Exxon Mobil
2.8. Electrite De France
2.8. Electrite De France
Electricite de France (EDF) powstało w
1946 r. w wyniku nacjonalizacji przemysłu energetycznego dokonanej na mocy zarządzeń władz komunistycznych. Znacjonalizowano ponad 1450 małych firm zajmujących się produkcją energii elektrycznej na niewielką skalę i skupiono je w potężne przedsiębiorstwo, będące przez wiele lat monopolistą na rynku
francuskim. EDF jest obecnie jedną z największych firm energetycznych na świecie. Główny zakres działalności Grupy Electicité de France to projektowanie, budowa i eksploatacja źródeł energii elektrycznej, sieci przesyłowych i rozdzielczych oraz obrót energią.
130
http://www.crayvalley.com/en/index.php/cray-valley/presentation; 2009.01.03.
131W całym okresie istnienia rankingu (w latach 2006-2010). The World‟s 100 Most Innovative Companies 2006, 2007 oraz The 50 Most Innovative Companies 2008, 2009, 2010; www.businessweek.com; 2010.12.12.
132
Grupa EDF istnieje od 1946 r. i zatrudnia 116 tys. pracowników, w tym 20 tys. dyplomowanych inżynierów i 60 tys. wysoko kwalifikowanych techników. Jest przedsiębiorstwem dostarczającym blisko 1/4 energii dla Unii Europejskiej, z czego około 75% to energia nuklearna, 15% energia wodna i 10% energia cieplna. Firma ma ponad 38 milionów klientów na świecie, w tym około 26 w samej Francji. Zysk firmy za 2009 r. wyniósł 5,6 mld USD133. Wartość rynkowa korporacji osiągnęła dotychczasowy rekord w 2007 r. 170 mld USD134. W tabeli 32 przedstawiono zmiany wartości rynkowej i zysków EDF Group w latach 2005–2009. Warto zwrócić uwagę na czterokrotny wzrost zysku między 2005 a 2006 r. Spadek zysku w kolejnych latach wynikał z niskich cen energii elektrycznej w Stanach Zjednoczonych a także w Europie.
Tabela 32 –Wartość rynkowa i zysk Electricite de France Group
Rok Miejsce w rankingu Global 2000 Wartość rynkowa (w mld USD) Zysk (w mld USD) 2005 64 94,94 1,82 2006 30 133,37 7,39 2007 26 170,81 7,69 2008 27 71,53 4,73 2009 27 92,23 5,60 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Fortune Global 500, Forbes Global 2000 Odpowiednio Forbes: 2006.06.30; 2007.03.29; 2008.02.04; 2009.08.04;
2010.04.21;http://www.forbes.com/lists; http://money.cnn.com.
Historia rozwoju korporacji
1946 Electricite de France powstała jako rezultat upaństwowienia
działalności kilkunastu producentów oraz dystrybutorów energii przez ówczesnego ministra przemysłu Marcela Paula;
1947 rozpoczęto budowę sieci energetycznej we Francji
(90% elektryfikację kraju osiągnięto w latach 50. XX w.);
1952 oddano do użytku tamę na rzece Tignes, jeden z pierwszych dużych projektów EDF;
1962 powstała pierwsza elektrownia jądrowa grupy EDF; 1963 powstała pierwsza elektrownia atomowa (w Chinon);
1963 od 1963 r. do 1971 r. EDF wprowadzało usługę ogrzewania energią elektryczną;
133Dane za 2009 r. na podstawie Forbes The Global 2000/ 2010; poz. 27; www.forbes.com/lists; 2010.04.21.
