Konflikty w rodzinie policjanta

Jedno z ważniejszych zadań, jakie podejmowałam podczas badań wpływu wykonywania zawodu wysokiego ryzyka na życie osobiste i funkcjonowanie rodziny funkcjonariusza policji, polegało na sprawdzeniu, na ile służba w policji determinuje powstawanie konfliktów w rodzinie policjanta. Z dokonywanej na każdym etapie realizacji badań obserwacji oraz rozmów z funkcjonariuszami wynika, że praca zawodowa jest bardzo ważnym elementem ich życia, a co za tym idzie, musi wpływać na pozostałe aspekty tego życia, a więc również na ro‑

dzinę. Punktem wyjścia podjętej analizy było postawienie następującej hipotezy szczegółowej: charakter pracy zawodowej funkcjonariusza, a więc zagrożenie dla jego zdrowia i życia oraz nienormowany czas pracy, jest głównym powodem konfliktów w rodzinie tego policjanta. Słuszność tej hipotezy zostanie zwery‑

fikowana w toku analizy odpowiedzi respondentów na pytanie o występowanie konfliktów w ich rodzinach.

Z danych zebranych podczas badań, w których trakcie respondentom za‑

dano następujące pytanie: Jak często Pana/Pani zdaniem dochodzi do konfliktów

w Pana/Pani rodzinie?, wynika, że w rodzinach 12,1% badanych policjantów bardzo często dochodzi do konfliktów. Najliczniejsza grupa badanych ― 33,4% ― zadeklarowała, że często dochodzi do konfliktów w ich rodzinach. Co czwarty funkcjonariusz (25,9%) stwierdził, że w jego rodzinie rzadko dochodzi do konfliktów, a 8,3% przyznało, że konflikty występują bardzo rzadko. Zale‑

dwie 0,2% badanych policjantów przyznało, że konflikty w ich rodzinach nie występują w ogóle. 20,1% nie było w stanie określić, z jaką częstotliwością kon‑

flikty w ich rodzinach mają miejsce. Aby zweryfikować postawioną hipotezę, należy sprawdzić, czy rodzaj służby, który wiąże się z niebezpieczeństwem towarzyszącym wykonywaniu obowiązków służbowych, oraz czas spędzany w pracy wpływają na częstotliwość konfliktów w rodzinach policjantów.

Szczegółowe wyniki analizy częstotliwości konfliktów w rodzinie policjanta z uwzględnieniem rodzaju służby i czasu spędzanego w pracy tygodniowo zostały zamieszczone w tabeli 14.

Analiza danych zawartych w tabeli 14 wskazuje, że istnieje silna zależność między rodzajem służby a częstotliwością występowania konfliktów w ro‑

dzinie policjanta. Występowanie takiego związku potwierdza zarówno wynik testu χ²_0,05 = 18,3070 (χ² = 212,967; df = 10), jak i współczynnik V Cra-mera = 0,342. Funkcjonariusze pionu kryminalnego najczęściej udzielali odpo‑

wiedzi, że konflikty w ich rodzinach występują bardzo często (34,5%) lub często (27,6%). Zdecydowanie mniej badanych ze służby kryminalnej stwierdziło, że konflikty w ich rodzinach występują bardzo rzadko (2,4%) oraz wcale (0,3%).

Tabela 14 Częstotliwość konfliktów w rodzinie policjanta (w %) (N = 912)

Zmienna Bardzo

Prewencyjna 1,9 37,4 28,9 10,3 0,2 21,3

Wspomagająca 0,9 29,4 28,4 14,7 ― 26,6

Z kolei policjanci z prewencji stosunkowo najczęściej wskazywali, że konflikty w ich domach mają miejsce często (37,4%). Spory odsetek w tej grupie stanowiły również osoby, w których rodzinach konflikty występują rzadko (28,9%). Naj‑

mniej wskazań pochodziło od osób, u których konflikty rodzinne są zjawiskiem bardzo częstym (1,9%), oraz od osób, u których nie występują one wcale (0,2%).

