U podstaw Koalicji Kanaryjskiej leżał sojusz pięciu regionalnych for-macji politycznych zawiązany przed wyborami do Kortezów Generalnych z 6 czerwca 1993 roku. W skład aliansu weszły Niezależne Ugrupowania Wysp Kanaryjskich (Agrupaciones Independientes de Canarias, AIC),
Nie-28 A.A. Delgado Nú ñez: Formación de la Comunidad Autónoma de Canarias. W:
Temas de política y gobierno en Canarias. Red. J.A. García Rojas. Madrid 2004, s. 42.
29 Ley Orgánica 10/1982 de Estatuto de Autonomía de Canarias (BOE nr 195, 16/08/1982).
30 Ley Orgánica 11/1982 de transferencias complementarias a Canarias (BOE nr 195, 16/08/1982).
137 M. Gołosz: Geneza i instytucjonalizacja Koalicji Kanaryjskiej
zależne Centrum Kanaryjskie (Centro Canario Independiente, CCI), lokalne ugrupowanie obejmujące zasięgiem wyspę Fuerteventura — Asamblea Majo-rera (AM), Inicjatywę Kanaryjską (Iniciativa Canaria, ICAN) oraz Nacjona-listyczną Partię Kanaryjską (Partido Nacionalista Canario, PNC). Wszystkie ugrupowania oprócz PNC posiadały w tym czasie reprezentację w parlamen-cie regionalnym, a najsilniejsze z nich — AIC — wchodziło w skład rządu regionalnego, współtworzonego z Hiszpańską Socjalistyczną Partią Robotni-czą (Partido Socialista Oberero Español, PSOE).
Wspomniane Niezależne Ugrupowania Wysp Kanaryjskich stanowiły na poziomie regionu luźną federację partii lokalnych odwołujących się do partykularyzmów insularnych. Niezależni z AIC, o proweniencji nierzadko frankistowskiej, reprezentowali lokalne elity skupione wokół administracji rad insularnych. Ich geneza związana jest z rozpadem Unii Centrum Demo-kratycznego (Unión del Centro Democráctico, UCD) w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku, słabością Sojuszu Ludowego (Alianza Popular, AP) jako alternatywy programowej dla PSOE na poziomie ogólnokrajowym oraz przyjęciem przez lokalną centroprawicę strategii odzyskiwania władzy „od dołu” wobec triumfu socjalistów w wyborach lokalnych i regionalnych z 1983 roku31. Pierwsze porozumienie partii insularnych na poziomie archi-pelagu dokonało się pod koniec 1984 roku. Współpracę zawiązali wówczas niezależni z wysp: Teneryfa, La Palma, El Hierro, La Gomera oraz Lanzaro-te i FuerLanzaro-teventura32.
31 J.A. García Rojas: Pactos electorales y coaliciones de gobierno en Canarias (1979—2002). “Política y Sociedad” 2003, nr 2, s. 142.
