Edward Krzywy, Ewa Krzywy-Gawrońska, Józefa Krzywy
Katedra Chemii Środowiska Akademia Rolnicza w Szczecinie
Wstęp
Komunalne osady ściekowe posiadają duŜo substancji organicznej oraz nie-których składników pokarmowych dla roślin. Mogą być uŜyte do celów nawozowych.
Wartość nawozowa komunalnych osadów ściekowych została pozytywnie oceniona w wielu opracowaniach naukowych [BARAN 1999; BARAN i in. 2006; CZEKAŁA 1999; M AĆKO-WIAK 2000; SIUTA, WASIAK 2001; KRZYWY i in. 2000, 2002, 2006; CZYśYK i in. 2002; W O-ŁOSZYK 2003; JAKUBUS 2006; KACZOR i in. 2006; WIECZOREK, GAMBUŚ 2006]. Badania KRZYWEGO in. [2000, 2002] oraz MAĆKOWIAKA [2000] wskazują, Ŝe istnieje duŜa zmienność składu chemicznego komunalnych osadów ściekowych, w tym takŜe metali cięŜkich.
Mogą one takŜe zawierać drobnoustroje chorobotwórcze i pasoŜyty.
Komunalne osady ściekowe przed wprowadzeniem do gleb według obowią-zującego ustawodawstwa powinny być poddane procesowi stabilizacji i higienizacji w celu zmniejszenia zawartości metali cięŜkich oraz eliminacji drobnoustrojów chorobotwórczych i pasoŜytów. Jedną z najczęściej stosowanych metod stabilizacji i higienizacji komunalnych osadów ściekowych jest ich kompostowanie.
Przeprowadzone badania miały na celu określenie oddziaływania kompostów z komunalnego osadu ściekowego do którego dodawano róŜne komponenty, na zawartość azotu, fosforu i potasu w roślinach testowych (rzepak jary, pszenŜyto jare i owies) w pierwszym roku po zastosowaniu i w latach następnych.
Zakres i metody badań
Realizując cel badań w latach 2001-2003 przeprowadzono doświadczenie wegetacyjno-wazonowe na glebie kompleksu przydatności rolniczej IVa (Ŝytni bardzo dobry). Glebę pod względem granulometrycznym zaliczano do piasku gliniastego.
UŜyta gleba do badań miała odczyn lekko kwaśny (pHKCl 6,0). Zawartość form przyswajalnych dla roślin fosforu (64,5 mg⋅kg-1), potasu (123,0 mg⋅kg-1) i magnezu (48,4 mg⋅kg-1) była średnia, a siarki (4,12 mg⋅kg-1) niska.
W tabeli 1 przedstawiono skład chemiczny kompostów po 8 miesięcznym okresie rozkładu oraz ich skład rzeczowy w % suchej masy.
Dane zawarte w tabeli 1 wskazują, Ŝe uŜyte do doświadczenia komposty zawierały wyraźnie więcej azotu i fosforu w stosunku do potasu. Zawartość niektórych metali cięŜkich (Cd, Cu, Mn, Ni, Pb i Zn) w kompostach nie przekraczała dopuszczalnych norm.
