OF ECONOMIC E N
Podmioty gospodarcze w okresie pierwszego kwartału br. wykazały niższą niż przed rokiem efektywność ekonomiczną na skutek pogorszenia się sytuacji finansowej jednostek sektora publicznego.
Przychody z całokształtu działalności w okresie styczeń-marzec br. były o 13,1% wyższe niż przed rokiem i wyniosły 22158,4 min zł. Wartość sprzedanych towarów i usług wzrosła o 11,3%
w stosunku do pierwszego kwartału ub.roku i wyniosła 21053,2 min zł, pozostałe przychody operacyjne osiągnęły poziom 519,8 min zł (o 42,0% więcej) a przychody finansowe 585,4 min zł (o 94,6% więcej).
Przychody uzyskane przez podmioty sektora prywatnego stanowiły 48,5% przychodów ogółem (w okresie I-III ub.roku 33,7%). Udział przychodów jednostek sektora publicznego wyniósł 51,5%, podczas gdy w analogicznym okresie roku ubiegłego 66,3%.
Strukturę przychodów według sektorów i formy własności w pierwszym kwartale 1998 r. przedstawiają wykresy:
sektor publiczny sektor prywatny
7,9%
I I w ła sn o ść Skarbu Państwa
0 | w ła sn o ść państwowych o só b prawnych B w ła sn o ść komunalna
D w ła sn o ść m ieszana (publiczna)
1 1 w ła sn o ść prywatna krajowa H w ła sn o ść zagraniczna B I w ła sn o ść m ieszan a (prywatna)
Koszty uzyskania przychodów ukształtowały się na poziomie 22388,1 min zł, tj. o 14,8%
więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego, z tego:
■ na sprzedaży produktów 14667,3 min zł (wzrost o 9,2%),
■ wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenie zakupu 6485,2 min zł (wzrost o 25,8%),
■ pozostałe koszty operacyjne 394,0 min zł (wzrost o 4,0%),
■ koszty finansowe 841,6 min zł (wzrost o 59,2%).
Dynamika przychodów i kosztów ich uzyskania w sektorze piywalnym byia znacznie wyższa niż w sektorze publicznym. W sektorze publicznym dynamika kosztów (91,6%) przewyższała dynamikę przychodów (88,0%), które za 3 miesiące br. wyniosły 11421,8 min zł, podczas gdy koszty ich uzyskania 11933,4 min zł.
Natomiast przychody sektora prywatnego osiągnęły wartość 10736,6 min zł (dynamika 162,4%), koszty uzyskania przychodów wyniosły 10454,7 min zł (dynamika 161,6%).
Wolniejsze tempo wzrostu przychodów niż kosztów ich uzyskania sprawiło, że w skaźnik poziomu kosztów wzrósł z 99,5% do 101,0% za okres styczeń-marzcc br. O ile w sektorze prywatnym przychody przewyższały koszty, to w sektorze publicznym za sprawą sekcji górnictwo i kopalnictwo jednostki nie były w stanic pokryć poniesionych kosztów.
W okresie I-III br. uzyskane przychody były niższe od poniesionych kosztów na ich wytworzenie o 229,7 min zł. Odmienna sytuacja miała miejsce przed rokiem, kiedy wystąpiła nadwyżka przychodów nad kosztami w wysokości 88,4 min zł. Ta niekorzystna relacja oraz niższe saldo strat i zysków nadzwyczajnych (o 56,6% niż w okresie I-III ub. r.) było powodem pogorszenia się wyniku finansowego bru tto . W pierwszym kwartale br. podmioty gospodarcze uzyskały stratę bm ttow w ysokości219,3m lnzł. Dla porównania zysk brutto w analogicznym okresie roku ubiegłego wynosił 112,2 min zł. W poszczególnych sektorach wynik finansowy brutto wyniósł:
■ sektor publiczny - minus 504,5 min zł
■ sektor prywatny - 285,2 min zł
Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego brutto wyniosły ogółem 268,7mln zł (spadek o 16,7%
w stosunku do trzech miesięcy ub.roku). Odmienne relacje kształtowały się w poszczególny cli sektorach. W przypadku podmiotów sektora publicznego wystąpił spadek o 45,5% (do wartości 119,1 min zł), natomiast obciążenia sektora piywatnego wzrosły o 44,0% (z 103,9 min zł do 149,6 min zł).
