1. Indywidualne rozmowy z młodzieżą 2. Spotkania z rodzicami
3. Zajęcia warsztatowe 4. Spektakle profilaktyczne 5. Gazetki
6. Projekty
7. Udział w konkursach 8. Zajęcia integracyjne
9. Lekcje wychowawcze tematyczne
10. Zajęcia o charakterze profilaktycznym w czasie realizacji innych przedmiotów 11. Prelekcje i spotkania za specjalistami
12. Spotkania edukacyjno - profilaktyczne 13. Codzienne reagowanie stosownie do sytuacji 14. Współpraca z organizacjami i instytucjami
15. oraz każda inna forma realizująca założenia Planu Profilaktyki.
6
VII. Rozpoznanie czynników ryzyka
1. Czynniki ryzyka to wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nimi szkód. Są one zróżnicowane w zależności od rodzaju problemu objętego profilaktyką (od kilkunastu do ponad stu, w zależności od typu problemu).
2. Do zbadanych czynników ryzyka należą:
a. Środowisko społeczne i normy w nim obowiązujące, promujące dane wzorce zachowań.
b. Modelowanie takich zachowań w domu i w szkole.
c. Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne.
d. problemy natury psychicznej: problemy uczuciowe, niska samoocena, zaburzenia nastroju, zaburzenia jedzenia.
e. Sposób reagowania na stres i radzenia sobie z nim.
f. Niska samoocena g. Słabsze wyniki w nauce.
h. Brak celów życiowych.
i. Dostęp do środków i substancji psychoaktywnych.
j. Wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych.
VIII. Zachowanie ryzykowne i ich przyczyny
1. Poprzez zachowania ryzykowne rozumiemy działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych konsekwencji psychologicznych, społecznych i zdrowotnych. W tabeli nr 1 podane są rodzaje zachowania ryzykownego oraz ich przyczyny.
TABELA NR 1
rodzaj zachowania ryzykownego przyczyny
wulgaryzmy, brak kultury osobistej
- obyczaj środowiskowy - wzorce wyniesione z domu - chęć zaimponowania
- wyraz buntu, manifestowanie dorosłości - wzorce w mediach
- złe relacje nauczyciel-uczeń
- brak reakcji nauczyciela i innych dorosłych - ubóstwo językowe
7 Wagary
- trudności w nauce - uległość wobec kolegów - strach przed sprawdzeniem - brak zainteresowania
- niemożność sprostania ambicjom rodziców i wymaganiom nauczycieli
- nuda na lekcjach - brak dyscypliny - chęć zaimponowania
brak zainteresowania nauką
- niedostosowanie wymagań do poziomu uczniów - niejasne kryteria oceniania
- jakość programów nauczania - lenistwo
- osoba nauczyciela - nudne lekcje
- negatywny wpływ grupy rówieśniczej - brak zainteresowania ze strony rodziców
palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie innych środków
psychoaktywnych
- ciekawość
- wpływ reklamy w mediach - wzorowanie się na dorosłych - sposób na odreagowanie - moda
- nuda
- przekora, bunt - sytuacja domowa
- negatywny wpływ grupy rówieśniczej
zachowania agresywne
- negatywne wzorce, także w mediach
- sposób na odreagowanie stresu i załatwienie sprawy
- chęć dominowania, zaistnienia w grupie - moda na agresję w grupie rówieśniczej - nieumiejętność radzenia sobie z problemami - odpowiedź na prowokację
- naśladowanie wzorców kreowanych w mediach
wczesna inicjacja seksualna
- niski poziom wiedzy i uświadomienia - ciekawość
- wpływ grupy rówieśniczej - moda na ”dorosłość”
- uległość, nie znajomość zachowań asertywnych - sytuacja domowa
Tabela 1.
