internet a nowe meDia

Lev Manovich definiuje nowe media jako „dane przekonwertowane do postaci umożliwiającej prowadzenie obliczeń – do postaci danych komputerowych”[50]. Już kilka lat po wydaniu The Language of New Media (Cambridge, Mass.: MIT Press, 2001, pol. wyd. 2006) trudno było sobie wyobrazić medium, które przekazywałoby informacje inaczej niż za pośrednictwem systemu binarnego. Obecnie żyjemy w czasach cyfrowego radia i telewizji, a prasa tradycyjna w coraz większym za-kresie ustępuje miejsca swoim elektronicznym zastępnikom, takim jak tablety, smartfony czy laptopy. Poza tym, czy np. film nakręcony w latach 50. a następnie zdigitalizowany i przeniesiony do przestrzeni internetowej jest nowym medium czy też starym? Czy tekst antyczny zapisany w postaci pliku PDF jest już częścią nowego świata mediów?

Wątpliwości te dostrzegł i sam Manovich, który we wstępie do The New Media Reader pod redakcją Noaha Wardripa-Fruina i Nicka Mont-forta (Cambridge, Mass. 2003) rozumienie tego terminu rozszerza na kolejne przestrzenie badawcze. Najpierw przeciwstawia je cyberkul-turze, a następnie omawia jako: technologię komputerową używaną jako platformę dystrybucji (New Media as Computer Technology Used as a Distribution Platform); dane komputerowe sterowane przez oprogra-mowanie (New Media as Digital Data Controlled by Software); mix między istniejącymi konwencjami kulturowymi a konwencjami oprogramo-wania (New Media as the Mix Between Existing Cultural Conventions and the Conventions of Software); estetykę, która jest związana z wczesnym etapem każdego nowoczesnego medium oraz technologii komunika-cji (New Media as the Aesthetics that Accompanies the Early Stage of Eve-ry New Modern Media and Communication Technology); szybsze wykony-wanie algorytmów, które wcześniej obliczano ręcznie lub za pomocą innych technologii (New Media as Faster Execution of Algorithms Previo-usly Executed Manually of through Other Technologies); kodowanie mo-dernistycznej awangardy (New Media as the Encoding of Modernist Avant-  -Garde); metamedia (New Media as Metamedia)[51].

Z kolei autorzy podręcznika Nowe media. Wprowadzenie skupiają się na złożoności tytułowego pojęcia. Według nich termin ten może oznaczać:

[50]

[51]

[50] L. Manovich, Język nowych mediów, op. cit., s. 90. [51] L. Manovich, New Media from Borges to HTML, [w:]

The New Media Reader, eds N. Wardrip-Fruin, N. Mont-fort, Cambridge, Mass. 2003, s. 16–23.

62

• nowe doświadczenia tekstualne (nowe rodzaje form gatunkowych i tekstualnych);

• nowe sposoby reprezentacji świata;

• nowe relacje pomiędzy podmiotami (użytkownikami i konsumen-tami) oraz technologiami medialnymi;

• nowe doświadczenia relacji pomiędzy cielesnością, tożsamością i społecznością;

• nowe koncepcje relacji ciała biologicznego do mediów technolo-gicznych;

• nowe wzorce organizacji i produkcji[52].

Najistotniejszym zagadnieniem tego wieloznacznego terminu jest zatem pojęcie „nowości”, które od zawsze było częścią naukowej dys-kusji wokół mediów i ich wpływu na rozmaite przestrzenie ludzkie-go życia i kultury. Przed kanadyjską szkołą medioznawczą pojęcie to towarzyszyło m.in. przedstawicielom szkoły marksistowskiej, Béli Balázsowi w kontekście kamery filmowej oraz Bertoltowi Brechtowi w odniesieniu do radia [53]. W Człowieku widzialnym Balázs pisał: „Teraz pracujemy nad nowym wynalazkiem, nad nowym mechanizmem, któ-ry znowu zwróci uwagę człowieka w stronę kultuktó-ry wizualnej i nada jej nowe oblicze” [54]. W Nowych mediach autorzy zwracają natomiast uwagę na takie przesłanki „nowości”, jak: przejście od modernizmu do postmodernizmu, nasilające się procesy globalizacji, na Zachodzie – przejście od industrialnej ery produkcji do postindustrialnej ery infor-macji, decentralizację ugruntowanych i scentralizowanych systemów geopolitycznych [55]. Co ciekawe we wspomnianej już pracy Boltera i Grusina, autorzy nie definiują tego pojęcia, a jedynie przyjmują, że nowymi mediami w ich teoretycznych rozważaniach są przede wszyst-kim technologie wizualne (visual technologies) takie, jak grafika kom-puterowa oraz World Wide Web [56]. Zupełnie inaczej podchodzi do problemu Paul Levinson, który proponuje termin „nowych nowych me-diów”, uznając, że kluczowym paradygmatem stanowiącym omawia-ną nowość jest przekształcenie konsumenta w aktywnego producenta

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[52] M. Lister et al., Nowe media…, op. cit., s. 2. Badacze wskazują ponadto pola produkcji medialnej, które obej-mują: komunikowanie się za pośrednictwem kompute-ra, nowe sposoby dystrybucji i konsumpcji, wirtualną rzeczywistość oraz całą gamę transformacji i przesu-nięć tradycyjnych mediów, ibidem, s. 21–22.

