B p M ikołaj K ościelecki, portret w Skępem ,
data 1498 jest datą sprow adzenia Bernardynów przez K ościeleckiego, a nie datą budow y obecn ego kościoła i klasztoru (zdj. D G ).
N IC O LA U S KO ŚC IE LE CK I EP ISC O PU ,
Matki Bożej Skępskiej, a zarówno oni sami, jak też ich dzieci, trwając przy dobrzyńskich korzeniach, po przejściu ziemskiej wędrówki, kazali się chować, w podziemiach skępskiego koś
cioła, chcąc przez to być bliżej Tej, której zawierzyli swoje życie i czyny dla tej ziemi. Podkreślmy to wyraźnie, iż ten wiekowy akt fundacji obył się bez udziału szlacheckich rodów z Mazow
sza, czy też Kujaw, mimo że z tymi ziemiami Ziemia Dobrzyń
ska żyła przecież w dobrym sąsiedztwie. Także w kolejnych wiekach utrzymanie i rozwój fundacji zapewnili dobrodzieje i kolatorzy dobrzyńscy. Wiedział to dobrze, młody i ambitny poeta i pisarz, gorący czciciel Matki Bożej Skępskiej, potem znany na całym świecie tłumacz na język angielski dzieł K a
rola Wojtyły, Jerzy Pietrkiewicz (1916-2007), który już w 1938 r. napisał: „Z iem ię D ob rzy ń sk ą jednoczy wspólny k u lt religijny. Oto
Zaznaczył to także w 1948 r. kapłan diecezjalny, a jed
nocześnie równie żarliwy czciciel NMP Skępskiej, ks. Wincen
ty Helenowski: „W późn iejszych wiekach d z ję k i ofiarności kolatorów 1 dzfiedzyców skępskich, rozyzyrzyno k lasztorn e budowle, ostateczyiie do
prow ad zając j e do stan u sprzyid kilkudziesięciu l a f >')1. Jest to zatem jeden z wielu powodów, dla których Najświętszą Maryję Pannę Skępską, Matkę Bożą Brzemienną należy tytułować Królową Ziemi Dobrzyńskiej, Mazowsza i Kujaw. Stąd niezrozumia
łym jest, że wielu historyków, także historyków sztuki, jeszcze w 2016 r. NMP Skępską tytułowało „Panią Mazowsza” .
Kiedy w dniu 18 maja 1755 r. dokonano koronacji fi
gury Matki Bożej Skępskiej, a uroczystościom przewodniczył biskup sufragan chełmiński, Fabian Pląskowski (1705-1784), złotą koronę, ufundowali dla Figury Matki Bożej — dla „swojej”
J- Pietrkiewicz, Z iem ia D obrzyń ska nieznana i zapom niana, „Teka Pomorska” 1938, nr 1-2.
W Helenowski, Cudow na S k ę p sk a ..., s. 10.
M atka B o ż a z koro n ą p ap iesk ą z 18 m aja 1755 r.
(zdj. z archiwum klasztornego (autor N N ), sprzed kradzieży korony w 1980 r., o. M arian W achowicz, który wtedy pracow ał w Skępem i wi
dział koronę, potw ierdził jej autentyczność).
Koronatka — medalik wybity z oka2ji koronacji Figury NMP Skępskiej w 1755 r. (zdj. nadesł. DG
56
NMP Skępskiej mies2kańcy Skępego i okolic, w pełni przeko
nani, że tu na Ziemi Dobrzyńskiej, stanowiącej wciąż oddzielną krainę Rzeczypospolitej, mają swoją Orędowniczkę w trudnych sprawach do Jej Syna, Jezusa Chrystusa93. Nie prosili o złoto na koronę ani swoich sąsiadów zza Skrwy - Mazowszan, ani zza Wisły — Kujawian, ani też zza Drwęcy — Chełminiaków. Kiedy we wrześniu 1980 r. korona ta padła łupem złodzieja, ponow
na rekoronacja figury Matki Bożej Skępskiej odbyła się cztery lata później (za czasów gwardiana o. Waldemara Batorskiego), w uroczystość Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, 8 wrześ
nia 1984 r., dokonana przez bpa płockiego, ks. dra Bogdana Sikorskiego, dodajmy, w trudnym czasie jeszcze nie do końca zabliźnionych ran, zadanych w niedawno zakończonym stanie wojennym w Ojczyźnie naszej94.
