Parafia Św iętej Trójcy
17-200 H ajnówka
ul. Ks. A. D ziew iatow skiego 15 tel. (0-85) 682-28-19
K aplica Ikony M atki B ożej K azańskiej w H ajnów ce
W okresie m iędzyw ojennym m ieszkańcy należeli do parafii Dubiny. W wyniku nieustannych zabiegów Prawosławnych mieszkańców w 1925 r., urządzono w pryw atnym budynku przy ul. 3 M aja 9, kaplicę pw. Ikony M atki Bożej Kazańskiej. N abożeństw a odbyw ały się z okazji świąt,
praw iane przez duchow nych z parafii Dubiny lub N ow oberezow o. Od 1928 r. była prow adzona nauka religii w szkołach na terenie H ajnów ki. W 1934 r. kaplicę w H ajnów ce obsługiw ał stały duszpasterz.
Do 1942 r. pogrzeby Praw osław nych m ieszkańców odbyw ały się na cm entarzach w Dubinach i N owoberezowie. Pomim o w ysiłków w yznaw ców, w ładze państw ow e dopiero w 1937 r. zezw oliły na budow ę D om u
Gromady Praw osław nej przy ulicy Lipowej. Plac został poświęcony, usta
w iono krzyż i zgrom adzono materiały, ale decyzją w ójta budow a została w strzym ana. W ładze sow ieckie w 1939 r. zam knęły kaplicę, a pom ie szczenie zaadoptow ano na mieszkania.
W czerwcu 1941 r. urządzono ponownie kaplicę w domu m ieszkalnym Włodzimierza Giżewskiego przy ulicy Lipowej 8. Nabożeństwa w w ynaję tej kaplicy odbywały się regularnie do 11 października 1942 r., czyli święta Ikony M atki Bożej N ieoczekiw ana Radość. W dniu 26 m aja 1942 r. została erygow ana parafia Praw osław ną pw. Św. M ikołaja C udotw órcy, w skład jej w eszły m iejscow ości: H ajnów ka oraz wsie G órna, Dolna, Porejewo i O rzeszkow o.
C erkiew Św. M ikołaja C udotw órcy w H ajnów ce
W 1942 r. w ładze okupacyjne przekazały zabudow ania i działkę byłego nadleśnictw a „Leśna” na potrzeby parafii (od czerw ca 1941 r. były o p u szc zo n e). D zięki po m ocy m ieszk a ń ca H ajnów ki b u d y n ek m ieszkalno-biurow y został adaptow any na cerkiew, która 11 października 1942 r. została konsekrow ana. W 1943 zainstalow ano now y ikonostas, a w 1946 r. dobudow ano narteks w raz z dzw onnicą, na której u m iesz czono pięć dzw onów o łącznej w adze 525 kg. W 1961 r. cerkiew pokryto blachą, w ym ieniono stare podłogi, a na zew nątrz pom alow ano ściany. Z chw ilą w ybudow ania obok dotychczasow ej cerkwi nowej okazałej świątyni pw. Świętej Trójcy, w 1984 r. przekazaną ją do wsi Czyże. Tu również służyła ona do chwili zbudow ania nowej, w m iejscu spalonej cerkwi, a w 1996 r. przew ieziono j ą do B iałegostoku na N ow e M iasto, gdzie erygow ano parafię pw. Św. Jerzego.
Sobór Św iętej Trójcy w H ajnówce
Dynam iczny rozwój m iasta zobow iązyw ał proboszcza parafii do po czynienia starań o budow ę św iątyni, która m ogłaby zaspokoić potrzeby
coraz większej ilości parafian. Nie przeciętnego zadania, jak na ów cze sne warunki polityczno-społeczne, podjął się Ks. A ntoni Dziew iatow ski. Po kilkuletnich zabiegach o pozw olenie na w zniesienie cerkw i, w roku 1973 przystąpiono do budow y soboru w edług projektu architekta Ale ksandra G rygorow icza.
