Dr n. med. Joanna Didkowska
Od początku pracy zawodowej związana z Zakładem Epidemiologii Centrum Onkologii w Warszawie, kierownik Krajowego Rejestru Nowotworów. Od wielu lat zajmuje się analizą epidemiologiczną i monitorowaniem sytuacji epidemiologicznej w zakresie nowotworów złośli-wych w Polsce. Uczestniczy w badaniach populacyjnych czynników ryzyka zachorowalności na nowotwory złośliwe (tytoń, dieta, procesy demograficzne) oraz w monitorowaniu geogra-ficznego zróżnicowania zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce.
Główne zainteresowania dotyczą predykcji zachorowalności i chorobowości. Jest współau-torem rocznego biuletynu dotyczącego nowotworów złośliwych w Polsce oraz opracowań dotyczących prognoz epidemiologicznych i analizy przeżyć. W latach 2010–2013 roku była koordynatorem projektu „Utworzenie pierwszej w Polsce informatycznej platform naukowej do wymiany wiedzy o zagrożeniu nowotworami złośliwymi w Polsce” finansowanego ze środków EFRR Innowacyjna Gospodarka (2011–2013). Jest członkiem Polskiego Komitetu TNM International Union Against Cancer, członkiem Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiej Unii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Badań nad Rakiem Piersi; od 2011 jest redaktorem działu w czasopiśmie „NOWOTWORY Journal of Oncology”; od 2014 roku członek Zarządu Głównego PTO.
zmianom w strukturze wieku populacji świata. Największy wpływ zmiany ryzyka zachorowania na wzrost liczby zachorowań odnotowano dla raka gruczołu krokowego (140%), chłoniaka nie-Hodgkina (40,6%), nerki (37,1%) i piersi (26,0%). W przypad-ku wielu nowotworów mimo obniżania wartości współczynnika zachorowalności (nowotwory przełyku, żołądka, płuca, szyj-ki i trzonu macicy, pęcherza moczowego, chłoniaka Hodgkina, białaczek) wzrastała liczba zachorowań, co wynika ze zmian w wielkości i strukturze wieku populacji świata.
W XXI wieku w Polsce zachodziły pro-cesy demograficzne i zdrowotne podobne do obserwowanych w krajach rozwinię-tych, szczególnie w krajach Europy Zachod-niej — obserwujemy podobną strukturę umieralności i podobne trendy czasowe poszczególnych grup chorób, chociaż jak w przypadku schorzeń nowotworowych opóźnione w czasie. Choroby nowotworo-we stanowią od początku wieku w Polsce ponad ¼ zgonów mężczyzn (w 2012 roku spowodowały 52,7 tys. zgonów mężczyzn) i ponad 1/5 kobiet (42 tys. zgonów). Po-nad 60% zgonów z powodu nowotworów
u mężczyzn i ponad 50% u kobiet powodują nowotwory występujące w 5 lokalizacjach anatomicznych. Obraz nowotworów w Pol-sce wśród mężczyzn został ukształtowany przez dwie lokalizacje — raka żołądka, który do początku lat 70. XX wieku był najczęst-szą przyczyną zgonów nowotworowych i raka płuca, którego częstość wzrastała do połowy lat 90 XX wieku. Wysoka częstość tych dwóch typów nowotworów w porów-naniu do ich częstości w innych krajach europejskich jest przyczyną, że Polska należy do krajów o wysokim obciążeniu choro-bami nowotworowymi. Zachorowalność
