Kamera w ruchu

Gdy bierzemy pod uwagę możliwość wykonywania przez kamerę te-lewizyjną ruchu, zauważamy, iż istnieją dwie drogi do osiągnięcia tego celu. Pierwsza, to sytuacja, gdy operator bierze kamerę w swoje ręce i  ruchami ciała powoduje ruchy aparatu. Druga, gdy kamera zamocowana jest na jakimś urządzeniu, które albo pozwala opera-torowi na swobodne operowanie kamerą, albo samo wykonuje ja-kiś ruch, nadając w ten sposób również ruch kamerze. Obie metody pracy uzyskały, dzięki rozlicznym wynalazkom, wsparcie techniczne pozwalające wykorzystać ich zalety, pomniejszając równocześnie wady każdej z nich. Metoda pierwsza, gdy operator jest nadającym kamerze ruch, nazywana w operatorskim żargonie pracą „z ręki”, jest metodą mającą bardzo wiele zalet i wykorzystywaną bardzo często w telewizyjnej produkcji. Ma jednak również podstawową wadę: ob-raz uzyskany w ten sposób jest mało stabilny. Utrudnia to jego od-biór i obniża jego siłę oddziaływania na telewizyjnego widza. Tech-niczne rozwiązania mające pomóc w rozwiązaniu tego problemu to przede wszystkim konstrukcyjne przystosowanie kamer telewizyj-nych do pracy z ręki. Obniżenie wagi kamer, zmiana kształtu obudo-wy kamery, na taki który pozwala na swobodne i obudo-wygodne położenie kamery na ramieniu operatora oraz wszelkiego rodzaju stabilizatory przyczepiane do kamery lub nakładane na ciało operatora, to spo-soby, dzięki którym można używać kamerę do zdjęć bez stosowania statywu, przy jednoczesnym zmniejszeniu głównej wady tej metody pracy, czyli niekontrolowanych ruchów kamery przenoszonych na obraz z niej uzyskiwany. Najbardziej rozpowszechnionym stabiliza-torem kamerowym jest urządzenie znane pod nazwą „steadycam” (steadicam) – system pozwalający na mechaniczną izolację kamery od operatora powodujący, że operator panuje nad ruchami kame-ry, przy równoczesnej izolacji od ruchów jego ciała, niezwiązanych z prowadzeniem kamery.

Zestaw składający się z  ubieranej przez operatora kamizelki, po-łączonej z  układem ramion, sprężyn i  rodzajem sań, na których za-mocowana jest kamera pozwala na swobodne poruszanie się, nawet w nierównym terenie, bez przenoszenia drgań, powstałych na skutek

przemieszczania się, na kamerę. Urządzenie łączące swobodę pracy kamerą trzymaną w  ręce ze znakomitą stabilizacją obrazu, pozwala na tworzenie skomplikowanych jazd kamery, niemożliwych do uzy-skania za pomocą innych środków. Steadicam dość dużo waży, co jest poczytywane za jego wadę i stąd konieczność każdorazowego dopa-sowania kamizelki do operatora, konieczność każdorazowego wywa-żania kamery; dobre rezultaty pracy uzyskuje, jedynie wprawny, wy-sokowyspecjalizowany operator. Jednak mimo tego jest to narzędzie użytkowane w wielu produkcjach telewizyjnych.

Rys. 32. Operator wyposażony w steadicam

W metodzie drugiej, polegającej na pracy kamerą zamocowaną na stale na jakimś stabilizatorze spotkamy szereg rozwiązań technicz-nych, umożliwiających ruch aparatu zdjęciowego. Pierwszym z nich jest głowica statywowa, która dzięki swojej konstrukcji umożliwia płynne ruchy kamery we wszystkich płaszczyznach o kierunku i szyb-kości zależnych jedynie od pracy operującego nią człowieka.

Inne rozwiązania omawianej kwestii narodziły się głównie z nie-ustannego dążenia telewizji do uatrakcyjniania tworzonej warstwy wizualnej, z  potrzeby coraz to innego patrzenia na relacjonowane wydarzenia, z  chęci znalezienia nowego, innego niż dotychczasowe, punktu widzenia. Zawsze bowiem w telewizyjnych relacjach znajdzie-my dwa równoważne nurty: konieczność opowiedzenia o wydarzeniu i konieczność wykonania tego w atrakcyjny dla odbiorcy sposób. Po-skutkowało takie myślenie stworzeniem całej gamy technicznych roz-wiązań. Poniżej omówimy kilka z nich.

Bezpośrednio z  fi lmowej produkcji zawitał na telewizyjne plany wózek kamerowy. Idea takiego narzędzia techniki zdjęciowej jest pro-sta: urządzenie wyposażone w  koła umożliwiające płynne porusza-nie się albo po specjalporusza-nie rozkładanych szynach, albo na gumowych oponach po gładkiej powierzchni, z miejscem do mocowania kamery i najczęściej siedziskiem dla operatora, umożliwia budowanie szeregu skomplikowanych jazd kamery, a w połączeniu ze zmianą planów wy-konywaną transfokatorem daje twórcom szereg możliwości artystycz-nego wyrazu.

