W dziesiątą rocznicę śmierci Wielkiego Prezesa przytoczyłem w swoim wspo-mnieniu słowa urzędującego Prezesa Najwyższej Izby Kontroli – Mirosława Sekuły: „ Nie umiera, kto żyje we wdzięcznej pamięci” – i dodałem od siebie;
„Mijają lata od tamtego pożegnania, a coraz więcej ludzi chciałoby poznać sylwetkę Waleriana Pańki”. Tym wszystkim, którym nie było dane poznać śp. Prezesa – opowiadam:
Był wspaniałym człowiekiem, politykiem, posłem na Sejm, znakomitym praw-nikiem i legislatorem. Był sprawnym organizatorem, sprawiedliwym i wymaga-jącym szefem. Wymagawymaga-jącym przede wszystkim od siebie. Dla studentów był wzorowym nauczycielem akademickim. W trudnych latach przełomu swoją wiedzą służył ludziom i organizacjom. Doradzał rodzącym się związkom zawodowym, uczestniczył w formułowaniu porozumienia rzeszowsko-ustrzyckiego, pomagał sieci organizacji zakładowych „Solidarność” na Śląsku. Po strajkach w 1988 r.
uczestniczył w reaktywowaniu „Solidarności” w szkołach wyższych. Brał udział w historycznych negocjacjach Okrągłego Stołu – w podzespołach do spraw rol-nictwa i do spraw samorządu terytorialnego. 25 maja 1991 r. Sejm powołał Go na sternika Najwyższej Izby Kontroli. Był świadom ogromu obowiązków i czekają-cych na rozwikłanie trudnych spraw. Do dzieła – jak powiadał – „pilnowania grosza publicznego” przysposabiał całą Izbę. Widział potrzebę doskonalenia za-wodowego pracowników. Swój program strukturalnej reformy departamentów chciał omawiać bez mała z każdym. To zjednywało Mu pracowników. Był lubia-ny i szanowalubia-ny.
Niestety, 7 października 1991 r., w niespełna 5 miesięcy od objęcia urzędu Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, tragiczna śmierć pokrzyżowała te plany. Wie-le zamierzeń podjęli jednak Jego następcy. Jego myśli i Jego troski są wciąż obec-ne w działalności Izby.
Dla uczczenia pamięci Waleriana Pańki Jego imieniem nazwano ulicę, szkołę i aulę akademicką. Ustanowiono nagrody Jego imienia, wmurowano tablice pa-miątkowe – także w parafialnym kościele Jego dzieciństwa i młodości. Ta szla-chetna i żywa pamięć, jaką po sobie pozostawił, dla wielu przerodziła się już w legendę o wspaniałym Człowieku.
Co więc wyznaczało Jego wielkość?
Myślę, że był człowiekiem szczególnej misji. Sprawy egzystencjalne były dla Niego zupełnie nieważne. Był człowiekiem wielkich ideałów – zakorzenionych w wierze, rozwijanych w studiach, które nieraz prowadziły Go do intelektualnych rozterek, a nawet udręki. Był jednak otwartym na przyjaciół, zwierzał się im, ufał. To wyzwalało wzajemność. Rodziły się trwałe przyjaźnie wspomagane i pie-lęgnowane, które prostowały życiowe drogi i nie pozwalały zbłądzić. Brakuje nam dziś, w tym pośpiesznym życiu, pięknie żyjących ludzi. Staram się – z per-spektywy czasu – odnaleźć tę naczelną zasadę, którą kierował się w swoim życiu Profesor, a może zasadę, która kierowała Jego życiem i za sprawą której łatwiej było Mu obdarzać ludzi szacunkiem i zaufaniem. Myślę, że realizował wyniesione najpierw z domu, a potem z pogłębionej refleksji – przykazanie miłości bliźniego.