E. Krzywy, E. Krzywy-Gawrońska, J. Krzywy 210
Tabela 1; Table 1 Skład rzeczowy i chemiczny kompostów po 8 miesiącach rozkład uŜytych w doświadczeniu
Chemical characterization of composts after 8 months of decomposition
Rodzaj oznaczenia Type of analysis
Rodzaj kompostów*; Type of composts*
1* 2* 3* 4* 5* 6* 7*
Sucha masa; Dry matter (%) 15,1 18,7 18,6 18,7 18,9 18,4 18,8
pH 7,60 7,70 7,40 7,40 7,50 7,20 7,50
C org.; Organic C (g⋅kg-1 s.m.; DM) 32,6 35,5 37,1 34,5 31,0 31,5 30,8 N ogólny; Total N (g⋅kg-1 s.m.; DM) 36,8 36,4 33,8 37,7 36,7 36,0 35,5
C : N 8,85 9,75 10,97 9,15 8,45 8,72 8,68
P ogólny: Total P (g⋅kg-1 s.m.; DM) 25,4 23,4 21,4 22,4 22,2 22,9 21,7 K ogólny; Total K (g⋅kg-1 s.m.; DM) 6,10 6,40 6,50 6,80 6,70 6,80 7,20 Ca og.; Total Ca (g⋅kg-1 s.m.; DM) 4,40 3,90 3,80 4,00 4,20 4,10 4,90 Mg og.; Total Mg (g⋅kg-1 s.m.; DM) 26,8 26,5 25,5 25,2 25,2 24,9 25,6 S og.; Total S (g⋅kg-1 s.m.; DM) 5,60 5,50 5,30 5,30 5,30 5,00 5,00 Cd og.; Total Cd (mg⋅kg-1 s.m.; DM) 1,82 1,55 1,72 1,68 1,68 1,68 1,82 Cu ogólna; Total Cu (mg⋅kg-1 s.m.; DM) 124 119 126 128 120 121 120 Mn og.; Total Mn (mg⋅kg-1 s.m.; DM) 266 249 239 240 259 249 251 Ni og.; Total Ni (mg⋅kg-1 s.m.; DM) 34,5 34,7 33,8 33,4 34,8 33,7 35,4 Pb og.; Total Pb (mg⋅kg-1 s.m.; DM) 45,6 40,9 42,6 43,3 42,3 45,4 44,4 Zn og.; Total Zn (mg⋅kg-1 s.m.; DM) 780 784 754 748 792 770 753
* Objaśnienie składu rzeczowego kompostów w przeliczeniu na sucha masę (cyfry 1-7): kompost 1 - 100% komunalnego osadu ściekowego, kompost 2 - komunalny osad ściekowy (70%) i odpady zieleni miejskiej (30%), kompost 3 - komunalny osad ściekowy (70%) i słoma Ŝytnia (30%), kompost 4 - komunalny osad ściekowy (70%), odpady zieleni miejskiej (15%) i słoma Ŝytnia (15%), kompost 5 - komunalny osad ściekowy (70%) odpady zieleni miejskiej (20%) i popiół z węgla kamiennego (10%), kompost 6 - komunalny osad ściekowy (70%), słoma Ŝytnia (20%) i popiół z węgla kamiennego (10%), kompost 7 - komunalny osad ściekowy (70%) odpady zieleni miejskiej (10%), słoma Ŝytnia (10%), popiół z węgla kamiennego (10%)
* Types of composts (numbers 1-7): compost 1 - 100% of municipal sewage sludge, compost 2 - municipal sewage sludge (70%) and city green waste (30%), compost- municipal sewage sludge (70%) and rye straw (30%), compost 4 - municipal sewage sludge (70%), city green waste (15%) and rye straw (15%), compost 5 - municipal sewage sludge (70%), city green waste (20%) and hard coal ash (10%), compost 6 - municipal sewage sludge (70%), rye straw (20%), and hard coal ash (10%), compost 7 - municipal sewage sludge (70%), city green waste (10%), rye straw (10%) and hard coal ash (10%)
Pobraną do badań glebę przesiano przez sito o średnicy oczek 5 mm, w celu usunięcia większych zanieczyszczeń. Przesianą glebę w ilości po 9,0 kg przeniesiono do wazonów. KaŜdy wariant doświadczenia prowadzono w czterech powtórzeniach (cztery wazony).
W schemacie badań uŜyto trzy dawki kompostów odpowiadające 100, 200 i 300 kg N⋅ha-1, to jest 0,63; 0,99 i 1,26 g N na wazon. Doświadczenie prowadzono w czterech powtórzeniach. Do wypełnionych glebą wazonów wiosną 2001 r. wpro-wadzono odpowiednie dawki kompostów i wymieszano je z glebą do głębokości 10-12 cm. Ze względu na małą zawartość potasu w kompostach (tab. 1) w 2001 r. do gleby dodatkowo wprowadzono wodny roztwór soli potasowej 60% w takich ilościach, aŜeby w kaŜdym wariancie nawozowym doświadczenia stosunek N : K, wyniósł 1,0 : 086.
ZAWARTOŚĆ AZOTU, FOSFORU I POTASU W ROŚLINACH ... 211 Roztwór wodny soli potasowej wprowadzono na powierzchnię gleby w wazonach i wymieszano do głębokości 5-6 cm. Na tak przygotowaną glebę wysiano po 10 nasion rzepaku jarego odmiany Licosmos na wazon. Nasiona przykryto 1-2 cm warstwą piasku kwarcowego. Wazony ustawiono pod daszkiem foliowym i utrzymano w glebie przez cały okres prowadzenia wegetacji wilgotność na poziomie 60% pełnej pojemności wodnej. Glebę zraszano wodą redestylowaną. Po wykiełkowaniu roślin dokonano selekcji pozostawiając po 5 roślin najlepiej rozwiniętych. W momencie dojrzałości produkcyjnej rośliny zebrano, oznaczono wielkość plonów oraz pobrano próbki do badań chemicznych. Próbki roślin z czterech powtórzeń dla danego wariantu nawozowego mieszano, następnie pobrano próbkę średnią. Analizę chemiczną pobranej próbki średniej danej rośliny wykonano w dwóch powtórzeniach według metod podanych przez OSTROWSKĄ i in. [1991].
