Etapy rozwoju społeczeństwa informacyjnego

Przeobrażenia cywilizacyjne, których bezpośrednim skutkiem jest przyśpieszony rozwój techniczny skutkowały gruntownymi zmianami w systemie techniki, produkcji, edukacji, transportu czy kultury. Przyczyniło się to do powstania pojęcia społeczeństwa informacyjnego (ang. Information Society) – społeczeństwa opartego na wiedzy i informacji.

Johna Naisbitt, amerykański publicysta z zakresu futurologii, uważał, iż początek społeczeństwa informacyjnego datuje się w latach 1956-1957. Jako bezpośrednie źródło jego powstania wskazał takie wydarzenia, jak: rozwój gospodarki Stanów Zjednoczonych, wstąpienie Japonii do Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), wystrzelenie w 1956 roku radzieckiego sputnika w kosmos, co zapoczątkowało tym samym erę globalnej komunikacji satelitarnej. Ponadto, w 1956 roku po raz pierwszy liczba pracowników umysłowych w Stanach Zjednoczonych (tak zwanych white – collar workers) przewyższyła liczbę pracowników fizycznych (tak zwanych. blue – collar workers).71

Pierwsze wzmianki na temat społeczeństwa informacyjnego pojawiły się w połowie lat sześćdziesiątych w Japonii. Określenie johoka shakai72

po raz pierwszy zostało użyte w 1963 roku przez Tadao Umesao w pracy dotyczącej ewolucyjnej teorii społeczeństwa opartego na informacji. Termin ten oznacza społeczeństwo komunikujące się przez komputer lub po prostu społeczeństwo informacyjne. Na początku lat siedemdziesiątych nazwą ta posługiwał się również Yoneji Masuda w rozważaniach o przemianach społecznych w powiązaniu z rozwojem sektora informacji i telekomunikacji. Pracę opublikowano w 1983 roku⁷³.

Yoneji Masuda opisał zmiany zachodzące w społeczeństwie opartym na informacji i technologii. Twierdził on, iż „cywilizacja, którą zbudujemy, zbliżając się do końca XX wieku, nie będzie cywilizacją materialną, symbolizowaną przez ogromne konstrukcje, ale będzie faktycznie cywilizacją niewidoczną. Precyzyjnie powinno się ją nazywać cywilizacją informacyjną. Homo sapiens, który pod koniec ostatniej epoki lodowcowej stanął przed

71

M. Witkowska, K. Cholawo – Sosnowska (red.), Społeczeństwo informacyjne. Istota. Rozwój. Wyzwania, Warszawa 2006, s. 13,

72 Termin oznaczający w języku japońskim społeczeństwo informacyjne,

73

Y. Masuda, The information society as post-indrustial society, Waszyngton 1983; J.S. Nowak, G. Bliźniuk,

43 początkiem pierwszej – materialnej cywilizacji, stoi dziś po dziesięciu tysiącach lat na progu drugiej – cywilizacji informacyjnej”⁷⁴.

W 1973 roku Daniel Bell sformułował główne cechy społeczeństwa informacyjnego, uznał, iż będzie się ono charakteryzować rosnącą dominacją specjalistów i naukowców w układzie zawodowym, sterowanym rozwojem techniki, a wiedza i informacja stanie się źródłem strategii i przemian społeczeństwa. Mianem postindustrialnego określał on społeczeństwo, w którym zatrudnienie w sektorze usług jest wyższe niż w sektorze rolniczym czy przemysłowym, tak więc następuje dominacja sektora usług zarządzanego przez specjalistów i naukowców. Głównym dobrem jest wiedza teoretyczna, społeczna kontrola rozwoju nauki, a podstawą podejmowania decyzji społecznych i politycznych są technologie intelektualne⁷⁵.