W lokalnej przestrzeni przez szereg dziesięcioleci nie
słusznie powtarzany był i ugruntowywany zawężający tytuł dla NMP Skępskiej, a mianowicie: „ P an i Ma%ows%a i K u jau P , np.
w Uchwale R ady M ia sta Rypin ^ 2 0 1 5 r. w spraw ie przyjęcia Gm innego Program u O p iek i n ad Z ab y tk am i n a latach 2 0 1 5 -2 0 1 8 95. Nie ustrze
gła się tegoż autorka rozdziału popularnonaukowej książki z 2016 r. pt. Szlakiem gotyckich figur. Madonny i Piety,
Bog-93 Maria Yaltorta - „Poemat i nie tylko” , Królow a M azow sza i K ujaw, https://www.
facebook.com/poematvaltorta/20 III 2017.
Przy sposobności podajemy wykaz miejscowości z podaniem dat z ukoronowanymi obrazami: 1. rok 8 IX 1717 - Częstochow a; 2 . 1718 - N ow e T ro k i;
da Derkowska-Kostkowska, która podała: „San k tu ariu m N a j że w wiekach staropolskich pielgrzymowanie miało charak
ter przede wszystkim lokalny, a nie ponadlokalny96. Przyczy
ny takiego pojmowania tytułu dla wizerunku NMP Skępskiej należy upatrywać w XIX-wiecznych zainteresowaniach Zie
mią Dobrzyńską, Skępem i miejscową fundacją głównie przez płockich historyków, także księży diecezjalnych związanych ze stolicą biskupstwa. Tak też postąpił „wędrowny” historyk, Matka Boża w skępskim wizerunku odbierała chwałę i prośby, jakby dodatkowo od ludu Bożego z sąsiednich krain, Mazowsza 1 Kujaw. Zresztą przy tym opisie, podając informację, że „w ielu
(—) k a z a ło się tu pochować”, wymienia „pomniki” dobrodziejów tego miejsca, pochodzących właśnie z Ziemi Dobrzyńskiej, tj.
»Zboińskich, M arkow skich, K ozjebrodzfiich”98. W podziemiach koś
cioła skępskiego oraz na przykościelnym cmentarzu, ale także X IX i pierwszej połowie X X w. w katakumbach „na Borku”
B. Derkowska-Kostkowska, Skępe-W ym yślin, [w:] S zlak iem gotyckich figu r. M adonny i Piety, Bydgoszcz 2016, s. 141,143.
R. Filochowski, C yeść druga ciekauych opow iadań pielgrzym a a m ianowicie opow iadania
^ Koyiebrodach, Sierpcu, Z uraw inku, Shem pem , U p n ie, Rypinie, R ad yjk ach , Oborach i Żurom inie, Warszawa 1881, s. 85-86.