134
1974 ruszył program budowy 13 elektrowni jądrowych135 (związane z kryzysem paliwowym);
1984 EDF zaangażował się w budowę elektrowni Daya-Bay w Chinach; 1984 EDF uczestniczył w projekcie tworzenia swobodnego przepływ
energii między Francją i Wielką Brytanią136 ;
1992 kierownictwo EDF podjęło decyzję o międzynarodowym rozwoju firmy; EDF zaczął skupować udziały w elektrowniach i przedsiębiorstwach energetycznych w Europie i na świecie;
2002 EDF uzyskało certyfikat ISO 14001 i dbałość o środowisko stała się jednym z wyznaczników działalności firmy;
2004 dyrektywy unijne zmusiły Francję do otwarcia 70% rynku energii dla wolnej konkurencji;
2004 EDF przeszło reorganizację (korporacja zmieniła status na publiczną spółkę akcyjną); państwo zachowało 85% udziałów w firmie;
2005 EDF podpisano wieloletni kontrakt z rządem na dostawy elektryczności we Francji;
2006 rozpoczęto realizację programu inwestycyjnego związanego z przygotowaniem firmy do całkowitej komercjalizacji jej głównego rynku (francuskiego) w 2007 r.;
2008 przejęcie za 12 mld funtów największego brytyjskiego koncernu energetycznego firmy British Energy137;
2009 EDF sprzedało 20% akcji British Energy innemu przedsiębiorstwu energetycznemu Centica138;
1351977 r. – otwarcie pierwszej elektrowni atomowej w Fessenheim, jednak elektrownia zachowywała niewłaściwy bilans poboru i produkcji energii, a jej drobna awaria w 1978 r. doprowadziła do krótkotrwałego odcięcia od prądu ¾ Francji.
136W 1983 r. uchwalono w Wl. Brytanii Energy Act, który rozpoczął demonopolizację sektora energetycznego w Europie (w USA w 1978 r. wprowadzono PURPA Act). W efekcie EDF bierze udział w przedsięwzięciu IFA2000, polegającym na położeniu na dnie morza kabla energetycznego. Pierścionek Z; Strategie… op. cit.; s. 407.
137Ten brytyjski koncern energetyczny (właściciel elektrowni jądrowych), kontrolował około 20% rynku energii w Wielkiej Brytanii. Dzięki temu Electricite de France (EDF) stało się największym dostawcą energii atomowej na świecie. Firma EDF dysponuje 58 reaktorami produkującymi elektryczność w 19 elektrowniach we Francji, co doliczając 8 reaktorów należących do BE jest wynikiem imponującym. Największym problemem związanym z BE jest fakt, iż wszystkie siłownie atomowe należące do spółki są przewidziane do zamknięcia w ciągu 15 lat z powodu zaawansowanego wieku. EDF planuje zmodernizować angielskie reaktory oraz wybudować 4 kolejne, zaawansowane technologicznie siłownie. Pawłowski K; Électricité de France sprzeda 20% udziałów w British Energy firmie Centrica; www.psz.pl; 2009.05.11.
138
Centrica jest firmą powstałą w 1997 r. zajmującą się dostarczaniem gazu ziemnego i
elektryczności do klientów na Wyspach Brytyjskich. Centrica zapłaciła za udziały w BE 2,3 mld funtów, jednak tylko około 1,1 mld w gotówce. Reszta należności to kwota, za jaką EDF zamierza kupić 51% należącej do Centriki belgijskiej firmy energetycznej SPE. Źródło: Portal Spraw Zagranicznych; www.psz.pl; 2009.05.11.
2010 Kapituła Programu Liderzy Społecznej Odpowiedzialności Dobra Firma 2010 przyznała EDF Polska tytuł Lidera Społecznej Odpowiedzialności.
Marki i główne produkty
Działalność EDF można podzielić na dwa podstawowe piony, przy czym kryterium podziału zostało zapożyczone z francuskiego prawodawstwa139:
działalność wolnorynkową (w sektorze poddanym deregulacji) –
wytwarzanie, dostawy i handel energią;
działalność w sektorze regulowanym administracyjnie – przesył
sieciowy i zarządzanie infrastrukturą sieciową.
Oprócz elektryczności EDF zajmuje się również handlem gazem ziemnym, ale w śladowych ilościach i wyłącznie poprzez firmy, w których ma udziały (nie jako EDF, ale np. pod szyldem Edison). We Francji handel gazem pozostawia bliźniaczej firmie – Gaz de France.