W światowej literaturze pojęcie społeczeństwa informacyjnego jest różnie definiowane (tabela 4). Piotr Sienkiewicz określa je, jako „taki system społeczny, ukształtowany w procesie modernizacji, w którym systemy informacyjne i zasoby informacyjne determinują społeczną strukturę zatrudnienia, wzrost zamożności społeczeństwa (dochodu narodowego) oraz stanowią o orientacji cywilizacyjnej”76

. Maria Nowina Konopka przytacza definicję zaczerpniętą z raportu IBM Community Development Foundation: „Społeczeństwo informacyjne charakteryzuje się:

 wysokim stopniem korzystania z informacji w życiu codziennym przez większość obywateli i organizacji;

 użytkowaniem jednorodnej lub kompatybilnej technologii informacyjnej na użytek własny, społeczny, edukacji i działalności zawodowej;

 umiejętnością przekazywania, odbierania, a także szybkiej wymiany danych cyfrowych bez względu na odległość”77

.

Martin Bangemann w swym raporcie stwierdza: „społeczeństwo informacyjne charakteryzuje się przygotowaniem i zdolnością do używania systemów informatycznych i

74 Y. Masuda, Managing in the Information Society, Basil Blackwell, Oxford 1990, [za:] M. Witkowska, K. Cholawo – Sosnowska (red.), Społeczeństwo informacyjne. Istota. Rozwój. Wyzwania, Warszawa 2006, s. 14.

75

J. S. Nowak, G. Bliźniuk, op. cit., s. 10.

76 P. Sienkiewicz, Teoria rozwoju społeczeństwa informacyjnego, [w:] L. H. Haber (red.), Polskie doświadczenia

w kształtowaniu społeczeństwa informacyjnego. Dylematy cywilizacyjno - kulturowe, Kraków 2002, s. 506-507.

77

M. Nowinka Konopka, Istota i rozwój społeczeństwa informacyjnego, [w:] M. Witkowska, K. Cholawo – Sosnowska (red.), op. cit., s. 15.

44 wykorzystuje usługi telekomunikacyjne do przekazywania i zdalnego przetwarzania informacji”78. W polskiej doktrynie Jacek Mączyński definiuje społeczeństwo informacyjne jako takie, które określone informacje: wytwarza, przechowuje, przekazuje, pobiera i wykorzystuje⁷⁹. Stanisław Juszczyk uwydatnia zawodowy czynnik, podkreślając, iż o społeczeństwie informacyjnym możemy mówić, gdy siła robocza składa się w większości z pracowników informacji, stosunki społeczne oparte są na gospodarowaniu informacją, a informacja jest najistotniejszym dobrem⁸⁰. Jerzy S. Nowak podaje za socjologami Tomaszem Gobanem – Klas i Piotrem Sienkiewiczem, iż społeczeństwo informacyjne to „społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania się, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa”81

. W materiałach OECD82

zapisano, iż „społeczeństwo informacyjne może zostać znalezione na przecięciu kiedyś odrębnych przemysłów: telekomunikacyjnego, mediów elektronicznych i informatycznego, bazujących na paradygmacie cyfrowej informacji. Jedną z wiodących sił jest stale rosnąca moc obliczeniowa komputerów oferowanych na rynku, której towarzyszą spadające ceny. Innym elementem jest możliwość łączenia komputerów w sieci, pozwalająca im na dzielenie danych, aplikacji a czasami samej mocy obliczeniowej, na odległości tak małe jak biuro i tak duże jak planeta. Ten podstawowy model rozproszonej mocy obliczeniowej i szybkich sieci jest sednem społeczeństwa informacyjnego”⁸³.

Tabela 4. Definicji społeczeństwa informacyjnego

Kryterium identyfikacji Opis Przedstawiciele

Techniczne decydujące znaczenie ma rozwój

nowoczesnej technologii informacyjnej

J. Naisbitt J. Mączyński

Ekonomiczne fundamentalne znaczenie dla rozwoju

społeczeństwa informacyjnego ma wiedza oraz informacja

D. Bell

Zawodowe społeczeństwo informacyjne nie tylko

stwarza nowe możliwości, ale również wymusza elastyczną specjalizację

M. Piore C. Sabel S. Juszczyk

78 Europe and the Global Information Society, Recomendations of the Bangerman Group to the European Council, http://www.epractice.eu/files/media/media_694.pdf [29.04.2012].

79 Mączyński J., Globalne społeczeństwo informacyjne. Wybrane kwestie adaptacyjne, [w:] L.. W. Zacher (red.),

Rewolucja informacyjna i społeczeństwo. Niektóre trendy, zjawiska i kontrowersje, „Transformacje”1997, s. 7.