Odpowiedzi policjantów z pionu wspomagającego wydają się mieć rozkład analogiczny do rozkładu odpowiedzi udzielonych przez respondentów z prewen‑

cji, z tą różnicą, że żaden funkcjonariusz służby wspomagającej nie stwierdził braku konfliktów rodzinnych. Wyniki badań jednoznacznie wskazują, że rodzaj służby, a więc charakter i warunki pełnionych obowiązków służbowych, jest ściśle związany z częstotliwością występowania konfliktów w rodzinie policjantów.

Trudno mi określić, czy ilość konfliktów, jakie mają miejsce w mojej rodzinie, wykracza poza normalnie przyjęte ilości. Muszę jednak stwierdzić, że czasem mam wrażenie, że w mojej rodzinie mamy do czynienia z permanentnym konfliktem, bo ilekroć wracam do domu po służbie, to wybucha kolejna sprzeczka… (mężczyzna, 41 lat, 15 lat służby, pełniący służbę w pionie kryminalnym).

Aby zweryfikować hipotezę szczegółową, należy sprawdzić, w jaki sposób czas spędzany w pracy przez funkcjonariuszy wpływa na częstotliwość kon‑

fliktów w ich rodzinach. Analizie zostaną poddane wyniki badań zamieszczone w tabeli 14.

Wyniki badań zawarte w tabeli 14 ― w szczególności wyniki testu χ²_0,05

= 24,9958 (χ² = 86,094; df = 15) oraz współczynnik V Cramera = 0,177

― pozwalają z pewnością stwierdzić, że istnieje zależność między czasem spędzanym przez policjantów na służbie a częstotliwością konfliktów w ich rodzinach. Respondenci, którzy na wykonywanie obowiązków służbowych w ciągu tygodnia przeznaczają do 40 godzin, najczęściej wskazywali, że konflikty w ich rodzinach występują często (41,8%). Prawie co trzeci badany z tej grupy nie był w stanie udzielić odpowiedzi na to pytanie (29,7%). Funk‑

cjonariusze pracujący od 41 do 60 godzin tygodniowo również przyznawali, że konflikty w ich rodzinach występują często (34,5%) lub rzadko (29%). Ana‑

lizując odpowiedzi policjantów pracujących powyżej 60 godzin w tygodniu, można stwierdzić, że najwięcej wskazań pochodzi od osób, w których rodzi‑

nach konflikty mają miejsce często (29,1%) oraz bardzo często (24,2%). Osoby, które nie były w stanie określić, w jakim wymiarze czasu pracują tygodniowo, stosunkowo najczęściej wskazywały na rzadko występujące konflikty rodzinne (38,4%) oraz częste konflikty (30,8%). Jak widać, osoby pracujące w najwięk‑

szym wymiarze czasu stosunkowo najczęściej przyznawały, że konflikty w ich rodzinach występują bardzo często. Generalnie można również zauważyć, że

zdecydowana większość respondentów wskazywała na częste występowanie konfliktów w ich rodzinach.

Konflikty w rodzinie funkcjonariuszy występują, i to ze sporą częstotli‑

wością. Oczywiście informacje udzielane przez respondentów mają charakter subiektywny, związany z indywidualnymi odczuciami zainteresowanych. Nie ma bowiem żadnego punktu odniesienia, który pozwalałby na stwierdzenie, czy rzeczywiście w danej rodzinie liczba konfliktów jest większa niż w statystycz‑

nej rodzinie, czy też podobna lub nawet poniżej średniej.

Aby sprawdzić, czy częstotliwość tych konfliktów jest związana ze służbą w policji, a więc móc zweryfikować postawioną hipotezę, respondentom, którzy zadeklarowali, że owe konflikty w rodzinie mają miejsce, zadano dodatkowe pytanie: Czy Pana/Pani zdaniem praca (służba w policji) stanowi przyczynę tych konfliktów? Aż 59,2% respondentów przyznało, że owszem, praca za‑

wodowa (służba w policji) często stanowi przyczynę wybuchających w ich rodzinach konfliktów. Z kolei 34,3% badanych odpowiedziało, że ich służba w policji rzadko powoduje konflikty. Najmniej, bo 6,7% policjantów, stwier‑

dziło, że służba, jaką pełnią, nigdy nie stanowi przyczyny konfliktów, jakie mają miejsce w ich rodzinach. Wyniki badania częstotliwości występowania konfliktów oraz służby jako przyczyny tych konfliktów zostały zamieszczone w tabeli 15.