Energia elektryczna, będąca głównym produktem EDF, wytwarzana jest obecnie przy pomocy następujących technologii:
74,5% energia atomowa;
16,2% energia z hydroelektrowni;
9,2% energia termalna;
0,1% energia z pozostałych źródeł odnawialnych (oprócz wody)– głównie wiatru.
Struktura organizacyjna
Filie EDF dzielą się na: elektrownie (przeważają) i biura. Lista miejsc lokalizacji obejmuje następujące państwa140: Francja, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, Hiszpania, Belgia, Holandia, Austria, Szwajcaria, kraje Europy Środkowej i Wschodniej (Węgry, Polska, Słowacja, Rosja, Ukraina), Ameryki Południowej (Argentyna, Brazylia) a także Stany Zjednoczone, Chiny, Japonia a nawet Laos, Mali, Tajlandia, Wietnam, Korea Południowa, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Wybrzeże Kości Słoniowej, Maroko, RPA.
System organizacyjny spółki to zarząd141 złożony z 18 osób (w tym prezesa zarządu), co jest minimum ustanowionym przez prawo francuskie, można zatem mówić o minimalizmie struktury zarządzania EDF. Zarząd obraduje w następującym składzie:
6 członków powoływanych przez zgromadzenie akcjonariuszy (w tym prezes Zarządu);
139www.edf.com; 2009.05.31.
140EDF International Presence http://int.edf.com; 2009.05.13.
141
6 członków powoływanych przez rząd Francji;
6 członków powołanych przez związki zawodowe;
2 urzędników państwowych (z nadzoru finansowego i jednego z komitetów rządowych związanych z kontrolą branży), jednak bez prawa głosu, oficjalnie nie są zatem zaliczani w poczet członków Zarządu.
Zarządowi w kierowaniu firmą pomagają: Komitet Wykonawczy i Komitety Konsultacyjne: (Audytu, Monitoringu Przedsięwzięć Nuklearnych, Strategii, Etyki, Awansów i Wynagrodzeń).
System powiązań korporacji
W ramach współpracy z firmami z sektora usług publicznych, EDF przede wszystkim utrzymuje zacieśnioną współpracę z Gaz de France. Od wejścia w życie ustawy o komercjalizacji rynku (2004 r.) utrzymują wspólną spółkę zajmującą się administracją sieci usług publicznych we Francji – EDF
Gaz de France Distribution.
Ponadto, EDF w 2008 r. przedsięwziął współpracę na zasadzie joint
venture z amerykańskim Constellation Energy i obecnie ma 49,9% udziałów
w ich wspólnych elektrowniach jądrowych w USA, działających pod nazwą UniStar. Wiązało się to także z koniecznością dokapitalizowania
Constellation Energy, w wyniku czego EDF ma 9,9% udziału w tejże firmie.
Oprócz współpracy na zasadzie partnerstwa, EDF przejęło także liczne firmy na świecie, głównie niewielkie elektrownie. Do największych przejęć ostatnich lat należą:
2001 – przejęcie niemieckiego EnBW (obecnie 45% udziałów);
2005 – przejęcie, za pośrednictwem utworzonej do tego celu firmy, włoskiego dystrybutora prądu i gazu Edison (obecnie ponad 60% udziałów);
2008 – wykupienie największego brytyjskiego dostawcy energii
British Energy (w 100%);
2008 – nabycie 10% udziałów w Constellation Energy, firmie operującej w 11 stanach USA.
EDF podjęło także współpracę z firmami z sektora jak i spoza
sektora. Pod auspicjami programu rządowego EDF współpracuje z koncernami Renault-Nissan oraz PSA Peugeot-Citroen nad silnikami hybrydowymi. W sektorze EDF kooperuje także ze swoimi konkutentami:
E.ON, GDF Suez czy RWE142. Korporacja nie została zaliczona ani do grona
142
najbardziej podziwanych, ani najbardziej innowacyjnych firm sektora143, co jak widać nie uniemożliwa dynamicznego rozwoju. W rankingu z 2010 r. zajęła 27 pozycję w rankingu Global 2000 Forbesa, będąc trzecią spółką sektora usług użyteczności publicznej (za GDF Suez i E.ON).