Mikser obrazu

Realizacja wielokamerowa, a  za taką uważa się produkcję, w  której biorą udział co najmniej trzy kamery jest specyfi czną formą produk-cji, właściwą jedynie telewizji. Taka metoda produkcyjna związana jest przede wszystkim z produkcją studyjną i transmisyjną, a cechuje ją jedna główna zasada: wszystkie biorące udział w realizacji kamery traktowane są równorzędnie, czyli wszystkie muszą mieć w każdym momencie realizacji możliwość wytwarzania sygnału spełniającego warunki antenowe. Sygnał każdej z  kamer dochodzi do urządzenia zwanego mikserem obrazu, gdzie obsługujący go człowiek dokonuje wyboru, który sygnał emitować lub przesłać do maszyny rejestrującej.

Mikser obrazu to tylko urządzenie, tylko narzędzie techniczne. Jednak, wśród urządzeń telewizyjnych są takie, które mają większy niż inne, wpływ na pracę dziennikarza. To urządzenia bezpośred-nio kształtujące obraz i dźwięk, a więc materię, która jest tworzywem

używanym przez dziennikarza. Oprócz kamer i  mikrofonów należą do nich konsoleta dźwiękowa i mikser obrazu.

Rys. 55. Mikser wizji

Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Vision_mixer [dostęp: 10.06.2018].

W nazwie „mikser obrazu” kryje się pewna dwoistość. Nazywamy tak bowiem zarówno człowieka dokonującego na nim określonych działań, jak samo urządzenie. Zajmiemy się tym ostatnim. Tak na-prawdę, jeśli chodzi o samą ideę to po prostu przełącznik, pozwalający wybrać jedno z wielu źródeł sygnału wideo. Oczywiście, w dobie pro-dukcji cyfrowej wybór ten odbywa się z udziałem programów kompu-terowych, znakomicie usprawniających tę czynność.

Jak pisze Alicja Karwowska-Lamparska:

zasada miksowania wizyjnych sygnałów cyfrowych polega na mnożeniu słowa bitowego, określającego próbkę sygnału wizyjne-go, przez wartość słowa sterującewizyjne-go, powstałego w  wyniku prze-tworzenia na sygnał cyfrowy napięcia regulacyjnego z  tłumika mikserskiego48.

Sam akt wyboru dokonuje się poprzez naciskanie odpowiednich przycisków lub przesuwanie uchwytu. Widoczna dla obserwatora część miksera składa się z  szeregu przycisków, ułożonych w  rzędy. Każdy z  takich rzędów nazywany jest listwą, albo szyną. Zaprogra-mowanie, czyli przygotowanie urządzenia do pracy polega na przypo-rządkowaniu każdemu z przycisków jednego z możliwych źródeł sy-gnału wideo. Naciśnięcie przycisku powoduje, że na wyjściu miksera pojawia się sygnał ze źródła, które jest przypisane do tego przycisku. Jeśli naciskać będziemy kolejne przyciski w rezultacie uzyskamy połą-czone sygnały wizji – obrazy – wychodzące z miksera. To podstawowa forma montażu obrazu za pomocą miksera wizji  – montaż poprzez cięcie, czyli natychmiastowa zmiana jednego obrazu na drugi, przy czym moment zmiany jest niezauważalny dla oka obserwatora.

Rys. 56. Mikser wizji

Źródło: https://alliedbroadcastgroup.com/product/sony-mvs-7000x-4-me-switcher [dostęp: 10.06.2018].

Na zdjęciu nr 56 powyżej, oprócz szeregów przycisków, po prawej stronie miksera są, dwa charakterystyczne uchwyty. Widzimy dwa, ponieważ zdjęcie przedstawia bardzo rozbudowany mikser, łączący w sobie dwa niezależne miksery.

Na marginesie, opisy miksera koncentrują się tu na jego podstawo-wych funkcjach. Nie sposób w książce poświęconej zawodowi dzien-nikarza telewizyjnego, zająć się całą paletą możliwości, jakie zawierają profesjonalne miksery cyfrowe.

Uchwyt stanowiący część zewnętrznego interfejsu miksera słu-ży do innej formy łączenia dwóch sygnałów wizyjnych, nazywającej się z angielskiego „mix” (a mix – mieszanina), a w polskim słownic-twie zawodowym „przenikanie”. Ten sposób montowania polega na, stopniowym zastępowaniu obecnego na wyjściu z  miksera sygnału, przez inny. Szybkość z jaką następuje ta zamiana uzależniona jest od szybkości, z jaką przesuwamy uchwyt o kształcie litery T. Aby jednak zamienić jeden obraz na drugi, musimy mieć go przygotowanym. Do tego służy druga listwa przycisków  – jak można zauważyć na zdję-ciach, zawsze listwy występują w  parach. Górna na ogół służy do bezpośredniego wybierania źródeł sygnału, naciśnięcie przycisku wy-biera źródło i skierowuje go na wyjście miksera. Dolna listwa to tak zwana lista preview (podgląd) lub preset (predefi niować), w  języku polskich profesjonalistów zwana listwą podglądową lub listwą przygo-towawczą. Wybranie na niej przycisku nie skierowuje podpiętego do tego przycisku sygnału na wyjście miksera, lecz najczęściej na monitor podglądowy. Umożliwia to obserwację obrazu, który przewidywany jest jako kolejny do opuszczenia miksera, oraz jego przygotowanie do zastąpienia sygnału wychodzącego z miksera, za pomocą techniki montażu, nazywanej przenikaniem.

