JAKOŚĆ KSZTAŁCENIA

W celu zapewnienia odpowiedniej jakości i efektywności kształcenia w szkołach wyższych w 2002 r. powołano Państwową Komisję Akredytacyjną (PKA). Komisja ta przedstawia ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego opinie dotyczące utworzenia nowej uczelni oraz przyznania danej uczelni uprawnień do prowadzenia studiów na danym kierunku i określonym poziomie kształcenia. Przedstawia również wnioski dotyczące dokonanej oceny kształcenia na danym kierunku oraz przestrzega-nia warunków prowadzeprzestrzega-nia studiów.

Oceniając jakość kształcenia, PKA porównuje poziom kształcenia osiągnięty przez daną jednostkę organizacyjną z wymaganiami zdefiniowanymi w przepisach prawa, po czym zgodnie z nową uchwałą Prezydium Państwowej Komisji Akredyta-cyjnej Nr 76/2009 z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie ustalenia ogólnych kryteriów oceny jakości kształcenia, przyznaje jedną z następujących ocen:

a) Ocena wyróżniająca – otrzymuje ją jednostka na kierunku studiów wyróżnia-jącym się koncepcją kształcenia, wysokim poziomem i wzorową organizacją prowadzonej działalności dydaktycznej i naukowej, wdrożonym komplekso-wym wewnętrznym systemem zapewniania jakości kształcenia, dobrą bazą materialną, zakresem i charakterem współpracy międzynarodowej, wybitną kadrą o uznaniu krajowym i międzynarodowym oraz oferująca studentom udział w studiach i programach międzynarodowych, a także stwarzająca wa-runki do rozwoju ich zainteresowań naukowych i zawodowych oraz aktyw-ności naukowej i samorządowej;

b) Ocena pozytywna – stanowi punkt odniesienia dla formułowania pozostałych ocen i świadczy o spełnianiu wszystkich standardów oceny jakości kształce-nia stosowanych przez PKA, w tym także określonych przepisami prawa, a w szczególności wymagań kadrowych, programowych i organizacyjnych,

26 Studenci cudzoziemcy, chcący podjąć studia w języku polskim, mogą skorzystać z oferty Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców UMCS, prowadzącego 9 miesięczne kursy przygotowawcze, a także Szkoły Letniej Kultury i Języka Polskiego Katolickiego Uniwersytetu Lu-belskiego Jana Pawła II.

86 ROZDZIAŁ 3__________________________________________________________________________

wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia, orientacji na efekty kształcenia oraz dotyczących bazy materialnej; w przypadku studiów magi-sterskich uwzględniany jest także poziom prowadzonych badań naukowych.

Przyznanie oceny pozytywnej zależy od spełniania wymagań na poziomie na tyle wyższym aniżeli zdefiniowany w przepisach prawa, aby gwarantował właściwą jakość świadczonej powinności edukacyjnej;

c) Ocena pozytywna ze skróconym okresem akredytacji – może być sformuło-wana, jeżeli wszystkie występujące uchybienia odnoszące się do standardów i kryteriów jakości kształcenia stosowanych przy ocenie pozytywnej zostały usunięte w toku procesu akredytacji, jednak niezbędne jest monitorowanie wprowadzonych zmian;

d) Ocena warunkowa – może zostać sformułowana, jeżeli ogólne warunki reali-zacji kształcenia rokują możliwość usunięcia występujących uchybień w cza-sie nie dłuższym niż rok;

e) Ocena negatywna – może być wydana, jeżeli jednostka utworzyła kierunek studiów z naruszeniem przepisów prawa lub prowadzi kształcenie na pozio-mie znacznie niższym od niezbędnego minimum²⁷.

W latach 2006-2012 Państwowa Komisja Akredytacyjna dokonała 125 ocen jakości kształcenia na kierunkach studiów prowadzonych przez uczelnie lubelskie²⁸, przy czym 84,8% ocen zostało sformułowanych w stosunku do uczelni publicznych.