Tabela 1. Zachorowania w populacji mężczyzn w Polsce w 2000 i 2012 roku
2000 2012
Umiejscowienie Liczby
bezwzględne
Współczynnik standaryzowany
% wszystkich nowotworów
Liczby bezwzględne
Współczynnik standaryzowany
% wszystkich nowotworów
M.Kl.Ch.-10
Nowotwory złośliwe ogółem 58985 252,04 100 76362 261,76 100 C00-D09
Nowotwory złośliwe ogółem
bez skóry 56356 241,07 95,5 70473 242,96 C00–D09
bez C44
Warga, jama ustna i gardło 2337 10,20 4,0 2778 9,75 3,6 C00–C14
Narządy trawienne: 13966 58,71 23,7 17486 58,70 22,9 C15–C26
żołądek 3739 15,62 6,3 3470 11,65 4,5 C16
jelito grube 6078 25,49 10,3 9417 31,25 12,3 C18–C21
Układ oddechowy i klatka
piersiowa: 18540 79,57 31,4 17568 59,54 23,0 C30–C39
narządy oddechowe 18255 78,32 30,9 17372 58,84 22,7 C30–C34
płuco 15702 67,18 26,6 15177 51,18 19,9 C34
klatka piersiowa 285 1,25 0,5 196 0,70 0,3 C37–C39
Kości i chrząstki stawowe 256 1,19 0,4 171 0,81 0,2 C40–C41
Czerniak i inne nowotwory złośliwe
skóry: 3399 14,29 5,8 7279 23,73 9,5 C43–C44
czerniak 770 3,31 1,3 1390 4,94 1,8 C43
Międzybłoniak i tkanki miękkie 486 2,23 0,8 649 2,49 0,8 C45–C49
Męskie narządów płciowych: 5882 24,37 10,0 12282 41,99 16,1 C60–C63
gruczoł krokowy 5049 20,52 8,6 10948 36,12 14,3 C61
Układ moczowy: 6252 26,56 10,6 8258 27,84 10,8 C64–C68
nerka 2162 9,42 3,7 2702 9,75 3,8 C64
pęcherz moczowy 3953 16,54 6,7 5115 16,71 6,7 C67
Oko, mózg i inne części
centralne-go systemu nerwowecentralne-go 1597 7,34 2,7 1695 6,78 2,2 C69–C72
Tarczyca i inne gruczoły
wydziela-nia wewnętrznego 373 1,70 0,6 571 2,28 0,7 C73–C75
Nowotwory niedokładnie okre-ślone, wtórne i o nieokreślonym umiejscowieniu
2493 10,47 4,2 2406 8,04 3,2 C76–C80
Tkanka limfatyczna, krwiotwórcza
i tkanki pokrewne: 3175 14,44 5,4 4334 16,83 5,7 C81–C96
choroba Hodgkina 430 2,04 0,7 361 1,69 0,5 C81
chłoniaki nieziarnicze 1025 4,50 1,7 1577 5,86 2,1 C82–C85,
C96
białaczki 1248 5,93 2,1 1720 7,02 2,3 C91–C95
Nowotwory in situ 54 0,23 0,1 740 2,48 1,0 D00-D09
u mężczyzn w latach 80. XX wieku systema-tycznie wzrastała (180/105 w 1980 roku v.
260/105 w 1993 roku). Kolejne dwie dekady przyniosły całkowite zatrzymanie wzrostu i utrzymywanie się współczynnika zachoro-walności na stałym poziomie (por. tab. 1).
Wpływ na ogólny trend zachorowalności miały trendy zachorowalności na nowotwo-ry poszczególnych lokalizacji, a szczególnie gwałtowny spadek zachorowalności na naj-częstszy nowotwór u mężczyzn — rak płuca, którego dominująca pozycja zadecydowała o przebiegu trendów zachorowań na nowo-twory ogółem. W XXI wieku największy
wzrost zachorowalności obserwowano dla raka gruczołu krokowego (wzrost o 76%
w stosunku do początku wieku), czerniaka (wzrost o 49%), chłoniaków nieziarniczych (30%), raka jelita grubego (23%) i białaczek (18%). Spadek zachorowalności dotyczył nowotworów kości (−32%), raka żołądka (−25%) i płuca (−24%) (tab. 1).
W populacji kobiet od początku lat 80.
ubiegłego wieku trwa systematyczny wzrost zachorowalności (130/105 w 1980 roku v.