Ono ułatwiało Mu życie, czyniło to życie i Jego samego pogodnym. Jego prawość zjednywała Mu ludzi także wtedy, gdy ich pouczał, a nawet karcił. Wiedzieli przecież, że robił to z zatroskania o nich samych.
Ciągle coś organizował, a wkrótce potem już przewodził. To przywództwo było Mu jednak zawsze powierzane. Nie zdobywał władzy. A może to właśnie czyni sprawowanie władzy publicznej misją godną? Jest o czym myśleć. Nadal.
Chwilami zadaję sobie pytanie – gdzie byłoby dziś Jego miejsce, miejsce w państwie niepogodzonym? Odpowiedź wymaga śmiałości, za którą przepra-szam wszystkich. Wiem jednak, że nie był człowiekiem konfliktowym, a już z pewnością nie żerowałby na niezgodzie. Jego życiowe zasady eliminowałyby Go z grona skłóconych. Byłaby to samoeliminacja.
Gdyby dziś miał jeszcze dość sił – bo nie był najlepszego zdrowia – byłby człowiekiem mediacji, człowiekiem godzenia, łączenia i prawdziwego pojedna-nia. Potrafiłby to czynić bez rozgłosu, bo w mediacji nie szukałby korzyści dla siebie. Strony sporu zdołałby przekonać, że pojednanie skieruje ich energię i umie-jętności na służbę publiczną. Myślę, że tak byłoby nawet wówczas, gdyby los powierzył Mu misję przewodzenia innym. Takim G o zapamiętałem.
Najwyższa Izba Kontroli miała wiele szczęścia, że była kierowana przez Wielkiego Człowieka. Są następcy, którzy pamięć o Prezesie-Profesorze Walerianie Pańce pielęgnują. Żyje więc nadal we wdzięcznej pamięci wielu, bardzo wielu.
Józef Nadler
*
W kościele św. Aleksandra na placu Trzech Krzyży w Warszawie 7 paździer-nika 2006 r., w 15 rocznicę śmierci Prezesa Najwyższej Izby Kontroli Profesora Waleriana Pańki, została odprawiona uroczysta Msza Święta w Jego intencji.
W mszy uczestniczyli przedstawiciele kierownictwa i pracownicy Izby.
red.
SYGNAŁY O KSIĄŻKACH
Małgorzata Jaworek: Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w prywatyzacji polskiej gospodarki, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności „Dom organizatora”, Toruń 2006, s. 375.
Problematyka prywatyzacji i inwestycji zagranicznych w Polsce należy do najbardziej drażliwych tematów polskiego życia publicznego i gospodarczego.
Dzieje się tak dlatego, że powstawanie własności prywatnej – zwłaszcza na gru-zach dawnej własności państwowej – odbierane jest jako proces moralnie dwu-znaczny i słabo kontrolowany przez opinię publiczną. Książka M. Jaworek po-święcona jest analizie zjawiska prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w Polsce z udziałem inwestorów zagranicznych oraz stanowi próbę zobiektywi-zowania oceny znaczenia kapitału zagranicznego w tym procesie. Praca ma cha-rakter zarówno teoretyczny, jak i empiryczny. Pierwsze jej rozdziały dotyczą teo-retycznych aspektów bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz teorii prywatyzacji. Kolejne poświęcono szczegółowej i wieloaspektowej analizie in-westycji zagranicznych w Polsce w latach 1990–2005 oraz ich ekonomicznym skutkom. Ostatni rozdział jest opisem prywatyzacji z udziałem inwestorów za-granicznych konkretnych trzech firm farmaceutycznych.
Piotr Gut: Kreatywna księgowość a fałszowanie sprawozdań finansowych, Wydawnictwo C.H.BECK, Warszawa 2006, s. 291.