[53] D. Mersch, Teorie mediów, op. cit., s. 63–66; 72–74.

[54] B. Balázs, Człowiek widzialny, [w:] idem, Wybór pism, wyboru dokonał oraz studium wstępne napisał A. Jackiewicz, przeł. K. Jung, R. Porges, Warszawa 1987, s. 52–53.

[55] M. Lister et al., Nowe media…, op. cit., s. 18.

[56] J.D. Bolter, R. Grusin, Remediation…, op. cit., s. 14–15.

63 informacji [57]. Tym samym badacz zakłada, że to, co wyróżnia nowe nowe media, można ująć w następujące czynniki: jednoczesne bycie konsumentem i producentem, autentyczność użytkowników wyni-kająca z braku profesjonalizmu, możliwość nieskrępowanego wyboru medium, brak opłat za informacje [58]. Idąc tropem Levinsona, każdy kolejny przedział czasowy niosący za sobą zmianę w mediach i ota-czającym je świecie dodawałby kolejną „nowość”. Nietrudno więc wy-obrazić sobie nowe nowe nowe media itd.

Od początku XXI wieku pojęcie „nowe” odnosi się przede wszyst-kim do aspektów technicznych (digitalizacji, sieciowości, interaktyw-ności, multimedialinteraktyw-ności, immersji i wielu innych). Rozwój technologii, w tym technologii internetowych, poszedł jednak w kierunku, który programiści określają mianem działania (funkcjonowania) w tle [59].

Oznacza to, że technologia, choć nadal podstawowa, staje się mniej wi-doczna a w niektórych przypadkach wręcz niedostrzegalna. Pod ko-niec lat 90. stworzenie prostej witryny internetowej wymagało od pro-jektanta znajomości kodu HTML, CSS (ang. Cascading Style Sheets) [60], JavaScript [61], podstaw grafiki komputerowej itp. Zaprojektowanie strony o antyku wymagało zatem nie tylko wiedzy merytorycznej, ale i technicznej, a niekiedy również marketingowej. Kilka lat później funkcję projektanta zaczęły przejmować programy komputerowe dzia-łające w środowisku WYSIWYG [62], przez co sam proces tworzenia zo-stał zredukowany do znajomości programu, podobnie jak w przypadku edytorów tekstowych, np. Worda. Współcześnie większość procesów wykonuje się online, a wiedza projektanta została ograniczona do mi-nimum, liczy się natomiast jego pomysł i kreatywność [63].

[57]

[57] P. Levinson, Nowe nowe media, przeł. M. Zawadzka, Kraków 2010, s. 23.

[58] Ibidem, s. 11–13.

[59] W taki sposób działa większość współczesnych programów w smartfonach oraz w tabletach w środo-wisku takich systemów operacyjnych, jak Windows, Android oraz iOS (Apple).

[60] CSS są formatem arkuszy stylów dla dokumentów HTML (dokumentów hipertekstowych). Pozwalają one lepiej zarządzać poszczególnymi częściami dokumentów elektronicznych oraz zmniejszać wielkość witryn. Defini-cja za: A. Freedman, Encyklopedia komputerów, op. cit., s. 359.

[61] JavaScirpt to popularny język skryptowy po-wszechnie obsługiwany przez przeglądarki internetowe

pozwalający nadać stronom internetowym funkcje interaktywne. Definicja za: ibidem, s. 339.

[62] WYSIWYG to skrót z języka angielskiego: What You See Is What You Get, czyli To Co Widzisz Jest Tym Co Otrzymasz. W informatyce skrót ten oznacza sposób działania aplikacji polegający na tym, że użytkownik w trakcie pracy jednocześnie widzi na ekranie przybli-żony efekt końcowy. W kontekście projektowania ser-wisów internetowych nie widzi zatem kodu lub kodów języka skryptowego a jedynie efekt ich przetwarzania i działania. Definicja na podstawie: Słownik SJP.PL, http://sjp.pl/WYSIWYG, dostęp: 23 X 2016.

[63] Zob. J.L. Ledford, SEO. Bilia, op. cit., s. 53–76.

64