Trzecim typem łączenia ujęć za pomocą cyfrowego miksera jest stosowanie tak zwanych cyfrowych efektów specjalnych. W pamięć urządzenia wpisane są liczne przejścia trickowe, za pomocą których możemy łączyć dwa sąsiednie obrazy. To wszelkiego rodzaju koła, pasy, odwracające się kartki czy inne formy grafi czne, którymi zapro-gramowany odpowiednio mikser może łączyć następujące po sobie ujęcia lub zmieniać obraz. Efekty specjalne, możliwe dzięki cyfro-wej pamięci obrazu umożliwiają artystyczne przekształcenia obrazu, takie jak: zmniejszanie i przesuwanie obrazu, powiększanie obrazu czyli tak zwany efekt lupy, zamierzone deformacje obrazu, przecię-cie obrazu i  rozsunięprzecię-cie obu jego części, pochylenie obrazu, jego wydłużenie czy rozszerzenie, odwrócenie obrazu do góry nogami,

czy stworzenie jego lustrzanego odbicia. Obraz można zamrozić, zamglić i rozmyć, można stworzyć efekt kolorowego tła i umieścić na nim właściwy, pomniejszony obraz lub jego część. Możliwa jest właściwie nieograniczona liczba cyfrowych efektów specjalnych, za-leżna jedynie od konstruktora miksera i umiejętności ludzi obsługu-jących ten element łańcucha wizyjnego.

Kolejnymi, niezmiernie ważnymi elementami technicznego wy-posażenia studia telewizyjnego są monitory wizyjne. Jak pisze Orze-chowski:

określane są one również monitorami obrazu, które w  kategorii urządzeń telewizyjnych są faktycznie wykorzystywane do kontroli produkcji telewizyjnej w najszerszym tego słowa znaczeniu, to jest od studyjnych torów kamerowych począwszy do podglądu sygna-łów wizji przeznaczonych do emisji. W  istocie monitor wizyjny jest odbiornikiem różniącym się od zwykłego odbiornika, między innymi tym, że niema obwodów wielkiej i pośredniej częstotliwo-ści oraz układów toru fonii. Wymagania techniczne dla monitorów wizyjnych znacznie przewyższają warunki określone dla odbiorni-ków telewizyjnych i dzięki temu odznaczają się one wysoką jako-ścią, dużą stabilnością i niezawodnością oraz przystosowaniem do wielogodzinnej ciągłej pracy49.

Monitory wizyjne są elementem technicznym, dzięki któremu możliwa jest nieustanna kontrola jakości obrazu w  cały ciągu pro-dukcyjnym, ale są też urządzeniem, dzięki któremu nieustannie mo-żemy w  czasie rzeczywistym śledzić, jaki efekt obrazowy przynoszą wszystkie działania produkcyjne. Telewizja od strony technicznej, to produkcja sygnału wizyjnego, wykorzystująca nieustanną możliwość podglądu wytworzonego obrazu, dzięki monitorom, które zamienia-ją wytworzony cyfrowy sygnał wizyjny, na analogowy obraz. To na ekranach monitorów dokonuje się nieustannie trzeci etap procesu telewizyjnego, synteza, wytworzenie obrazu. Dlatego też, jakość tego obrazu, musi dokładnie odpowiadać jego rzeczywistej wartości, nie-sionej przez cyfrowy sygnał wizyjny. Tak jak dla fi lmowego twórcy, kopia wzorcowa jego dzieła jest najwyższym wzorcem wizualnym, tak

dla telewizyjnego realizatora takim prawdziwym wzorcem jego pracy jest – obraz na ekranie monitora referencyjnego.

Jak wynika z  powyższych opisów, najważniejszymi elementami technicznymi studyjnej produkcji telewizyjnej w systemie wieloka-merowym są: kamera telewizyjna, park oświetleniowy i mikser wizji. To za ich pomocą tworzony jest ostateczny kształt, strony wizualnej dziennikarskiej pracy. To one są narzędziami, których praca skutkuje efektami o charakterze kreacyjnym, umożliwiającym kształtowanie obrazu, telewizyjnym realizatorom. Pozostałe, opisane tu urządzenia mają olbrzymi, lecz nie bezpośredni wpływ na otrzymywany w stu-dio obraz i o takiej ich roli należy pamiętać w czasie pracy w stuw stu-dio telewizyjnym.

Telewizyjna produkcja polega na wytwarzaniu obrazu i  dźwięku. Jednak, ponieważ wytwarzanie dźwięku odbywa się niejako „równo-legle” do wytwarzania obrazu i stosowane są zupełnie inne urządze-nia, sprawami tymi zajmiemy się w dalszej części książki.