32 W przypadku wyspy El Hierro kandydaci niezależni (Agrupación Herreña Indepen-diente, AHI) wystartowali w wyborach lokalnych w 1979 r., zdobywając większość w radzie insularnej. Po porażce w roku 1983 powrócili do władzy cztery lata później. AGI (Agru-pación Gomera Independiente) z Gomery rywalizowało z ugrupowaniami ogólnokrajowy-mi z mniejszym powodzeniem; jego główny konkurent, PSOE pozostawał poza zasięgiem. AGI w latach 80. XX w. wystawiało wspólne listy z Centrum Demokratycznym i Społecz-nym (Centro Democrático y Social, CDS), kontynuatorem UCD. W tym samym okresie API z wyspy La Palma (Agrupación Palmera Independiente, API) konkurowało na dwóch frontach między PSOE i AP, z biegiem czasu przejmując inicjatywę. Analogiczna sytuacja miała miejsce na Teneryfie. W roku 1983 na rozpadzie UCD zyskały PSOE i AP jednak tylko chwilowo. W kolejne wybory lokalne (1987) wygrali niezależni z ATI (Agrupacion Tinerfeña Independiente), utrzymując władzę na wyspie po dziś dzień. Zupełnie odmien-na sytuacja ukształtowała się w prowincji Las Palmas. Na wyspie Gran Caodmien-naria główny sojusznik AIC — AICGRANC (Agrupacion Insular de Gran Canaria) nie przekroczył progu relewancji wobec skutecznej petryfikacji tego obszaru przez ugrupowania ogólnokrajowe, tj. PSOE, CDS, AP oraz konkurencji ze strony nacjonalistów kanaryjskich o orientacji lewico-wej, tj. koalicji Zgromadzenia Kanaryjskiego -Nacjonalistycznej Lewicy Kanaryjskiej (Asam-blea Canaria -Izquierda Nacionalista Canaria, AC -INC), a także Kanaryjskiej Zjednoczonej Lewicy (Izquierda Canaria Unida, ICU), ogólnokrajowej mutacji partii komunistycznej. Na wyspie Fuerteventura głównym konkurentem niezależnych z IF (Independientes de
Fuente-Geneza Niezależnych Ugrupowań Wysp Kanaryjskich związana była nie tylko z rozpadem UCD, które u progu tranzycji demokratycznej osiągało w regionie rekordowe 60 -procentowe poparcie33, ale również z silnie zako-rzenionym w świadomości mieszkańców partykularyzmem insularnym. AIC miały stanowić formę reprezentacji społeczności wysp archipelagu w parla-mencie regionalnym. Ugrupowania te występowały w obronie pozycji
cabil-dos w nowo powstałej wspólnocie autonomicznej i sprzeciwiały się
regional-nej centralizacji, żądając współuczestniczenia rad insularnych w regionalnym procesie decyzyjnym.
Pierwszą elekcją, w której AIC wzięły udział, były wybory do Korte-zów Generalnych z czerwca 1986 roku. Komitet zdołał wtedy wprowadzić 1 deputowanego do Kongresu Deputowanych oraz zdobyć 1 mandat senator-ski. W obu przypadkach AIC uzyskały reprezentację z prowincji zachodniej, gdzie ich listę poparło 18% głosujących. W prowincji Las Palmas niezależni uzyskali marginalne poparcie34.
Próby wzmocnienia organów federacji spowodowały opuszczenie AIC przez AGI i AHI na krótko przed wyborami lokalnymi i regionalnymi w 1987 roku35. Mimo tego osłabienia AIC podwoiły liczbę głosów sprzed roku kosz-tem PSOE i AP. Uzyskały status drugiej siły politycznej na archipelagu, co przełożyło się ostatecznie na trzecią pozycję w parlamencie kanaryjskim. Mimo że socjaliści wygrali wybory, zostali odsunięci od władzy. Na mocy porozumienia pomiędzy CDS, AP, AIC i AHI rządy w regionie przejęła cen-troprawica36. W wyborach generalnych z października 1989 roku AIC powtó-rzyły „nierówny” wynik sprzed trzech lat, co wynikało z braku pomysłu na ekspansję w prowincji Las Palmas. Dwa lata później (1989) dzięki sukcesowi niezależnych na wyspie Lanzarote (AIL) w wyborach regionalnych federacja zwiększyła stan posiadania w parlamencie kanaryjskim z 11 do 16 deputo-ventura) była centrolewicowa, lokalna Asamblea Majorera, która zdominowała miejscową scenę polityczną. Wobec braku konkurencji ze strony AP, IF rywalizował elektorat centro-prawicowy jedynie z CDS. AIL (Agrupación Insular de Lanzarote), niezależni z Lanzarote przejęli władzę na wyspie dopiero w 1991 r. po rozpadzie CDS, które rywalizowało w latach wcześniejszych z PSOE.
33 Partia Adolfo Suareza w pierwszych demokratycznych wyborach do Kongresu Depu-towanych w czerwcu 1977 r. uzyskała na Wyspach Kanaryjskich 59,85% głosów poparcia wobec 34,44% głosów w skali ogólnokrajowej. Trzy lata później w marcu 1979 r. wynik ten powtórzyła. Fakt ten wynikał ze słabej implantacji w regionie partii socjalistycznej, która w analogicznym okresie uzyskała 16,55% i 17,82% głosów (w kraju było to 29,32% i 34,84%), a także symbolicznej pozycji Sojuszu Ludowego.
