Konwertyci jako pracownicy

Kontynuując wątek wyroku polskiego sądu w sprawie dyskryminacji konwertytki z uwagi na jej ubiór, zastanawiam się jak konwertyci radzą sobie ze swoją innością w pracy zawodowej i czy wpływają na polskie środowisko pracy, zmieniając choćby własne otoczenie pracownicze. Jest to kwestia zupełnie inna niż rozważania nad tym, jak radzą sobie z tym wszyscy muzułmanie mieszkający w Polsce. Pracodawca zatrudniający muzułmanina obcokrajowca z góry liczy się prawdopodobnie z pewną dozą inności i egzotyki, jaką wniesie do firmy. Jednak aktywność zawodowa konwertytów, którzy zmieniają zachowanie czy ubiór w trakcie swojego być może nawet wieloletniego zatrudnienia albo są przyjmowani na dane stanowisko nie budząc początkowo podejrzeń, że będą zachowywać się inaczej niż wszyscy, stanowi unikatowe zjawisko. Problem ten został zauważony w badaniu McGinty. Szwedzki pracodawca zmienił nagle nastawienie do pracowniczki nie z powodu obniżenia jakości jej pracy, ale w związku ze zmianą jej wizerunku. Szwedka usłyszała: Nie zatrudniałem cię w tych okolicznościach.

Zatrudniałem cię jako normalną Szwedkę. Szwedzkie badania pokazały, że konwertytki potrafią

wykorzystywać swoje kompetencje kulturowe w walce o równe prawa pracy. Wiedzą, na jaki podmiot broniący ich praw się powołać, w jaki sposób używać prawa, by zniechęcić pracodawcę do stosowania wobec nich dyskryminacji.¹²⁸ Gdyby okazało się, że polscy muzułmanie mają chęć domagania się zmiany prawa pracy, wdrożenia narzędzi antydyskryminacyjnych czy choćby zwiększenia przestrzegania chroniącego ich prawa, byłby to ważny moment i przesłanka, aby orzekać o świadomym potencjale wywoływania zmian w ich środowiskach pracowniczych, ale także w państwie. Inicjacja takiej zmiany byłaby łatwiejsza dla obywatela państwa polskiego niż dla przyjezdnego muzułmanina. Szczególnie ciekawe jest to, że nawróceni na islam Polacy, którym zdarza się od czasu do czasu zająć głos w debacie publicznej na temat polskiego islamu, to w większości osoby wykształcone, wykonujące zawody cieszące się wysokim prestiżem społecznym lub wymagające odpowiedniego wykształcenia. Donald Black udowadnia, że im wyższy status społeczny jednostki, tym większa skłonność do korzystania z systemu prawnego oraz skuteczność w egzekwowaniu własnej woli drogą prawną129. Wspomniana wcześniej Cecylia Polańska–Eid była urzędniczką wysokiego szczebla w departamencie

128 A.M. McGinty, Becoming Muslim. Western women’s conversions to Islam, New York 2006, str. 166.

50 administracyjnym Urzędu Marszałkowskiego w Kielcach oraz przewodniczącą związku zawodowego. Tomasz Stefaniuk, pracownik naukowy, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej (Instytut Filozofii UMCS w Lublinie) to konwertyta często organizujący wykłady niekoniecznie o charakterze czysto naukowym. Nie ukrywając swojego wyznania przybliża niemuzułmańskim słuchaczom kwestie związane z dogmatyką i obyczajowością muzułmańską. Cytowana przy okazji spotkania zorganizowanego przez Uniwersytet im. Tischnera Beata Abdallah-Krzepkowska, arabistka wykładająca na Uniwersytecie Śląskim, podczas paneli naukowych związanych z sytuacją muzułmanów w Polsce chętnie mówi o swojej własnej tożsamości i roli osoby nawróconej w katolickim społeczeństwie. Innymi widocznymi konwertytami otwarcie mówiącymi o swojej religii są np. Leszek Kaźmierczak (muzyk o pseudonimie Eldo, który w 2011 roku został sklasyfikowany na 5 miejscu listy 30 najlepszych polskich raperów według magazynu „Machina”, cieszący się popularnością wśród młodych ludzi i jednocześnie opowiadający o swojej religii podczas wywiadów), Łukasz Wirowski (prowadzący kilka organizacji pozarządowych, lubiany przez piszących o konwertytach dziennikarzy) oraz Andrzej Saramowicz (autor wielu artykułów o tematyce mistycznej i popularnonaukowej, tłumacz, założyciel Szkoły Nauk Sufich). Wydawać więc się może, że przywołane przeze mnie osoby zdają się posiadać odpowiednie kompetencje do tego, aby ich poglądy mogły wywołać chęć zmiany choćby prawa pracy wśród innych muzułmanów. O sprawie nakrycia głowy w pracy przez muzułmanki mówi otwarcie Beata Abdallah-Krzepkowska, która uważa, że argument słyszany w Europie zachodniej o tym, że muzułmanie powinni się dostosować, nie jest trafiony, ponieważ muzułmanie nie zawsze są już osobami z zewnątrz, ale są także osobami, które „z dziada pradziada tworzyły dany naród”. Co więcej, na tym etapie badania mogę przypuszczać, że polscy konwertyci na islam są grupą dobrze wykształconą. Z raportu badającego konwertytów w 40 krajach świata – Religious Conversion in 40 Countries, wynika jasno, że to w przypadku osób z wyższym wykształceniem występuje większe prawdopodobieństwo zmiany religii. Osoby wykształcone mają wyższe predyspozycje do zmiany sposobu myślenia o świecie, głębszą wiedzę o religijnych alternatywach, mają także częstszy kontakt z przedstawicielami innych wyznań i łatwiej im bronić się przed krytyką otoczenia.130

130 J. Hwang, R. J. Barroand , R.M. McCleary, Religious Conversion in 40 Countries, Cornerstone Research,

Harvard University, http://scholar.harvard.edu/files/barro/files/conversion_paper_072209_2_.pdf, data odczytu

51 Jednym z celów mojego badania będzie zdobycie informacji, na ile konwertyci odczuwają potrzebę zmiany prawa pracy i na czym ta zmiana miałaby według nich polegać. Natomiast przypadek Cecylii Polańskiej-Eid sam nasuwa potrzebę zbadania, czy dyskryminacja z powodu wyznania w miejscu pracy jest generalnym problemem konwertytów i w jaki sposób się ona objawia. Nawiązując do głównego wątku projektu sprawdzającego stosunek polskich muzułmanów do społeczeństwa, warto byłoby ustalić, czy istnieje jakaś tendencja określająca, jak oni sami traktują swoje życie zawodowe – czy tylko jako sposób zdobywania pieniędzy, czy także jako służbę społeczeństwu. Zastanawia mnie także, na ile odpowiedzi na te pytania będą skorelowane z zawodem, jaki wykonują. Pytania badawcze, na które postaram się odpowiedzieć w celu rozważań nad konwertytami jako pracownikami to:

Jak wygląda interakcja konwertytów ze społeczeństwem polskim w ramach ich pracy zawodowej?

• Jakie zawody wykonują?

• Czy ich praca zawodowa jest przez nich rozumiana jako służba społeczeństwu? W jaki sposób? Czy są z niej dumni?

• Z jakimi problemami związanymi z ich wyznaniem spotykają się w pracy?

52