historia o³omunieckiej polonistyki
Na powstałym w 1573 roku Uniwersytecie im. Franciszka Palackiego w Ołomuńcu, drugiej po Pradze najstarszej placówce uniwersyteckiej w Cze-chach, filologia polska powstała już w 1947 r. Zatem już od ponad pół wie-ku pomyślnie rozwija się kształcenie ołomunieckich polonistów. Z tutejszą polonistyką związane jest grono wybitnych postaci polskiej i czeskiej hu-manistyki, profesorów-nauczycieli, którzy prowadzili zajęcia z zakresu języ-koznawstwa i literaturoznawstwa. Wymienić tutaj należy m.in. następujące osoby: Josef Bečka, Karel Oliva, Jiří Damborský, Edvard Lotko, Bedřich Té-ma, Hana Jechová, Jan Korzenny. Dzięki ich pracy naukowej oraz admini-stracyjno-organizacyjnej została stworzona baza naukowa, na której opie-ramy się my, ich spadkobiercy oraz nasi studenci i doktoranci. Od samego początku ołomunieckiej polonistyki część zajęć była prowadzona przez pol-skich lektorów. Niektórzy spośród nich do dziś z nami współpracują, jak np.: Anna Kiermut, Krystyna Kardyni-Pelikanová, Anna Trębska oraz Eliza Madej. Zaznaczyć trzeba, że obecnie także na stałe współpracują z nami po-loniści z Polski: Barbara Bartnicka, Andrzej Spyta oraz z młodszej generacji Janusz Kubinka, Waldemar Podkidacz, Irena Danecka oraz Dariusz Tkaczew-ski.
To właśnie dzięki polskim lektorom, prawdziwym ambasadorom polskiej kultury, nasza polonistyka zaistniała w świadomości nie tylko środowiska uniwersyteckiego, ale także całego miasta, co związane było z prowadzoną przez polskich lektorów działalnością kulturalno-oświatową, której oferta
kie-rowana była do wszystkich zainteresowanych językiem polskim i kulturą pol-ską. Chcemy podkreślić, że nie sposób w tym szkicu wymienić wszystkich zasłużonych dla ołomunieckiej polonistyki, ale praca każdej osoby jest w Ołomuńcu pamiętana.
Przed 1989 rokiem, w latach deklarowanej oficjalnie przyjaźni i współ-pracy czesko-polskiej, mimo trudności w propagowaniu polskiej kultury pra-cownicy Sekcji Filologii Polskiej KS WF brali aktywny udział w przygoto-waniu i przebiegu odbywających się w Ołomuńcu tradycyjnie w marcu Dni Kultury Polskiej. Obecnie polską kulturę mieszkańcy Ołomuńca mogą po-znawać na wielu cyklicznych imprezach, w których organizacji uczestniczą też pracownicy i studenci ołomunieckiej polonistyki. Przykładem tego ro-dzaju spotkań z polską kulturą jest festiwal filmowy AFO (Akademia Film Olomouc), czy też festiwal literacki „Libri Olomouc” połączony z targami ksią-żki.
Dobrze rozwija się współpraca kulturalna i informacyjna z Ambasadą RP, z Instytutem Polskim w Pradze oraz z Konsulatem Generalnym RP w Ostra-wie. Prężna jest także współpraca naukowo-dydaktyczna z polskimi uczel-niami. Do Ołomuńca przyjeżdżają koledzy z uniwersytetów polskich. Naj-częściej na ołomunieckiej polonistyce gości kadra naukowa z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Uniwersytetu Opolskiego oraz z Uniwersytetu Łódzkiego. Prowadzimy również wymianę naukową z Uniwersytetem War-szawskim, Uniwersytetem Jagiellońskim i Uniwersytetem Wrocławskim.
