia do podmiotów działających w ramach IS.
- 133 -
współpracy środowisk naukowo-gospodarczych w kluczowych dla regionu dziedzinach specjalizacji, ale także przykłady podjętego przez nie ryzyka, które może zaowocować sukcesem przy odpowiednim nakładzie pracy, zaangażowania i kreatywności. Efekty realizacji umów nie są jeszcze możliwe do oszacowania, z uwagi na kontynuację procedowania z niektórymi wybranymi do dofinansowania projektami konkursowymi oraz stosunkowo krótki czas jaki minął od zakończenia realizacji pozostałych dofinansowanych projektów.
Tabela 10. Liczba podpisanych umów na projekty współfinansowane z RPO WKP 2014-2020, w których wybrane zostały Inteligentne Specjalizacje (stan na koniec 2020 r.)
oś priorytetowa liczba konkursów liczba podpisanych
umów wkład UE
w umowach (zł)
OP 1 14 435 1 435 244 657
OP 6 29 70 283 341 909
OP 8 18 1 24 893 850
OP 10 5 54 103 442 428
razem 66 560 1 846 922 844
Źródło: opracowanie własne na postawie danych z Generatora Wniosków o Dofinansowanie oraz baz wygenerowanych z Centralnego Systemu Teleinformatycznego SL 2014 przez Biuro Ewaluacji, Wydział Analiz i Ewaluacji, Departament Funduszy Europejskich – stan na 31.12.2020 r.
Dużym zainteresowaniem cieszyło się również wsparcie o wysokości do 200 tys. euro oferowane w ramach projektów grantowych Fundusz Badań i Wdrożeń, Voucher Badawczy i Bon na Patent. Do końca 2020 roku podpisano 452 umowy na kwotę 64,3 mln zł (w tym w 2020 roku podpisano 65 umów, na kwotę 8,1 mln zł).
Tabela 11. Inteligentne specjalizacje wskazywane przez Grantobiorców w ramach prowadzonych przez KPAI Sp. z o. o. projektów grantowych B+R w latach 2017-2020 (stan na koniec 2020 r.)
Kategoria Inteligentnej Specjalizacji liczba projektów grantowych prowadzonych przez KPAI, w których Grantobiorcy wskazywali IS
1. Zdrowa i bezpieczna żywność 67
2. Zdrowie i turystyka zdrowotna 102
3. Zaawansowane materiały i narzędzia 214
4. Transport i mobilność 44
5. Dziedzictwo kulturowe i przemysły kreatywne 131
6. Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) 213
7. Ekoinnowacje 246
8. Automatyka przemysłowa 77
Źródło: Opracowanie własne KPAI Sp. z o.o. na podstawie danych z wniosków o dofinansowanie – stan na 31.12.2020 r.
Największą popularnością wśród beneficjentów projektów grantowych KPAI Sp. z o.o. cieszyły się, podobnie jak w przypadku projektów dofinansowanych w ramach konkursów ogłaszanych przez IZ RPO, „Ekoinnowacje”
(specjalizacja horyzontalna) i „Zaawansowane materiały i narzędzia” (specjalizacja oparta na wartościach/wiodąca), które to zostały wskazane odpowiednio w 246 i 214 projektach.
W roku 2020 Zarząd Województwa także w dziedzinie polityki innowacyjnej prowadził przygotowania do nowej perspektywy finansowej 2021-27 i w styczniu powierzył Kujawsko-Pomorskiej Agencji Innowacji Sp. z o.o.