Początek XXI wieku przyniósł głośne skandale księgowe, połączone ze spek-takularnymi bankructwami znanych firm (Enron, WorldCom, Parmalat). Okazało się, że ich przyczyną było specyficzne stosowanie zasad rachunkowości prowa-dzące do subtelnych fałszerstw niezauważanych nawet przez wytrawnych audy-torów. W kręgach biznesu pojawiło się pojęcie „kreatywnej” lub „agresywnej”
księgowości, której celem jest idealizowanie sytuacji finansowej spółek i tym
samym zawyżanie ich wartości giełdowej. Książka Piotra Guta poświęcona jest temu problemowi, który stał się także problemem polskiej gospodarki i rachunko-wości. Autor rekonstruuje fenomen kreatywnej księgowości na tle obowiązują-cych standardów rachunkowości, analizuje znane przykłady tego zjawiska, przed-stawia też systemy zapobiegania i wykrywania nieprawidłowości w pracy księgowych. W ostatnich częściach pracy omówione zostały nowe instytucje kon-troli i nadzoru nad sprawozdaniami finansowymi oraz perspektywa ich ewolucji na świecie i w Polsce.
Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, Uniwersytet Rzeszowski, Katedra Teorii Ekonomii, Rzeszów 2006, s. 648.
Jest to niezwykle interesująca praca zbiorowa, poświęcona różnym zagadnie-niom teorii ekonomii i praktyki gospodarczej ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji w Polsce. Przeważają teksty opisujące różne problemy współczesnego polskiego życia gospodarczego w kontekście kwestii demograficznych, politycz-nych i społeczpolitycz-nych. Kluczowym lejtmotywem wielu artykułów jest kwestia wza-jemnych relacji istniejących między szeroko pojętą zamożnością społeczeństwa a wzrostem gospodarczym. Konkluzje przedstawionych analiz są raczej dla Pol-ski pesymistyczne, wskazują one bowiem, iż model ekonomiczny, który nie liczy się z sytuacją materialną większości społeczeństwa nigdy nie wygeneruje ani szyb-kiego wzrostu gospodarczego, ani zrównoważonego rozwoju.
SPIS TREŚCI
Tadeusz Chrościcki – Perspektywy polskiej gospodarki ... 3 Jarosław Szymanek – O kontroli państwowej – teoretycznie ... 15 Czesław Trepner, Stanisław Kałużny – Zawód – kontroler wewnętrzny ... 34 Michał Goj – Interpretacje prawa podatkowego – szkic instytucji ... 42 Paweł Wieczorek – Polacy na rynku pracy starych państw Unii
Europejskiej …..…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...….... 58
USTALENIA NIEKTÓRYCH KONTROLI
Lech Witecki, Joanna Nurkiewicz – Funkcjonowanie systemu wewnętrznej kontroli finansowej funduszy strukturalnych …..…... 74 Piotr Wasilewski – Kształcenie lekarzy ... 84 Krzysztof Kieres – Nauczanie języków obcych w szkołach publicznych .. 93 Ryszard Ostaszewski – Funkcjonowanie nadzoru budowlanego ... 110
RELACJE, POLEMIKI
Marek Szydło – Wpisy w rejestrze przedsiębiorców telekomuni-kacyjnych – wybrane zagadnienia prawne …..………..…..…..…... 119
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
Ewa Borkowska-Domańska – Spotkanie Komitetu Sterującego Grupy Roboczej INTOSAI ds. Kontroli Środowiska …..…... 147
Wizyta prezesa Najwyższej Izby Kontroli w Danii – A. R. ... 150 Spotkanie najwyższych organów kontroli państw bałtyckich
i nordyckich – A. K. ... 151 XXXI zebranie Zarządu EUROSAI – A. K. ... 151
Z ŻYCIA NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI
W piętnastą rocznicę śmieci Prezesa Waleriana Pańki – Barbara Matosiuk …...…... 153 Rzecz najważniejsza Polska – przedruk felietonu Prof. Waleriana
Pańki …...…... 157 Piętnasta rocznica śmierci Profesora Waleriana Pańki – pierwszego
Prezesa NIK w III Rzeczypospolitej – Józef Nadler …..…... 159
Sygnały o książkach ………..…..………..……… 162 Informacja dla Prenumeratorów …………..………..…….… 170
CONTENTS
Tadeusz Chrościcki – Polish Economy Perspectives .…... 3 The years of transformation have brought about essential changes to the functioning of the Polish economy. A tremendous progress in the pro-cess of market system construction has been made. As a result of ownership transformations the structure of our economy is at present similar to the economic systems existing in highly developed countries. The article in short presents the principal direction of the change in the Polish economy that may be followed in the years to come for slow but systematic bridging of the developmental gap between Poland and the other EU member states.
