Kulturowe aspekty funkcjonowania partnerstw publiczno ‑społecznych 1
8.3. Kultura organizacyjna partnerstwa
o ile kwestia kultury organizacyjnej partnerów jest poruszana w literaturze dotyczącej sieci międzyorganizacyjnych, o tyle zjawisko kultury sieci (partnerstwa) pozostaje niedowartościowane ch Whelan proponuje, aby do konceptualizacji kultury sieci wykorzystać definicję kultury zaproponowaną przez e h scheina, wg którego kultura to przekonania, wartości i nastawienia grup określanych jako jednostki społeczne mające historię17 takimi grupami mogą być części organizacji (organizacyjne subkultury), organizacje (kultura organizacyjna), a także sieci (kul‑
17 e h schein, Organizational Culture , op cit
tura sieci)18 z uwagi na specyfikę zarządzania publicznego, w prowadzonych bada‑
niach przyjęto optykę, w której ramach badaczy przede wszystkim interesowało to, w jakim modelu/paradygmacie są realizowane praktyki menadżerskie przez liderów partnerstw, przy przyjęciu jako podstawy dyferencjacji charakterystyki istotne dla modeli: administracyjnego, New Public Management i Governance Wyodrębniono 14 modelowych praktyk menedżerskich, przypisując każdej z cechy typowe dla modeli: administracyjnego, New Public Management czy Governance jedną z bada‑
nych praktyk menedżerskich była kultura organizacyjna partnerstw19, a dokład‑
nie – postrzeganie jej dominującego obrazu aktorów organizacyjnych tworzących partnerstwo do badania tego wymiaru przyjęto desygnaty przyjęte z literatury przedmiotu W zrealizowanym studium przypadku podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, w jakim paradygmacie zarządzania publicznego jest realizowana kultura organizacyjna w badanym partnerstwie
do poszukiwania związku między zmiennymi wykorzystano analizę skupień za pomocą metody hierarchicznej, która pozwala utworzyć klasy obiektów podobnych do siebie ze względu na kilka zmiennych z macierzy odległości odległości zostały wyznaczone przy wykorzystaniu metody Warda, w której niepodobieństwa między obiektami są zdefiniowane jako średnia kwadratu odległości środków ciężkości klas:
Wynikiem zastosowania/działania metody jest dendrogram będący drzewem binarnym, w którym węzły odpowiadają skupieniom, liście natomiast klasyfikowanym obiektom optymalna liczba utworzonych skupień daje najwyższy iloraz wariancji międzygrupowej do wariancji wewnątrzgrupowej
postępując zgodnie z zaproponowaną metodyką, poszukiwano podobieństw z punktu widzenia subiektywnej oceny kultury organizacyjnej w obrębie badanego partnerstwa uzyskane wyniki pozwoliły na przygotowanie dendrogramu (rysu‑
nek 8 1), będącego binarnym drzewem klas analiza wszystkich badanych obiektów pozwoliła na grupowanie i uzyskanie zbioru klas zawierających podobne opinie z punktu widzenia zagregowanych subiektywnych ocen zarządzających w badanym partnerstwie publiczno ‑społecznym
18 ch Whelan, Network Dynamics and Network Effectiveness: A Methodological Framework for Public Sector Networks in the Field of National Security, „australian journal of public administration”
2011, vol 70, issue 3, s 275–286
19 Więcej na temat metodyki badań zob a frączkiewicz ‑Wronka, Zarządzanie usługami społecz‑
nymi , op cit
Aldona Frączkiewicz ‑Wronka, Agata Austen
102
Diagram drzewa Metoda Warda Odległ. euklidesowa
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Odległość wiąz.