18 Ibid., s. 88.
58
chowali się prawie wyłącznie dziedzice", dobrodzieje i ziemia
nie dobrzyńscy. Wystarczy w tym celu prześledzić Tablicę u 0 0 . Bernardynów Skępem p n . „ Pam iętnik dobrodziejów ...”, którą można oglądać w przejściu do zakrystii, by się o tym dokładnie prze
konać. Po kościołem pochowano fundatora obecnej świątyni i klasztoru bpa Mikołaja Kościeleckiego, który wcześniej (1515 r.) przeniósł tam swoich rodziców ze skępskiej fary99 100 101. Ten sam autor, podając informacje o koronacji Figury Panienki Skępskiej w 1755 r., słusznie zauważył, że „w praw dzie dziedzice (Kościelec- cy — dop. MK) ufundow ali ładny kościół, ale p ob o żn i panow ie dużo mu ozdób dodali i rozszerzyli', mianowicie M ich ał D z ja ly ń sk i i Z b o iń sk i Ig nacy, wojewodowiepłoccy” m , dodajmy — wywodzący się z dobrzyń
skich rodów rycerskich i na Ziemi Dobrzyńskiej posiadających tu swoje, nierzadko rozległe, włości. Ten pierwszy, wojewoda brzesko-kujawski Michał Działyński h. Ogończyk (ok. 1560- 1617) z Działynia, posiadając rodowe dobra Działyń niedaleko Obór, na północnym-zachodzie Ziemi Dobrzyńskiej, w 1616 r. pokrył koszta rozbudowy kościoła skępskiego, poprzez prze
dłużenie prezbiterium. Drugi z wymienionych hojnych kolato
rów, wojewoda płocki i poseł na Sejm, Ignacy Antoni Zboiński h. Ogończyk (ok. 1715-1796), właściciel rozległych dóbr Kikół niedaleko Skępego w 1767 r. udzielił funduszy na przebudowę prezbiterium i rozbudowę świątyni skępskiej, zaś wcześniej, bo 1749 r. nie żałował grosza na budowę 5-kondygnacyjnej wie
ży nad kruchtą z barokowym hełmem i tarczą zegarową. Za
pewne ten wybitny syn Ziemi Dobrzyńskiej, przywiązany do Matki Bożej Skępskiej, prosił rodzinę, aby ta fundowała dla niego i żony, Salomei z Karśnickich w prezbiterium marmu
rowe epitafium, które do dziś stanowi bardzo ciekawy zabytek sztuki epigraficznej, zaś za ołtarzem głównym, w krypcie kazał złożyć swoje i żony doczesne szczątki (serce zaś w progu
koś-99 M. Krajewski, S k ę p sk i „B o r e k " pow raca do pam ięci, „Rocznik Dobrzyński” , t. 3:
2010, s. 277-278.
100 W. Świątkowski, P łockie i południow a laibels^c^y^n a. T rzecia w ycieczka p o k raju ,
Warszawa 1927, s. 42; A. Sitnik, S k ę p e ..., s. 48.
101 R. Filochowski, Ccęyść druga ciekawych opow iadań..., s. 97-98.
Salom ei i Ign acego Zboińskich z K ik o ła (zdj. BC ).
MB Skępska w naczółku kaplicy w Borku (zdj. BC).Figurka Matki Bożej we wnęce ściany ołtarzowej
M B Brzemiennej w ołtarzyku w kaplicy w Borku (zdj. M K ).
62
cioła św. Wojciecha w Kikole)102 103. Nie bez powodu podkreśli! to nieprofesjonalny historyk Mazowsza, pracujący i mieszkający w Płocku, Wincenty Hipolit Gawarecki w pierwszej — można rzec — monografii Ziemi Dobrzyńskiej, wydanej blisko 200 lat temu, w 1825 r., pisząc: „W p o b liż u tegoż K laszto ru znayduje się wesoły borek sosnouy, a w sm rodku ¿ego K a p licz k a otoczona k atak u m bam i, w których zw ło k i znakom itszych Obywatelów ziem i D obrzyń
sk ie j spoczyw ają . W tym miejscu autor przytacza nazwiska tych znakomitych „obywatelów” w liczbie kilkunastu, wśród których nie widzimy nikogo z Mazowsza, ani Kujaw. Tak więc chwałę Matki Bożej Skępskiej głosili sercem, umysłem i czy
nami głównie kolatorzy dobrzyńscy i to oni dostępowali łaski złożenia doczesnych szczątek „na Borku” lub w podziemiach skępskiej świątyni104.
Niejako w uzupełnieniu tego wywodu należy dodać, że zdecydowana większość zapisów dotyczących otrzymanych łask za przyczyną Matki Bożej Skępskiej, notowanych zarów
no w klasztornych annałach, jak też zapiskach dziejopisów, ma ściśle dobrzyńską proweniencję, tzn. dotyczy osób związanych z tą ziemią. Tak też jest z didaskaliami ks. R. Filochowskiego,
103 W H. Gawarecki, O pis topograficzpo-historycztiy Z iem i D obrzyńskiey..., s. 70.
104 Zob. M. Krajewski, S k ę p sk i „B o re k "p o w raca do pam ięci, „Rocznik Dobrzyński” , t.
3: 2010, s. 277-286.