O programach Studium Sekcji Filologii Polskiej
W latach 1990–1994 funkcję kierownika ołomunieckiej polonistyki (wów-czas w ramach Katedry Bohemistyki i Slawistyki) pełnił prof. PhDr. Jiří Dam-borský, DrSc., który pracował w tym okresie na pełnym etacie. Jego wykła-dy dotyczyły zwłaszcza problematyki studiów nad współczesnym językiem polskim ze szczególnym uwzględnieniem badań porównawczych języka pol-skiego i czepol-skiego. Prof. Damborský sprawował i nadal sprawuje opiekę nad doktorantami kierunku: Język polski. Od roku 1995 kierownikiem Sekcji Fi-lologii Polskiej Katedry Slawistyki jest Prof. PhDr. Marie Sobotková, CSc.
Od roku 1990 kontynuujemy tradycję pięcioletnich, dwukierunkowych studiów magisterskich i corocznie przyjmujemy nowych studentów, kom-pletując w ten sposób pełne grupy na pięciu latach. Jesteśmy także przy-gotowani, by sprostać potrzebom potencjalnych kandydatów, którzy zde-cydowali się z różnych przyczyn wybrać filologię polską jako drugi kieru-nek studiów. Czyli na przykład obok filologii czeskiej, angielskiej,
niemiec-kiej czy też innego kierunku studiów wybrali właśnie filologię polską i za-mierzają studiować oba kierunki równolegle.
Na egzaminie wstępnym na filologię polską zawsze pytamy o motywa-cję wyboru naszego kierunku i bardzo się cieszymy, kiedy oprócz deklaro-wanej fascynacji np. filmem polskim czy też polską muzyką i sztuką, kandy-daci wykazują się dobrą kompetencją językową i np. nie mają większych kło-potów ze zrozumieniem tekstów i całkiem sprawnie tłumaczą je na język cze-ski.
Studenci mają od niedawna możliwość studiowania równoległego: obok np. wychowania fizycznego czy ekologii także polonistyki, a więc mogą pla-nować swoje studia nawet w ramach dwóch wydziałów. Filologię polską mo-żna studiować bez ograniczeń, co w przeszłości było niemożliwe. Różno-rodność kierunków studiów sprawia z drugiej strony trochę problemów tyczących rozkładu zajęć (wykładów i ćwiczeń), nauczyciele muszą więc do-stosować się do potrzeb i możliwości czasowych studentów. Staramy się, żeby studia odbywały się na wszystkich pięciu latach, ponieważ tylko tak można zagwarantować egzystencję kierunku.
Program studiów filologii polskiej obejmuje wszystkie podstawowe dys-cypliny, niezbędne do uzyskania stopnia magistra filologii polskiej – od wstępu do językoznawstwa i literaturoznawstwa, wstępu do historii i kultu-ry polskiej, przez slawistykę, wszystkie działy gramatyki opisowej, historię literatury od najstarszych czasów do współczesności, wybrane problemy językoznawcze i literaturoznawcze, również wybrane zagadnienia z historii i współczesnego filmu polskiego, łącznie z dydaktyką języka i literatury dla studentów narodowości polskiej, przyszłych nauczycieli w szkołach z pol-skim językiem wykładowym w środowisku mniejszości polskiej.
Na Wydziale Filozoficznym UP prowadzimy studia kredytowe, które umo-żliwiają studentom w dużej mierze stworzenie indywidualnego programu stu-diów, „programu dla siebie”, tzn. zgodnie ze swoimi zainteresowaniami oraz szczególnymi predyspozycjami. Swoje uzdolnienia studenci mogą rozwijać np. na seminariach z literatury współczesnej (prozy bądź poezji), historii oraz kina polskiego. Mogą również uczestniczyć w zajęciach z przekładu, gdzie zajmują się tłumaczeniem tekstów literackich oraz specjalistycznych. Chce-my podkreślić, że zajęcia z przekładu artystycznego owocują publikacjami.