W drugim roku badań (2002) wiosną glebę z kaŜdego wazonu wysypano na folię, wymieszano i z powrotem umieszczono w wazonie. Wazony umieszczono pod daszkiem foliowym. Do gleby we wszystkich wariantach doświadczenia wprowadzono jednakową dawkę roztworów wodnych mocznika, superfosfatu potrójnego i soli potasowej 60%. Dawki w przeliczeniu na czysty składnik wyniosły 0,475 g N⋅wazon, 0,137 g P⋅wazon, 0,315 g K⋅wazon. Dawki te odpowiadały 150 kg N⋅ha-1, 43,6 P⋅ha-1 i 100 kg K⋅ha-1. Dawkę azotu podzielono na dwie części 50% stosowano przed siewem pszenŜyta jarego i 50% w okresie strzelania w źdźbło. Glebę z zastosowanymi nawozami przed siewem rośliny testowej wymieszano do głębokości 5-6 cm. Następnie wysiano po 20 ziaren pszenŜyta jarego odmiany Wanad na wazon. Po wykiełkowaniu roślin dokonano selekcji pozostawiając 10 najlepiej rozwiniętych roślin. Po zbiorach rośliny testowej pobrano próbki ziarna pszenŜyta jarego do badań chemicznych stosując ten sam system jak w 2001 r.
W trzecim roku badań (2003) przyjęto taki sam tok postępowania jak w 2002 r.
zmieniając roślinę testową na owies odmiany Cwał i obniŜając dawki czystego skła-dnika azotu do 100 kg N⋅ha-1, (0,316 g N⋅wazon-1), fosforu do 35 kg⋅ha-1 (0,109 g P⋅wazon-1) i potasu do 83 kg⋅ha-1 (0,262 g K⋅wazon-1).
Wyniki badań
Uzyskane rezultaty badań przedstawiono w tabelach 2, 3 i 4. W tabeli 2 przedstawiono zawartość azotu, w tabeli 3 przedstawiono zawartość fosforu, a w tabeli 4 wartość potasu w roślinach testowych.
Badane komposty w pierwszym roku badań (2001 r.) zwiększyły zawartość azotu w nasionach rzepaku jarego w porównani z wariantem kontrolnym. RóŜnice w działaniu poszczególnych rodzajów kompostów były niewielkie i mieściły się w granicach błędu doświadczalnego. Zwiększenie dawek kompostów z pierwszego poziomu do drugiego a następnie do trzeciego w niewielkim stopniu wpłynęło na koncentrację azotu w nasionach rzepaku jarego. Zawartość azotu w ziarnie pszenŜyta jarego (drugi rok po zastosowaniu kompostów) w poszczególnych wariantach doświadczenia, wliczając takŜe wariant kontrolny w niewielkim stopniu się róŜniła. Średnio najwięcej azotu zawierało ziarno pszenŜyta jarego zebrane z wariantu, w którym zastosowano kompost z komunalnego osadu ściekowego bez dodatkowych komponentów.
W drugim roku po zastosowaniu kompostów średnia zawartość azotu w ziarnie pszenŜyta jarego na tle dawki pojedynczej była mniejsza aniŜeli w wariancie kontrolnym. Dopiero na tle podwojonych i potrojonych dawek kompostów uzyskano większą zawartość azotu w ziarnie testowej rośliny, aniŜeli w wariancie kontrolnym (odpowiednio o 0,7 i 1,5 g N⋅kg-1 s.m. ziarna).
E. Krzywy, E. Krzywy-Gawrońska, J. Krzywy 212
W trzecim roku po zastosowaniu kompostów (2003 r.) uzyskano większą zawartość azotu w ziarnie owsa, aniŜeli w wariancie kontrolnym. Komposty z ko-munalnego osadu ściekowego bez dodatku popiołu z węgla kamiennego miały większy wpływ na zawartość azotu w ziarnie testowej rośliny aniŜeli komposty w których jednym z komponentów był popiół z węgla kamiennego. Komposty z komunalnego osadu ściekowego z dodatkiem popiołu z węgla kamiennego w niewielkim stopniu zwiększyły zawartość azotu w ziarnie owsa w porównaniu z wariantem kontrolnym.
