Konsultanci – psycholodzy

W roku 2018 r. Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Ochota zatrudniał 3 psychologów - konsultantów.

Podstawowe zadania psychologów w OPS:

 udzielanie porad i konsultacji psychologicznych klientom OPS

 przeprowadzanie wywiadów diagnostycznych i rozmów motywujących

 wspieranie pracowników socjalnych w diagnozie nowych środowisk oraz w pracy z osobami trudnymi w kontakcie, które wykazywały małą motywację do współpracy lub prezentowały zachowania konfliktowe:

o praca w środowiskach o charakterze krótkoterminowym (skoncentrowana na rozwiązaniu konkretnych problemów)

o praca w środowiskach o charakterze długoterminowym (spowodowana m.in. znaczną niepełnosprawnością klientów, zaburzeniami związanymi z chorobą psychiczną, brakiem motywacji do pracy nad zmianą itd.)

 wspieranie klientów w Klubie Aktywizacji Zawodowej Optymista (w okresie od 1 stycznia 2018 r.

do 30 września 2018 r.):

 realizacja projektu wsparcia osób starszych i samotnych w ich środowiskach pn. Odwiedziny

 prowadzenie w Domu Dziennego Pobytu Z Ochotą (ośrodku wsparcia dla seniorów):

o konsultacji indywidualnych

o warsztatów o charakterze integracyjnym i psychoedukacyjnym

 organizacja warsztatów psychologicznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Klubie Integracji Środowiskowej Relaks

 współpraca ze Środowiskowym Domem Samopomocy Pod Skrzydłami przy ul. Grójeckiej 109 w Warszawie - prowadzenie grupy wsparcia dla rodzin osób chorujących psychicznie;

cotygodniowe dyżury

 realizacja projektu wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi pn. Damy radę (od 1 października 2018 r.).

Szczegóły działań psychologów w roku 2018 przedstawiono w tabeli 22.

Tabela 22

Działania psychologów OPS w 2018 r.

Lp. Rodzaje działań Opis

Porady psychologiczne, konsultacje wychowawcze, rozmowy wspierająco-diagnostyczne, wsparcie pracowników socjalnych w diagnozie nowych środowisk, pracy z trudnymi klientami lub rodzinami (w formie wizyt w środowisku, spotkań w siedzibie OPS, w DDP Z Ochotą, w KAZ Optymista)

1542 293

2 Praca w środowiskach

Praca z rodzinami, indywidualnymi podopiecznymi OPS oraz mieszkańcami dzielnicy nie korzystającymi z pomocy Ośrodka.

Klienci - w razie potrzeby - kierowani byli do instytucji, placówek zajmujących się prowadzeniem terapii np. rodzinnej, małżeńskiej, odwykowej itp.

293 -

3 Projekt Odwiedziny Psychologiczne wsparcie osób starszych i samotnych w ich

środowiskach 269 13

38

4 Projekt Damy radę Wsparcie dla osób z zaburzeniami psychicznymi 22 11 4 Porady psychologiczne w

KAZ Optymista

Wsparcie psychologiczne osób bezrobotnych w ramach porad i

konsultacji dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy 118 61 5 Porady psychologiczne w

DDP Z Ochotą

Wsparcie psychologiczne dla seniorów - uczestników DDP Z

Ochotą (porady i konsultacje) 114 21

6

Warsztaty

psychologiczne w DDP Z Ochotą

Warsztaty psychologiczne dla seniorów w Dziennym Domu Pobytu

Z Ochotą 37 -

7

Warsztaty psychologiczne w KIŚ Relaks

Warsztaty psychologiczne, konsultacje indywidualne dla osób z zaburzeniami psychicznymi - uczestników Klubu Integracji Środowiskowej Relaks

13 -

8 Grupa wsparcia w ŚDS Pod Skrzydłami

Organizacja grupy wsparcia dla rodzin osób chorujących

psychicznie - uczestników ŚDS Pod Skrzydłami 8 -

Problemy i trudności w pracy psychologów

Podczas pracy psycholodzy zetknęli się ze znacznym zróżnicowaniem problemów. Często w jednym środowisku występowało jednocześnie kilka rodzajów trudności. Poniżej podajemy ich krótką charakterystykę.

A. Choroby psychiczne - zdiagnozowana schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne. Celem pracy w tych przypadkach było najczęściej monitorowanie stanu psychicznego, motywowanie do adekwatnego leczenia, zapobieganie nawrotom w przypadkach remisji choroby, pomoc w radzeniu sobie z częstym poczuciem inności, odrzucenia, lękiem przed nawiązywaniem bliższych relacji, społecznymi konsekwencjami choroby psychicznej.