Zgodnie z projektem krzyżow o-kopułow a budow a została oparta na czterech żelbetonow ych słupach o średnicy 1 m i przykryta stożkiem zw ieńczonym kopułą. Dwa podobne słupy w spierają balkon chóru. Świą tynia m oże pom ieścić 5 tysięcy osób. Sobór wybudowano dzięki stara niom Ks. Antoniego Dziewiatowskiego przy materialnej pom ocy parafian oraz ludzi dobrej woli z kraju i zagranicy. Posadzka soboru jest wyłożona płytam i z m arm uru. W itraże we w szystkich oknach w ykonano w edług projektu prof. Adam a Stalony-Dobrzańskiego. W 1987 r. dolny ikonostas, rzeźbiony w drew nie w ykonał Jan Sołow ianiuk z H ajnów ki. W górnej cerkwi wykonano ikonostas według projektu Aleksandra Grygorowicza - betonowa konstrukcja została pokryta elementami ceramicznymi, ze drzwiami złoconym i w form ie liści palm ow ych. W ykonaw cą polichrom ii był Dy- m itrios A ndronopulos z G recji, który naw iązał do w zorów późnobizan- tyjskiego m alarstwa. Żyrandol centralny z w itrażam i (K rzyż Tysiąclecia C hrztu Rusi) został w ykonany w 1988 r. dla uczczenia Jubileuszu Ty siącle cia C hrztu R usi. W 1992 r. za in stalo w an o in stalację alarm ow ą. W dniu 11 października 1994 r., w święto ikony M atki Bożej N ieocze
kiwana Radość odbyła się konsekracja soboru. Parafia wzbogaciła się o dwa
now e m urow ane dom y na potrzeby kleru.
Kapliczka obok soboru Ś w iętej Trójcy
Na placu obok soboru, od strony południowej, wybudowano kaplicz kę do święcenia wody. Poświęcenia krzyża na kapliczce dokonano w dniu święta Ikony Matki Bożej Nieoczekiwana Radość, 13 października 1991 r.
Szkoła Psalm istów w H ajnów ce przy soborze Ś w iętej Trójcy
We w rześniu 1996 r. d ecy zją M etropolity B azylego została otw arta Szkoła D yrygentów w H ajnów ce. N auka trw a 2 lata na poziom ie szkoły średniej. Zajęcia prow adzone są przez trzy dni w tygodniu. Dnia 27 w rze śn ia 1996 r. o d b y ły się p ie rw s z e z a ję c ia , k an d y d a c i p rz y jm o w a n i są po ukończeniu szkoły średniej. W Szkole o bo w iązują n astępujące
g ru p y te m a ty c z n e : p rz e d m io ty m u z y c z n e , p rz e d m io ty te o lo g ic z n e i przed m io ty pedagogiczne. W 1998 r. szkołę opuścili pierw si a b so l w enci i zo sta li zatru d n ien i w p arafiach na etacie p sa lm isty -d y ry g en ta i katechety.
D y re k to r szkoły: Ks. m itrat M ichał N iegierew icz
P raw osław ny Dom M iłosierdzia Sam arytanin p rzy p arafii Św iętej Trójcy W kw ietniu 1997 r. parafia Świętej Trójcy przyjęła od w ładz p ań stwowych połow ę poszpitalnej posesji wraz z budynkiem byłego Szpitala R ejonow ego w Hajnówce. D ekretem M etropolity Bazylego pow ołano Praw osław ny Dom Miłosierdzia. W ysiłkiem parafii Świętej Trójcy został w yrem ontow any budynek oddziału ginekologiczno-położniczego, łącz nie z w y m ian ą sieci w odociągow o-kanalizacyjnej i zaadoptow any na potrzeby osób niepełnospraw nych. Dnia 1 stycznia 1998 r. zam ieszkali w tym dom u pierwsi pensjonariusze. W dniu 15 lutego 1998 r. M etropolita
Saw a odpraw ił pierw szą Ś w iętą L iturgię w now opośw ięconej kaplicy pw. O pieki B ogurodzicy. O piekunem duchow nym został m ianow any Ks. Michał M arkiewicz, a zastępcą dyrektora i głów ną księgow ą Ludm iła Lickiew icz. W każdą sobotę w kaplicy odpraw iana je st Święta Liturgia, a w niedzielę nabożeństw o w ieczorne.
Święta parafialne:
Św. M ikołaja - 9/22 m aja i 6/19 grudnia
Ikony M atki B ożej „ N ieoczekiw ana R a d o ś ć ” - pierw sza niedziela po
św ięcie Św. A postoła Jana Teologa
Cm entarz:
C m entarz w H ajnów ce o pow. 3,5 ha - w spólny dla w szystkich parafii.