opracowanie dokumentu Regionalnej Strategii Inteligentnej Specjalizacji (RIS3) 2021+, która będzie wyznaczała cele i zadania w zakresie budowania potencjału innowacyjnego województwa oraz wdrażania regionalnych inteligentnych specjalizacji w latach 2021-2027 jako dokument niezbędny dla możliwości finansowania działań proinnowacyjnych w ramach nowego Programu Regionalnego: Fundusze Europejskie dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego 2021-2027. W związku z tym zrealizowano następujące zadania:
• opracowany został dla województwa kujawsko-pomorskiego dokument pt. Regionalna Strategia Inteligentnej Specjalizacji (RIS3) 2021+;
• opracowana została koncepcja monitorowania i ewaluacji realizacji Regionalnej Strategii Inteligentnej Specjalizacji (RIS3) 2021+;
• opracowana została koncepcja procesu przedsiębiorczego odkrywania inteligentnych specjalizacji w ramach realizacji ustaleń RSIS 2021+;
• przygotowane zostały założenia systemu monitorowania wdrażania Regionalnej Strategii Inteligentnej Specjalizacji (RIS3) 2021+ w latach 2021-2029;
• przeprowadzony został pierwszy etap procesu przedsiębiorczego odkrywania inteligentnych specjalizacji w ramach tworzenia i realizacji ustaleń RSIS 2021+ w latach 2020-2029, przy czym przeprowadzenie procesu przedsiębiorczego odkrywania inteligentnych specjalizacji w roku 2020 traktowane było jako
- 134 -
integralna i niezbędna część realizacji zadania polegającego na przygotowaniu dokumentu Regionalnej Strategii Inteligentnej Specjalizacji (RIS3) 2021+;
• zorganizowane i przeprowadzone zostały warsztaty tematyczne z udziałem ekspertów w zakresie problematyki związanej z kreowaniem rozwiązań w zakresie regionalnych inteligentnych specjalizacji;
• przygotowano i zrealizowano cykl seminariów, spotkań oraz konferencje w ramach Regionalnego Forum Innowacji, gdzie aktywny udział brali przedstawiciele środowisk samorządowych, gospodarczych, naukowych oraz instytucje otoczenia biznesu.
Przeprowadzone zostały szerokie konsultacje eksperckie z udziałem licznego grona partnerów społeczno-gospodarczych. W wyniku aktywności panelu ekspertów przedstawione zostały w oparciu o uzyskane informacje propozycje inteligentnych specjalizacji, jak też sformułowano uwagi i zalecenia w zakresie planowania wsparcia rozwoju potencjału innowacyjnego regionu. Złożoność procesu przedsiębiorczego odkrywania oraz tworzenie podstaw dla sieciowania działań w celu stworzenia regionalnego systemu innowacji wymagała zaangażowania kluczowych środowisk społeczno-gospodarczych naszego województwa. Łącznie we wszystkich spotkaniach, konferencjach, seminariach oraz warsztatach wzięło udział ponad 500 osób. W grudniu 2020 roku Kujawsko-Pomorska Agencja Innowacji zakończyła prace merytoryczne nad RSIS 2021+ – na ich podstawie w roku 2021 zostanie przygotowany zasadniczy dokument programowy.
WPŁYW PANDEMII Covid-19 NA REALIZACJĘ POLITYKI INNOWACYJNEJ ORAZ OBSŁUGĘ GRANTOBIORCÓW W RAMACH KONKURSÓW RPO WKP 2014-2020
Panująca pandemia miała wpływ na sposób przeprowadzenia szerokich konsultacji eksperckich przez Kujawsko-Pomorską Agencję Innowacji Sp. z o.o. W ramach tworzenia projektu RSIS 2021+ miały się one odbyć w formie stacjonarnej, jednak docelowo zostały przeprowadzone w formie hybrydowej.
Pandemia w znaczącym stopniu uniemożliwiała grantobiorcom realizację swoich projektów i osiąganie oczekiwanych rezultatów. W związku z zaistniałą sytuacją epidemiczną, grantobiorcy składali wnioski o przedłużenie realizacji przedsięwzięć, ze względu na niemożliwość wykonania badań przez jednostki naukowe, których działalność została czasowo zawieszona, przez problemy związane z brakami kadrowymi i problemy z dostawami. Kontakt z grantobiorcami był ograniczony.