34 W prowincji wschodniej głównymi konkurentami AIC były ogólnokrajowe AP i CDS, które uzyskały po 10 pp. więcej niż w drugiej części archipelagu.
35 J.A. García Rojas: Partidos y sistemas de partidos en Canarias. In: Temas de
política y gobierno en Canarias. Red. J.A. García Rojas. Madrid 2004, s. 292.
36 C. Mar tín: El CDS gobernará Canarias con un pacto entre cuatro partidos. “El País”, 23.07.1987.
139 M. Gołosz: Geneza i instytucjonalizacja Koalicji Kanaryjskiej
wanych. Ugrupowania zawiązały wówczas koalicję rządową z socjalistami, którą zerwały wraz z przystąpieniem do Koalicji Kanaryjskiej.
Niezależne Centrum Kanaryjskie (Centro Canario Independiente, CCI) wyłoniło się w 1992 roku na gruzach Centrum Demokratycznego i Socjalne-go (CDS). Nowy projekt Adolfo Suáreza, podobnie jak wcześniej UCD, zdobył większe uznanie wśród mieszkańców archipelagu niż na samym Półwyspie Iberyjskim. W wyborach do parlamentu ogólnokrajowego w roku 1986 CDS uzyskało 9,2% głosów wobec prawie 17% na Wyspach Kanaryjskich, przy czym o wiele silniej reprezentowane było we wschodniej prowincji. Rok póź-niej centryści zostali drugą siłą w kanaryjskim parlamencie, a jego przedsta-wiciel, Fernando Fernández37, objął przewodnictwo w rządzie regionalnym. W kolejnych wyborach do Kortezów Generalnych centryści minimalnie poprawili swój poprzedni wynik na wyspach, choć w skali ogólnokrajowej widoczny był już znaczny spadek poparcia. Początek lat dziewięćdziesiątych XX wieku przyniósł szybką dezintegrację ugrupowania. W związku z klęską w wyborach regionalnych i komunalnych z 1991 roku Adolfo Suárez podał się do dymisji. W parlamencie kanaryjskim partia utraciła część reprezenta-cji na rzecz komitetów regionalnych38. W tych okolicznościach lider CDS na archipelagu Lorenzo Olarte podczas IV Kongresu Regionalnego w czerwcu 1992 roku zaproponował przekształcenie struktur regionalnych w Niezależ-ne Centrum Kanaryjskie i przyjęcie ideologii umiarkowaNiezależ-nego nacjonalizmu kanaryjskiego. Decyzję zaaprobowała większość działaczy z wyjątkiem Teneryfy. Na tej wyspie lokalne struktury CDS przeszły pod skrzydła ATI39. W listopadzie 1994 roku CCI zostało przemianowane na Nacjonalistyczne Centrum Kanaryjskie (Centro Canario Nacionalista, CCN).
Ugrupowaniem CC, które podkreślało lewicową orientację ideologicz-ną, była koalicja Inicjatywy Kanaryjskiej (ICAN). Powstała ona w związku z wyborami regionalnymi i komunalnymi w roku 1991. Była podyktowa-na potrzebą reunifikacji kapodyktowa-naryjskiej lewicy rozdrobnionej po upadku Unii Ludu Kanaryjskiego40. Rdzeniem koalicji ICAN było Kanaryjskie
Zgro-37 W grudniu 1989 r. wobec nieuzyskania wotum zaufania Fernando Fernández podał się do dymisji. Stanowisko premiera rządu regionalnego objął Lorenzo Olarte również z CDS.
38 W roku 1991 CDS wprowadziła do parlamentu kanaryjskiego 7 przedstawicie-li (o 6 mniej niż roku 1987). Mandaty utraciła na rzecz koaprzedstawicie-licji ICAN, która wprowadziła 5 reprezentantów oraz AIC, które powiększyły stan posiadania do 16 deputowanych.