zmienna 10 zmienna 04 zmienna 07 zmienna 03 zmienna 05 zmienna 11 zmienna 08 zmienna 02 zmienna 09 zmienna 06 zmienna 12 zmienna 01
rysunek 8.1. dendrogram kultury organizacyjnej
Źródło: a frączkiewicz ‑Wronka, Zarządzanie usługami społecznymi. Studium partnerstw publiczno ‑społecznych, difin, Warszawa (w druku)
zaproponowane zmienne dla praktyki zarządczej, jaką jest kultura organizacyjna, i przypisane im numery wg modelu zarządzania to zmienne:
administracyjne (równoważna nazwa: hierarchiczne, administracja publiczna):
• 1 (zc) – relacje wzajemne oparte na przydziale zadań, 4 (zc) – merytokra‑
cja, 7 (zc) –akceptacja dla roli, 10 (zc) – dobre realizowanie przydzielonych zadań;
New Public Management
• (równoważna nazwa: rynkowe, nowe zarządzanie
publiczne): 2 (zd) – relacje wzajemne oparte skłonności do podejmowania wysiłku, 5 (zd) – przedsiębiorczość, 8 (zd) – akceptacja dla osiągnięć, 11 (zd) – dobra organizacja procesu;
Governance
• (równoważna nazwa: sieciowe, wspólne zarządzanie): 3 (Wz) – relacje wzajemne oparte na podzielanych wartościach, 6 (Wz) – kreatywność, 9 (Wz) – akceptacja dla wizjonerstwa, 12 (Wz) – elastyczne dopasowanie
analiza skupień widoczna na przedstawionym na rysunku 8 1 dendrogramie pozwala na stwierdzenie, że w opinii organizacji tworzących partnerstwo lider badanej sieci godzi instrumentarium trzech modeli nieznacznie dowartościowany – z uwagi
nie tyle na siłę skupienia, ile na jednorodność – jest model Governance (zmienne 01, 12, 06, 09) fakt łączenia różnorodnych organizacji w projekcie organizacyjnym zwa‑
nym partnerstwem oznacza, że należy się m in spodziewać konfliktów kulturowych między osobami z różnych organizacji aby osiągać zamierzone cele i generować synergię, lider partnerstwa i zarządzający w poszczególnych organizacjach tworzących to partnerstwo muszą znaleźć sposób porozumienia się w kwestii wspólnej pracy od strony praktycznej fakt, że poszczególne podmioty mają odmienną strukturę lub wprost obejmują zasięgiem odmienne obszary problemowe, może przysparzać pracownikom partnerskich organizacji trudności we wchodzeniu w połączenia z równoległymi członkami kadry z innych podmiotów zadania i role mają charakter kumulatywny i z czasem zaczynają wpływać wzajemnie na siebie obecną kulturę badanego podmiotu cechuje przewaga zachowań nastawionych na poszukiwanie możliwości współpracy lider jest zorientowany nie na ochronę pozycji pojedynczych organizacji, ale na legitymizację całości sieci, wynikającą z podejmowanych wspólnie przedsięwzięć respondenci podkreślają, że dobre traktowanie partnerów i dążenie do współpracy obniża przedsiębiorczość i powoduje niższą innowacyjność, stąd obawa o generowanie mniejszych korzyści, niż oczekują tego zaangażowane w partnerstwo organizacje pozytywnym aspektem jest za to atmosfera współpracy i wynikające z niej poczucie dowartościowania menedżerów organizacji współpracujących
Zakończenie
reasumując, wartość, jaka może być wytworzona dzięki współpracy organi‑
zacji, wymaga łączenia zasobów partnerów, ich doświadczenia i wiedzy W prak‑
tyce jednak partnerzy mają często różne priorytety i wartości różnice w kulturze organizacyjnej mogą powodować nieporozumienia i konflikty jeśli współpraca ma przynieść pozytywne efekty, trzeba umieć je pokonywać s Vangen i c Winchester20 określają takie zjawisko mianem paradoksu kultury – z jednej strony może być ona źródłem stymulacji, kreatywności i wartości, z drugiej zaś potencjalnych konfliktów wartości, zachowań i przekonań Wskazują na trzy napięcia zarządcze: akomodację (elastyczność a sztywność), agencję (autonomia a odpowiedzialność) oraz kontrolę (złożoność a prostota)21
lider partnerstwa ma przed sobą zadanie jednoczenia perspektyw i wspiera‑
nia pożądanej kultury menedżerowie zarządzający sieciami muszą sobie radzić