27. Welconomy Forum w Toruniu, fot. Mikołaj Kuras
W 2020 roku podejmowano również działania promocyjne i edukacyjne w zakresie innowacyjności m. in.:
• Welconomy Forum in Toruń, 14-15 września 2020 roku, poświęcone przede wszystkim gospodarce spotkanie środowisk biznesowych naukowych, politycznych i samorządowych, a także medialnych. Tematem głównym była ekonomia po pandemii. Gościem specjalnym wydarzenia był były Przewodniczący Parlamentu Europejskiego i były premier RP prof. Jerzy Buzek, który odebrał z rąk Marszałka Piotra Całbeckiego pamiątkowy medal wybity z okazji stulecia powrotu Pomorza i Kujaw do wolnej Polski. W inauguracyjnej sesji plenarnej „Pandemia i co dalej” uczestniczyli m.in. minister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata
- 135 -
Jarosińska-Jedynak, prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Małgorzata Oleszczuk, główny inspektor Sanitarny Jarosław Pinkas i dyrektor generalny Kapsch Telematic Services Marek Cywiński. Druga sesja plenarna została zatytułowana „Ekonomia oczami Jana Pawła II”. Głos zabrali m.in. Marszałek Piotr Całbecki i Wojewoda Mikołaj Bogdanowicz. Gospodarz województwa wziął też udział w debacie panelowej
„Dobra ekonomia w czasach kryzysu cywilizacyjnego – przesłanie Jana Pawła II”. Wicemarszałek Zbigniew Ostrowski brał udział w panelu dotyczącym modelu terapii radiologicznej w leczeniu onkologicznym.
W drugim dniu w programie znalazła się m.in. Giełda Kooperacyjna zorganizowana przez Toruńską Agencję Rozwoju Regionalnego. Organizatorem toruńskiego Welconomy Forum jest Stowarzyszenie „Integracja i Współpraca”. Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego jest partnerem strategicznym organizatorów;
• współorganizacja kolejnej edycji Regionalnego Festiwalu i Konkursu Naukowego E(X)PLORY 2020 w Bydgoszczy w dniu 23 października 2020 r. Wydarzenie było w całości transmitowane w internecie. Do etapów regionalnych konkursu zakwalifikowano 163 projekty, z czego 19 prezentowanych było na wydarzeniu w Bydgoszczy. E(x)plory to największa w Polsce inicjatywa wpierająca utalentowaną młodzież w realizacji innowacyjnych projektów naukowych oraz promująca ich osiągnięcia na arenie międzynarodowej. Festiwal łączy młodych naukowców i autorytety naukowe, start-up’y oraz duże przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe i instytucje publiczne, media ogólnopolskie i regionalne, szkoły, edukatorów i najlepsze uczelnie wyższe, duże miasta i małe miejscowości. Organizatorem wydarzenia jest Fundacja Zaawansowanych Technologii, a współgospodarzem etapu regionalnego Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Z przeprowadzonych eliminacji regionalnych do ogólnopolskiego Finału Konkursu Naukowego E(X)PLORY 2020 w Gdyni, który odbył w dniach 25-27 listopada 2020 r., zakwalifikowane zostały łącznie 34 projekty, a ponadto 1 dodatkowy projekt z plebiscytu "Bilet na finał";
• realizacja XII edycji konkursu Liderzy Innowacji Pomorza i Kujaw – Innowacyjna Marka Regionu InnoMaRe. Made in Kujawsko-Pomorskie. Projekty w ramach konkursu można było składać poprzez specjalny formularz do 24 września 2020 roku. Do konkursu wpłynęło łącznie 61 zgłoszeń. Konkurs ma na celu wyłonienie i uhonorowanie produktów, wdrożeń, usług, procesów, sposobów stanowiących rozwiązanie problemu technicznego (know-how) oferowanych przez kujawsko-pomorskie mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa oraz jednostki naukowe. Projekty muszą wyróżniać się wysoką innowacyjnością i nowoczesnością zastosowanych rozwiązań zarówno w skali kraju, Europy jak i świata. Laureaci InnoMaRe Business/Science – stają się wizytówką województwa oraz otrzymują prawo do posługiwania się certyfikatem InnoMaRe, jako świadectwem innowacyjności oraz identyfikacją pochodzenia zwycięskiego produktu lub rozwiązania. Uroczysta Gala Finałowa konkursu Liderzy Innowacji Pomorza i Kujaw 2020 została zorganizowana 21 października 2020 r. podczas wydarzenia „Gospodarka 4.0 w obliczu kryzysu.