207/105 w 2012 roku) spowodowany przede wszystkim wzrostem zachorowalności na trzy najczęstsze nowotwory: raka piersi,
jelita grubego i płuca. Największy wzrost zachorowalności w XXI wieku odnotowano dla nowotworów tarczycy (64%), czerniaka (52%), chłoniaków nieziarniczych (48%), pęcherza moczowego (44%), raka płuca (30%), trzonu macicy (26%), piersi (24%), jelita grubego (12%) i białaczek (8%). Spa-dek zachorowalności dotyczył zaledwie nowotworów dwóch lokalizacji — szyjki macicy (−36%) i żołądka (−19%) (tab. 2).
Trendy zachorowalności na nowotwory złośliwe w Polsce w ciągu minionych kil-ku dekad (1980−2012) charakteryzowały się innym wzorcem dla mężczyzn i kobiet,
Tabela 2. Zachorowania w populacji kobiet w Polsce w 2000 i 2012 roku
2000 2012
Umiejscowienie Liczby
bezwzględne
Współczynnik standaryzowany
% wszystkich nowotworów
Liczby bezwzględne
Współczynnik standaryzowany
% wszystkich
nowotworów M.Kl.Ch.-10
Nowotwory złośliwe ogółem 55885 184,2 100 76493 214,3 100 C00-D09
Nowotwory złośliwe ogółem
bez skóry 53152 176,4 95,1 69774 199,2 91,2 C00–D09
bez C44
Warga, jama ustnea i gardło 695 2,3 1,2 1046 3,0 1,4 C00–C14
Narządy trawienne: 11856 33,7 21,2 13637 32,7 17,8 C15–C26
żołądek 2103 5,9 3,8 1971 4,8 2,6 C16
jelito grube 5566 16,2 10,0 7546 18,2 9,9 C18–C21
Układ oddechowy i klatka piersiowa: 4841 15,8 8,7 7190 19,3 9,4 C30–C39
narządy oddechowe 4661 15,1 8,3 7069 18,9 9,2 C30–C34
płuco 4253 13,7 7,6 6660 17,8 8,7 C34
klatka piersiowa 180 0,6 0,3 121 0,4 0,2 C37–C39
Kości i chrząstki stawowe 208 0,8 0,4 156 0,7 0,2 C40–C41
Czerniak i inne nowotwory złośliwe
skóry: 3694 11,1 6,6 8412 20,2 11,0 C43–C44
czerniak 961 3,4 1,7 1693 5,1 2,2 C43
Międzybłoniak i tkanki miękkie 551 1,9 1,0 592 2,0 0,8 C45–C49
Pierś 11852 41,8 21,2 17000 51,9 22,2 C50
Żeńskie narządy płciowe: 11314 39,7 20,2 12518 36,6 16,4 C51–C58
szyjka macicy 3777 13,8 6,8 2783 8,9 3,6 C53
trzon macicy 3496 12,0 6,3 5426 15,1 7,1 C54
jajnik 3157 11,2 5,6 3544 10,8 4,6 C56
Układ moczowy: 2491 7,9 4,5 3525 9,2 4,6 C64–C68
nerka 1462 4,86 2,6 1813 5,10 2,5 C64
pęcherz moczowy 951 2,78 1,7 1361 4,00 1,9 C67
Oko, mózg i inne części centralnego
systemu nerwowego 1529 5,9 2,7 1674 5,5 2,2 C69–C72
Tarczyca i inne gruczoły wydzielania
wewnętrznego 1301 5,1 2,3 2272 8,4 3,0 C73–C75
Nowotwory niedokładnie okre-ślone, wtórne i o nieokreślonym umiejscowieniu
2253 6,3 4,0 2232 5,1 2,9 C76–C80
Tkanka limfatyczna, krwiotwórcza
i tkanki pokrewne: 2868 10,2 5,1 4031 12,1 5,3 C81–C96
choroba Hodgkina 391 1,7 0,7 367 1,7 0,5 C81
chłoniaki nieziarnicze 846 2,8 1,5 1501 4,2 2,0 C82–C85, C96
białaczki 1099 4,1 2,0 1370 4,4 1,8 C91–C95
Nowotwory in situ 384 1,52 0,7 2207 7,58 2,9 D00-D09
a podstawową różnicą są zmiany tendencji dla nowotworów tytoniozależnych, gdzie u mężczyzn obserwuje się spadek wartości współczynników, u kobiet natomiast zna-czący wzrost (ryc. 1).