20 s Vangen, c Winchester, Culture in Inter ‑Organizational Collaboration: Paradoxes and Mana‑
gement Tensions, w: Management Research Revisted: Prospects for Theory and Practice, british academy of management annual conference, cardiff, uk, 11–13 september 2012
21 s Vangen, Understanding, Investigating and Theorizing Inter ‑Organizational Collaborations:
A Focus on Paradox, w: Management Research , op cit
Aldona Frączkiewicz ‑Wronka, Agata Austen
104
z większą liczbą różnorodnych grup, niż gdyby działali jako pojedyncze organizacje członkowie organizacji wyznają różne wartości, opowiadają się za innymi metodami realizacji zadań22 konieczne jest dyskutowanie kultur organizacyjnych i logiki, jaka przyświeca członkom partnerstwa można nawet iść dalej, w kierunku budowania wiedzy w zakresie tworzenia kultury sieci, która pozwala członkom partnerstwa na angażowanie się w działania zbiorowe, przy zachowaniu możliwości realizacji celów organizacji macierzystej
już w 1986 r c bryson i inni postulowali, że literatura dotycząca zarządzania strategicznego nie ujmuje w wystarczający sposób kwestii współpracy między orga‑
nizacjami23 W roku 2010 problem ten wciąż był uznawany za aktualny24 jednym z tematów wymagających rozpoznania są kulturowe aspekty współpracy, w tym ich wpływ na tworzenie i realizację strategii partnerstw, a także osiągane przez nie wyniki
Bibliografia
austen a , Efektywność sieci publicznych – podejście wielopoziomowe, c h beck, Warszawa (w druku)
austen a , Wyzwania badawcze w obszarze pomiaru efektywności partnerstw lokalnych,
„Współczesne zarządzanie” 2012, nr 3
bryson c , kazimirski a , southwood h , Childcare and Early Years Provision: A Study of Parents’ Use, Views and Experiences, „dfes research report” 2006, no 723
bryson j m , berry f s , yang k , The State of Public Strategic Management Research: A Selec‑
tive Literature Review and Set of Future Directions, „The american review of public administration” 2010, vol 40(5)
22 zob c bryson, a kazimirski, h southwood, Childcare and Early Years Provision: A Study of Parents’ Use, Views and Experiences, „dfes research report” 2006, no 723; s hoberecht, j brett, j spencer, n southern, Inter ‑Organizational Networks: An Emerging Paradigm of Whole System Change, „od practi‑
tioner” 2011, vol 43(4), s 23–27; p t huerta, c kowal, l a degiogio, b t Volpe, b diamond, Immunity and Behavior: Antibodies alter Emotion, „proceedings of the national academy of sciences usa” 2006, vol 103, s 678–683; c mcpherson, j popp, r lindstrom, Reexamining the Paradox of Structure: A Child Health Network Perspective, „healthcare papers” 2006, vol 7(2), s 46–52; k g provan, r h lemaire, Core Concepts and Key Ideas for Understanding Public Sector Organizational Networks: Using Research to Inform Scholarship and Practice, „public administration review” 2012, vol 72, s 638–648
23 j m bryson, r e freeman, W d roering, Strategic Planning in the Public Sector: Approaches and Directions, w: Strategic Perspectives on Planning Practice, ed b checkoway, lexington books, lexington, ma 1986, s 65–85
24 j m bryson, f s berry, k yang, The State of Public Strategic Management Research: A Selective Literature Review and Set of Future Directions, „the american review of public administration” 2010, vol 40(5), s 495–521
bryson j m , freeman r e , roering W d , Strategic Planning in the Public Sector: Appro‑
aches and Directions, w: Strategic Perspectives on Planning Practice, ed b checkoway, lexington books, lexington, ma 1986
cameron k s , Quinn r e , Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework, jossey ‑bass, san francisco 2006
coursey d h , pandey s k , Public Service Motivation Measurement. Testing an Abridged Version of Perry’s Proposed Scale, „administration & society” 2007, vol 39