80

M. Nowinka Konopka, op. cit., s. 18.

81 J. S. Nowak, G. Bliźniuk (red.), op. cit., s. 2.

82 OECD – (ang. Organisation for Economic Co – operation and Development) - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

45 produkcji i pracy

Przestrzenne społeczeństwem informacyjnym jest każde

państwo narodowe zdolne do określenia zasobów alokacyjnych i władczych oraz do rozpoznania potrzeb własnych obywateli

M. Castells

Kulturowe kultura współczesna stała się

rzeczywistością wirtualną, simulacrum, czyli swoistą symulacją znaczeń trudnych do rozpoznania w natłoku informacji, świat jest natomiast taki, jakim wykreują go media

J. Baudrillard

Źródło: M. Nowinka-Konopka, op. cit., s. 19.

Szybkie tempo rozwoju technicznego powoduje również rozwój automatyki i powszechne zastosowanie komputerów. Dostęp do informacji stał się kluczem do dobrobytu i postępu, a informacja podstawą integracji przemysłu, usług i rynków w jedną całość. Analiza cech trzech typów społeczeństw: agrarnego, przemysłowego i informacyjnego doprowadziła Roberta Bałdysa i Tadeusza Leszczyńskiego do wniosku, iż kolejnym etapem rozwoju będzie społeczeństwo postinformacyjne (tabela 5).

Tabela 5. Porównanie trzech typów społeczeństw: przediformacyjnego, informacyjnego i postinformacyjnego Cecha Społeczeństwo przedinformacyjne Społeczeństwo informacyjne Społeczeństwo postinformacyjne

Bogactwo Kapitał wiedza informacja

Produkt podstawowy wyroby przemysłowe informacja, dane satysfakcja

Praca daleko od domu w domu, telepraca w dowolnym

miejscu

Transport kolej, autostrada infostrada indywidualne

kosmoloty

Energia węgiel, para, benzyna jądrowa słoneczna,

wiatrowa, oceaniczna

Skala działania regionalna globalna międzyplanetarna

Rozrywka Masowa domowa indywidualna

Tajemnica polityczna handlowa organizacyjna

Oświata Szkoła komputer,

telenauczanie

wirtualna klasa

Źródło: R. Bałdys, T. Leszczyński, Cyberterroryzm zagrożeniem bezpieczeństwa energetycznego społeczeństwa

informacyjnego, [w:] T. Jemioła, J. Kisielnicki, K. Rajchel (red.), Cyberterroryzm - nowe wyzwania XXI wieku,

Warszawa 2009, s. 133.

46 1. „Dominacja sektora usług w gospodarce oraz rozwój (ilościowy i jakościowy)

usług informacyjnych;

2. Wysokie tempo rozwoju sieci komunikacji społecznej i modernizacja informacyjnej infrastruktury; Ranga zasobów informacyjnych jako zasobów strategicznych i rozwój zasobów zarządzania informacjami (wiedzą, kapitałem intelektualnym); 3. Wiodąca rola edukacji i badań naukowych jako głównego źródła innowacji i

postępu cywilizacyjnego;

4. »Nowa Gospodarka« (GOW, gospodarka cyfrowa, e-biznes) jako rezultat interakcji Techniki (IT), Gospodarki i Społeczeństwa;

5. Bezpieczeństwo informacyjne jako znaczący element bezpieczeństwa społeczeństwa (bezpieczeństwa narodowego); nowe koncepcje obronne (»Information Warfare«, »Cyberwar«, »Netwar«);

6. Wysoki wpływ Internetu i mediów elektronicznych na zmiany zachowań społecznych (»Cyberculture«);

7. Nowe koncepcje organizacji (organizacja wirtualna, sieciowa, ucząca się itp.) i nowe metody zarządzania (zarządzanie kryzysowe, zarządzanie ryzykiem, zarządzanie zmianami itp.)”84

.