105 R. Filochowski, C zyść druga ciekawych opow iadań..., s. 94; Jan z Komorowa, K rom ka Z akonu B raci M n iejszych .. s. 281.
czasu, j a k się tu ta j pom odlił, o d zy sk ał w ładcy ije s t zdrów zppełnie” m .
Dodajmy, że ziemianie dobrzyńscy odegrali ważną rolę w przy
gotowaniu i przeprowadzeniu koronacji Figury Matki Bożej Skępskiej w 1755 r. Wśród czołowych nazwisk w tym dziele z dobrzyńskiego laikatu wymienia się przede wszystkim Miko
łaja Podoskiego h. Junosza (1676-1762) z Rusinowa k. Rypina, pełniącego ważne urzędy ziemskie: starosty bobrownickiego, rypińskiego i dobrzyńskiego, wojewody płockiego i senatora Rzeczypospolitej, który dołączył się do prośby biskupa pło
ckiego, bernardynów skępskich, kierowanej do Ojca Święte
go, aby ten „d ozw olił J ą koronow ać uroczyście” 106 107 108. Dodajmy w tym miejscu, że przed koronacją, wysiłkiem dobrzyńskich kolato
rów, w klasztornym wówczas Borku wzniesiono kaplicę z ołta
rzem Matki Bożej Skępskiej, która stała się ważnym punktem uroczystości koronacyjnych, bowiem „p o nabożeństwie w kościele parnym ruscy la ogromna procesja w stronę kościoła klasztornego. Statu ę Zesłania Ducha Świętego (Zielone Świątki), szczególnie zaś na Święto Narodzenia N. M. Panny - Matki Bożej Skępskiej dniu 8 września. Wieczorem (7 września) pielgrzymi zbierak się przy kapliczce z repliką Najświętszej Panny Skępskiej w Bor
ku, który był „schronieniem p rz e d letnim i u p ałam i d la napływających
106 R. Filochowski, C zyść druga ciekawych opow iadań..., s. 99.
107 A. Fridrich, H istorie cudownych obrazów N ajśw iętszej M a ry i Panny w Polsce, t. 3, Kraków źródłowego, jakoby NMP Skępska miała objawiać się (poza miejscem, gdzie dziś wznosi się kościół i klasztor skępski) w Borku. Zapiski te, podawane w niektórych źródłach, są raczej wytworem wyobraźni ludowej.
liczpem i kom paniam i £ równych stron k ra ju p ą tn ik ó u ?\ Jak dodawał obrazowo, wprost poetycko, w 1896 r. kronikarz, „w dzisiejszych czasach napływ się zm niejszył;przybyw a ich n a w iększe odpusty od 5 do 6 tysięcy; daw niejszym i laty, sam pam iętam takie, n a które przybyw ało do 2 5 tysięcy, a sły szałem od lu d z i starszych, ze p am iętali 5 0 tys. I więcej ludu, tak , ż f c a ła droga n a p rzestrzen i trzech w iorst od m iasteczka k u I-ipnu, stragan am i p o obydwu stronach zastaw iona, ludem natłoczona była. M alow niczy je s t w idok, zw łaszęza wieczorem, takiego odpustu, gdy p rzy świetle gru p am i pątn icy się p o ro z k ład ają, śpiew ając nabojne pieśni, których wody przyległego je z io ra daleko unoszęCm ■ Jeśli zatem dziś Kapliczka „na Borku” przeżywa, za przyczyną gorliwych Oj
ców Bernardynów i wiernych skępian swoisty renesans (tak jak to było chociażby w czasie Jubileuszu w 2016 r.), to jest niewąt
pliwie nawiązanie do tamtych, godnych chwały dni skępskiej
»epoki koronacyjnej” 110.
Matka Boża Skępska, Królowa Ziemi Dobrzyńskiej przez cale wieki była czczona przez wiernych. Kiedy święto
wano w Skępem 400-lecia Jej przybycia, oddany popularyzator historii Kościoła w tym zakątku ojczystej ziemi, ks. Walenty Załuska zapisał:
„ Ile ż milionów pielgrzym ów naw iedziło to cudowne m iejsce!
