Flora
Obszar gminy charakteryzuje się znacznie przekształconym i wysoce zubożonym środowiskiem przyrodniczym. Główne walory środowiska przyrodniczego to lasy. Na terenie gminy grunty leśne, zadrzewione i zakrzewione zajmują powierzchnię 2,2 tys. ha, co stanowi 18% ogólnej powierzchni gminy. Lasy charakteryzują się dużym zróżnicowaniem typów siedliskowych. Układ warunków glebowych i wodnych spowodował wykształcenie się dziewięciu różnych typów siedliskowych lasów. Dominującym typem jest las świeży (45,6%) i las mieszany świeży (32,4%), znacznie mniejszy udział ma las wilgotny (14,5%). Pozostałe rodzaje siedlisk zajmują jedynie 7,5% powierzchni i są to: las mieszany bagienny (2,9%), las mieszany wilgotny (2,1%), bór mieszany świeży (1,5%), bór mieszany wilgotny (0,6%), ols (0,3%) i bór świeży (0,1%).
Rozmieszczenie trzech najczęściej występujących w gminie typów lasów przedstawia się następująco:
Las świeży – występuje w środkowej części gminy na północ od Milanowa.
W drzewostanie dominuje brzoza, dąb, świerk. Charakteryzuje się umiarkowanym zwarciem, w podszyciu przeważa jarzębina, kruszyna, leszczyna i grab.
Las mieszany świeży – zajmuje duże obszary w kompleksie Okalew i Milanów.
W drzewostanie dominuje: sosna, brzoza, osika, pojedynczo dąb i świerk, w różnych klasach wiekowych. Drzewostany w wieku powyżej 40 lat charakteryzują się zwarciem przerwanym, miejscami luźnym, natomiast poniżej 40 lat zwarciem pełnym.
W podszyciu występuje brzoza, dąb, leszczyna i kruszyna.
Las wilgotny – występuje na północy i południu gminy. Jest to las mało dostępny, okresowo zbyt wilgotny.
Najcenniejszymi pod względem przyrodniczym są lasy zlokalizowane w środkowej części gminy. Są to kompleksy leśne: Okalew, Milanów, Myślatyna oraz Czarny Las. Na terenie kompleksów Okalew i Milanów dominuje las mieszany świeży z przewagą sosny, brzozy, osiki, a także dębu i świerku. Na niewielkich powierzchniach tych kompleksów można odnaleźć również obszary o cechach charakterystycznych dla boru mieszanego wilgotnego z dominacją sosny, brzozy i sporadycznie dębu oraz lasu mieszanego wilgotnego i lasu wilgotnego. W lasach tego typu dominują: jesiony, dęby, brzozy, rzadziej lipy i wiązy, a w strefie podszytu: brzozy, leszczyny, derenie i lipy. W sąsiedztwie lasu wilgotnego wyodrębnia się także bór mieszany wilgotny, z dominacją sosny, brzozy, osiki, świerku, a w warstwie podszytu leszczyny, brzozy i dereni.
Na terenie kompleksu Myślatyna dominuje las świeży. Drzewostan o umiarkowanym zwarciu stanowią tu brzozy, dęby i świerki, a w warstwie podszytu jarzębiny, kruszyny, leszczyny i graby.
W największym kompleksie leśnym - Czarny Las dominują siedliska lasu świeżego, a uzupełniają go siedliska lasu wilgotnego oraz lasu mieszanego bagiennego. Na terenie tego
kompleksu objęto ochroną takie gatunki roślin, jak: bagno zwyczajne, barwinek pospolity, bluszcz pospolity, gnieźnik leśny, groszek wschodniokarpacki, konwalia majowa, kopytnik pospolity, kruszczyk szerokolistny, kruszyna pospolita, lilia złotogłów, listeria jajowata, parzydło leśne, podkolan biały, podkolan zielonawy, przylaszczka pospolita, przytulia (marzanka) wonna, purchawica olbrzymia, solówka gałęzista, sromotnik bezwstydny, storczyk, wawrzynek wilcze łyko, wełnianka pochwowata, widłak jałowcowaty, zawilec, zdrojówka rutewkowata.
Obok terenów leśnych, obszarami o większym zróżnicowaniu roślin są żyzne i optymalnie uwilgotnione tereny łąk i pastwisk w dolinach, głównie rzek Piwonii Milanów i Żarnicy.
Dominują tu głównie trawy i zioła dwuliścienne, a także rośliny motylkowe. Głównymi gatunkami są: rajgras francuski, kupkówka pospolita, kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, koniczyna łąkowa, groszek łąkowy, komonica zwyczajna, złocień właściwy, dzwonek rozpierzchły i bodziszek łąkowy
Fauna
Zgodnie z informacjami zawartymi w „Atlasie Środowiska Geograficznego Polski” na terenie gminy można spotkać stanowiska lęgowe ptaków m.in. z rzędu: blaszkodziobych (płaskonos i gągoł), drapieżnych i siewkowatych (bielik, rycyk, kulik wielki, dubelt) i wróblowatych (muchówka białoszyja, podróżniczek), a także z gatunku bociana czarnego.