39 J.A. García Rojas: Partidos y sistemas de partidos…, s. 289.
40 Unia Ludu Kanaryjskiego jako koalicja radykalnej nacjonalistycznej lewicy kanaryj-skiej wyłoniła się w roku 1979 w związku z wyborami do Kortezów Generalnych. Weszły do niej następujące ugrupowania: Zjednoczony Lud Kanaryjski (Pueblo Canario Unido), Partia Socjalistyczna Wysp Kanaryjskich (Partido Socjalista de Canarias), Partia Unifikacji Komunistycznej Wysp Kanaryjskich (Partido de Unificación Komunista de Canarias), Partia Rewolucji Kanaryjskiej (Partido de la Revolución Canaria, PRC), Socjalistyczna Jedność Kanaryjska (Unidad Socialista Canaria). Zamysłem inicjatorów UPC było stworzenie silnego
madzenie Nacjonalistyczne (Asamblea Canaria Nacionalista, ACN), ugru-powanie powstałe z połączenia Zgromadzenia Kanaryjskiego41 (Asamblea Canaria), reprezentującego umiarkowanych nacjonalistów i autonomistów z wyspy Gran Canaria, z socjalistyczną Kanaryjską Zjednoczoną Lewicą (INC) z Teneryfy. Formację współtworzyli również komuniści z Unii Nacjo-nalistów Lewicy (UNI), a także regionalna mutacja ogólnokrajowej partii komunistycznej — ICU42.
W skład CC weszło także centrolewicowe ugrupowanie o zasięgu insu-larnym — Asamblea Majorera (AM) z Fuerteventury. Formacja została utworzona na okoliczność wyborów do Senatu w roku 1979. W wyborach lokalnych z tego samego roku AM odniosła sukces, wprowadzając swoich przedstawicieli do rad gmin oraz zdobywając większość w radzie insularnej. Od tego momentu rządzi nieprzerwanie na wyspie.
Jedynym ugrupowaniem pozaparlamentarnym, które w roku 1993 współ-tworzyło CC, była Kanaryjska Partia Nacjonalistyczna. PNC zaistniała w 1979 roku jako partia środka regionalnej sceny politycznej. Gromadzi- ła pod swoim szyldem formacje znacznie zróżnicowane ideologicznie, co doprowadziło w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku do jej rozpadu i przejścia większości działaczy do ATI i CDS. Po II Kongresie w 1990 roku PNC zdefiniowała się jako partia ponadklasowa, nacjonalistyczna i postę- powa43.
W styczniu 1993 roku wyciekła do kanaryjskiej opinii publicznej infor-macja o zamiarze wystawienia przez ugrupowania regionalne wspólnej listy w czerwcowych wyborach do Kongresu Deputowanych. Co oczywi-miejscowego alternatywnego rozwiązania wobec ogólnokrajowej partii socjalistycznej. Koa-licja wprowadziła do izby niższej Kortezów Generalnych 1 deputowanego wobec 3 PSOE i 9 — UCD, a wyborach lokalnych zdobyła drugi najlepszy wynik w obu stolicach prowincji kanaryjskich. Koalicja zgromadziła pod jednym szyldem kanaryjskich nacjonalistów i nie-podległościowców, zwolenników „dekolonizacji” archipelagu, jak i komunistycznych inter-nacjonalistów, łączyła umiarkowanych socjalistów i radykalnych rewolucjonistów, a nawet stalinistów. Po pierwszych sukcesach rozbieżności ideologiczne doprowadziły do rozpadu ugrupowania. Na gruzach UPC powstały w pierwszej połowie lat 80. XX w.: komunizująca Unia Nacjonalistów Lewicy (Unión Nacionalista de Izquierda, UNI), socjalistyczna Kanaryj-ska Lewica Nacjonalistyczna (Izquierda Canaria Nacionalista, ICN), pozostała część działa-czy przeszła do Komunistycznej Partii Hiszpanii, która na archipelagu była reprezentowana przez Kanaryjską Zjednoczoną Lewicę (Izquieda Canaria Unica, ICU).