I le ż tu cudów, ła sk , dobrodziejstw dozn ało!
Ile ż tu serdecznych westchnień wyrwało się z nieprzeliczonej n p -szy serc!
Ile ż łe z P °P b nt f ° Z ócz grzeszników , sprawiedliwych, świętych, prostaczków , uczonych, ubogich, opuszczonych d ziatek , starców, bo
gaczy!
I lu ż tu doznało pociechy, ulgi, pomocy, ratu n k u !
105 J. Zieliński, O S k ip e m .. s. 561.
110 U W Helenowskiego, Cudow na S k ę p sk a ..., s. 4 znajdujemy ciekawe wytłumaczenie obecnej nazwy „Borek” , „skępski Borek” : „T am , gdsęie d z iś k la sz to r się wynosi, ale i btiięssęę jego okolice, niegdyś zalegały gęste bory. P rzfZ nie p ro w ad ziła droga, gościńcem Zwana, z Sierpca do L ip n a ” . Słowem, skępski Borek to pozostałość dawnych borów zalegających jeszcze w wiekach średnich, a nawet w okresie staropolskim, Ziemię Dobrzyńską. Mylą się jednak ci, którzy piszą, że są to „resztki dawnej puszczy mazowieckiej” .
66
W wielu opracowaniach historycznych, zarówno na
ukowych, jak i popularnych, pojawiało się co najmniej od w dzisiejszych czasach nie u stają, lecz owszem liczba pragnących zw iedzić święte miejsce ciągle się p ow ięk sza■ B ard zo p ięk n ie uygląda widok kom
Środowiska dobrzyńskie w dniu 22 października 1933 r. przywitały powracających po siedemdziesięciu latach Ojców Bernardynów z radością i pełną ufnością. Wtedy właśnie Do- brzynianie byli przede wszystkim eksponentami i głosicielami odbudowy materialnej zespołu kościelno-klasztornego, a
wy-111 W. Załuski, 4 0 0 -tn a rocznica sprow adzenia Cudow nej S ta tu i N . M . P an u j Skęp sk iej,
„Przegląd Katolicki” 1896, nr 29, s. 455.
112 P o k taszfo rn j kościół w Skipem , „Zorza” 1900, nr 29, s. 566.
113 Podobny błąd przy haśle: S. Bawita-Witanowski, B. Chlebowski, Skępe, [w:]
Sław n ik geograficzny K rólestw a Polskiego i innych krajów słow iańskich (cyt. dalej: SGKP), t. 10: 1889, s. 667, ale także D. Staszewski, A. Maciesza, Z ary s historyczny Ziem i D obrzyńskiej, Płock 1908, s. 21.
114 A. O., M iejsce słynące cudam i obrazów M a ry i..., s. 38.
68 Polskie Wydawnictwo Reklamowe informatorze pt. Z iem ia D o brzyń ska Aleksander Błachowski roztropnie podał, że „F ig u ra ta, nazyw ana popularn ie M a tk ą B o ż ą S k ę p sk ą, cieszy s*£ niezmiennie w ielką czcią n a zachodnim M azow szu, n a Z iem i D ob rzyń skiej (podkr.
MK) i Kujaw ach, z ą ś k la sz to r bernardynów i kościół są traktow ane ja k o San k tu ariu m M aryjne, nazywane „ M a łą C zęstoch ow j,n i.
Regionalny zasięg kultu Matki Bożej Skępskiej jest pod
noszony przez historyków i teologów współcześnie. Tak też uczynił o. A. K. Sitnik OFM, który za K. Pawłowską podał, że
„Zgodnie ^ tradycją, najw iększe rzesze pielgrzym ów p o dzień dzisiejszy przybyw ają do san ktu ariu m maryjnego w Skępem n a odpust wrześniony.
N aw ied zają go wówczas pielgrzym ki z niem al czterdziestu miejscowości diecezji p ło ck ie j (z Bądkow a, Bożew a, C hrostkow a, D obrzynia, G osty
śród 27 podanych tu miejscowości tylko pięć jest poza
geogra-115 Cudowny k la sz to r sk ęp sk i w raca do daw nej świetności. Pow rót O O . Bernardynów p o tatach 7 0 ., „Gazeta Lipnowska” , nr 20: 1933, s. 2.
