Zabytki chrześcijańskie w Syrii
O b ecn ie liczą cy ok. 4 m ilio n ó w m ieszkań
c ó w Damaszek jest najdłużej zam ieszkanym miastem s'wiata. Są w nim zabytki z różnych o kre sów h is to rii - ch arakte r ch rze ścija ński szczególnie centralnej części miasta jest w y raźny, p om im o obecności licznych meczetów, z których część stanow i perły architektury m u
zułm ańskiej. Jest tam ponad 20 ko ścio łó w róż
nych w yzna ń, szkół chrześcijańskich, klasz
to ry i inne o b ie kty w yzna nio w e .
D o c ie ka w ych e le m e n tów miasta należy w spo m n ian a ju ż ka plica Annaniasza (jedno z n a js ta rs z y c h w ś w ie c ie c h rz e ś c ija ń s k im m iejsc m o d litw y ) i Brama Pawła z małą ka
p lic z k ą . D a m a s z e k p o s ia d a te ż k a p lic ę z g ło w ą św. Jana C h rz c ic ie la , która została pochow ana w kościele, który pow stał na m ie j
scu św iątyni Jupitera po 381 roku. Kościół ten został potem przekazany M uzu łm a no m , któ
rzy z kolei ro zb u d o w a li to m iejsce jako naj
w iększy m eczet w Damaszku i jeden ze słyn
niejszych w św iecie. G ło w a św. Jana pozosta
ła w ka p lic y na terenie g łó w ne j hali meczetu, gdyż ró w n ie ż m uzułm anie czczą go jako je d nego z proroków .
Na terenie całej Syrii spotkać m ożna w ie le m onum entalnych częściow o zrujno w an ych za b ytkó w ja k np. klasztor św. Symeona z lat 474-491 - jed no z w iększych założeń klasz
to rn y c h św iata w p o b liż u A le p p o , klasztor w Resafa na pustyni w p o b liż u rzeki Eufrat, katedra w p orcie śródziem nom orskim Tartus, czy katedra w Bosra oraz bazylika Q u alb Lose - w spaniałe p rzykład y sztuki w czesnochrze
ścijań skie j.
W o dróżn ien iu od tych o b ie któ w w w ielu innych życie chrześcijańskie to czy się z dużą in te n s y w n o ś c ią i d z is ia j. D o n a jb a rd z ie j uczęszczanych m iejsc w o kolicach Damasz
ku z a lic z a się 2 m a lo w n ic z e m ie jscow o ści
p ołożo ne na skraju gór libańskich. Są to zd o m inow ane przez klasztory miasteczka M aalula i Seydnaya.
M a a lu la , leżąca w o dległości ok. 70 km od D am aszku, jest szczególnie interesująca, gdyż ludność posługuje się tu językiem ara- m ejskim na codzień. W tej tonącej w zieleni, ja k na w a ru n ki syryjskie, m iejscow ości są z lo ka lizo w a n e 2 w ażne klasztory: św. Sergiusza (g re cko -ka to licki) i św. Tekli (grecko-praw o- sławny). Klasztor św. Sergiusza stoi na płasko
w yżu górskim ponad tą m iejscow ością i nale
ży do najstarszych prawie 2000-letnich budow li chrześcijańskich - został zb ud ow an y w okre
sie 313 - 325. Z tych czasów pochodzi płyta o łtarzow a , która ma form ę przedchrześcijań
skiej p ły ty ofiarnej z obram ow aniem , jednak bez o tw o ru , przez który o dp ływ a ła krew z w ie rzęcia. W klasztorze tym znajdują się m iędzy in n y m i 2 iko n y, któ re z o sta ły u fu n d o w a n e i przekazane m nicho m przez gen. W ładysła
w a Andersa w podziękow aniu za w yprow adze
nie z n ie w o li radzieckiej w okresie II w o jn y św iato w ej. R ów nie cieka w y jest też klasztor św. Tekli z n a jd u ją c y się na skalistym zboczu, u w ejścia do m alow n iczeg o w ąw ozu bezpo