W doktrynie zapisano dwie koncepcje społeczeństwa informacyjnego – europejską i amerykańską. Pierwsza z nich opiera się na ideach humanistycznych, które zakładają, iż rozwój techniki ma przyczynić się do realizacji celów społecznych, ekonomicznych i organizacyjnych. Według tego założenia technologia ma przyczynić się do wzrostu poziomu życia i pracy obywateli, oraz umacniania ich tożsamości kulturowej. Z kolei w koncepcji amerykańskiej dominuje paradygmat technologiczny. Główny nacisk kładzie się na globalizm w rozwoju technologii informacyjno komunikacyjnych (ICT⁸⁵). Niezależnie jednak od różnic między tymi założeniami Mateusz Czapielewski wyróżnia cztery główne obszary działalności społeczeństwa informacyjnego:

84

P. Sienkiewicz, Prognozowanie rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego: wizje i scenariusze, [w:] A. Szewczyk, E. Kot (red.), Fenomen Internetu, t.1., Szczecin 2008, s. 25-26.

85 ICT (ang. Information and Communication Technologies) – dział telekomunikacji i informatyki, umożliwiający manipulację i przesyłanie informacji (przesyłanie, sterowanie przepływem, transmisja danych). Jest obecnie uznawane za jedną z ważniejszych gałęzi technologii informacyjnych (IT).

47 1. „Technologiczny – dotyczy infrastruktury i stosowanych technologii, czyli obejmuje dostępność urządzeń służących gromadzeniu, przetwarzaniu, przechowywaniu i udostępnianiu informacji, mnogość kanałów przesyłania danych oraz możliwość łączenia ich w rozmaite koniugacje.

2. Ekonomiczny – ma związek z sektorem informacyjnym gospodarki, czyli tymi gałęziami produkcji i usług, które zajmują się wytwarzaniem informacji oraz technik informacyjnych, a także ich dystrybucją. Społeczeństwa informacyjne charakteryzują się dużym udziałem tych dziedzin gospodarki w PKB.

3. Społeczny – wynika z tego, że istnieje wysoki odsetek osób korzystających w pracy, szkole i domu z technologii informatycznych, co jest zbieżne z wysokim poziomem wykształcenia społeczeństwa.

4. Kulturowy – wynika z wysokiego poziomu kultury informacyjnej, przez którą rozumie się stopień akceptacji informacji jako dobra strategicznego i towaru, a także odpowiedni poziom kultury informatycznej”86

.

Maria Nowina Konopka przypisuje społeczeństwu informacyjnemu różne funkcje, w zależności od regionu występowania oraz etapu wdrożenia. Są to:

1. Funkcje edukacyjne – mają one na celu globalne upowszechnienie wiedzy naukowej oraz uświadomienie znaczenia podnoszenia kwalifikacji.

2. Funkcje komunikacyjne – jako nowa płaszczyzna budowania więzi społecznych. Ma to szczególne znaczenie w kontekście powstania w wyniku globalizacji społeczeństw wielokulturowych, wieloetnicznych i wielowyznaniowych. Społeczeństwo informacyjne ma na celu umożliwienie funkcjonowania i komunikowania się różnolitych grup w ramach globalnego społeczeństwa.

3. Funkcje socjalizacyjne i aktywizacyjne –przez mobilizację osób będących czasowo lub stale wyłączonych z funkcjonowania w społeczeństwie. Możliwość komunikacji, kształcenia się czy podjęcia telepracy bez konieczności wychodzenia z domu

86 M. Czapielewski, Cyberterroryzm jako element społeczeństwa informacyjnego (na przykładzie Estonii), [w:]

Cyberterroryzm – nowe wyzwania XXI wieku, T. Jemioły, J. Kisielińskiego, K. Rakchela (red.), Warszawa 2009,

48 znacząco zmienia sytuację osób do tej pory wykluczonych społecznie – osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych czy też matek wychowujących dzieci. 4. Funkcje partycypacyjne – możliwość prowadzenia debat publicznych w Internecie,

umożliwienie głosowania za pomocą sieci wirtualnej, powoduję aktywizację polityczną i aktywne uczestnictwo w życiu państwa.

5. Funkcje organizatorskie – mają się przyczynić do stworzenia warunków sprzyjających konkurencyjności na rynku teleinformatycznym oraz funkcjonowanie w nim wszystkich grup społecznych.