Na obszarach pól uprawnych występuje: skowronek, pliszka żółta, świergotek polny i potrzeszcz, a w zakrzewionych terenach śródpolnych: łozówka, cierniówka, sroka oraz trznadel. Tereny pól i podmokłych łąk są także miejscem bytowania ptaków łownych, takich jak: gęś gęgawa, dzika kaczka kuropatwa oraz bażant obrożny. Spośród rzadkich gatunków ssaków na terenie gminy występują: smużki, chomiki, jenoty, wilki, a wśród zwierząt łownych: zające szaraki, dziki oraz sarny
Obszary chronione
Na formy ochrony przyrody w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody składają się parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Z powodu dużej ingerencji człowieka w środowisko naturalne obszar Gminy Milanów posiada niewielką powierzchnię obszarów podlegającym ochronie prawnej. Poniżej zostały wymienione wszystkie obszary podlegające ochronie prawnej na terenie gminy.
Obszary Natura 2000:
Obszar Natura 2000 „Czarny Las” PLH060002 specjalny obszar ochrony siedlisk - forma ochrony w ramach sieci Natura 2000 o powierzchni 19,8 ha. Teren w niemal całości pokryty jest lasem (głównie liściastym) z bardzo dobrze zachowanym fragmentem subkontynentalnego grądu lipowo – grabowego. Bogata flora obfituje w rzadkie w
regionie gatunki roślin, w tym pięć chronionych: wawrzynek wilcze łyko, groszek wschodnio-karpacki, listera jajowata, gnieźnik leśny, podkolan zielonawy.
Rezerwat „Czarny Las” – o powierzchni 15,96 ha, położony na północ od wsi Kostry.
Celem jego ochrony jest zachowanie fragmentów wielogatunkowego lasu mieszanego pochodzenia naturalnego z rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin w runie. Z drzew największy udział ma dąb szypułkowy w wieku ok. 160 lat, grab zwyczajny – 130 lat, jesion wyniosły, lipa drobnolistna, olsza czarna, brzoza.
Pomniki przyrody:
aleja lipowa: 105 lip drobnolistnych w parku zabytkowym w Milanowie (Orzeczenie Nr 3 Dyrektora Wydziału Rolnictwa Urzędu Wojewódzkiego z 22.10.1977 r.),
1 jesion wyniosły w parku zabytkowym w Milanowie (Orzeczenie Nr 6/86 Wojewody Biała Podlaska z 10.01.1986r.),
3 modrzewie europejskie w parku zabytkowym w Milanowie (Orzeczenie Nr 6/86 Wojewody BP 10.01.1986 r. i Nr 2/85 28.01.1985r.),
1 lipa drobnolistna na cmentarzu parafialnym w miejscowości Radcze (Zarządzenie Nr 20 Wojewody BP z 20.12.1986 r.),
5 dębów szypułkowych na uroczysku Raj, Leśnictwo Czarny Las (Rozporządzenie
Nr 1 Wojewody BP z 22.10.1990 r., Rozporządzenie Nr 27 Wojewody BP z 28.12.1995r.),
1 lipa drobnolistna przy drodze w miejscowości Cichostów (Rozporządzenie Nr 60 Wojewody BP z 30.12.1993r.).
dwa użytki ekologiczne o powierzchniach 0,66 ha i 7,28 ha występujące na terenie Leśnictwa Czarny Las
lasy ochronne – wodochronne i drzewostany nasienne o łącznej powierzchni 364,5 ha.
W większości zajmują one teren Leśnictwa Czarny Las.
Mapa2. Położenie wszystkich obszarów chronionych na terenie gminy Milanów.
Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy
Mapa3.Położenie Rezerwatu „Czarny Las” i Obszaru Natura 2000 "Czarny Las" (PLH060002).
Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy
Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy
1.4.7. Demografia
Według danych GUS na koniec 2018 roku Gminę Milanów zamieszkiwało 3 835 osób, z czego 1 926 osób stanowili mężczyźni a 1 909 kobiety. Analizując zmiany liczby ludności na przestrzeni lat 2014-2018 można stwierdzić, że liczebność przejawia tendencję spadkową (o 181 osoby). Największy spadek liczby ludności miał miejsce w 2015 roku w porównaniu do 2014 r. Prognoza zmian ludności zakłada spadek liczby ludności na poziomie województwa, a wzrost na poziomie powiatu, spowodowany w głównej mierze zwiększeniem się liczby osób zamieszkujących obszary wiejskie.
Rezerwat przyrody "Czarny Las"
Obszar Natura 2000 "Czarny Las"
Wykres 1. Liczba ludności w Gminie Milanów w latach 2014-2018 [osób].
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, BDL.
Struktura wiekowa jest zdominowana przez osoby powyżej 70 roku życia (11,94%) ogólnej liczby ludności. Duży odsetek stanowią osoby pomiędzy 30 a 34 (7,74%) oraz 35 a 39 rokiem życia (8,16%) ogólnej liczby ludności. W konsekwencji największą grupę na terenie Gminy, stanowią osoby w wieku produkcyjnym 60%, odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym w 2018 r. wyniósł 19%, natomiast w wieku poprodukcyjnym 21%.
Wykres 2. Ludność według płci i wieku w Gminie Milanów w 2018 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, BDL.
2014
1985
1961
1940 1926
2002
1975
1950 1934
1909
1850 1900 1950 2000 2050
2014 2015 2016 2017 2018
mężczyźni kobiety
0 50 100 150 200 250 300 350
0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70 + mężczyźni kobiety
Wykres 3. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w roku 2018.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, BDL.