IX. Czynniki chroniące
1. Poprzez „czynniki chroniące” rozumiemy wszystkie elementy osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka. Wymienia się w tym kontekście:
a. silną więź z rodzicami, opiekę dorosłych b. zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, c. aktywność, ciekawość poznawczą
8 d. praktyki religijne oraz naukę etycznego postępowania
e. zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm f. konstruktywną grupę rówieśniczą
g. autorytety
X. Zadania i planowane efekty profilaktyki szkolnej
1. Zadania profilaktyki szkolnej to również:a. dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie racjonalnego wyboru,
b. rozpoznawanie i reagowanie na potrzeby uczniów z dostosowaniami (np. ADHD, różne dysfunkcje),
c. prowadzenie psychoedukacji wśród uczniów, rodziców, nauczycieli na temat przyczyn i objawów zaburzeń jedzenia, nerwic, depresji, samobójstw wśród młodzieży
d. pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych,
e. rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną,
f. reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy,
g. pomoc w organizowaniu pierwszego kontaktu ze specjalistą, h. nawiązywanie i utrzymywanie kontaktu z rodzicami,
i. motywowanie do podjęcia leczenia, terapii.
2. Planowane efekty to:
a. wzrost zachowań prospołecznych oraz tolerancji wśród uczniów,
b. zmniejszenie zagrożenia sięgania przez młodzież po środki uzależniające, c. wzrost zainteresowań zajęciami pozalekcyjnymi,
d. uczestnictwo uczniów w promocji zdrowego stylu życia,
e. aktywne uczestnictwo w warsztatach i zajęciach o charakterze profilaktycznym f. poprawa relacji uczeń – uczeń, uczeń – rodzic, uczeń – nauczyciel, nauczyciel –rodzic, g. wzbogacenie wiedzy uczniów, rodziców i nauczycieli z zakresu profilaktyki,
h. korzystanie przez rodziców ze wsparcia profesjonalnych instytucji i. wzmacnianie wiary w swoje możliwości, podniesienie samooceny, j. wzmacnianie więzi w grupie rówieśniczej( klasa, społeczność szkolna) k. właściwe reagowanie na zachowania agresywne
l. właściwe reagowanie na sytuacje stresowe
m. zdobycie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach
n. zwiększenie świadomości na temat konsekwencji zachowań ryzykownych
XI. Kierunki działań profilaktycznych
Tabela 2.
9 Czynniki ryzyka i
działania ogólne
Zadania Sposoby realizacji Termin
realizacji promujące dane wzorce zachowań
1. negatywne wzorce w mediach
2. niski poziom kultury prawnej
1.1.1.zorganizować zajęcia, np. debatę szkolną nt. roli mediów w kształtowaniu negatywnych wzorców zachowań
1.2.1 ewentualne interwencje i konsultacje dla uczniów oraz rodziców ze specjalistami,
3.1.1. organizować przedsięwzięcia łamiące stereotypy (np. klasowa lub szkolna zabawa , wycieczka tematyczna, np. „zielona szkoła”)
Na bieżąco Wpisy w
2. stan wiedzy peda gogicznej kontaktu z domem rodzinnym ucznia
2.1. podnieść stan wiedzy pedagogicznej przestrzeganie prawa wewnątrzszkolnego
1.1.1. wysyłać wezwania poprzez dziennik Librus, ewentualnie sekretariat szkolny
2.2.1. przeprowadzać indywidualne spotkania z rodzicami(obowiązkowo dotyczy
przypadków negatywnych zachowań ucznia)
2.2.2. opracować i realizować tematykę pedagogizacji rodziców uczniów (dla różnych poziomów nauczania)
2..2.3 dostęp do bibliografii nt. pedagogiczno -psychologiczne, pozyskać materiały informacyjne, udostępnić je rodzicom
3.1.1. zorganizować warsztaty szkoleniowe dla rodziców nt. budowania silnej więzi emocjonalnej oraz problemów wieku dorastania - czynnika chroniącego przed zachowaniami ryzykownymi
3.1.2. aktualizować zapisy prawa wewnątrzszkolnego
3.1.3. stosować statutowy system nagród i kar
Na bieżąco w porozumieniu z wychowawcami
10
przemoc i agresja
1.1.eliminować istnienie konfliktów poprzez udzielanie pomocy uczniom w razie trudności adaptacyjnych
1.2 integrować zespoły klasowe
1.3 jasne określenie obowiązujących w szkole zasad i norm zachowania,
2.1. ograniczyć zjawiska przemocy i agresji wśród uczniów
2.2.podnieść umiejętności i wiedzę nauczycieli
2.3.dostarczyć uczniom wiedzę na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem
1.1.1 przeprowadzić badania
socjometryczne w klasach, określić jaka jest skala problemu i jakie są przyczyny trudności w adaptacji uczniów.