B. Inne zaburzenia psychiczne - zaburzenia osobowości, zaburzenia depresyjne, adaptacyjne, nerwice, zaburzenia organiczne, otępienia, związane z procesem demencyjnym zaburzenia urojeniowe. U osób zmagających się z takimi zaburzeniami przeżywane trudności powodują - w różnym nasileniu - problemy w prawidłowym funkcjonowaniu w wielu sferach: emocjonalnej, społecznej, zawodowej, rodzinnej, w relacjach interpersonalnych. Często współwystępowały także inne problemy: uzależnienia, trudności wychowawcze, rodzinne, bezrobocie. Celem pracy w tej grupie podopiecznych była pomoc w poszukiwaniu rozwiązań trudnych sytuacji, tak aby były one zgodne z możliwościami oraz określoną gotowością osoby chorej na wprowadzenie zmian w życiu. Szczególnie w przypadku osób z zaburzeniami nerwicowymi czy zaburzeniami osobowości praca miała charakter podtrzymujący; często celem było motywowanie do poszukiwania pomocy terapeutycznej. W kontakcie z osobami z zaburzeniami otępiennymi praca polegała głównie na diagnozie trudności dotyczących codziennego funkcjonowania, pomocy w określaniu możliwości wsparcia klienta. W sytuacji pojawiających się zaburzeń urojeniowych - motywowaniu do podjęcia leczenia psychiatrycznego. W przypadku członków rodzin osób ze schorzeniami demencyjnymi czy też organicznymi kontakt często miał charakter edukacyjny - informacje o tym jakie zachowania mogą wynikać z zaburzeń czy choroby pozwala na lepsze radzenie sobie z opieką nad chorym oraz z własnymi emocjami.

C. Uzależnienia - środowiska borykające się z problemem uzależnienia (od alkoholu, leków, benzodiazepin lub narkotyków), gdzie częstymi współwystępującymi problemami były konflikty rodzinne, trudności wychowawcze z dziećmi, trudności w znalezieniu lub utrzymaniu zatrudnienia. W środowiskach tych psycholodzy motywowali do podjęcia terapii, pracowali nad zwiększeniem świadomości problemu, negatywnego wpływu używki lub zachowań (uzależnienia behawioralne) na życie podopiecznych, ich relacje interpersonalne. W przypadku osób bliskich

39

ważna była praca nad motywowaniem do podjęcia terapii współuzależnienia lub zadbania o wsparcie psychologiczne dla dzieci, praca nad wzmocnieniem poczucia wartości i sprawczości, pozwoleniem osobie uzależnionej na poniesienie negatywnych konsekwencji uzależnienia.

D. Bezrobocie - najczęściej zgłaszanym problemem był stres związany z utratą lub trudnością w znalezieniu zatrudnienia. Celem pracy psychologów było umożliwienie odreagowania emocjonalnego, pomoc w ustaleniu planu możliwych działań (również profesjonalnej pomocy w poszukiwaniu zatrudnienia), wzmocnienie poczucia wartości, posiadania wpływu na swoje życie.

Osoby bezrobotne i poszukujące pracy były kierowane do Klubu Aktywizacji Zawodowej Optymista gdzie mogły skorzystać z konsultacji i porad psychologa i doradcy zawodowego oraz zaplecza biurowo-technicznego niezbędnego do skutecznego poszukiwania pracy.

E. Przemoc - dotyczyła środowisk, w których klienci zmagali się z konsekwencjami bycia ofiarą przemocy w rodzinie; towarzyszyło temu poczucie bezradności, niemocy, brak wiary w swoje możliwości, brak dostępu do swoich emocji, przeżyć oraz emocjonalne uzależnienie od sprawcy przemocy. Motywowano klientów do korzystania z pomocy - np. wsparcia specjalistycznych placówek terapeutycznych. Coraz częściej pojawiającym się problemem były zachowania przemocowe ze strony dorosłych dzieci wobec rodziców starszych wiekiem.

F. Trudności wychowawcze - problemy wychowawcze z dziećmi (problemy szkolne, emocjonalne) wynikające z uzależnienia jednego z członków rodziny, niewydolności wychowawczej, zaniedbań emocjonalnych, bezradności lub braków w umiejętnościach wychowawczych rodziców, problemów rozwojowych dziecka. Praca psychologa polegała na pomocy w rozwiązywaniu konkretnych problemów wychowawczych, zwiększaniu świadomości i rozumienia „trudnych”

zachowań dzieci, ich przyczyn, emocji jakie przeżywają, charakterystycznych dla wieku sposobów reagowania. Jedną z form wsparcia było przekazywanie informacji, edukacja w zakresie rozwoju dziecka i charakterystycznych dla dzieci problemów rozwojowych. W przypadku, gdy w rodzinie istniała taka potrzeba rodzice byli kierowani do placówki mogącej świadczyć pomoc terapeutyczną.