Pierwszym tekstem, który został wydany jest tłumaczenie opowiadań Mi-chała Głowińskiego Czarne sezony (Černé sezony, Olomouc 2002). Obecnie jest opracowywany kolejny tekst Michała Głowińskiego. Ponadto w prasie opublikowana zostanie również Encyklopedia filozoficzna Leszka Kołakow-skiego, którą ze studentami wyższych lat opracowaliśmy w tym roku.
Tłu-waniem firm czeskich, prowadzących współpracę z odpowiednimi firmami polskimi.
Formy Studium
Profesor Marie Sobotková przygotowała do akredytacji dla roku akade-mickiego 2002/2003 program POLSKÁ FILOLOGIE, MAGISTERSKÉ PĚTI-LETÉ DVOUOBOROVÉ STUDIUM (dvoustupňové) oraz dla następnego ro-ku akademickiego 2003/2004 program POLSKÁ FILOLOGIE, BAKALÁŘSKÉ TŘÍLETÉ DVOUOBOROVÉ STUDIUM i POLSKÁ FILOLOGIE, NAVAZUJÍCÍ DVOULETÉ DVOUOBOROVÉ STUDIUM. Począwszy od tego roku, polo-nistyka w Ołomuńcu zwiększyła aż do 30 osób liczbę studentów przyjmo-wanych na studia filologii polskiej. Dla nich stworzono o wiele lepsze wa-runki techniczne oraz innowacje w programie studium. Ten program został akredytowany aż do roku 2008.
W ramach programów studiów filologii polskiej prof. Sobotková opra-cowała projekt studiów doktoranckich dla absolwentów wszystkich kierun-ków slawistycznych: „Filologia słowiańska w ujęciu porównawczym” – spo-śród kandydatów zostanie przyjętych 5 osób do studium internistycznego tegoż programu doktorskiego, pozostałym zaś zdolnym kandydatom zapro-ponujemy studium zaoczne. W sumie zgłosiło się 10 kandydatów, z których pięcioro zainteresowanych jest studium filologii polskiej w ujęciu porów-nawczym z filologią czeską, rosyjską oraz ukraińską.
Profil absolwenta kierunku studiów:
Filologia polska – trzyletnie dwukierunkowe Studium Bakalarskie Program studiów tego kierunku jest tak skonstruowany, że absolwent podczas swojej edukacji zdobędzie solidne podstawy we wszystkich dys-cyplinach językoznawczych, literaturoznawczych oraz historycznych, które tworzą skład nauczania I i II bloku studium. Szczególny nacisk kładziemy na przyswajanie podstaw ortografii i ortoepii oraz na stwarzanie odpowied-nich postaw komunikacyjnych, które rozwijane są w praktycznych ćwicze-niach językowych oraz na zajęciach z konwersacji polskiej. Tym dyscypli-nom poświęcono dużą liczbę godzin w I i II bloku. Z przedmiotów fakulta-tywnych studenci mogą wybrać obok wykładów z historii filmu polskiego, drugi język słowiański lub inny język obcy, bądź zajmować się teorią i prak-tyką przekładu artystycznego, tłumaczeniem tekstów specjalistycznych lub problematyką tekstologii oraz techniką edytorską. Dzięki zrównoważonej strukturze wszystkich przedmiotów student posiada dobre warunki do
uzy-skania niezbędnej ilości punktów kredytowych, które są niezbędne do zgło-szenia się do egzaminu bakalarskiego (licencjackiego).
Pomyślna obrona pracy bakalarskiej i zdanie bakalarskiego egzaminu państwowego, które są potwierdzeniem bardzo dobrych kompetencji języ-kowych oraz kulturowych studenta, pozwalają absolwentom na pracę w za-wodach, które nie wymagają pełnego wykształcenia akademickiego. Absol-wenci mogą znaleźć zatrudnienie w instytucjach kulturalnych, w placów-kach kształcenia ustawicznego, w biblioteplaców-kach itp.