Ponad 89% obciążeń stanowił podatek dochodowy od osób prawnych i fizycznych (92,1% w 1997 r ).
W sektorze publicznym podatek ten to kwota 96,6 min zł (z tego 90% podatku płacone było przez podmioty własności Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych). Podmioty sektora prywatnego zapłaciły podatek dochodowy za pierwszy kwartał br. w wysokości 143,2 min zł.
Relacja podatku dochodowego do zysku brutto za okres styczcń-maizec br. wyniosła 32,1% (o 11,7 pkl mniej niż w roku ubiegłym). Ta korzystniejsza relacja była efektem równoczesnego zmniejszenia się wartości podatku dochodowego o 19,2% (296,9 min zł w pierwszym kwartale 1997 r. do kwoty 239,8 min zł za trzy miesiące br.) i wzrostu wartości wyniku finansowego brutto podmiotów rentownych (w 1997 r. wynosił 677,9 min zł, a w 1998 r. 746,0 min zł). Spadek wartości podatku dochodowego wynikał m in z obniżenia stopy podatku o 2 pkt (z 38% do 36%).
W okresie slyczeń-marzec br. podmioty gospodarcze uzyskały wynik finansowy netto w wysokości minus 488,0 min zł (zysk netto 481,0 min zł, strata netto 969,0 min zł), wobec minus 210,4 min zł przed rokiem.
W poszczególnych sektorach wartości te kształtowały się następująco:
■ sektor publiczny - minus 623,6 min zł
■ sektor prywatny -135,6 min zł
W omawianym okresie zwiększyła się liczba podmiotów rentownych (według wskaźnika rentowności obrotu netto) w ogólnej liczbie podmiotów z 57,3% w 1997 r. do 57,8% w 1998 r. Udział podmiotów rentownych w sektorze publicznym wynosił 51,5% (przed rokiem 52,6%), natomiast w sektorze prywatnym 59,3% (w roku ubiegłym 58,9%).
Wśród podmiotów rentownych najwięcej, gdyż ponad 70% charakteryzowało się rentownością do 5,0%. Jedynie 13,6% przedsiębiorstw rentownych osiągnęło zysk netto powyżej 10,1%. Wśród podmiotów deficytowych więcej niż połowa (59,2%) wykazała stratę netto wyższą niż 5,0%, przy czym w sektorze prywatnym sytuacja przedsiębiorstw deficytowych była bardziej korzystna, gdyż stratę większą niż 5,0% wykazało 56,2%
przedsiębiorstw (sektor publiczny - 69,4%).
Zmniejszył się udział przedsiębiorstw rentownych w przemy śle z 63,4% w 1997r. do 61,4% w 1998 r., z tego 67,0% podmiotów rentownych uzyskało niski zysk do 5,0%, a prawie jed n a siódm a (13,8%) charakteryzowała się rentownością powyżej 10% (w 1997 r. 16,3%).
W górnictwie i kopalnictwie przeważały podmioty deficytowe (69,2%), na co wpływ miały przeważające ujemne wyniki finansowe. Zmniejszone zapotrzebowanie na węgiel na rynku krajowym (wyjątkowo nieprzychylna górnikom aura) spowodowało spadek sprzedaży węgla. Wymusiło to na kopalniach ograniczenie wydobycia i wpłynęło tym samym na pogorszenie się ich wyników finansowych. W pierwszym kwartale 1998 roku odnotowano w tej sekcji stratę brutto - 548,3mln zł (strata 250,1 min zł w I kwartale 1997 r.) oraz stratę netto - 554,5mln zł (strata 305,2mln zł w I kwartale 1997 r).