Średnia zawartość azotu w ziarnie owsa uzyskana pod wpływem pierwszej i drugiej dawki kompostów z komunalnego osadu ściekowego w niewielkim stopniu róŜniła się od wariantu kontrolnego. Dopiero trzecia dawka kompostów z komunalnego osadu ściekowego zwiększyła zawartość azotu w ziarnie rośliny testowej, w porównaniu z pozostałymi wariantami doświadczenia (tab. 2).
W pierwszym roku badań (2001) komposty z komunalnego osadu ściekowego nieznacznie zwiększyły zawartość fosforu w nasionach rzepaku jarego w porównaniu z wariantem kontrolnym. RóŜnice w działaniu poszczególnych kompostów z komunalnego osadu ściekowego na zawartość fosforu w nasionach rzepaku jarego mieściły się w granicach błędu doświadczalnego. Zwiększenie dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego nie miało wpływu na kształtowanie zawartości fosforu w nasionach rośliny testowej.
W drugim roku badań (2002) komposty z komunalnego osadu ściekowego spowodowały niewielki wzrost zawartości fosforu w ziarnie pszenŜyta jarego w porównaniu z wariantem kontrolnym. Średnio najwięcej fosforu zawierało ziarno pszenŜyta jarego z wariantu, w którym zastosowano kompost z komunalnego osadu ściekowego z 30% dodatkiem słomy. Zwiększenie dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego nie miało wpływu na średnią zawartość fosforu w ziarnie testowej rośliny.
Komposty z komunalnego osadu ściekowego w trzecim roku badań (działanie następcze) spowodowały zwiększenie zawartości fosforu w ziarnie owsa w porównaniu z wariantem kontrolnym. RóŜnice w działaniu poszczególnych kompostów na zawartość fosforu w ziarnie owsa mieściły się w granicach błędu doświadczalnego.
Zwiększenie dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego nie wpłynęło na wzrost zawartości fosforu w ziarnie owsa (tab. 3).
Na tle wariantów z kompostami z komunalnego osadu ściekowego z dodatkiem róŜnych komponentów, w pierwszym roku badań (2001 r.) nasiona rzepaku jarego zawierały wyraźnie więcej potasu, aniŜeli z wariantu kontrolnego. Rezultat ten prawdopodobnie był wynikiem wprowadzenia do gleby dodatkowo wodnego roztworu soli potasowej 60%.
Tabela 2, 3, 4 na końcu art.
ZAWARTOŚĆ AZOTU, FOSFORU I POTASU W ROŚLINACH ... 213
Dodatkową dawkę potasu wprowadzono do gleby ze względu na niewielką zawartość tego pierwiastka, w porównaniu z azotem i fosforem w kompostach. Podwojenie i potrojenie dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego w niewielkim stopniu zwiększyło zawartość potasu w nasionach rzepaku jarego.
W drugim roku badań (2002) podobnie jak w roku pierwszym (2001) w wariantach z kompostami z komunalnego osadu ściekowego uzyskano większą zawartość potasu w ziarnie pszenŜyta jarego aniŜeli w wariancie kontrolnym. Najwięcej potasu zawierało ziarno pszenŜyta jarego, z wariantu w którym zastosowano kompost z komunalnego osadu ściekowego z 30% dodatkiem słomy. RóŜnice w działaniu poszczególnych rodzajów kompostów na zawartość potasu w ziarnie rośliny testowej mieściły się w granicach błędu doświadczalnego. Potrojenie dawki kompostu z komunalnego osadu ściekowego nieznacznie zwiększyło zawartość potasu w ziarnie pszenŜyta jarego, w porównaniu z dawkami pojedynczą i podwojoną.
Kompost z komunalnego osadu ściekowego w trzecim roku po zastosowaniu (2003) w niewielkim stopniu zwiększył zawartość potasu w ziarnie owsa w porównaniu z wariantem kontrolnym. Najwięcej potasu zawierało ziarno testowanej rośliny z wariantów w których stosowano komposty z komunalnego osadu ściekowego bez udziału popiołu z węgla kamiennego jako jednego z komponentów. Zwiększenie dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego nie miało wpływu na kształtowanie zawartości w ziarnie testowanej rośliny (tab. 4).