M iejscow ości stanow iące parafię:
H a jn ó w k a -u lic e : Bajeczna, Batorego, B ednarska, B iałostocka, Bielska, B ociania, B oczna, B otaniczna, B rzozow a, C hopina, C zajki, D aniela, D olna, D ługa, E lektryczna, Fabryczna, G ranitow a, G raniczna, G ru n w aldzka, H ibnera, Jastrzębia, Jaśm inow a, Jesionow a, Jelenia, K acza, Kasztanowa, Kłosowa, K niew skiego, Kosidłów, Krasińskiego, Kwiatowa, Leszczynow a, Lipow a, Łosia, M arm urow a, M oniuszki, M ostow a, N ie dźw iedzia, Nowa, O dległa, O gińskiego, O kopow a, O rzechow a, Os. Li powa, Os. Mazury, Os. M ilenium , O w ocow a, Poddolna, Podlasie, Polna, Południowa, Prosta, Rutkowskiego, Rysia, Sadowa, Sarnia, Siewna, Soko la, Sowia, Spadowa, Spiralna, Sportowa, Stalowa, Stolarska, Studzienna, S zym anow skiego, Ś ciegiennego, Ślusarska,Targow a, Topolow a, 3-go M aja do ul. Piłsudzkiego, W arszaw ska od toru bielskiego, W arzywna, Wierobieja, Wilcza, W róblewskiego, Zajęcza od ulicy Odległej, Zbożow a, Złota, Żabia, Żuraw ia, Żw irow a,
G runta parafialne:
Pow. - 1,3 ha placu cerkiew nego łącznie z zabudow aniam i oraz 1 ha przy
K atechizacja:
Szkoła Podstaw ow a w Hajnów ce N r 2; Katecheci: Ks. Jan W ołkowycki, M arek M aciuk, m gr Anna W awrzeniuk, H alina Patejczuk.
S zkoła Podstaw ow a w Hajnów ce N r 6; Katecheci: m gr Anatol Korch, m gr Ewa Czurak, Elżbieta Sidoruk.
Z asadnicza Szkoła Zaw odow a w H ajnów ce; Katecheci: Ks. Sław om ir C hw ojko, Ks. M ikołaj Kulik, Ks. diak. Tom asz Lewczuk.
Szkoła Specjalna w H ajnów ce N r 4; K atecheta: m gr Julita N iczyporuk.
O rganizacje cerkiewne:
B ractw o Praw osłw ne Śww. C yryla i M etodego Bractw o M łodzieży Prawosławnej
D uchow ieństw o parafialne:
Prob. Ks. prot. M ichał N iegierew icz, w ik. Ks. prot. Bazyli Szklaruk, Ks. wik. prot. Sław om ir Chwojko, Ks. wik. prot. M ikołaj Kulik, Ks. diak. Tom asz Lew czuk, psal. M arek M aciuka, I dyryg. M irosław a D em ianiuk, II dyryg. Elżbieta Sidoruk.
Duchowieństwo:
Ks. W łodzim ierz Drużyłowski (1936,1938), Ks. Mikołaj Kamiński (1937, 1939), Ks. Eugeniusz Kalczuk (1937, 1939), Ks. hierom nich Auksen- cjusz Siem ieniuk (1939), Ks. W łodzim ierz Cechan (-1941-), Ks. Serafin Ż e le ź n ia k o w ic z (2 6 .0 5 .1 9 4 2 -0 9 .1 9 5 1 ), Ks. A ntoni D z iew iato w sk i (9.11.1951-1952 dziekan - +28.09.1995), Ks. wik. Leoncjusz Tofiluk (10.07.1958-3.07.1979), Ks. wik. M ichał N iegierew icz (19.11.1979 - 3.11.1995 prob. i dziekan - ), Ks. wik. Paw eł Kononiuk (30.09.1982
19.12.1983), Ks. wik. W italis G aw ry lu k (? - 28.09.1988) ponow nie (21 .11.1995 -1 3 .0 3 .1 9 9 7 ), Ks. w ik. Je rz y A c k iew icz (1 1 .0 9 .1 9 9 1 30.06.1998), Ks. wik. Leonidas Szeszko (28.091988-1998), Ks. wik. Anatol Jarm ocik (19.09.1988-12.03.1998), Ks. wik. Alim R usinow icz (19.03.1992-27.03.1992), Ks. wik. M ikołaj Białom yzy (7-12.03.1998), o.w ik. B azyli S zklaruk (13 .03.1997-), Ks. wik. S ław om ir C hw ojko (12 .03.1998-).