6. Funkcje ochronne i kontrolne – mają na celu stworzenie mechanizmów obronnych osób prywatnych oraz instytucji państwowych przed cyberprzestępczością oraz monitorowanie standardów funkcjonowania wszystkich podmiotów społeczeństwa informacyjnego.⁸⁷

Można podzielić pogląd Piotra Sienkiewicza dotyczący wagi informacji w społeczeństwie informacyjnym. „Rozwój infosfery: społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy, przyniósł świadomość kluczowej roli informacji zarówno w działaniach polityczno - militarnych, jak i ekonomicznych. Warunkiem sukcesu w walce i biznesie jest uzyskanie przewagi informacyjnej nad przeciwnikiem i konkurencją. Przewaga informacyjna (wiedzy) jest warunkiem przewagi strategicznej. Swoistym paradoksem społeczeństwa informacyjnego jest nierównomierny podział zasobów informacyjnych na rynku, czyli asymetria informacji. A zatem współczesne modele sytuacji decyzyjnej powinny uwzględniać asymetryczność informacyjną. Przewaga informacyjna to wszak stan asymetrii informacji (wiedzy - »świadomości sytuacyjnej«)”⁸⁸.

Od początku lat dziewięćdziesiątych rządy państw europejskich, dostrzegając konieczność rozwoju społeczeństwa informacyjnego w celu między innymi zwiększenia konkurencyjności rynku europejskiego zaczęły podejmować konkretne inicjatywy mające przyczynić się do rozwoju i promocji tej idei. Jednym z ważnych etapów rozwoju społeczeństwa informacyjnego była publikacja w grudniu 1993 Białej Księgi o „Rozwoju, Konkurencyjności i Zatrudnieniu”, a następnie w maju 1994 raportu Martina Bangemanna

87 M. Witkowska, K. Cholawo – Sosnowska (red.), J. S. Nowak, G. Bliźniuk (red.), op. cit., s. 21-22.

88

P. Sienkiewicz, Od cybernetyki Wienera do cybernetycznej przestrzeni, [w:] 10 wykładów, Warszawa 2005, s. 36.

49 według którego, fundamentem tworzenia społeczeństwa informacyjnego były finanse sektora prywatnego i mechanizmy rynkowe. Raport ten wraz z Programem e- Europa (1999), Strategią Lizbońską (2000) oraz Programem i-2010 (2005) wyznaczył kierunek działania Unii Europejskiej w następnych latach. W kontekście tych działań można wyróżnić cztery kategorie działań związanych z budową społeczeństwa informacyjnego, są to rozwój sieci, szybkiego i taniego Internetu, rozwój e-usług, wzrost konkurencyjności przez powszechniejsze wykorzystanie ICT oraz aktywizacja społeczna89

.

Mimo różnic między poszczególnymi krajami w tworzeniu i rozwoju społeczeństwa informacyjnego można wyróżnić podstawowe uwarunkowania jego rozwoju. Zalicza się do nich:

1. „Pełną liberalizację rynków, na których realizowane są usługi dla społeczeństwa informacyjnego,

2. Rozległą infrastrukturę telekomunikacyjną,

3. Spójne i przejrzyste prawodawstwo dostosowane do potrzeb nowego typu społeczeństwa,

4. Wysoki poziom nakładów finansowych na badania i rozwój w tym zakresie, 5. Nieskrępowany dostęp do sieci wszystkich operatorów i usługodawców, 6. Szeroki, powszechny i tani dostęp do Internetu i zawartych w nim treści, 7. Szeroki publiczny dostęp do zasobów teleinformacyjnych,

8. Wysoki średni współczynnik kompetencji teleinformacyjnych, 9. Wysoki stopień korzystania z informacji,

10. Umiejętność przekazywania, odbierania, a także szybkiej wymiany danych cyfrowych bez względu na odległość,

89 M. Czapielewski, op. cit., s. 180.

50 11. Wysoki odsetek osób zatrudnionych w szeroko rozumianych usługach (ze

szczególnym uwzględnieniem sektora teleinformacyjnego)”90

.

