Avantgarde
konsekwentnego abstrakcjonistę w Polsce, a także za jednego z prekursorów prometejskiego nurtu pol-skiej awangardy, żyjącej utopią nowego człowieka i nowej wspólnoty. Serie akwarel Margarete Kubickiej urzekają świetlistością barw przywodzącą na myśl dzieła Delaunaya i Jawlensky’ego. Wyraziste formal-nie rysunki, linoryty i obrazy jej męża, bliskie abstrakcji geometrycznej Malewicza i Mondriana, ujawniają jego pasję przyrodoznawczą i filozoficzną.
Oboje Kubiccy pośredniczyli w kontaktach poz-nańskiej ekspresjonistycznej grupy Bunt (1917-1922), skupionej wokół czasopisma artystycznego Zdrój, i berlińskiego pisma oraz galerii Die Aktion.
Zainicjowali wydawnicze i wystawiennicze kontakty artystów polskich w Niemczech. Z końcem 1918 r.
wyjechali do Berlina, gdzie właczyli się w tamtejsze życie artystyczne. Ich prace graficzne i literackie ukazywały się w „Der Sturm”, „Der Weg”, „Die Bücherkiste” i w „a bis z”. W 1920 r. Kubicki jako jeden z nielicznych polskich twórców wystawiał w najsłynniejszej galerii awangardy Der Sturm.
W 1922 roku oboje Kubiccy reprezentowali Polskę na Kongresie Międzynarodowej Unii Artystów Postę-powych w Düsseldorfie, najważniejszym wystąpieniu polskiej awangardy w okresie międzywojennym, zapoczątkowującym istnienie tzw. Międzynarodówki Konstruktywistycznej. W tymże roku zorganizowali też w Berlinie Międzynarodową Wystawę Artystów Rewolucyjnych. W 1922 r. współtworzyli grupę Die Kommune, a w 1923 Gruppe progressiver Künstler, z którą wystawiali w różnych miastych Niemiec oraz w Chicago.
Kubiccy tworzyli głównie w międzynarodowym środowisku artystycznym Berlina, współpracując choćby z dadaistami Johannesem Baaderem i Raou-lem Hausmanem. Do kręgu ich znajomych należeli także aktorzy teatru Erwina Piscatora, Georg Grosz, Marc Chagall, Kazimierz Malewicz czy wybitny fotograf, August Sander. Ich pracownia była miejscem spotkań ekspresjonistów z poznańskiej grupy Bunt i łódzkiej Jung Idysz. Przejściowo mieszali i tworzyli tam Jankiel Adler, Pola Lindenfeldówna i Artur Nacht-Samborski.
Po dojściu Hitlera do władzy Kubicki przyjechał do Polski i działał jako kurier polskiego ruchu oporu.
Został zamęczony na Pawiaku w 1942 r. Kubicka, przeżyła wojnę, ratując wiele prac męża i wspólnych przyjaciół. Pozostała czynna artystycznie do swej śmierci w 1984 r.
konsequenten abstrakten Maler in Polen. Er gehörte gleichzeitig zu den Wegbereitern der prometheis-chen Strömung der polnischer Avantgarde, die die Utopie des neuen Menschen und der neuen Gemeinschaft lebte. Die Aquarellfolgen von Margarete Kubicka bestechen mit der Transparenz der Farbe, womit sie die Werke Delaunays i Ja-wlenskys in Erinnerung rufen. Die Zeichnungen, Linolschnitte und Gemälde ihres Mannes erinnern von der formellen Disziplin her an die geometrische Abstraktion eines Malewitsch und Mondrians, und verraten die Affinität Kubickis zur Naturwissenschaft und Philosophie.
Die beiden Kubickis vermittelten Kontakte zwis-chen der Posener Expressionistenvereinigung Bunt (Revolte) (1917-1922), die sich um die Kunst-zeitschrift „Zdrój” (Quelle) gruppierte, und der Berliner Kunstzeitschrift und Galerie „Die Aktion”. Sie initiierten die Verlags- und Ausstellungskontakte pol-nischer Künstler in Deutschland. Ende 1918 reisten sie nach Berlin aus, wo sie sich dem dortigem Kunstleben angeschlossen haben. Ihre graphischen und literarischen Werke erschienen in den Zeitschriften „Der Sturm”, „Der Weg”, „Die Bücherkiste” und „a bis z”. 1920 stellte Kubicki als einer der wenigen polnischen Kunstschaffenden seine Arbeiten in der renommiertesten Galerie der Avantgarde „Der Sturm”. 1922 vertraten die beiden Kubickis Polen auf dem Kongress der Union Fortschrittlicher Internationaler Künstler in Düs-seldorf, dem wichtigsten Auftritt der polnischen Avantgarde in der Zwischenkriegszeit, dem Initiationsmoment der sogenannten Konstrukti-vistischen Internationale. Im selben Jahr orga-nisierten sie auch in Berlin die Internationale Ausstellung revolutionärer Künstler. 1922 waren się Mitbegründer der Gruppe Die Kommune, und 1923 der Gruppe progressiver Künstler, mit der sie ihre Werke in verschiedenen Städten Deutschlands und in Chicago ausgestellt haben.
Die Kubickis wirkten vor allem im internationalen Künstlerkreis Berlins und kooperierten u.a. mit den Dadaisten Johannes Baader und Raoul Hausmann.