116 M. Krajewski, S k ę p e ..., s. 81.
117 Z iem ia D obrzyńska. C zęść Południow a. Inform ator turystyczny, tekst A. Błachowski, zdj. M. Karasiński, wyd. 2, Toruń-Dobrzyń n. Wisłą 2014, s. 56.
118 A. K. Sitnik, D n ieje k u ltu M a tk i B ożej w san ktuariu m oo. bernardynów w Skępem tr X V - X X I w ieku, [w:] 2 6 0 . rocznica koronacji F igu ry M a tk i B ożęj S k ę p sk iej — P an i M azow sza (1 7 5 5 -2 0 1 5 ), pod red. A. K. Sitnika, Kalwaria Zebrzydowska 2016,
ficznym obszarem Ziemi Dobrzyńskiej. To jeszcze jeden do
wód na to, że kult Najświętszej Maryi Panny Skępskiej, Matki Bożej Brzemiennej rozwijał się i dalej umacnia się głównie na obszarze Jej materialnego dziedzictwa, jaką jest ta ziemia.
W ogłoszonej na łamach „Rocznika Dobrzyńskiego”
(periodyku Dobrzyńskiego Towarzystwa Naukowego, wy
dawcy niniejszej publikacji) w 2015 r. w recenzji wartościo
wej skądinąd monografii albumowej Sanktuarium w Skępem- -Wymyślinie piszący te słowa zgłosił następujący postulat: „ N a M arginesie: a czas je s t p o temu, aby Figu rę M a tk i B o je j S k ę p sk ie j nie Ziemi Dobrzyńskiej — jak należy sądzić — jest kwestią oficjal
nego dokumentu Kurii Rzymskiej, tym bardziej, że takiemu
»rozszerzeniu” imienia właśnie o tę ziemię - zdaje się - nie są przeciwne władze kurialne. W „Sło w ie wstępnym B isk u p a Plockie- N do materiałów pokonferencyjnych z 2016 r. czytamy m. in.:
» Zakonnicy w brązpnych habitach osiedlili się tu taj w 1 4 9 8 roku d zięk i
70
niowa, p atro n W arszawy. O d p o czątk u ro^taczpli w Skępem opiekę n ad san ktu ariu m M a tk i Bo je j — Pam M a^ow szja, Z iem i D obrzyńskiej
(podkr. MK) iK u ja u P '20.
Dodajmy przy sposobności, że królowanie NMP Skęp- skiej na Ziemi Dobrzyńskiej mocno zaakcentowane zostało w sztuce filmowej, najpierw w zrealizowanym na 500-lecie Jej pobytu w Skępem, w 1996 r. filmie pt. S k ę p sk a Królew na, w reży
serii Tadeusza Bystrama ze zdjęciami Jana Gawryłkiewicza121, a następnie w kolejnej ekranizacji w 2000 r. pt. S k ę p sk a M a donna, w reżyserii Andrzeja Różyckiego, ze zdjęciami Krzysz
tofa Giętki122. W obydwu realizacjach wyraźnie podkreśla się przywiązanie Madonny Skępskiej do Jej królowania w Skępem, stanowiącym właśnie przez obecność NMP Skępskiej ducho
wą stolicę Ziemi Dobrzyńskiej, ale i tytuły obydwu filmów nie budzą w tej mierze żadnych wątpliwości. Pierwszy z reżyserów, Tadeusz Bystram - płocczanin, „małachowiak” , który przez wiele lat był prezesem Klubu Artystycznego Płocczan, auto
rem filmów „Portret miasta” - o Płocku i „Z ptakami fruwał” , mógł przecież, choćby z racji miejsca zamieszkania, promować zawężający - naszym zdaniem - tytuł „Królowa Mazowsza” , a jednak podkreślał Skępe jako miejsce Jej królowania.