Innym urządzeniem, bez którego nie sposób wyobrazić sobie współczesnej realizacji telewizyjnej, jest kran kamerowy.

To rodzaj dźwigu, na ramieniu, z jego jednej strony zawieszona jest kamera, a  z  drugiej jej przeciwwaga, umożliwiająca swobodne ope-rowanie całym urządzeniem. Kran może być poruszany ręcznie lub silnikiem elektrycznym, i może też być zaprogramowany, tak aby osią-gnąć pełną powtarzalność ruchów. Zawieszoną na zdalnie sterowanej głowicy kamerą kieruje operator za pomocą urządzenia do zdalnej obsługi kamery i połączeń kablowych. Krany kamerowe o najróżniej-szych rozwiązaniach znane z techniki fi lmowej, zostały przejęte przez świat produkcji telewizyjnej, który poddał je licznym modyfi kacjom.

Rys. 33. Kamera na wózku

Źródło: http://www.pro-cam.pl/wozki_kamer owe.html [dostęp: 22.03.2018].

Rys. 34. Kamera zamocowana na kranie kamerowym

Rys. 35. Kran kamerowy poruszający się na specjalnych szynach

Źródło: https://www.broadcastnow.co.uk/tech /british-fi rm-launches-more-com-pact-camera-robot/5125889.article [dostęp: 22.03.2018].

Kolejnym bardzo entuzjastycznie przyjętym w  telewizyjnej pro-dukcji urządzeniem, jest „spidercam”, „pająkowa kamera” lub „kame-ra pająk”. Niezależnie od tłumaczenia, jakie wybierzemy, kluczowe jest tu porównanie do pająka i  jego umiejętności błyskawicznego prze-mieszczania się przy wykorzystaniu wytwarzanych przez niego sieci. Spidercam porusza się wykorzystując cztery liny, zamocowane w czte-rech punktach i przebiegające nad powierzchnią, która jest obiektem obserwacji kamery. W  punkcie łączącym liny znajduje się specjalna głowica, na której zamocowana jest kamera telewizyjna, zdalnie pro-wadzona przez operatora. Głowica może poruszać się w trzech płasz-czyznach nad fi lmowanym obszarem, np. boiskiem piłkarskim, dzięki zmianom długości poszczególnych lin. Kieruje tymi zmianami opera-tor spidercam’a, wykorzystując do tego program komputerowy. Spo-tkać możemy też liczne modyfi kacje takiego rozwiązania, instalowane przy okazji telewizyjnych przekazów najrozmaitszych wydarzeń.

Rys. 36. Spidercam w zbliżeniu i na planie zdjęciowym

Źródło: https://sportsmatik.com/sports-corner /sports-technology/spider-cam oraz https://www.facebook.com/pg/Spider-Cam-290955529692/posts [dostęp: 22.03.2018].

Nieustanne dążenie telewizyjnych realizatorów do tworzenia atrak-cyjnych wizualnie przekazów zaowocowało stosowaniem rozlicznych urządzeń, pozwalających na ruchy kamery niemożliwe do uzyskania bez ich stosowania. Dzisiaj fl ying camera – „latająca kamera” oznacza, oprócz kamer poruszających się na olinowaniu rozpiętym nad pla-nem zdjęciowym, obrazy z kamer umieszczonych na bezzałogowych

statkach powietrznych  – dronach, których gwałtowny rozwój tech-niczny i  rosnąca dostępność, umożliwia wykonywanie zdjęć lotni-czych praktycznie w każdych warunkach.

Rys. 37. „Latająca kamera” zainstalowana pod urządzeniem obudowa-nym na kształt samolotu na kortach tenisowych w Paryżu

Źródło: http://brl-tv.blog.leparisien.fr/archi ve/2013/05/index.html [dostęp: 22.03.2018].

Rys. 38. Dron z kamerą

Źródło: https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1385566/Aeryon-Scout-Th e-fl ying-robot-intelligence-set-replace-CCTV-camera.html [dostęp: 23.03.2018].

Obrazy telewizyjne z  wielu stadionów czy hal sportowych, scen estradowych i  innych tego typu miejsc obfi tują w  ujęcia wykonane przez zdalnie sterowane kamery, poruszające się na kołach, specjalnie rozstawionych szynach czy prowadnicach. Wszystkie omawiane tutaj urządzenia obdarzyły kamery imponującymi możliwościami wyko-nywania ruchu.

Jaką rewolucję w dziedzinie realizacji obrazu telewizyjnego to wy-wołało, przypomnimy w części książki poświęconej procesom produk-cyjnym, tu jedynie warto podkreślić, że wszystkie wynalazki i  nowe rozwiązania techniczne, nie są wprowadzane do procesu produkcji telewizyjnej jedynie w celu uzyskania efektu nowości, lecz służą no-wym rozwiązaniom realizacyjnym. A  te mają za zadanie stworzenie nowych form telewizyjnego przekazu, rozwijając telewizyjną sztukę.