Umieralność z powodu nowotworów złośliwych w Polsce u mężczyzn, po dłu-goletnim wzroście, w latach 90. ubiegłe-go wieku ustabilizowała się (na poziomie ok. 200/105), a od początku XXI wieku charakteryzuje się szybkim spadkiem (do ok. 170/105 w 2012 roku) (ryc. 1) [2].
W minionej dekadzie zanotowano spa-dek umieralności prawie we wszystkich lokalizacjach nowotworowych u mężczyzn Rycina 1.
Trendy zachorowalności i umieralności na nowotwory
ogółem w Polsce
Tabela 3. Zgony w populacji mężczyzn w Polsce w 2000 i 2012 roku
2000 2012
Umiejscowienie Liczby
bezwzględne
Współczynnik standaryzowany
% wszystkich nowotworów
Liczby bezwzględne
Współczynnik standaryzowany
% wszystkich nowotworów
M.Kl.Ch.-10
Nowotwory złośliwe ogółem 48021 202,72 100 50741 166,3 100 C00-D09
Nowotwory złośliwe ogółem
bez skóry 47783 201,71 99,504 50626 165,9 C00–D09
bez C44
Warga, jama ustnea i gardło 1359 5,90 2,8 1724 5,9 3,4 C00–C14
Narządy trawienne: 13089 54,61 27,3 14876 48,4 29,3 C15–C26
żołądek 3874 16,11 8,1 3370 11,0 6,6 C16
jelito grube 4373 18,02 9,1 6127 19,5 11,6 C18–C21
Układ oddechowy i klatka
piersiowa: 17787 75,75 37,0 17267 57,2 34,0 C30–C39
narządy oddechowe 17527 74,63 36,5 17039 56,4 33,6 C30–C34
płuco 15940 67,75 33,2 15724 52,0 31,0 C34
klatka piersiowa 260 1,12 0,5 228 0,8 0,4 C37–C39
Kości i chrząstki stawowe 272 1,17 0,6 183 0,7 0,4 C40–C41
Czerniak i inne nowotwory złośliwe
skóry: 701 2,97 1,5 765 2,6 1,5 C43–C44
czerniak 463 1,96 1,0 650 2,2 1,3 C43
Międzybłoniak i tkanki miękkie 264 1,19 0,5 447 1,7 0,9 C45–C49
Męskie narządów płciowych: 3351 13,45 7,0 4276 12,8 8,4 C60–C63
gruczoł krokowy 3147 12,55 6,6 4045 11,9 8,0 C61
Układ moczowy: 3462 14,51 7,2 4068 13,0 8,0 C64–C68
nerka 1416 6,05 2,9 1605 5,4 3,0 C64
pęcherz moczowy 2000 8,26 4,2 2434 7,5 4,8 C67
Oko, mózg i inne części
centralne-go systemu nerwowecentralne-go 1330 5,93 2,8 1595 5,8 3,1 C69–C72
Tarczyca i inne gruczoły
wydziela-nia wewnętrznego 165 0,74 0,3 136 0,5 0,3 C73–C75
Nowotwory niedokładnie okre-ślone, wtórne i o nieokreślonym umiejscowieniu
3499 14,72 7,3 2411 7,6 4,8 C76–C80
Tkanka limfatyczna, krwiotwórcza
i tkanki pokrewne: 2639 11,35 5,5 2847 9,6 5,6 C81–C96
choroba Hodgkina 217 0,93 0,5 95 0,4 0,2 C81
chłoniaki nieziarnicze 758 3,25 1,6 774 2,6 1,5 C82–C85,
C96
białaczki 1224 5,34 2,5 1430 4,9 2,8 C91–C95
Rycina 2.