„Dobrzyńskość” Matki Bożej Skępskiej jako królowej tej ziemi w ostatnich dziesięcioleciach mocno uwypuklają także poeci. Najpierw uczynił to niezapomniany ks. Jan Twardowski, który w U ta n iip o lsk ie j jedną z inwokacji poświęcił Pani i Królo Zebrzydowska 2016, s. 7. Niestety, w tytule tych materiałów użyto tylko jednego tytułu „ziemskiego” , a mianowicie „Pani Mazowsza” .
121 W 1997 r. film ten otrzymał I Nagrodę na Ogólnopolskim Przeglądzie Turystycznych Filmów Promocyjnych.
122 K. Pawłowska, San k tu ariu m M aryjne S k ęp e..., s. 175.
1-3 J- Twardowski, U n ia p o lsk a. 8 2 inw okacje do najsłynniejszych polskich M adonn,
zdj. J. Rosikoń, Warszawa 2002, s. 90; A lm an ach p o e zji D obrej Z iem i..., s. 194.
ablica, przede wszystkim dobrzyńskich, dobrodziejów kościoła i klasztoru skępskiego (zdj. MK
72
Czesława Krystyna Chojnicka z podlipnowskiego Jastrzębia,
notabene wychowanka wymyślińskiego Liceum Pedagogicznego (za klasztornym murem), w wydanym w 2017 r. tomiku pt. Picie serca zamieściła utwór pt. D o Królow ej M azow sza, K ujaw i "Ziemi D obrzyńskiej, czytelnie podkreślając już w samym tytule Jej we
zwanie, coraz bardziej ugruntowywane w świadomości tego hi
storycznego regionu'1. Wcześniej inni dobrzyńscy poeci pod
kreślali „dobrzyńskość” Matki Bożej w skępskim wizerunku, np. Jacek Szablewski z Rypina w wierszu pt. Z iem ia D ob rzyń ska,
Podobnie lipnowska poetka, Joanna Cywińska w dłuższym utworze pt. N a odpuście w Skępem , podkreśliła fizyczne i „re
gionalne” przymioty Matki Bożej Skępskiej - Królowej Ziemi Dobrzyńskiej:
Nazwanie NMP Skępskiej w jej dobrzyńskim wizerunku „Flisaczką” jest - jak nam się wydaje - nawiązaniem do jednego z pierwszych utworów poetyckich poświeconych Ziemi Dobrzyńskiej, jakim jest Sebastiana F. Klonowica F lis, to je s t spuszczanie statków W isłą .. . , s. 51-52, o czym piszemy wyżej, W potocznym
brzmieniu cytowanej wyżej inwokacji niekiedy spotyka się następującą treść:
„ F lisacsp o D obrzyń ska
Z n óżkam i chłodnym i od W isty .",
c o znakomicie potwierdzałoby zgłoszoną tu tezę (zob. część I tej pracy).
124 W Fłozerowa, H ym n do N ajśw iętsze/ M a ry i Panny Skęp sk iej, [w:] Z. Kazanowska, W. Waśko, S,anktuarium M aryjne w Skępem . Inform ator o raż modlitwy i pieśn i, Kalwaria Zebrzydowska 1992, s. 31-32.
125 K. Chojnicka, Bicie serca, Lipno-Brodnica 2017, s. 90.
16 J' Szablewski, D obrzyń ska ziem ia, [w:] A lm anach p o e zji D obrej Z iem i..., s. 56.
„(...) Je st w zjocistej sukience iptaszęciem n akryta.
O d wiernych i p a p ie ż a koronę d o stała
N a Z iem i D obrzyń skiej i K ujaw k ró lo w ałd ,n i.
*
Nie mamy więc wątpliwości, co potrzeby rozszerzenia tytułu dla Najświętszej Maryi Panny Skępskiej jako „Królowej Ziemi Dobrzyńskiej, Mazowsza i Kujaw” . Jest to nie tylko hi
storyczne wypełnienie treści tego tytułu, ale w jakimś stopniu należna kompensacja Jej królowania w tym historycznie trwa
łym i niepodzielnym regionie naszej Ojczyzny. 127
127 J. Cywińska, N a odpuście w Skipem , [w:] A lm an ach p o ezji D obrej Z iem i..., s. 216.
74