Jaros³aw Szymanek – On State Audit Theory .…... 15 State audit makes part of the legal audit system present in every coun-try. Its historical origins (in terms of the exact date or period when it came to exist) still remain difficult to trace. In XIX c., however, in the majority of European countries state audit had already evolved into a separate chapter, or sphere, of state activity. The author presents state audit transformations as a continuous process, discusses the definition and function of state audit, and criteria for audit classification.
Czesław Trepner, Stanisław Kałużny – Profession: Internal Auditor ... 34 Only since 2003, when Minister for Labor and Social Policy published the ordinance on job classifications and specialisms for the needs of the job market, and specified the scope of its application, the profession of internal
auditor has gained formal recognition. Performed in a modern way, institu-tionalized internal audit turns into an increasingly difficult and complex process. Internal Auditor is confronted with more and more difficult questions, while his or her position ultimately depends on the ability to meet the expectations in terms of providing sensible answers.
Michał Goj – Institution of Tax Law Interpretations – an Outline ... 42 The basic problem related to binding Tax Law interpretations stems from lack of order, typical of legal regulations created against the rules of correct legislation. Yet it is necessary to remember that the institution of binding Tax Law interpretations is evolving constantly. Established – in a narrow format – in the original version of the Tax Regulations, it was four times amended in subsequent years; none of those amendments, however, managed to solve all the doubts voiced both by the representatives of the legal doctrine and economic practice.
Paweł Wieczorek – Poles in the Old EU Member States’ Job Market ... 58 Experiences with economic immigration from the East, collected by these old EU 15 member states which liberated their labor market, are definitely positive. Associating personal success with taking up a job abroad is to an ever increasing degree accepted by many Polish people as a manifestation of an active employment attitude, typical in an internal market characterized by the free movement of persons, skills and ideas. The interests of the Polish economy prompt the existence of a need to clearly phrase a long term immi-gration policy, targeted at the Polish people currently employed abroad.
It should encourage them to return to Poland in order to take advantage of the collected capital and experiences, as well as acquired skills.
THE SETTLEMENTS OF SOME CONTROLS
Lech Witecki, Joanna Nurkiewicz – Internal Financial Control
System Functioning in Structural Funds ……...…… 74 The audit proved that achieving an increase in the degree of Structural Funds’ use is conditioned, among others, by achieving a vivid improvement in the institutional capacity of the entities involved in the implementation of
Operational Programs. In the first place, the point is to recruit employees in numbers adequate to needs, and to counteract excessive staff turnover.
Piotr Wasilewski – How to Educate Doctors ... 84 As the audit shows, medical universities correctly organize their didactic activity and perform statutory tasks in the process of educating students.
Establishing a state exam for future medical doctors has made it possible to review graduates’ preparedness, in terms of their self-reliance in professional functioning. The audit also highlights some adverse phenomena connected with the functioning of university level medical schools.
Krzysztof Kieres – Foreign Language Teaching in Public Schools ... 93 The audit disclosed numerous irregularities in foreign language teaching in public schools. They included, among others, failure to observe the requ-irements related to the size of study groups, adoption of inappropriate cur-ricula, vesting teaching commitments on teachers without the necessary qualifications, or use of improper manuals.