41 U podstaw Zgromadzenia Kanaryjskiego leży federacja Zgromadzeń Mieszkańców (Asambleas de Vecinos), lokalnych komitetów wyborczych powoływanych na okoliczność wyborów samorządowych w 1979 r. w różnych częściach archipelagu. Stosunkowo szybko ten rozdrobniony ruch przerodził się w centrolewicowe ugrupowanie domagające się dla Wysp Kanaryjskich szerokiej autonomii. Za: J.A. García Rojas: Partidos y sistemas de
partidos…, s. 285.
42 Ibidem, s. 282—283 i 287.
141 M. Gołosz: Geneza i instytucjonalizacja Koalicji Kanaryjskiej
ste, najgłośniejsze głosy krytyki padły ze strony partii ogólnokrajowych. PSOE zagroziło AIC zerwaniem koalicji, jeśli te wejdą w skład sojuszu44, a ludowcy wytykali sztuczne radykalizowanie dyskursu publicznego oraz regionalny szowinizm45. Sondaże przedwyborcze wskazywały na tendencję spadku poparcia dla socjalistów, którzy rządzili Hiszpanią już od dekady, oraz wzrostu poparcia dla ludowców. Stawało się jasne, że zwycięska partia nie uzyska większości absolutnej, a wotum zaufania dla nowego rządu uza-leżnione będzie od tzw. partii zawiasowych. Dlatego ani PSOE, ani PP nie były zainteresowane konsolidacją trzeciego podmiotu. Korzystały one bowiem na rozbiciu sił kanaryjskich przez premię, jaką generowała metoda D’Hondta. Strategia kooperacji sił kanaryjskich miała przełamać dwupartyj-ną dominację oraz zapewnić co najmniej 5 mandatów w Kongresie Deputo-wanych, a także własną grupę parlamentarną w obu izbach. Inicjatorzy koa-licji odżegnywali się od koncepcji sojuszu programowego wszystkich partii regionalnych w Hiszpanii46. Manuel Hermoso, lider AIC, uważał, że projekt Koalicji Kanaryjskiej ma raczej wzorować się na formacjach nacjonalistów baskijskich i katalońskich, niż stawiać na partie regionalistyczne, stanowiące często przybudówki PP47. Inicjatorzy CC liczyli więc na powołanie własnego klubu parlamentarnego i odgrywanie roli niezależnego podmiotu w przetar-gach koalicyjnych, w których poparcie inwestytury dla PSOE lub PP uzależ-niliby od koncesji rządu centralnego wobec Wysp Kanaryjskich48.
44 C. Mar tín: El PSOE da por el pacto si AIC entra en la minoría canaria. “Cana-rias 7”, 6.01.1993, s. 8.
45 Krytycznie do powołania Koalicji odniósł się przewodniczący struktur regionalnych PP, José Miguel Bravo de Laguna, mówiąc w jednym z wywiadów, iż „nacjonaliści nie będą udzielali mu lekcji z kanaryjskości”. Za: J.A. Her nandez: Los nacionalistas no me van
a dar a mí lecciones de canariedad. “Canarias 7”, 12.04.1993, s. 8.
46 W tym czasie 6 partii regionalnych z półwyspu zawiązało taktyczne porozumienie w zakresie działań na rzecz poszerzenia kompetencji ich wspólnot autonomicznych wzorem Katalonii i Kraju Basków. Za: 6 partidos regionales unen sus fuerzas para convertirse en la
próxima ‘bisagra’ parlamentaria. “El País”, 6.01.1993, s. 17.