frączkiewicz ‑Wronka a , Usługi społeczne realizowane w partnerstwie Międzyorganizacyjne aspekty zarządzania, przedsiębiorcza uczelnia Wsp tWp, katowice–łazy 2012 frączkiewicz ‑Wronka a , Zarządzanie usługami społecznymi. Studium partnerstw publiczno‑
‑społecznych, difin, Warszawa (w druku)
friedrich c j , Public Policy and the Nature of Administrative Responsibility, w: Public Policy, eds c j friedrich, e s mason, harvard university press, cambridge 1940
Gaining Control of the Corporate Culture, eds r h kilmann, m j saxton, r serpa and associates, jossey ‑bass, san francisco–london 1985
hoberecht s , brett j , spencer j , southern n , Inter ‑Organizational Networks: An Emerging Paradigm of Whole System Change, „od practitioner” 2011, vol 43(4)
huerta p t , kowal c , degiogio l a , Volpe b t , diamond b , Immunity and Behavior:
Antibodies alter Emotion, „proceedings of the national academy of sciences usa”
2006, vol 103
mcpherson c , popp j , lindstrom r , Reexamining the Paradox of Structure: A Child Health Network Perspective, „healthcare papers” 2006, vol 7(2)
meyer r , Mapping the Mind of the Strategist a Quantitative Methodology for Measuring the Strategic Beliefs of Executives, erasmus university, erasmus institute of management, rotterdam 2007
murphy p j , cooke r a , lopez y , Firm Culture and Performance: Intensity’s Effects and Limits, „management decision” 2013, vol 51, issue 3
o’leary r , Vij n , Collaborative Public Management: Where Have We Been and Where Are We Going?, „The american review of public administration” 2012, vol 42, no 5 Partnerstwo lokalne jako strategia rozwiązywania problemów społecznych,
red a frączkiewicz ‑Wronka, uniwersytet ekonomiczny, katowice 2010
perry j l , Wise l r , The Motivational Bases Of Public Service, „public administration review” 1990, vol 50(3)
provan k g , lemaire r h , Core Concepts and Key Ideas for Understanding Public Sector Organizational Networks: Using Research to Inform Scholarship and Practice, „public administration review” 2012, vol 72
schein e h , Organizational culture and leadership, jossey ‑bass, san francisco–london 1986
Aldona Frączkiewicz ‑Wronka, Agata Austen
106
stazyk e c , randall s d , sanabria p , pettijohn s , Working in the Hollow State: Exploring the Links between Public Service Motivation, Contracting, and Collaboration, w: Public Administration Reformation: Market Demand from Public Organizations, eds y k dwi‑
vedi, m a shareef, s k pandey, V kumar, routledge, new york 2013
Vangen s , Understanding, Investigating and Theorizing Inter ‑Organizational Collabora‑
tions: A Focus on Paradox, w: Management Research Revisted: Prospects for Theory and Practice, british academy of management annual conference, cardiff, uk, 11–13 september 2012
Vangen s , Winchester c , Culture in Inter ‑Organizational Collaboration: Paradoxes and Management Tensions, w: Management Research Revisted: Prospects for Theory and Practice, british academy of management annual conference, cardiff, uk, 11–13 sep‑
tember 2012
Weick k e , Sensemaking in Organizations, sage, Thousand oaks, ca 1995
Whelan ch , Network Dynamics and Network Effectiveness: A Methodological Framework for Public Sector Networks in the Field of National Security, „australian journal of public administration” 2011, vol 70, issue 3
Wykorzystanie analizy interesariuszy w zarządzaniu organizacją zdrowotną, red a frączkiewicz ‑Wronka, Wydawnictwo naukowe „śląsk”, katowice 2012 yoo j , brookes d , The Role of Organizational Variables in Predicting Service Effectiveness:
An Analysis of a Multilevel Model, „research on social Work practice” 2005, vol 15, no 4
zohar d , luria g , Climate as a Social ‑Cognitive Construction of Supervisory Safety Practices:
Scripts as Proxy of Behavior Patterns, „journal of applied psychology” 2004, vol 89