Zu ihrem Bekanntenkreis zählten auch Schauspieler von Erwin Piscators Theater, sowie Maler Georg Grosz, Marc Chagall, Kasimir Malewitsch oder der herausragende Fotograf August Sander. Ihr Atelier wurde zu einer Begegnungsstätte von Expressionis-ten der Gruppe Bunt aus Posen und der Jung Idysz
69 Tylko w ostatnich latach prace Kubickich i ich
przyjaciół pokazywano m.in. w Los Angeles, Po-znaniu, Wrocławiu, Brukseli czy Tulonie, a całkiem niedawno na ekspozycji My, berlińczycy. Historia polsko-niemieckiego sąsiedztwa. Ich retrospektywna wystawa przygotowywana jest obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Syn Margarete i Stanisława Kubickich, prof.
S. Karol Kubicki, był współzałożycielem i pierwszym immatrykulowanym studentem Wolnego Uniwersy-tetu w Berlinie.
Wybrana bibliografia
Lidia Głuchowska, Avantgarde und Liebe. Margarete und Stanislaw Kubicki 1910-1945. Berlin 2007.
Lidia Głuchowska/Peter Mantis, Stanislaw Kubicki. Poeta tłumaczy sam siebie/Ein Poet übersetzt sich selbst.
Berlin 2003.
Bunt – Ekspresjonizm Poznański 1917/1925, red. Grażyna Hałasa/Agnieszka Salamon. Poznań 2003.
aus Łódź. Vorübergehend wohnten und schufen dort Jankel Adler, Pola Lindenfeld und Artur Nacht-Samborski.
Nach der Machtergreifung Hitlers begab sich Kubicki nach Polen und während des Zweiten Weltkriegs wirkte als Kurier der polnischen Widerstandsbewegung. 1942 wurde er im Gefängnis Pawiak zu Tode gefoltert. Kubicka überlebte den Krieg und konnte zahlreiche Werke ihres Mannes und der gemeinsamen Künstlerfreunden retten. Sie blieb künstlerisch bis zu ihrem Tode im Jahre 1984 tätig.
Nur in den letzten Jahren wurden Werke der Kubickis u.a. in Los Angeles, Posen, Breslau, Brüssel oder Toulon, und vor kurzem auf der Ausstellung
„Wir Berliner. Geschichte einer deutsch-polnischen Nachbarschaft“ gezeigt. Eine retrospektive Schau ihres Schaffens wird zur Zeit im Nationalmuseum Warschau vorbereitet.
Der Sohn von Margarete und Stanislaw Kubicki, Professor S. Karol Kubicki, war Mitbegründer und der erste immatrikulierte Student der Freien Universität zu Berlin.
Ausgewählte Literatur
Lidia Głuchowska, Avantgarde und Liebe. Margarete und Stanislaw Kubicki 1910-1945. Berlin 2007.
Lidia Głuchowska/Peter Mantis, Stanislaw Kubicki. Poeta tłumaczy sam siebie/Ein Poet übersetzt sich selbst. Berlin 2003.
Bunt – Ekspresjonizm Poznański 1917-1925, hrsg. von Grażyna Hałasa/Agnieszka Salamon. Poznań 2003.
Übersetzung von der Autorin
1
– Szanowny Panie Profesorze, Pański ojciec, spiritus rector poznańskiej ekspresjonistycznej grupy Bunt, uchodzi nie tylko za jej duchowego przywódcę, lecz również był tym, który zainicjował kontakty polskich twórców w Berlinie. Z kolei nestorem polskiej awangardy nad Szprewą był Stanisław Przybyszewski, odkrywca talentu Edwarda Muncha. To on wraz z rzeźbiarzem z Poznania, Franciszkiem Flau-mem, założył w Berlinie pierwszy polski kabaret. Obaj, Kubicki i Przybyszewski, przy-należą jednak do dwóch różnych pokoleń. Pod względem ideowym byli przeciwnikami, mimo iż do Buntu należał Jan Panieński, ożeniony z córką Przybyszewskiego, znaną pisarką, Stanisławą Przybyszewską, zaś Kubickiego z Panieńskim łączyła trwała przyjaźń. Jak więc wyglądały relacje Stanisława Kubickiego z Przy-byszewskim?
– Przybyszewski bywał u moich dziadków, którzy przyjechali do Eberswalde, gdzie prowadzili otwarty polski dom, zatem ojciec znał go osobiście
– Sehr geehrter Herr Professor Kubicki, Ihr Vater gilt nicht nur als spiritus rector der Posener expressionistischen Gruppe Bunt, sondern er war auch derjenige, der die Kontakte der polnis-chen Künstler nach Berlin initiiert hat. Als Nestor der polnischen Avantgarde in Berlin gilt wiederum Stanisław Przybyszewski, der als erster für den Ruhm von Edvard Munch gesorgt hat und der hier zusammen mit dem Bildhauer aus Posen, Franz Flaum, das erste polnische Kabarett gegründet hat. Die beiden vertreten aber unterschiedliche Generationen. Sie waren auch ideologische Gegner, und das obwohl der Gruppe Bunt Kubickis enger Freund Jan Panieński angehört hat, der mit der begabten Dichterin Stanisława Przybyszewska (Przyby-szewskis Tochter) verheiratet war. Wie sahen also die Kontakte von Kubicki und Przyby-szewski in Posen aus?
– Przybyszewski verkehrte schon bei meinen Großeltern, die nach Eberswalde gekommen sind