47 Los nacionalistas, al asalto, “La Gaceta de Canarias”, 7.01.1993.
48 Na ten kontekst zwracał uwagę José Mendoza, koordynator generalny ICAN. W wywiadzie dla dziennika “Canarias 7” powiedział, że „jesteśmy przekonani, że dla Wysp Kanaryjskich zamyka się pewien historyczny cykl w odniesieniu do spraw gospodarczych i społecznych i otwiera się kolejny nowy. Pokrywa się on ze zmianami zachodzącymi na świecie i w Europie, które wymuszają, aby Wyspy Kanaryjskie wzmocniły własną podmio-towość zarówno w stosunkach międzynarodowych jak i w obrębie państwa […] Z drugiej strony, rozpoczynamy prace nad reformą statutu autonomicznego w kierunku zwiększenia samorządności. Nie wystarczy jednak, że osiągniemy porozumienie w parlamencie kana-ryjskim, bo to przecież Kortezy Generalne muszą ratyfikować nowelizację Statutu Autono-micznego. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby Wyspy Kanaryjskie były reprezentowane na szczeblu ogólnokrajowym. Dlatego zamierzamy zerwać z tym, co było tradycją kanaryj-skiego życia politycznego okresu demokracji, czyli z popieraniem partii ogólnokrajowych, który powodował tak ujemny bilans. Mamy więc nadzieję wprowadzić nowy model relacji
Szybko się jednak okazało, że wstrząs, jaki wywołała zapowiedź alian-su wyborczego kanaryjskiej prawicy i lewicy, przybrał formę wulkanicznej erupcji, kiedy partie wchodzące w skład CC 18 marca 1993 roku zgłosiły konstruktywne wotum nieufności dla rządu Jerónimo Saavedry (PSOE). Dzień wcześniej wiceprzewodniczący AIC — Manuel Hermoso poinformo-wał socjalistów o zerwaniu koalicji oraz o swojej kandydaturze na nowego premiera rządu regionalnego. Bezpośrednią przyczyną rozwiązania koalicji był konflikt pomiędzy PSOE a AIC w zakresie reformy ustroju -podatkowego Wysp Kanaryjskich. Regionaliści nie zamierzali zgodzić się na nowelizację REF zaproponowaną przez administrację centralną, dlatego tuż przed zakończeniem negocjacji międzyrządowych opuścili koalicję, oznajmia-jąc, iż nowy rząd regionalny nie zaakceptuje propozycji władz centralnych.
Partiom wchodzącym w skład Koalicji Kanaryjskiej 31 marca 1993 roku udało się przegłosować w parlamencie wotum nieufności i odsunąć PSOE od kierowania regionalną egzekutywą. Nowy rząd powołano minimalną więk-szością 31 głosów „za” wobec 23 „przeciw” (PSOE) i 6 wstrzymujących się (PP). Manuel Hermoso, w odpowiedzi na aluzje socjalistów co do krucho-ści nowej koalicji, oświadczył, że CC łączy silne przekonanie o potrzebie obrony za wszelką cenę interesów kanaryjskich i dziedzictwa historycznego, a w tym zapisów REF gwarantujących rozwój gospodarczy regionu. Odrzu-cił oskarżenia o radykalizm i podkreślał umiarkowany charakter nowego rządu, jak i całego projektu Koalicji Kanaryjskiej, których celem jest zwró-cenie uwagi Madrytu na problemy archipelagu. Podkreślił przywiązanie do państwa hiszpańskiego oraz odrzucił porównywanie nacjonalizmu kana-ryjskiego do egoistycznego nacjonalizmu katalońskiego. Domagał się także wsparcia ze strony rządu centralnego, niepolegającego jednak na prostej dys-trybucji środków finansowych, ale na odpowiednim dostosowaniu legislacji w celu zagwarantowania wyspom szans dla rozwoju aktywności gospodar-czej i tworzenia miejsc pracy49.
Z całą pewnością utworzenie pierwszego rządu Koalicji Kanaryjskiej zdynamizowało politykę na archipelagu. W sondażach przewidywano, iż CC wprowadzi do Kongresu Deputowanych co najmniej 5 reprezentantów50. Osta-tecznie rezultat wyborczy nie był do końca satysfakcjonujący. W izbie niż-szej parlamentu znalazło się 4 przedstawicieli CC, w Senacie — 5. Paradok-salnie sukces związany z przejęciem władzy we wspólnocie autonomicznej przyczynił się ostatecznie do gorszego wyniku wyborczego. Szok związany w relacjach z państwem”. Cyt. za: La minoría canaria puede ser un proyecto osado. “Cana-rias 7”, 31.01.1993, s. 10.