średnio nad m iasteczkiem . Jest to jedno z w aż
n ie js z y c h m ie js c p ie lg rz y m k o w y c h św iata ch rze ścija ńskie go oraz m u zu łm a n ó w . Tekla była p o czą tkow o prześladow ana jako uczen
nica św. Pawła oraz ja k o panna z dobrego dom u, która w ybrała samotne życie w ce lib a cie. Św. Paweł o b d a rzył ją po pew nym czasie zadaniem m isyjn ym . U ciekając przed prześla
dow cam i w góry dotarła do w ioski M aalula, gdzie o s ie d liła się w grocie i jak podaje le
genda Bóg spraw ił, że p o ja w iło się tam ź ró dło. Tekla p ro w a d z iła życie erem itki, pom a
gała jednak lu d zio m chorym oraz troszczyła się o s ła b y c h . In te re s u ją c y m z w y c z a je m w k a p lic y św. Tekli jest zd ejm o w an ie b utó w
ś w ia t
I SŁOWO
/ M'
przed w ejściem do pom ieszczenia, a przy uję
c iu w o d y ze „ś w ię te g o ź ró d ła " je st napis w kilku językach, że kto tę w odę w y p ije , bę
dzie m ó w ił ty lk o prawdę... A ktua ln ie p raw o
sławne siostry zakonne prow adzą w M aalula szkołę. Z M aalula p ochodzi żyjący w N iem cz e c h s y ry js k i p is a rz R afik S ch am i, k tó ry w y d a ł m in. z b ió r opow iadań o tej m iejscow o
ści.
Kilkanaście k ilo m e tró w na p ołud nie w kie
runku D am aszku leży k o le jn a m iejscow ość z żeńskim praw osław nym zespołem klasztor
nym - Seydnaya. Początki tego obiektu się
gają VI w ieku , a pierw szą przeorysą była sio
stra cesarza bizantyńskiego Justyniana, który w y b u d o w a ł klasztor w p od zię kow a niu za ra
tunek w w o jn ie z Persją. Klasztor jest najpraw d o p o d o b n ie j najstarszym stale zam ieszkałym tego typu obiektem i jest aktualnie rozb ud o w yw any. N ajw iększym jego m aterialnym skar
bem jest ikona autorstwa tukasza Ew angeli
sty, przedstaw iająca w izerun ek M arii - matki Jezusa. Jeszcze w yżej w górach jest z lo k a li
zo w a ny ko le jn y klasztor C herubim . Z a ko n n i
ce (55 osób) p row adzą tu sierociniec. Seyd
naya jest d ru gim n ajw ażniejszym w św iecie m iejscem p ie lg rz y m k o w y m po Jerozolim ie.
R ów nież w innych regionach Syrii spotyka się z a ró w n o now e jak i stare kościoły. W po
b liż u w ie lk ie j fo rte c y k rz y ż o w c ó w Krak de C hevalier p om ię d zy przem ysłow ym miastem Horns, a portem śród zie m no m o rskim Tartus z n ajdu je się g recko-praw osław ny klasztor św.
Jerzego. M ożn a tam prześledzić historię tego o b ie k tu , gdyż o b o k siebie z a c h o w a n o n a j
starszą część z ok. 500 roku, jak i późniejszy k o ś c ió ł o ra z część n o w o c z e s n ą k la szto ru . W p o b lis k ic h m ie jscow o ścia ch w id z ie liś m y szereg n o w y c h k o ś c io łó w p ra w o s ła w n y c h , a na najw yższej górze tej o k o lic y now a k a p li
cę z w ie lk im krzyżem . Również w sym patycz
nym m ieście Ham a na p ó łn o c y kraju w cen
trum miasta sąsiadują ze sobą m eczety i pra
w o s ła w n e z e s p o ły p a ra fia ln e z k o ś c io ła m i i n o w o w ybu do w an ą szkołą. Podobnie w Bo- sra na p o łu d n iu kraju w p o b liż u granicy z Jor
danią m ieście znanym z ruin bizantyńskiej ka
tedry i greckiego teatru, w y ró s ł n ow y kościół.