1.1.2 Przeprowadzić rozmowy z uczniami przejawiającymi trudności adaptacyjne, udzielić wskazówek, przeprowadzić rozmowy z rodzicami.
1.2.1. przeprowadzić obowiązkowe zajęcia wychowawcze integrujące zespoły klasowe
1.2.2. inicjować klasowe przedsięwzięcia służące integracji zespołów uczniowskich (wycieczki, wyjścia, imprezy)
1.3.1. zorganizować zajęcia lekcyjne nt. zasad panujących w szkole i zasad oceniania zachowania uczniów, omówić system kar i nagród
2.1.1. zdiagnozować miejsca oraz sytuacje występowania przemocy i agresji w szkole
2.1.2. przeprowadzić badania socjometryczne lub ankietowe w klasach
2.1.3 zorganizować warsztaty dotyczące przemocy i agresji dla uczniów
2.2.1. zorganizować warsztaty dotyczące przemocy i agresji
2.3.1. przeprowadzić zajęcia wychowawcze na temat kształtowania prawidłowych postaw oraz ćwiczenia umiejętności zachowania się w sytuacji stresu, frustracji oraz zagrożenia
Słabe wyniki w nauce 1. lenistwo
1.1. aktywizować uczniów
1.2. poszerzyć ofertę spędzania czasu wolnego, umożliwić zdobycie nowych umiejętności
1.2.1. stosować metody aktywizujące w pracy z uczniami
1.2.2. zaangażować uczniów w działalność pozytywną (społeczna, charytatywną, artystyczną itp.), np. w wolontariacie
1.2.3. przeprowadzić szkolenie nauczycieli i zainteresowanych uczniów w zakresie resuscytacji krążeniowo-oddechowej lub w innym zakresie
11
2.1. osłabiać niską samoocenę uczniów
3.1. ograniczać rozmiary absencji uczniów na lekcjach
4.1. rozpoznać problemy rozwojowe uczniów
2.1.1. wykorzystywać elementy motywacji w systemie oceniania
2.1.2. nagradzać uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności
2.1.3. stworzyć zespoły wyrównawcze
2.1.4. organizować prezentacje osiągnięć uczniów – pokazy projektów edukacyjnych
2.1.5.biblioterapia
3.1.1. zapoznać uczniów i rodziców z treściami Statutu szkoły dot. praw i
obowiązków uczniów, zasad
usprawiedliwiania nieobecności oraz systemu nagród i kar oraz z kryteriami ocen z poszczególnych przedmiotów,
3.1.2. monitorować absencję uczniów w szkole i interweniować w miarę potrzeby
4.1.1. wspomagać rodziców w nawiązaniu kontaktu z PPP w kwestiach orzecznictwa
4.1.2. opracować rejestr uczniów posiadających orzeczenia PPP i monitorować realizację zaleceń radzenia sobie ze stresującymi
2.2 poradnictwo indywidualne
1.1.1 opracować metody pracy z uczniami w przyjaznej atmosferze, opartej na wzajemnym szacunku i zaufaniu
1.1.2 szybko zauważać i starać się rozwiązywać konflikty między uczniami, notować niepokojące zachowania
2.2.2 przeprowadzić indywidualne rozmowy z uczniami oraz ich rodzicami
2.2.3 Propozycje lektur
Na bieżąco,
Brak celów życiowych
1.brak
1.1.1.podjąć, na lekcjach wychowawczych, tematykę odpowiedzialności prawnej i moralnej
2.1.1. przeprowadzić lekcje wychowawcze nt. przyjaźni, miłości, szczęścia rodzinnego – wartości najbardziej cenionych (w badaniach) przez młodzież
1.2.4. wykorzystywać uczestnictwo młodzieży w praktykach religijnych dla dostarczania wiedzy o wartościach
Na bieżąco,
12
2.1.1. zorganizować różne formy zajęć pozalekcyjnych po rozpoznaniu zapotrzebowania na nie wśród młodzieży
Na bieżąco,
2. brak umiejętności zachowań aserty wnych
3.łatwość dostępu
4.brak alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu
1.1. dostarczyć uczniom i ich rodzicom wiedzę nt. konsekwencji
1.3 wykorzystać wsparcie (konsultacje) ze strony specjalistów
1.4. zdiagnozować skalę zjawiska zagrożenia
uzależnieniami wśród uczniów
2..1. upowszechniać wśród uczniów znajomość zachowań asertywnych
3.1. utrudniać uczniom dostęp do środków psychoaktywnych
4.1. organizowanie ciekawych zajęć pozalekcyjnych
1.1.1 zgromadzić materiały, nowoczesne środki dydaktyczne nt. profilaktyki uzależnień
1.1.2. przygotować i przeprowadzić pogadanki oraz lekcje wychowawcze nt. zagrożeń związanych z uzależnieniami
1.1.3. przeprowadzić pedagogizacje rodziców nt. zagrożeń uzależnieniami i profilaktyki
2.1.1. przeprowadzić lekcje wychowawcze nt.