Zestawienie łącznie dokonanych ocen zawiera tabl. 9.

27 Otrzymanie oceny negatywnej może być spowodowane w szczególności:

- brakiem wystarczającej kadry nauczycieli akademickich o odpowiednich kwalifikacjach merytorycz-nych i formalmerytorycz-nych,

- wadliwą konstrukcją koncepcji kształcenia,

- prowadzeniem kształcenia według planów studiów i programów nauczania niespełniających wyma-gań określonych w standardach kształcenia, w związku z czym absolwent nie uzyskuje wiedzy i umie-jętności istotnych oraz charakterystycznych dla danego kierunku studiów,

- niewdrożeniem wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia, - nieokreśleniem zasad i kryteriów oceny efektów kształcenia,

- nieokreśleniem zasad i kryteriów przygotowywania oraz oceny prac dyplomowych lub przyjęcia ta-kich zasad i kryteriów, w wyniku których prace te nie odpowiadają podstawowym wymaganiom me-todologicznym i merytorycznym oraz są niezwiązane tematycznie z danym kierunkiem studiów, - niezapewnieniem należytych warunków materialnych – brak odpowiednich pracowni, laboratoriów, aparatury, zasobów bibliotecznych itp.,

- nieprowadzeniem badań naukowych w zakresie i na poziomie uprawniającym do realizacji kształce-nia na poziomie magisterskim.

28 Bez kierunków prowadzonych w wydziałach zamiejscowych lubelskich uczelni oraz bez uczelni obecnie nieistniejących.

______________________POTENCJAŁ EDUKACYJNY LUBELSKIEGO OŚRODKA AKADEMICKIEGO 87 Tabl. 9. OCENY JAKOŚCI KSZTAŁCENIA NA KIERUNKACH STUDIÓW SZKÓŁ WYŻSZYCH

W LUBLINIE DOKONANE PRZEZ PAŃSTWOWĄ KOMISJĘ AKREDYTACYJNĄ W LATACH 2006-2012

Stan w dniu 10 XII 2012

Wyszczególnienie

Ogółem

Szkoły publiczne Szkoły niepubliczne

razem

w tym:

razem

w tym:

UMCS KUL PL UP UM WSEI WSNS WSPiA WSSP

R A Z E M^a ... 125 106 45 29 11 14 7 19 4 2 9 4 Rodzaje ocen:

wyróżniające ... 1 1 - 1 - - - - - - - -

pozytywne^b ... 121 103 45 26 11 14 7 18 4 2 9 3

warunkowe ... 2 1 - 1 - - - 1 - - - 1

negatywne ... 1 1 - 1 - - - - - - - - a Ocena niektórych kierunków w latach 2006-2012 została dokonana dwukrotnie. b Łącznie z ocenami

pozytyw-nymi ze skróconym okresem akredytacji.

Źródł o: informacje Państwowej Komisji Akredytacyjnej (www.pka.edu.pl).

Rozkład ocen wydanych przez Państwową Komisję Akredytacyjną w stosunku do kierunków studiów uczelni lubelskich wyraźnie różni się od wyników obserwowa-nych w kraju. Pozytywnym zjawiskiem jest wysoki udział ocen pozytywobserwowa-nych (96,8%

wobec 89,2% w kraju) oraz pojedyncze przypadki ocen warunkowych i negatywnych (odpowiednio 1,6% oraz 0,8% wobec 3,6% i 4,3% w kraju). Wyniki te świadczą o relatywnie wysokim poziomie kształcenia oferowanym przez uczelnie lubelskiego ośrodka akademickiego. Jednakże zaledwie jeden kierunek studiów uzyskał ocenę wyróżniającą (filozofia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II) na ogólną liczbę 93 kierunków, które uzyskały najwyższą kategorię w kraju. Oznacza to, że lubelski ośrodek akademicki nie dysponuje (poza jednym wyjątkiem) w swojej ofercie kierunkami, które w istotny sposób wyróżniałyby się wysokim poziomem kształcenia na tle kraju.

ROZDZIAŁ 4