A. Devjatovskij, Istorija Hajnovskogo prichoda. Pravoslanyj Kalendar 1975 g. s. 149-153;
Prazdnovanie ikony MB Nećajnaja Radost’ v Hajnovke. Cer. Vest. 1967 nr 11 s. 5-7;
T. Dorda, Refleksje z Ekumenicznego Młodzieżowego Obozu Roboczego w Hajnówce.
Wiad. PAKP 1974 nr 3 s. 66-69 nr 4 s. 98-100; I. Walulik, Świątynie naszych dni. Nowa
cerkiew w Hajnówce. Kierunki 1979 nr 31 s. 4; G. Polak, Powstaje największa cerkiew
w Polsce w Hajnówce. Słowo Powszechne 1980 nr 15 s.7; Cerkiew w Hajnówce. Ar chitektura 1980 nr 5 s. 33, il.; T. Wyszomirski, Sobór w Hajnówce. Myśl Społeczna 1980
nr 3 s. 5, il.; A. Grygorowicz, Pogodzić tradycję ze współczesnością. Polska 1980 nr 13
s. 5, 42-46; - Nie ma nowoczesności bez tradycji. Rozm. Za i Przeciw 1982 nr 13 s. 1-3,
18-19, il.; - Refleksje na temat projektowania i realizacji trzech cerkwi w woj. biało stockim. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, Architektura 1990 nr 33; J. Mo
rawski, Znak. (Rozmowa z autorem o cerkwi w Hajnówce). Nowa Wieś 1983 nr 6 s. 6-7,
il.; G. Sosna, Hajnówka. Encyklopedia Katolicka T. 6 (1983) szp. 498-499; A. Dzie-
wiatowski, Ikony z wyspy Atos. Rozm. Kur. Podl. 1983 nr 93 s. 5.; - Neobizancjum
w Hajnowskiej cerkwi. Tyg. Podl. 1989 nr 6(51) s. 10; A. Devjatovskij, Pod blagodat-
nym pokrovom svjatitelja Nikołaja. Iz żizni prichoda v Hajnovke. Pravoslavnyj Kalen dar na 1984 g., s. 236-243; K. Kucza-Kuczyński, Cerkiew w Hajnówce. Przeg. Po wszechny 1986 nr 2 s. 276-279, rys.; S o b ó r Hajnowski. Hajnówka 1988; Sobor
v Hajnovke i ego nastojatel’. Hajnovskij Festival’ Cerkovnoj Muzyki. Cerk. Vest. 1990
nr 6/8 s. 37-40; K. Rosiński, Ks. Dziewiatowski i jego sobor. Kur. Por. 1991 nr 83 s. 8-9,
il.; W. Zin, Hajnowska parafia prawosławna Świętej Trójcy. Hajnówka 1992; L. Szesz-
ko, Prawosławne Studium Psalmistów w Hajnówce. Wiad.PAKP 1998 nr 2 s. 39-40.
Literatura:
HAJNÓWKA
P arafia N arodzenia Sw. Jana C hrzciciela
17-200 H ajnów ka
ul. Reja 12 tel. (0-85) 683-48-84
Wraz z rozw ojem m iasta H ajnów ka, w latach 90-tych podjęto kroki celem utw orzenia następnej, drugiej parafii. M iejsce na lokalizację św ią tyni parafialnej obrano na obrzeżu m iasta, w sąsied ztw ie cm en tarzy Praw osław nego i w ojennego. Z najdująca się na cm entarzu cerkiew za częła pełnić rolę parafialnej i przystąpiono do budow y okazałej św iątyni w egług projektu Jana Kabaca.