zachowań asertywnych
3.1.2.pozyskać współpracowników z PPP, poradni specjalistycznych
3.1.3.Propozycje lektur
3.1.1 zabezpieczyć szkołę przed wnoszeniem i handlem na jej terenie narkotykami, dyżury nauczycieli na korytarzach i w salach lekcyjnych
4.1.1. organizowanie ciekawych zajęć pozalekcyjnych, jako alternatywą formę spędzania czasu wolnego, zachęcanie młodzieży do udziału we współorganizacji imprez i uroczystości szkolnych,
4.1.2.Propozycje lektur
Wychowawcy klas w porozumieniu z pedagogiem
wychowawcy klas, pedagog,
pielęgniarka, specjaliści
wychowawcy klas, pedagog
pedagog/osoba odpowiedzialna za realizację
przedsięwzięcia
wychowawcy klas, pedagog w porozumieniu z Radą Rodziców
dostarczyć uczniom materiały dotyczące AIDS oraz chorób prze noszonych drogą płciową
1.1.1. podjąć tematykę AIDS i chorób przenoszonych drogą płciową w ramach lekcji wychowawczych i lekcji biologii
1..1.2. uruchomić propagandę wizualną
Cały rok Wpisy w dzienniku
nauczyciel biologii i WDŻ
pedagog,
13
1.1.3.uwzględnienie pow. zagadnienia podczas realizacji zajęć wychowania do życia w rodzinie
1.1.4 dostarczanie materiałów i lektury dotyczącej pow. zagadnień ( biblioterapia)
Plakaty i filmy edukacyjne
pielęgniarka, wychowawcy
nauczyciele poloniści
XII. Ewaluacja programu
1. Oceny efektów realizacji Programu profilaktyki szkolnej, obok bieżącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej – podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Ocenie poddawane są następujące elementy:
a. funkcjonowanie pomocy pedagogicznej,
b. tematyka pedagogizacji rodziców uczniów na spotkaniach z wychowawcami klas,
c. realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniach poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz poradni specjalistycznych,
d. realizacja tematyki profilaktyki zawartych w planach pracy wychowawców klas,
e. udział nauczycieli w formach zewnętrznego doskonalenia zawodowego z zakresu profilaktyki oraz problematyka profilaktyki w ramach WDN,
f. projekty wychowawcze w zakresie profilaktyki,
g. występowanie czynników, rodzajów i przyczyn zachowań ryzykownych, h. występowanie czynników chroniących,
i. analiza dokumentacji prowadzonej przez wychowawców oraz pedagoga i psychologa szkolnego,
j. analiza kontaktów i współpracy z rodzicami i opiekunami prawnymi ucznia, k. obserwacja zachowań uczniów.
2. Podstawę dla formułowania ocen realizacji Programu profilaktyki szkolnej stanowią:
narzędzia stosowane w ramach wewnętrznego mierzenia jakości pracy: sprawozdania z realizacji planów, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, programy, scenariusze, wykazy itp.
3. Ewaluacja programu nastąpi po trzech latach – w roku szkolnym 2016/2019.
4. Program profilaktyczny Rada Pedagogiczna może modyfikować względem uzasadnionych potrzeb wynikających z działań wychowawczych, w szczególności zmiany powinny dotyczyć profilaktyki młodzieży i ich kształtowania właściwych społecznie zachowań.
5. Program profilaktyki jest dokumentem wewnątrzszkolnym i dostępny jest w Sekretariacie Niepublicznego Gimnazjum MORAWA.