Uzyskane rezultaty potwierdzają badania BARANA i TURSKIEGO [1999], KACZORA i in. [2006], KRZYWEGO i in. [2000, 2002], MAĆKOWIAKA [2000] oraz WOŁOSZYKA [2003] o moŜliwości wykorzystania do celów nawozowych kompostów z komunalnego osadu ściekowego.
Wnioski
1. Komposty z komunalnego osadu ściekowego z udziałem róŜnych komponentów (słoma, odpady z zieleni miejskiej, popiół z węgla kamiennego) wpłynęły na zwiększenie zawartości azotu i potasu w roślinach testowych w pierwszym roku po zastosowaniu w porównaniu z wariantem kontrolnym. Efekt ich działania w latach następnych zmniejszył się.
2. Komposty z komunalnego osadu ściekowego w niewielkim stopniu wpłynęły na zmianę zawartości fosforu w testowanych roślinach.
3. Zwiększenie dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego w niewielkim stopniu wpłynęło na wzrost zawartości azotu w badanych roślinach. Zawartość potasu zwiększyła się tylko w nasionach rzepaku jarego (pierwszy rok badań).
Zawartość fosforu w testowanych roślinach pod wpływem wzrastających dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego nie uległa większym zmianom.
Literatura
BARAN S., TURSKI R. 1999. Wybrane zagadnienie z utylizacji i unieszkodliwiania osadów.
Wyd. AR Lublin: 247-280.
BARAN S., śUKOWSKA G., WÓJCIKOWSKA-KAPUSTA A. 2006. Zmiany zawartości metali cięŜkich w osadzie ściekowym kompostowanym z popiołem z węgla kamiennego. Zesz.
E. Krzywy, E. Krzywy-Gawrońska, J. Krzywy 214
Probl. Post. Nauk Roln. 512: 39-46.
CZEKAŁA J. 1999. Osady ściekowe źródłem materii organicznej i składników pokarmo-wych. Fol. Univ. Stetinensis 200, Agricultura 77: 33-38.
CZYśYK F., KOZDRAŚ M., SIERADZKI T. 2002. Wartość nawozowa kompostów z osadów ściekowych i słomy. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 484: 117-124.
JAKUBUS M. 2006. Wpływ wieloletniego stosowania osadu pościekowego na zmiany wybranych właściwości chemicznych gleby. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 512:
209-220.
KACZOR A., KOWALSKI G., BRODOWSKA M.S. 2006. Zawartość i pobranie mikroskładni-ków przez rzepak jary w warunkach stosowania komunalnego osadu ściekowego i wapna poflotacyjnego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 512: 239-246.
KRZYWY E., WOŁOSZYK CZ., IśEWSKA A. 2000. Wartość nawozowa komunalnych osadów ściekowych. Oddział Szczeciński PTIE: 5-58.
KRZYWY E., WOŁOSZYK CZ., IśEWSKA A. 2002. Produkcja i rolnicze wykorzystanie kom-postów z osadu ściekowego z dodatkiem róŜnych komponentów. Oddział Szczeciński PTIE: 39 ss.
KRZYWY E., KRZYWY J., KRZYWY-GAWROŃSKA E., BUJNICKA M. 2006. Wpływ kompostów z komunalnego osadu ściekowego i wycierki ziemniaczanej, słomy i trocin na pobranie makroskładników i mikroskładników przez nasiona rzepaki jarego. Zesz. Probl. Post.
Nauk Roln. 512: 391-402.
MAĆKOWIAK CZ. 2000. Wpływ nawoŜenia osadem na jakość i plonowanie roślin upra-wnych, w: Charakterystyka i zagospodarowanie osadów Ściekowych. Ogólnop. Konf.
Nauk-Tech Tom II, 10-13 września 2000, Gdańsk: 43-51.
SIUTA J., WASIAK G. 2001. Zasady wykorzystania osadów ściekowych na cele nieprze-mysłowe (przyrodnicze). PTIE Warszawa 3: 13-42.
OSTROWSKA A., GAWLIŃSKI S., SZCZUBIAŁKA Z. 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Wydawn. IOŚ Warszawa: 334 ss.
WIECZOREK J., GAMBUŚ F. 2006. Porównanie następczego działania obornika i osadów ściekowych na plonowanie i skład chemiczny gorczycy w doświadczeniu lizymetrycz-nym. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 512: 627-636.