Największy udział przedsiębiorstw rentownych odnotowano w sekcji zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę (71,6%), obsługa nieruchomości i firm (63,6%) oraz działalność produkcyjna (61,7%).
Były to w większości podmioty o rentowności do 5,0%.
W skaźniki rentow ności podmiotów z sekcji górnictwo i kopalnictwo w trzech miesiącach 1998 roku były ujemne i wyniosły: brutto minus 15,0%, netto minus 15,2% ( w okresie slyczeń-marzec 1997 r. odpowiednio minus 5,8% i minus 7,1%). W pozostałych sekcjach wskaźniki te kształtowały się odpowiednio: brutto 1,8%, netto 0,4% i były nieco gorsze niż w tym samym okresie roku poprzedniego wynosząc odpowiednio: 2,4% i 0,6%.
Zdolność podmiotów do terminowego regulowania swoich zobowiązań bieżących według stanu na koniec marca w latach 1994-1998 na podstawie wskaźników płynności finansowej przedstawiają wykresy:
płynność I stopnia płynność II stopnia
10 100
9 90
80 8
7 1994 1995 1996 1997 1998 60 1994 1995 1996 1997 1998
płynność III stopnia
% 120 110 100
1997 1998
1995 1996 1994
Zadłużenie z tytułu kredytów, pożyczek i innych zobowiązali wyniosło na koniec marca br.
34961,2 min zł, czyli wzrosło w stosunku do analogicznego okresu 1997 r. o ponad jedną czwartą. Prawie 83%
zadłużeń stanowiły zobow iązania krótkoterm inow e (28902,1 min zł). W zadłużeniach krótkoterminowych największy udział - 40,5% - to zobowiązania z tytułu dostaw i usług. Zobowiązania wobec ZUS stanowiły 9,7% zobowiązań krótkoterminowych, a z tytułu podatków 6,1%, natomiast kredyty bankowe 14,1%.
W zobow iązaniach długoterm inowych (w kwocie 6059,1 min zł) 53,9% stanowiły kredyty bankowe, zaciągane w 33,0% przez podmioty sektora prywatnego.
Koszty wg rodzaju poniesione w okresie trzech miesięcy br. wyniosły 15879,6 min zł, z lego na sektor publiczny przypadało 61,4 % (9748,0 min zł), a na sektor prywatny 38,6% (6131,6 min zł). W strukturze kosztów według rodzaju przeważały koszty zużycia materiałów i energii (43,3%) oraz koszty wynagrodzeń (19,7%), następnie koszty związane ze świadczeniami na rzecz pracowników (11,6%) i usług obcych (14,2%). W sektorze prywatnym niższy był udział kosztów związanych z zatrudnieniem, które wyniosły 1582,5 min zł (w sektorze publicznym 3390,3 min zł). Natomiast wyższy był udział wydatków na usługi obce oraz kosztów zużycia materiałów i energii, które wyniosły 3949,1 min zł, podczas gdy w sektorze publicznym 5188,4 min zł. Strukturę kosztów rodzajowych według sektorów własności na koniec I kwartału 1998 r. przedstawia wykres:
sektor publiczny
sektor prywatny
0 20 40 60 80 100 %
E3 zużycie materiałów i energii Hi usługi ob ce
■ podatki I opłaty
□ wynagrodzenia
B św iadczenia na rzecz pracowników Bił amortyzacja
® p ozostałe koszty
Koszty zużycia materiałów i energii stanowiły 64,7% kosztów ogółem w sekcji działalność produkcyjna i 54,2% w sekcji zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę.
Udział wypłaconych wynagrodzeń i innych świadczeń na rzecz pracowników był znaczący w sekcji górnictwo i kopalnictwo (53,3%), a w sekcji pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna i indywidualna stanowił 49,6%. Udział kosztów z tytułu zapłaconych podatków i opłat w poszczególnych sekcjach wahał się od ponad 4% (pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna i indywidualna - 4,4%, hotele i restauracje - 4,2%) do około 1,5% (budownictwo - 1,4%, ochrona zdrowia i opieka socjalna - 1,3%).