Interesujące b yło tam rów nie ż nie za planow a
ne spotkanie z m uzułm ańskim sunnickim im a
m em , któ ry w id z ą c nasze za interesow anie, zaprosił nas, aby z w ie d z ić jego meczet. O ka zało się, że jego część stanow iła w przeszło
ści kościół. Imam o p o w ie d z ia ł nam, że pod czas prac rem on to w ych odkryto tam biza ntyń
s k o -g re c k ie freski c h rz e ś c ija ń s k ie na k ilk u kolum nach, które nam w skazał i z dum ą pod
kreślił, że nie p o z w o lił ich zam alow ać, cho
ciaż w m eczetach w zasadzie nie p o w in n o być m a lo w id e ł, szcze gó ln ie p rze d sta w ia ją cych postacie ludzkie.
Syria razem z M ezopotam ią (Irak) jest okre
ślana m ianem kolebki c y w iliz a c ji. Te dwa kra
je o b e jm u ją też z iem ie tak zw anego żyznego półksiężyca, obejm ującego od północy Półw y
sep Arabski. Jest na je j terytorium m nóstwo za
b y tk ó w z różnych epok. M uzeum N arodowe w Damaszku porządkuje ogólnie te w ia d o m o ści - j u ż w III tysiącleciu p.n.e. m ożna odna
leźć obraz p rzenikania się ku ltury śródziem nom orskiej, egipskiej, babilońskiej i daleko
w sch o d n ie j, to w łaśnie w U garit nad M orzem Ś ró dziem n ym w y n a le z io n o jeden z najstar
szych alfab etó w świata, następnie m ożna ob serw ow ać z a b ytki k u ltu ry grecko-rzym skiej, h e b ra js k ie j, b iz a n ty ń s k ie j, c h rz e ś c ija ń s tw o i is la m k s z ta łto w a ły się też w ty m k ra ju . W m ieście jest p o n a d to kilkanaście innych z b io ró w m u z e a ln y c h , które p rz y b liż a ją po szczególne d z ie d z in y w ie d z y np, arabskiej m e d ycyn y i nauki, k a lig ra fii, etnograficzne, ro ln ic z e i w ie le innych.
D latego w arto pojechać do Syrii, która jest przyjazna rów nież przybyszom z Europy. W arto też z w ró c ić uwagę na historię i dzień d zisie j
szy chrześcijan w tym kraju i w ielką pom oc u d z ie la n ą p rze z ten średniej w ie lk o ś c i kraj u cho dźco m w o je n n y m z państw ościennych, w tym w ie lu chrześcijanom .
s t o w o .
i
MYŚLSŁO W O i MYŚL
O rgan Polskiego Tow arzystw a Ew angelickiego D w um ie się cznik
U ka zuje się od 1989 roku.
Adres redakcji 6 0 -75 9 Poznań ul. Kossaka 9/6 tel. 0 6 1 /6 7 0 39 21 em ail: slow oim ysl@ w p.pl
Redakcja
M ic h a ł Jadwiszczok (redaktor naczelny) 6 0 4 3 7 5 5 1 3
Patryk P iw ocki 6 0 4 3 4 4 0 3 8 ks. Tomasz W o la
Skład, łam anie, druk
PRODRUK
DRUKARNIA I WYDAWNICTWO i
61-611 Poznań, ul. Błażeja 3 t e l./f a x 6 1 / 8 2 2 9 0 4 6 k o m . 0 6 0 2 2 5 6 2 7 9 drukarnia@prodruk.poznan.pl
Redakcja nie zw raca m ate ria łów nie za m ó w io n y c h oraz zastrzega sobie praw o skrótów i a d iu s ta c ji, a ta k ż e z m ia n y ic h ty tu łó w . R e d a kcja n ie o d p o w ia d a za treść re k la m i ogłoszeń.
PRENUMERATA Krajowa
Przy za m ó w ie niu do 5 szt.: cena za sztukę = 4 z ł + 1 z ł (koszty przesyłki) Przy zam ów ieniach pow yżej 5 szt.: cena za sztukę = 4 zł
Zagraniczna (cena za sztukę):
kV dolarach: 2 $ + koszty przesyłki: 2 $ (w Europie), 4 $ (poza Europą) W Euro: 1€ + koszty przesyłki: 2 €
Rachunek bankowy:
Polskie Tow arzystw o Ewangelickie O d d z ia ł w Poznaniu, ul. Kossaka 9/6 60-759 Poznań
BPH SA O /w Poznaniu
90106000760000320000978009
NIP: 779-22-38-412