Po zakończeniu studium absolwent uzyskuje stopień „Bakalarz“, Bc. Po prawidłowym skończeniu bakalarskiej formy programu studiów student może skorzystać z możliwości kontynuowania studiów na filologii polskiej – uzu-pełniającym dwukierunkowym studium magisterskim.
Warunkiem przyjęcia do uzupełniającego dwuletniego studium magister-skiego jest pomyślne zdanie pisemnego egzaminu wstępnego, który spraw-dza predyspozycje kandydata do dalszych studiów. Absolwent uzupełnia-jącego dwuletniego dwukierunkowego studium magisterskiego uzyskuje sto-pień „Magister”, Mgr.
Najlepsi absolwenci kierunku są bardzo dobrze przygotowani do pracy naukowo-badawczej oraz do praktycznej działalności w ramach kierunku oraz w interdyscyplinarnych kierunkach w ramach nauk humanistycznych. Mogą się także realizować w pracy w bibliotekach, archiwach, centrach dokumen-tacyjnych, mediach – prasie (gazety, czasopisma), telewizji, radiu, filmie. Ab-solwenci ze szczególnym zainteresowaniem kształcić się mogą dalej w stu-dium doktoranckim „Filologia słowiańska w ujęciu porównawczym”. Absol-wenci tego programu uzyskają stopień Ph.D.
Granty
Sekcja Filologii Polskiej uzyskała 6 grantów Funduszu Rozwoju Szkół Wyższych (wszystkie opracowała prof. M. Sobotková);
1996 – Historia i współczesność filmu polskiego,
1997 – Videoteka polskiego filmu fabularnego i dokumentalnego, 1997 – Polscy profesorowie – goście,
1999 – Słownik czeskiej, polskiej oraz angielskiej terminologii filmowej, 2000 – Nowa generacja czeskiej polonistyki,
2003 – Otwarte wielofunkcyjne laboratorium polonistyczne.
Dzięki ostatniemu grantowi – „Otwarte wielofunkcyjne laboratorium po-lonistyczne” zostanie stworzone zaplecze techniczne dla wszystkich rodza-jów zajęć w ramach filologii polskiej na Wydziale Filozoficznym UP.
Labora-łączona będzie również pierwsza akcja, czyli „Kameralne czytanie wybranych fragmentów z prac doktorskich doktorantów Wydziału filozoficznego UP”, zwłaszcza kierunków filologicznych. Kolejnym projektem grantowym jest program „Polscy profesorowie – goście” – projekt ten zakłada współpracę kilku ośrodków wydziału Filozoficznego UP – sekcji filologii polskiej, która jest głównym organizatorem, katedry filozofii oraz teatrologii. Projekt ma sze-roki zasięg, włączeni weń zostali badacze naukowi z całej Polski – specjali-ści w dziedzinie lingwistyki, historii oraz teorii literatury, kulturoznawstwa, filozofii, teatrologii i filmoznawstwa, którzy w swoich wykładach zaprezen-tują studentom oraz pracownikom najważniejsze oraz najciekawsze wyniki swoich badań. W tym grancie z prof. Sobotkovą współpracują m.in. wszy-scy członkowie sekcji polonistyki – dr Ivana Dobrotová, mgr Marie Krato-chvílová i mgr Petra Zavřelová oraz dr Jan Roubal z katedry teatrologii. Pro-jekt ten zaplanowany jest na rok akademicki 2004/2005. Wśród wielu innych dotychczas potwierdzili swój udział we wspomnianym projekcie: prof. prof.
Ryszard Nycz, Jacek Łukasiewicz, Czesław Głombik, Tadeusz Miczka, Wła-dysław Śliwiński, Przemysław Czapliński, Aleksander Fiut, Jan Miodek, Mał-gorzata Sugiera, Krystyna Waszakowa i wielu innych. Planujemy zapisanie wszystkich wykładów na CD-romie, który będzie dostępny dla studentów w nowym wielofunkcyjnym laboratorium polonistycznym.