Trendy zachorowalności w Polsce w latach 1980−2012.
A — mężczyźni;
B — kobiety
Tabela 4. Zgony w populacji kobiet w Polsce w 2000 i 2012 roku
2000 2012
Umiejscowienie Liczby
bezwzględne
Współczynnik standaryzowany
% wszyst-kich nowotworów
Liczby bezwzględne
Współczynnik standaryzowany
% wszystkich nowotworów
M.Kl.Ch.-10
Nowotwory złośliwe ogółem 36538 108,2 100 40470 94,8 100 C00-D09
Nowotwory złośliwe ogółem
bez skóry 36232 107,5 99,2 40372 94,7 C00–D09
bez C44
Warga, jama ustnea i gardło 331 1,0 0,9 545 1,4 1,3 C00–C14
Narządy trawienne: 11375 30,5 31,1 12157 25,7 30,0 C15–C26
żołądek 2162 5,8 5,9 1785 3,9 4,4 C16
jelito grube 4144 11,0 11,3 5117 10,6 12,2 C18–C21
Układ oddechowy i klatka
piersiowa: 4374 13,6 12,0 6633 16,9 16,4 C30–C39
narządy oddechowe 4226 13,2 11,6 6474 16,5 16,0 C30–C34
płuco 4011 12,5 11,0 6255 16,0 15,5 C34
klatka piersiowa 148 0,4 0,4 159 0,4 0,4 C37–C39
Kości i chrząstki stawowe 234 0,8 0,6 131 0,4 0,3 C40–C41
Czerniak i inne nowotwory złośliwe
skóry: 771 2,1 2,1 696 1,6 1,7 C43–C44
czerniak 465 1,5 1,3 598 1,4 1,5 C43
Międzybłoniak i tkanki miękkie 264 0,9 0,7 388 1,1 1,0 C45–C49
Pierś 4712 15,0 12,9 5350 13,5 13,2 C50
Żeńskie narządy płciowe: 5840 18,7 16,0 5822 14,9 14,4 C51–C58
szyjka macicy 1987 6,8 5,4 1594 4,6 3,9 C53
trzon macicy 808 2,4 2,2 1065 2,4 2,6 C54
jajnik 2032 6,7 5,6 2360 6,2 5,8 C56
Układ moczowy: 1367 3,7 3,7 1672 3,5 4,1 C64–C68
nerka 840 2,42 2,3 1006 2,14 2,4 C64
pęcherz moczowy 493 1,22 1,3 674 1,36 1,6 C67
Oko, mózg i inne części
centralne-go systemu nerwowecentralne-go 1262 4,5 3,5 1501 4,1 3,7 C69–C72
Tarczyca i inne gruczoły
wydziela-nia wewnętrznego 278 0,8 0,8 267 0,6 0,7 C73–C75
Nowotwory niedokładnie okre-ślone, wtórne i o nieokreślonym umiejscowieniu
3464 9,6 9,5 2584 5,0 6,4 C76–C80
Tkanka limfatyczna, krwiotwórcza
i tkanki pokrewne: 2222 6,8 6,1 2655 6,0 6,6 C81–C96
choroba Hodgkina 154 0,5 0,4 81 0,2 0,2 C81
chłoniaki nieziarnicze 554 1,7 1,5 764 1,8 1,9 C82–C85,
C96
białaczki 1052 3,2 2,9 1164 2,6 2,9 C91–C95
A B
(tab. 3), przy czym największą zmianę współczynników odnotowano dla choro-by Hodgkina (−60%), nowotworów kości (−40%), raka tarczycy (−35%), żołądka (−30%), płuca (−23%), chłoniaków nie-ziarniczych (−20%), raka nerki (−10%), pęcherza moczowego (−8%), białaczek (−8%) i raka prostaty (−5%). Wzrost umie-ralności dotyczył jedynie raka jelita grubego (8%) i czerniaka (13%) (ryc. 3).