49 C. Mar tin: Hermoso, presidente de Canarias al lograr el apoyo de 31 diputados. “Canarias 7”, 1.04.1993, s. 3.
50 J. Cat alán: Los nacionalistas canarios confían en obtener grupo parlamentario
143 M. Gołosz: Geneza i instytucjonalizacja Koalicji Kanaryjskiej
z upadkiem rządu Saavedry poskutkował zwiększeniem mobilizacji i atencji na sprawy kanaryjskie wśród ugrupowań ogólnokrajowych. Felipe González dokonał publicznej autokrytyki za brak zainteresowania centralnej egzekuty-wy kwestiami archipelagu51. Partia Ludowa przelicytowała CC w kwestiach gospodarczych, wprowadzając je nawet do swojego programu wyborczego. Koalicja nie uniknęła też wpadek. Jedna z kandydatek do Kongresu Deputo-wanych w kontekście przyszłości archipelagu nieopatrznie wysunęła postulat prawa do samostanowienia, co szybko wykorzystały w kampanii zarówno PSOE, jak i PP.
Podsumowując, wybory do parlamentu hiszpańskiego z czerwca 1993 roku stanowiły początek pierwszego etapu konsolidacji Koalicji Kanaryj-skiej52. Dzięki wsparciu jednego z deputowanych aragońskich udało się sfor-mować grupę parlamentarną nie tylko w Senacie, ale i w Kongresie Depu-towanych53. CC ostatecznie została pominięta przez PSOE w przetargach koalicyjnych. Mimo to potwierdzono, iż sukces wyborczy w konfrontacji z potężnymi ugrupowaniami ogólnokrajowymi jest możliwy jedynie poprzez strategię maksymalnej kooperacji, nawet wbrew różnicom ideologicznym. A te u zarania Koalicji Kanaryjskiej były znaczne i generowały istotne prob-lemy związane z instytucjonalizacją całego projektu.
Poszczególni koalicjanci reprezentowali różnorodne orientacje ideowe. Jeden front współtworzyły centroprawicowe AIC i PNC, centrowe CCI, a także lewicowa AM oraz ICAN, koalicja nacjonalistów kanaryjskich i komunistów. Działacze tego ostatniego ugrupowania byli najbardziej kry-tyczni wobec integracji54 i szybko doprowadzili do rozłamu w partii. Różnie również prezentowały się struktury organizacyjne koalicjantów. Obok AIC, stanowiących luźną federację ugrupowań insularnych, pojawiły się scentrali-zowane PNC i CCI, która z kolei opierała się na strukturze dawnej formacji ogólnokrajowej — CDS, czy też ogólnoregionalna koalicja ICAN. Ponadto, partie Koalicji Kanaryjskiej reprezentowały różny poziom relewancji poli-tycznej i petryfikacji terytorialnej55.
51 F. Gon zález Ramirez: Felipe cree «justa» la crítica por no haber visitado más
Canarias. “Canarias 7”, 24.05.1993, s. 4.
52 J. Her nandez -Bravo de Lag u na: El nacionalismo y el regionalismo canarios en
trono al siglo XX. “Cuadernos de Ateneo” 2004, nr 18, s. 22.
53 Dzięki deputowanemu José Marii Mur z Aragońskiej Partii Regionalistycznej (PAR), Koalicja spełniła wymóg formalny 5 reprezentantów na etapie powoływania grupy parla-mentarnej. Za: F. Ut rera: Coalición Canaria consigue grupo parlamentario en las dos
cámaras. “Canarias 7”, 7.07.1993, s. 6.
54 Przeciwko koalicji wyborczej była większość grupy parlamentarnej ICAN oraz zin-tegrowana w ramach tej formacji Unia Nacjonalistów Lewicy. Obwiniali oni AIC za kryzys społeczno -gospodarczy w regionie, a także krytykowali z pozycji ideologicznych.
55 W ramach Koalicji Kanaryjskiej Teneryfę reprezentowała ATI, wyspę Gran Canaria przede wszystkim — ICAN, następnie — CCI, Lanzarote — PNL, Fuerteventura — AM, La