G. Traumy - szczególnie silne problemy, urazy psychiczne, stres - związane z niespodziewanym, trudnym wydarzeniem życiowym; dotyczyło to zazwyczaj straty bliskiej osoby, często w tragicznych okolicznościach. Celem spotkań było wsparcie w żałobie po nagłej stracie bliskiej osoby.

H. Problemy związane z podeszłym wiekiem - dotyczyły osób - z racji wieku - mających problemy z radzeniem sobie z ograniczoną sprawnością, poczuciem osamotnienia, izolacją społeczną, brakiem wsparcia rodzinnego. Celem pracy psychologa było wsparcie psychologiczne, pomoc w poradzeniu sobie z trudnymi emocjami towarzyszącymi zmianom życiowym związanym z procesem starzenia się. W części środowisk ważne było motywowanie do podjęcia leczenia w przypadku zaburzeń nastroju, stanów depresyjnych związanych z sytuacją życiową lub zaburzeniami o podłożu organicznym. W wielu przypadkach istniała potrzeba zdiagnozowania trudności poznawczych pod kątem możliwości samodzielnego funkcjonowania w środowisku, uzyskania wsparcia adekwatnego do potrzeb.

I. Otępienie - spowodowane chorobami mózgu, o charakterze przewlekłym, zazwyczaj postępującym (choroba Alzheimera i in.), wiążące się z zaburzeniami takich funkcji jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język, ocena rzeczywistości.

40

Otępieniu towarzyszyły zazwyczaj trudności w sferze społecznej, emocjonalnej, motywacyjnej, wpływają one na całokształt funkcjonowania osoby chorującej.

J. Interwencje kryzysowe - środowiska, w których powodu choroby psychicznej, przemocy lub skrajnego zaniedbania dzieci wymagana była natychmiastowa interwencja.

K. Konflikty - głównie rodzinne, sąsiedzkie lub związane z pracą zawodową. Często współwystępowały z innymi problemami, jak uzależnienie, trudności wychowawcze, zaburzenia psychiczne. Celem pracy psychologów było zachęcanie, motywowanie do poszukiwania konstruktywnych rozwiązań konfliktów, pomoc w nazwaniu swoich potrzeb oraz celów, które klient chciałby osiągnąć, przy jednoczesnym uwzględnieniu stanowiska drugiej strony konfliktu.

L. Niepełnosprawność intelektualna - zazwyczaj połączona z trudnościami wychowawczymi, konfliktami, innymi zaburzeniami psychicznymi. W pracy z osobami o obniżonym potencjale intelektualnym psycholodzy koncentrowali na pomocy w rozwiązywaniu konkretnych problemów życiowych, podejmowaniu decyzji związanych np. z ważnymi dla klientów relacjami.

M. Bezdomność - współwystępowała zazwyczaj z problemem uzależnienia oraz innymi zaburzeniami psychicznymi.

N. Niepełnosprawność fizyczna - obejmująca ograniczoną sprawność ruchową, zespoły genetyczne, z którymi wiążą się inne problemy życiowe i emocjonalne. Problem niepełnosprawności był zazwyczaj jednym z problemów współwystępujących, często wiązał się z podeszłym wiekiem.

Pomoc psychologa polegała na wsparciu w adaptacji do zmian życiowych związanych z pogarszającym się stanem zdrowia. W przypadku rodziców mających niepełnosprawne dziecko kontakt miał na celu pomoc w nazwaniu i wyrażeniu emocji związanych ze „stratą zdrowego dziecka”, lękiem przed przyszłością, motywowanie do zadbania również o własne potrzeby, emocje, dzielenie się odpowiedzialnością za leczenie, rehabilitację niepełnosprawnego dziecka np. z drugim rodzicem.

Tabela 23

Problemy w działaniu psychologów OPS w 2018 r.

Lp. Rodzaj problemu Liczba

środowisk

1 Choroby psychiczne 45

2 Inne zaburzenia psychiczne 122

3 Uzależnienia 33

4 Bezrobocie 79

5 Przemoc 16

6 Trudności wychowawcze 13

7 Traumy 15

8 Problemy związane z podeszłym wiekiem 98

9 Otępienie 27

10 Interwencje kryzysowe 10

11 Konflikty 77

12 Niepełnosprawność intelektualna 13

13 Bezdomność 1

14 Niepełnosprawność fizyczna 47

41