W populacji kobiet umieralność z po-wodu nowotworów przez cztery dekady (1963−2003) utrzymywała się na stałym poziomie, natomiast ostatnia dekada przy-niosła spadek umieralności (o ponad 8%) (ryc. 1). W ciągu ostatniej dekady dla więk-szości lokalizacji nowotworów obserwowa-no spadek umieralobserwowa-ności: żołądek (−32%), szyjka macicy (−32%), tarczyca (−20%), białaczki (−18%), nerka (−11%), pierś (−10%), jajnik (−7%), czerniak (−4%), jelito grube (−3,5%). Wzrost umieralności notuje się głównie dla nowotworów związa-nych z paleniem tytoniu: jama ustna i gardło (35%), płuco (28%), pęcherz moczowy (11%) (ryc. 3).
Rak żołądka jest jedyną lokalizacją nowotworową, dla której obserwuje się długookresowy, trwający w Polsce ponad pięć dekad, spadek zachorowalności i umie-ralności u obu płci. Jeszcze w latach 70.
ubiegłego wieku rak żołądka wyprzedzał raka płuca u mężczyzn i raka piersi u kobiet.
W 2012 roku stwierdzono około 7,5 tys.
zachorowań, przy czym jest to nowotwór występujący około dwukrotnie częściej u mężczyzn (ryc. 1, 2, tab. 1) [2].
Nowotwory jelita grubego są trzecią najczęstszą lokalizacją u mężczyzn (12%) i drugą u kobiet (12%). W 2012 roku za-chorowało około 17 tys. osób (ok. 9,5 tys.
mężczyzn i 7,5 tys. kobiet), przy czym współczynniki zachorowalności są około dwukrotnie wyższe u mężczyzn (31/105) niż u kobiet (18/105) [2]. Zachorowalność od wielu lat wykazuje rosnącą tendencję u obu płci. Umieralność z powodu raka jelita grubego rosła w populacji mężczyzn przez wiele dekad, jednak w ciągu ostatnich dwóch lat pojawiły się sygnały świadczące o możliwej zmianie trendu. Umieralność
kobiet od około dekady wykazuje tendencję malejącą (ryc. 1, 2).
Dominującym nowotworem w populacji mężczyzn jest rak płuca (około 20% zacho-rowań i około 30% zgonów), który od pra-wie dwóch dekad charakteryzuje się malejącą tendencją zachorowalności i umieralności.
Zjawisko to wiąże się z malejącą częstością palenia tytoniu wśród mężczyzn w Polsce [3, 4]. W populacji kobiet rak płuca jest trzecią przyczyną zachorowań (9%), ale już od siedmiu lat jest pierwszą nowotworową przyczyną zgonu (15%). Częstość wystę-powania raka płuca u kobiet ma tendencję rosnącą. W 2012 roku na raka płuca zmarło ponad 22,6 tys. osób (ok. 16,2 tys. mężczyzn i ponad 6,4 tys. kobiet) (tab. 1−4) [2] .
Nowotwór złośliwy piersi jest najczęst-szym nowotworem występującym u kobiet
— w 2012 roku odnotowano 17 tys. za-chorowań. Zachorowalność na nowotwory piersi rośnie w Polsce od ponad 3 dekad [2]. Rosnąca zachorowalność szła w parze ze stabilnym poziomem umieralności w la-tach 1980−1995. Ostatnia dekada przynio-sła spadek umieralności (o 10% w latach 2000−2012) [5].
Rak gruczołu krokowego jest drugim co do częstości zachorowań nowotworem w Polsce (11 tys. zachorowań w 2012 roku) i trzecią nowotworową przyczyną zgonu (około 4,2 tys. zgonów) [2]. Od połowy lat 90. XX wieku, kiedy wprowadzono po-wszechne oznaczanie poziomu PSA, częstość rozpoznawania tego schorzenia gwałtownie wzrosła, podczas gdy umieralność pozostawa-ła na stałym poziomie. Od początku obecnego wieku w przypadku umieralności obserwuje się nieznaczną tendencję malejącą (ryc. 3).