WOŁOSZYK CZ. 2003. Agrochemiczna ocena nawoŜenia kompostami z komunalnych osadów ściekowych i odpadami przemysłowymi. Wydawn. AR w Szczecinie. Rozprawy 217: 120 ss.
Słowa kluczowe: komunalny osad ściekowy, komposty, zawartość głównych ma-kroskładników
Streszczenie
Uzyskane rezultaty wskazują, Ŝe komposty z komunalnego osadu ściekowego z udziałem róŜnych komponentów (słoma, odpady z zieleni miejskiej, popiół z węgla kamiennego) wpłynęły na zwiększenie zawartości azotu i potasu w roślinach testowych w pierwszym roku po zastosowaniu w porównaniu z wariantem kontrolnym. Efekt ich działania w latach następnych zmniejszył się. Komposty z komunalnego osadu ściekowego w mniejszym stopniu wpłynęły na zwiększenie zawartości fosforu w testowanych roślinach. Największy efekt osiągnięto w trzecim roku badań. Jest to
ZAWARTOŚĆ AZOTU, FOSFORU I POTASU W ROŚLINACH ... 215 wynikiem rozkładu związków organicznych z kompostów, które zawierały fosfor.
Zwiększenie dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego w niewielkim stopniu wpłynęło na wzrost zawartości azotu w badanych roślinach. Zawartość potasu zwiększała się tylko w nasionach rzepaku jarego (pierwszy rok badań). Zawartość fosforu w testowanych roślinach pod wpływem wzrastających dawek kompostów z komunalnego osadu ściekowego nie uległa większym zmianom.
NITROGEN, PHOSPHORUS AND POTASSIUM CONTENT IN PLANTS CULTIVATED IN THE SOIL WITH THE ADDITION
OF MUNICIPAL SEWAGE SLUDGE COMPOSTS
Edward Krzywy, Ewa Krzywy-Gawrońska, Józefa Krzywy
Department of Environmental Chemistry, Agricultural University, Szczecin
Key words: municipal sewage sludge, composts, content of main macroelements
Summary
The obtained results show that composts from municipal sewage sludge with the addition of various components (straw, city green waste and hard coal ash) caused the increase of nitrogen and potassium content in the test plants in the first year of the experiment as compared with the control variant. However, in the successive years that effect decreased. Municipal sewage sludge composts increased the content of phosphorus in the tested plants to a lesser degree. The greatest effect was obtained in the third year of the investigation. It results from the decomposition of organic compounds containing phosphorus.
The increase of the doses of municipal sewage sludge composts to a slight degree affected the growth of nitrogen content in the investigated plants. The content of potassium increased only in the spring rape seeds (the first year of the experiment). The increased doses of the municipal sewage sludge did not cause any significant changes in the content of phosphorus in the tested plants.
Prof. dr hab. Edward Krzywy Katedra Chemii Środowiska Akademia Rolnicza
ul. Słowackiego 17 71-424 SZCZECIN
e-mail: chemrol@agro.ar.szczecin.pl
Tabela 2; Table 2 Wpływ kompostu z komunalnego osadu ściekowego na zawartość azotu w nasionach rzepaku jarego, pszenŜyta jarego i owsa
(dane w g N⋅kg-1 s.m. rośliny testowej)
Influence of municipal sewage sludge composts on the content of nitrogen in the seeds of spring rape, spring triticale and oat (date in N⋅kg-1 DM of tested plant)
* objaśnienia składu rzeczowego kompostów podano pod tabelą 1; composition of composts as in Table 1
Tabela 3; Table 3 Wpływ kompostu z komunalnego osadu ściekowego na zawartość fosforu w nasionach rzepaku jarego, pszenŜyta jarego i owsa
(dane w g P⋅kg-1 s.m. rośliny testowej)
Influence of municipal sewage sludge composts on the content of phosphorus in the seeds of spring rape, spring triticale and oat (date in P⋅kg-1 DM of tested plant)
* objaśnienia składu rzeczowego kompostów podano pod tabelą 1; composition of composts as in Table 1
Tabela 4; Table 4 Wpływ kompostu z komunalnego osadu ściekowego na zawartość potasu w nasionach rzepaku jarego, pszenŜyta jarego i owsa
(Dane w g K⋅kg-1 s.m. rośliny testowej)
Influence of municipal sewage sludge composts on the content of potassium in the seeds of spring rape, spring triticale and oat (Date in K⋅kg-1 DM of tested plant)
* objaśnienia składu rzeczowego kompostów podano pod tabelą 1; composition of composts as in Table 1
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 533: 219-229