Ryszard Ostaszewski – Functioning of Construction Supervision ... 110 Despite significant amendments to the Construction Law, consisting, among others, in moving one part of responsibilities from architectural and construction administration to construction supervision organs, the orga-nizational structures in charge failed to adapt and perform the duties in accordance with the legislation. That caused inefficiency in their functioning.
RELATIONS, POLEMICS
Marek Szydło – Entries in the Entrepreneurs’ Register for
Telecommunications – Selected Legal Issues ……...…… 119
INTERNATIONAL COOPERATION
Ewa Borkowska – Domańska – Fifth INTOSAI Working Group on Environmental Auditing Steering Committee Meeting …...…. 147
Visit by the President of the SCC to Denmark – A. K. ... 150 Meeting of the SAIs of the Baltic and Nordic States – A. K. ... 151 XXXI EUROSAI Governing Board Meeting – A. K. ... 151
FROM THE LIFE OF THE SUPREME CHAMBER OF CONROL In Memory of Prof. Walerian Pańko on XV Sad Anniversary
– Barbara Matosiuk …...…. 153 Most Importantly – Poland – reprint of feature by Prof. Walerian
Pańko …...…... 157 15th Anniversary of Death of Prof. Walerian Pańko – the first
President of the Supreme Chamber of Control in III Republic – Józef Nadler …...…. 159
Notes About New Books ... 162 Information for Subscribers ... 170
Szanowni Prenumeratorzy !
Koszt zaprenumerowania „Kontroli Państwowej” na 2007 r.
nie zmienił się i wynosi 72 zł (w tym VAT – stawka 0%) za 1 komplet, czyli 6 zeszytów (cena 1 zeszytu = 12 zł).
Uprzejmie prosimy o wpłacanie na nasze konto kwoty za prenumeratę na 2007 r. i o wysłanie – jednocześnie z dokonaniem wpłaty – zamówienia do redakcji z podaniem numeru NIP i upoważnieniem do wystawienia faktury bez Państwa podpisu.
Dopiero po otrzymaniu wpłaty redakcja wystawi fakturę VAT z potwierdzeniem otrzymania tej wpłaty.
Terminy przyjmowania prenumeraty na 2007 r. : IV kwartał 2006 r. – I kwartał 2007 r.
UWAGA !
Redakcja „Kontroli Państwowej” uprzejmie przypomina, że od 2 stycznia 2006 r. nastąpiła zmiana numeru konta Najwyższej Izby Kontroli, w związku z tym opłatę za prenumeratę dwumiesięcznika
„Kontrola Państwowa” należy wnosić na rachunek:
Konto NIK:
NBP O/O Warszawa nr 14 1010 1010 0036 8122 3100 0000 Najwyższa Izba Kontroli,
Prenumerata „Kontroli Państwowej” na 2007 r.
WYDAJE NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI
Adres redakcji: Najwyższa Izba Kontroli, 00-950 Warszawa, ul. Filtrowa 57, Telefon: centrala NIK: (022) 444-5000; z-ca redaktora naczelnego Barbara Dolińska, p. 5011, tel. (022) 444-5739; red. Joanna Kulicka, p. 5013, tel. (022) 444-5401, red. Barbara Odolińska, p. 5012, tel. (022) 444-5781;prenumerata: tel. (022) 444-5781.
Nasz adres w sieci INTERNET: e-mail: KPred@nik.gov.pl; http://www.nik.gov.pl Cena egzemplarza – 12 zł. Prenumerata roczna – 72 zł.
Wpłaty na konto:
NBP O/O Warszawa, nr 14 1010 1010 0036 8122 3100 0000, Najwyższa Izba Kontroli.
Nakład 1000 egz. Papier xerox 80 g.
Druk okładek: Oficyna Drukarska WiP, Mszczonów.
Oddano do druku w październiku 2006 r.
Druk i oprawa: Poligrafia NIK.