Jednym z mierników skuteczności lecze-nia chorób nowotworowych są wskaźniki przeżyć. W Polsce w latach 1999−2009 dokonał się ogromny postęp w leczeniu, chociaż nadal wskaźniki przeżyć w Polsce są niższe o 5−10 punktów procentowych (w zależności od lokalizacji) od obserwo-wanych w najbogatszych krajach Europy i Ameryki Północnej [6]. Największa zmiana nastąpiła w przypadku nowotworów gruczo-łu krokowego, dla których standaryzowany wskaźnik przeżyć względnych wzrósł 20 pp. (z 54,5% dla pacjentów rozpoznanych w 1999 roku do 74,9% dla rozpoznanych w latach 2005−2009). Poprawę przeżyć od-notowano również dla nowotworów okręż-nicy (40,0% v. 50,1%), odbytokręż-nicy i odbytu (36,7% v. 46,9%) i piersi (66,9% v. 74,1%).
Dla nowotworów żołądka, szyjki macicy, jajnika i białaczek wzrost wskaźnika przeżyć w latach 1999−2009 wynosił 2−5 pp.
Spadek umieralności i poprawa wskaź-ników przeżyć sprawiają, że wzrasta liczba Rycina 3. Trendy umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce w latach
1963−2012. A — mężczyźni; B — kobiety
A B
Dr n. med. Urszula Wojciechowska
Od początku pracy zawodowej w Centrum Onkologii w Warszawie związana z Krajowym Rejestrem Nowotworów i Zakładem Epidemiologii. Odpowiedzialna procesy IT w KRN. Od wielu lat zajmuje się analizą epidemiologiczną i monitorowaniem sytuacji epidemiologicznej w zakresie nowotworów złośliwych w Polsce. Uczestniczy w badaniach kontrolujących geo-graficzne zróżnicowania zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce oraz dotyczących populacyjnych czynników ryzyka zachorowalności na nowotwory złośliwe (tytoń, dieta, procesy demograficzne). Główne zainteresowania dotyczą analizy przeżyć – inicjatorka włączenia Polski do międzynarodowego badania przeżywalności CONCORD.
Jest współautorem rocznego biuletynu dotyczącego nowotworów złośliwych w Polsce oraz opracowań dotyczących analizy przeżywalności i prognoz epidemiologicznych. W latach 2010–2013 roku była współkoordynatorem projektu „Utworzenie pierwszej w Polsce infor-matycznej platform naukowej do wymiany wiedzy o zagrożeniu nowotworami złośliwymi w Polsce” finansowanego ze środków EFRR Innowacyjna Gospodarka (2011–2013). Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiej Unii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Badań nad Rakiem Piersi.
Pomimo znacznego postępu w zakresie zrozumienia kancerogenezy, nadal podsta-wową używaną w onkologii jest termino-logia patomorfologiczna. Nazwy nowo-tworów określa się na podstawie obrazu mikroskopowego. W celu ujednolicenia terminologii nowotworów oraz kryteriów diagnostycznych Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, World Health Organi-zation) publikuje cyklicznie uaktualnione klasyfikacje odnoszące się do nowotworów poszczególnych narządów i tkanek.
Publikowane w ostatniej dekadzie klasyfikacje WHO, ich czwarte edycje, obejmują kryteria patomorfologiczne połączone z wynikami testów molekular-nych. W ostatnich klasyfikacjach położono również nacisk na określanie cech pro-gnostycznych i predykcyjnych. Określenie cech predykcyjnych wymaga stosowania dodatkowych technik patomorfologicznych (immunopatologia, ISH) lub przekazania właściwego materiału do badań technikami
biologii molekularnej w celu określenia ewentualnych mutacji. Poniżej omówione będą nowe klasyfikacje i wytyczne oceny patomorfologicznej dotyczące raka płuca i raka piersi [1, 2].