Regionalne Forum Innowacji. Forum Przedsiębiorczości Akademickiej”;
• organizacja kolejnej edycji Regionalnego Forum Innowacji 21 października 2020 r., pod hasłem:
„Gospodarka 4.0 w obliczu kryzysu. Regionalne Forum Innowacji. Forum Przedsiębiorczości Akademickiej”.
Wydarzenie poświęcone MŚP, w tym firmom akademickim, działającym w sektorach inteligentnych specjalizacji.W ramach wydarzenia odbyły się 2 spotkania poświęcone konsultacjom założeń Regionalnej Strategii Inteligentnej Specjalizacji 2021+ oraz efektywnemu wspieraniu rozwoju gospodarczego.
Wydarzenie transmitowane było w internecie.
W ramach działań innowacyjnych w 2020 r. prowadzono również prace koncepcyjne mające na celu doprowadzenie do realizacji projektu „Kujawsko-Pomorskie Centrum Naukowo-Technologiczne im. prof.
Jana Czochralskiego”. Celem projektu jest zbudowanie systemu sieciowego typu przestrzeń naukowo-badawcza wspierającego rozwój innowacji w regionie. Planowany obszar działań zakłada współpracę ośrodków naukowo-badawczych z terenu Pomorza i Kujaw, posiadających możliwości i potencjał badawczy oraz instytucji otoczenia biznesu, posiadających potencjał inicjowania prac badawczo-wdrożeniowych w przedsiębiorstwach.
Działalność podmiotu będzie polegała na koordynacji oraz inicjowaniu procesów prowadzenia prac badawczo-rozwojowych w regionie w obszarze inteligentnych specjalizacji. Działalność ukierunkowana będzie na współpracę z uczelniami wyższymi oraz instytucjami otoczenia biznesu, a także na uzupełnienie zasobów infrastruktury naukowo-badawczej regionalnych instytucji w zakresie aparatury, opracowanych metodyk i procedur kontrolnych w ramach prowadzenia badań. Warto zauważyć, że działania służące szeroko rozumianej innowacyjności, są także przedmiotem interwencji w ramach większości pozostałych celów strategicznych – choć nie zawsze aspekt innowacyjności jest w nich silnie eksponowany.
WPŁYW PANDEMII Covid-19 NA ORGANIZACJĘ WYDARZEŃ ZWIĄZANYCH Z INNOWACYJNOŚCIĄ Ze względu na sytuację epidemiczną, część wydarzeń zmieniła swoją formułę organizacyjną:
• Welconomy Forum in Toruń w 2020 r. nie odbyło się, jak co roku wiosną, ale zostało przeniesione na wrzesień, drugi dzień forum odbył się online;
- 136 -
• Regionalny Festiwal Naukowy E(X)PLORY 2020 dla młodych naukowców, odbył się w dniach 25-27 listopada 2020 r. i został całkowicie przeniesiony do przestrzeni internetowej;
• konkurs Liderzy Innowacji Pomorza i Kujaw – wydarzenie mające pierwotnie założenia konferencji hybrydowej, z uwagi na obostrzenia obowiązujące dla strefy czerwonej, zrealizowano w formie podcastingu;
• Regionalne Forum Innowacji także zrealizowano w formie podcastingu;
• Forum Inteligentnego Rozwoju 2020 w Uniejowie, podczas którego zaplanowano promocję potencjału naukowego oraz działań proinnowacyjnych Województwa Kujawsko-Pomorskiego, zostało przeniesione na II kwartał 2021 r.