Cerkiew
Sw. Jana Chrzciciela
w Hajnówce
C e rk ie w c m e n ta r n a W szystkich Ś w iętych w H ajn ó w ce
N a obrzeżu puszczy od zachodniej strony m iasta założono cm entarz g rz eb aln y i w g ru d n iu 1942 r. pośw ięco n o . Po w ojnie pod jęto decy zję o budow ie kaplicy cm entarnej i w 1953 roku pośw ięcono j ą pw. W szyst kich Św iętych. D ziesięć lat później budynek oszalow ano i pom alowano. W roku 1966 w staw iono ikonostas, zaprojektow any i rzeźbiony w drew nie przez F ran c isz k a B ołoza. O rginalne ikony i pom alow anie cerkw i są dziełem Jerzeg o N ow osielskiego. W następnym roku cerkiew w zb og a ciła się o trzy dzw ony, a w latach 1969-1971 zbudow ano now e m u ro wane ogrodzenie cmentarza i doprowadzono prąd elektryczny. W 1985 r. cm entarz zo stał poszerzony, ogrodzony m urem ceglanym i założono
księgę cmentarną. Sama cerkiew w 1990 r. została wyrem ontow ana i zbu dowano dom m ieszkalny na cmentarzu.
Św ięta parafialne:
N iedziela W szystkich Św iętych - Pierw sza N iedziela po Św iętej Trójcy
N arodzenia Św. Jana C hrzciciela - 24 czerw ca/7 lipca
M iejscow ości stanow iące parafię:
H a jn ó w k a-u lice: Armii Krajowej, A rm ii Ludowej, Białowieska, Bielska, C elna, Cicha, H andlow a, Jednostka W ojskowa, Kolejki Leśne, K onop nickiej, Kraszewskiego, Łagodna, M ałomiejska, Międzytory, Miła, N ałkow skiej, N ieznany Bór, O rzeszkow ej, Partyzancka, Piłsudzkiego o d toru
białow ieskiego do ul. 3-go M aja, Prusa, Reja, Sawickiej, Sienkiew icza,
Skłodow skiej, Słoneczna, Torowa, W esoła, Żerom skiego.
G runta parafialne:
Plac pod cerkw ią 0,15 ha.
Cm entarz:
Pow. 3,5 ha
K atechizacja:
Szkoła Podstaw ow a w H ajnów ce N r 1; Katecheci: Ks. diak. A dam Lew czuk, m gr Julita N iczyporuk, W alentyna R adzym in
Szkoła Podstaw ow a w Hajnów ce Nr 5; K atecheci: m gr M aria Ackiew icz, W alentyna R adzim in
Liceum O gólnokształcące w H ajnów ce N r 1; Katecheci: Ks. m gr Leonid Szeszko, Ks. m gr M ichał M arkiew icz
Liceum O gólnokształcące z b iałoruskim języ kiem nauczania w H aj nów ce N r 2; K atecheci: Ks. m gr Jerzy A ckiew icz, Ks. M arek Jakim iuk
D uchow ieństw o parafialne:
Prob. Ks. Leonid Szeszko, wik. Ks. M ichał M arkiewicz, psal. - dyrygent Irena Łukaszuk
D uchow ieństw o:
Ks. Leonid Szeszko (1998 -), Ks. wik. Eugeniusz Podgajecki (12.10.1996-?), Ks. M ichał M arkiew icz (1997 - ) .
Literatura:
(t), Nowa parafia w Hajnówce. Krąg 1989 nr 3/4 s. 4; Parafia Prawosławna pw. Wszy stkich Świętych w Hajnówce zwraca się z prośbą o wsparcie finansowe budowy nowej cerkwi. Czasopis 1995 nr 5 s. 29, il.; Nowe cerkwie w Hajnówce. Przeg. Prawosł. 1996 nr 12 s. 7-8, il.
HAJNÓWKA
Parafia Sw. D ym itra Sołuńskiego
17-200 H ajnów ka
ul. W arszaw ska 71 tel. (0-85) 684-39-80
P ostępu jący rozw ój m iasta w p ły n ął na pow stan ie trzeciej parafii w H ajnów ce. L okalizację nowej cerkw i w yznaczono na skraju m iasta, w sąsiedztw ie lasów oraz budynków O kręgow ej S półdzielni M leczar skiej, Spółdzielni Inw alidów „P ostęp” oraz salonu sprzedaży sam ocho dów. W 1995 r. został zakupiony grunt od Spółdzielni Budowlanej „Czyn”, a 3 czerw ca dokonano pośw ięcenia kam ienienia w ęgielnego. O fiarność i zaangażow anie w iernych były ogrom ne, gdyż na II dzień świąt Bożego Narodzenia 1966 r. odprawiono pierw szą Świętą liturgię. W krótkim czasie wybudowano dolną cerkiew i rozpoczęto regularne nabożeństwa. Decyzją M etropolity Bazylego 30.04.1996 r. erygow ano parafię.