Plan budowy społeczeństwa informacyjnego w Unii Europejskiej zapoczątkowano w 1993 roku w dokumencie Growth, Competitiveness and Employment. The Challenges and Ways Forward into 21st Century⁹¹. Ta Biała Księga skoncentrowała się głównie wokół kwestii ekonomicznych, a za priorytet przyjęła konkurencyjność gospodarki Wspólnoty Europejskiej oraz osiągnięcie standardów informatycznych wypracowanych przez Stany Zjednoczone⁹². Za początek rozwoju polityki tworzenia społeczeństwa informacyjnego uznaje się jednak publikację przez Komisję Europejską w 1994 roku dokumentu Europa i społeczeństwo globalnej informacji. Zalecenia dla Rady Europy93. Akt ten zyskał nazwę Raportu Bangermanna – od nazwiska komisarza do spraw przemysłu, technologii informacyjnych i telekomunikacji Martina Bangemanna. W ocenie ekspertów wyrażoną w raporcie społeczeństwo informacyjne powinno tworzyć się w oparciu o finanse sektora prywatnego i mechanizmy rynkowe. Sektor publiczny z kolei powinien pojąć odpowiednie kroki w celu opracowania odpowiednich regulacji prawnych, ochronie obywateli i konsumentów oraz podnoszeniu świadomości społeczeństwa. Postulaty zawarte w Raporcie Bangemanna wyznaczyły politykę Unii Europejskiej w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego. Zgodnie z nimi:

 rozwój społeczeństwa informacyjnego powinien kierować wolny rynek – konieczne jest zatem stworzenie warunków uczciwej konkurencji w dziedzinie usług telekomunikacyjnych i informacyjnych;

 konieczne jest zapewnienie na terenie UE powszechnego dostępu do usług, aplikacji, usług i programów informacyjnych;

 środki finansowe przeznaczone na rozwój społeczeństwa informacyjnego powinny pochodzić przede wszystkim z sektora prywatnego;

 niezbędne są ochrona prywatności i bezpieczny przepływ informacji;

90 M. Nowinka - Konopka, op. cit., s. 21.

91

Dokument dostępny online: http://www.cvce.eu/content/publication/1997/10/13/b0633a76-4cd7-497f-9da1-4db3dbbb56e8/publishable_en.pdf [20.02.2016].

92 M. Nowinka - Konopka, op. cit., s. 26-27.

93

Europe and the Global Information Society. Recommendations of the Bangemann Group to the European

51  należy zapewnić ochronę i promowanie różnic kulturowych oraz językowych w Unii

Europejskiej;

 trzeba podjąć współpracę z krajami mniej rozwiniętymi gospodarczo, w szczególności z krajami Europy Środkowej i Wschodniej;

 należy promować i uświadamiać, jakie nowe możliwości daje rozwój społeczeństwa informacyjnego oraz przeprowadzić odpowiednie szkolenia na wszystkich etapach edukacji⁹⁴.

W 1996 roku Komisja Europejska opublikowała Zieloną Księgę Living and Working in Information Society. People First⁹⁵. Dokument ten skupiał się na konsekwencjach, jakie przyniesie dla obywateli transformacja w kierunku społeczeństwa informacyjnego oraz na wpływie ICT na ich życie. Kolejną inicjatywą Unii Europejskiej zmierzającą do budowy nowoczesnej i silnej gospodarki krajów członkowskich był projekt eEurope – An Information Society for All (eEuropa Społeczeństwo Informacyjne dla wszystkich)⁹⁶. Projekt ten opierał się na

kilku priorytetach: edukacji, sektorze zdrowia, aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych i

transporcie. W 1999 roku wydano Zieloną Księgę Public Sector Information: a Key Resource for Europe. Dokument ten opisuje korzyści zarówno dla obywateli jak i całej gospodarki, które wynikają z wykorzystania w obszarze służb publicznych technologii telekomunikacyjnych i informatycznych⁹⁷.