Tabela 15 Służba w policji jako przyczyna występowania konfliktów w rodzinie policjanta

a częstotliwość tych konfliktów (w %) (N = 910¹¹)

Praca jako przyczyna konfliktów

Częstotliwość konfliktów bardzo często

(N = 110) często

(N = 305) rzadko

(N = 236) bardzo rzadko

(N = 76) nie wiem (N = 183)

Często 11,7 50,9 16,8 2,4 18,2

Rzadko 12,5 9,9 46,8 4,2 26,6

Nigdy 13,3 ― ― 83,4 3,3

Ogółem 12,1 33,5 25,9 8,4 20,1

χ² = 655,267; df = 8; χ²_0,05 = 15,5073; V Cramera = 0,600

Wyniki analizy częstotliwości występowania konfliktów w rodzinie policjanta i związku służby z tymi konfliktami nie pozostawiają żadnych wątpliwości. Zdecydowanie należy stwierdzić, że istnieje bardzo silny związek między częstotliwością występowania konfliktów rodzinnych a służbą w policji.

Większość osób deklarujących częste i bardzo częste występowanie konfliktów

11 Liczba osób, które przyznały, że konflikty w ich rodzinach mają miejsce.

twierdzi, że służba w policji stanowi przyczynę wielu z tych konfliktów. Wynik testu χ²_0,05 = 15,5073 (χ² = 655,267; df = 8) oraz współczynnik V Cramera = 0,600 potwierdzają istnienie bardzo silnej zależności między liczbą konfliktów a służbą policjanta.

Warunki pracy funkcjonariuszy policji mają ścisły związek z częstotliwoś‑

cią powstawania konfliktów w rodzinie policjanta. Respondenci, którzy przy‑

znali, że ich służba w policji często lub rzadko jest źródłem konfliktów, zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na pytanie: Jakie Pana/Pani zdaniem są główne powody konfliktów na tle pracy zawodowej policjanta? Respondenci, którzy odpowiedzieli na to pytanie, najczęściej wskazywali jako główną przy‑

czynę powstawania konfliktów na tle ich pracy zawodowej to, że zbyt dłużo czasu spędzają na wykonywaniu obowiązków służbowych. Wielu policjantów biorących udział w badaniu twierdziło, że sporym problemem stanowiącym zarzewie wielu konfliktów jest również niebezpieczeństwo i ryzyko, jakie towa‑

rzyszą wykonywanej przez nich pracy. W sporej ilości przypadków to zazdrość stanowi źródło konfliktów dotyczących służby w policji. Policjanci w swoich kwestionariuszach wskazywali również na konflikty spowodowane zbyt niskim wynagrodzeniem, jakie uzyskują za swoją służbę w policji.

Tabela 16 Powody konfliktów w rodzinach funkcjonariuszy policji na tle ich pracy zawodowej

(w %) (N = 850¹²)

Procenty nie sumują się do 100, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź.

Należy podkreślić, że praca zawodowa stanowi poważne źródło konfliktów mających miejsce w rodzinach funkcjonariuszy policji. Wielu policjantów, którzy przyznali, że konflikty w ich rodzinach mają charakter bardzo częsty lub częsty, stwierdzało, że zazwyczaj to właśnie ich służba stanowi poważny problem, który owe konflikty wywołuje. Czynnikami związanymi z konflikto‑

gennym charakterem służby są zazwyczaj: zbyt długi czas, jaki funkcjonariusz spędza na służbie, oraz towarzyszące tej służbie niebezpieczeństwo i ryzyko.

12 Liczba osób, które przyznały, że służba w policji jest przyczyną konfliktów w ich rodzi‑

nach.

Wyniki badań i ich analiza pozwalają potwierdzić prawdziwość hipotezy szcze‑

gółowej, zgodnie z którą charakter pracy zawodowej funkcjonariusza, a więc zagrożenie dla zdrowia i życia oraz nienormowany czas pracy, jest głównym powodem konfliktów występujących w jego rodzinie.