8 listopada 1998 r. M etropolita Sawa dokonał pośw ięcenia krzyża na głównej kopule. Prace przy budow ie i w yposażeniu cerkwi są konty nuow ane. Autorm projektu cerkwi je st M ichał Bałasz.
K aplica Ikony M atki B ożej K azań skiej przy ul. Górnej w H ajnów ce
W dawnej wsi G órna, obecnie ulica m iasta Hajnów ka, w 1944 r. m ieszkaniec tej wsi Mikołaj G erm an, przy w spółudziale m ieszkańców, w zniósł drew nianą kapliczkę. Intencją jej postaw ienia było ocalenie wsi od pożogi w ojennej, gdy prawie w szystkie sąsiednie m iejscow ości
zo-C erkiew
Sw. Dymitra Sołuńskiego w H ajnów ce
stały spalone. Kaplica została zlokalizowana we wsi, jednak z powodu prze budow y drogi została przeniesiona na cm entarz obok wsi, gdzie w 1944 r. spoczęło 6 m ieszkańców zabitych przez Niemców. W 1986 r. zbudowano now ą m urow aną kaplicę na środku obecnej ulicy Górnej.
Św ięta parafialne:
Ik o n y M a tk i B o że j K a z a ń s k ie j - 20 paździem ika/4 listopada
Sw. M ę c ze n n ik a D y m itra S o łu ń sk ie g o - 26 paździem ika/8 listopada
M iejscow ości stanow iące parafię:
H ajnów ka - ulice: B ohaterów W esterpllate, C isow a, C yprusow a, C ze ska, G ajow a, G órna od toru bielskiego, G runtow a, Iglasta, Jodłow a, Ju- dzianka, K ościuszki, Leśna, M agazynow a, M ickiew icza, M iodowa, M o drzew iow a, M yśliw ska, O bw odow a, P iłsudzkiego od toru białow ieskie
g o , Poryjew o, Ptaszyńskiego, Słow ackiego, Sosnow a, Spiżowa, Stara,
Św ierkow a, Tuw im a, W arszaw ska od toru b ielskieg o, W iejska, W ojska Polskiego, W rzosow a, W ydm uchow o, Z w ierzyniecka
G runta cerkiew ne:
Posesja cerkiew na - pow. 0,2992 ha
Cm entarz:
W trakcie załatw ian ia są form alności pod now y parafialny cm entarz grzebalny o pow. 4,82 ha.
K atechizacja:
Szkoła P odstaw ow a nr 3 w Hajnów ce; K atecheta: m gr Lilia Busłow ska Zespół Szkół Rolniczych w Hajnówce; Katecheta: Ks. mgr Jerzy Ackiewicz.
D uchow ieństw o parafialne:
Prob. Ks. prot. Jerzy A ckiew icz, Ks. wik. A ndrzej Busłow ski, Ks. Jan W ołkowycki, Ks. prot. Jan Gacuta.
Duchowieństwo:
K s. Je rz y A c k ie w ic z (3 0 .0 6 .1 9 9 6 - ), K s. w ik . M arek Ja k im iu k (12.03.1998-15.04.1999), Ks. wik. Andrzej B usłow ski (15.04.1999 - ) , Ks. Jan W ołkowycki, Ks. Jan G acuta (2000 - ) .
Literatura:
Nowa parafia w Hajnówc. Gaz. Hajnowska 1996 nr 6 s. 4; H. Maroz, Slozy radości. Przeg. Prawosł. 1998 nr 2 (152) s. 21-22;(am), Krzyż na hajnowskiej cerkwi. Przeg. Pra- wosł. 1998 nr 12(162) s. 15; A. Maroz, Svjatkovanni na Judzjancy. Niva 1998 nr 49 s. 9.