Jako priorytet Unia Europejska przyjęła umożliwienie powszechnego dostępu do Internetu. Plan mający na celu budowę europejskiego społeczeństwa informacyjnego został opracowany 23 i 24 marca 2000 roku w Lizbonie - na specjalnym posiedzeniu Rady Europejskiej – zyskał on nazwę Strategii Lizbońskiej. Plan działania został opracowany na dwóch płaszczyznach: gospodarczej i społecznej. Płaszczyzna gospodarcza budowy społeczeństwa informacyjnego opierać się miała na wykorzystaniu ICT w celu zwiększenia konkurencyjności gospodarki. Z kolei sfera społeczna opierała się na koncepcji Luca Soete’a, który uznał społeczeństwo informacyjne za „społeczeństwo, które właśnie się kształtuje, w którym technologie gromadzenia oraz transformacji informacji i danych są powszechnie

94 J. S. Nowak, G. Bliźniuk (red.), op. cit., s. 16.

95

Dokument dostępny na oficjalnej stronie internetowej Komisji Europejskiej w języku angielskim http://europa.eu/rapid/press-release_IP-96-688_en.htm?locale=en [10.12.2016].

96 Dokument dostępny na oficjalnej stronie internetowej Eur-Lex w języku angielskim: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=URISERV%3Al24221 [10.12.2016].

52 dostępne po niskich kosztach. Powszechnemu dostępowi do informacji i danych towarzyszą organizacyjne, komercyjne, społeczne i prawne zmiany, które głęboko zmieniają życie, pracę i społeczeństwo jako takie”98

.

W trakcie szczytu europejskiego w Feira w 2000 roku został przyjęty kolejny plan eEurope 2002 – An Information Society for All. Dokument ten wskazywał konieczność rozwoju szybkiego, taniego, powszechnego Internetu, inwestowania w potencjał ludzki oraz popularyzacji wykorzystania sieci wirtualnej. Następny plan rozwoju społeczeństwa informacyjnego, rozumianego jako strategiczny element budowy gospodarki opartej na wiedzy, przedstawiono w Goteborgu w 2001 roku. W eEurope + 2003: A Co – operative Effort to Implement the Information Society in Europe – Action Plan założono przyśpieszenie reform i pobudzenie modernizacji gospodarek państw kandydujących do Unii przez wykorzystanie narzędzi i technologii społeczeństwa informacyjnego. Jednym z głównych celów była też poprawa konkurencyjności i spójności społecznej. Inicjatywę tą poparły również kraje kandydujące w tym czasie do Unii Europejskiej99

.

W Sewilli 21 i 22 czerwca 2002 roku odbył się szczyt Unii Europejskiej, w trakcie którego przyjęto plan rozwoju społeczeństwa informacyjnego do 2005 roku. W dokumencie eEurope 2005: An Information Society for All – Action Plan, państwa członkowskie UE zobowiązały się do realizacji następujących zadań:

 rozwoju usług elektronicznych tylu: e-learning, e-government, e-health;  tworzenie dynamicznego środowiska do rozwoju gospodarki elektronicznej;  zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu szerokopasmowego;  budowy systemu bezpieczeństwa infrastruktury informacyjnej100

.

W dokumencie Komisji Europejskiej z 2005 roku i2010 – European Information Society for Growth and Employment, uznano, iż wiedza i innowacje są motorem zrównoważonego wzrostu. Stwierdzono, iż konieczne jest zbudowanie integracyjnego społeczeństwa informacyjnego na fundamencie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) wykorzystywanych w administracji publicznej, małych i średnich

98 Ibidem, s. 28-29.

99

Ibidem, s. 29.

53 przedsiębiorstwach oraz w gospodarstwach domowych. W związku z powyższym Komisja Europejska określiła trzy priorytety polityki w zakresie budowy społeczeństwa informacyjnego: realizacja idei Europejskiej Przestrzeni Informacyjnej, promującej otwarty, konkurencyjny rynek, wspieranie innowacji i inwestycji w technologie ICT (w celu promowania rozwoju oraz wzrostu zatrudnienia) oraz stworzenie Europejskiego Społeczeństwa Informacyjnego101. W komunikacie do programu podkreślono szybki postęp technologicznych, a technologie ICT są coraz powszechniej stosowane. W dziedzinie sieci komunikacyjnych, mediów, usług i urządzeń zachodzi konwergencja cyfrowa – dzięki coraz lepszym sieciom i technikom kompresji tworzą się nowe, szybsze kanały dystrybucji.

W dokumencie Cyberprzestrzeń a prawo międzynarodowe. Status quo i perspektywy (Stron 42-55)