Kup 10 l produktu Priaxor, a dostaniesz kartę paliwową ORLEN o wartości 50 zł!
Szczegóły na www.agro.basf.pl
Priaxor promocja 210x145 BASF JW 2019.indd 1 31.01.2019 15:38
Skrzypionka zbożowa – imago, fot. G. Pruszyński Skrzypionka błękitek – imago, fot. G. Pruszyński
W przypadku skrzypionki zbożowej larwa przepoczwar-cza się w kokonie w glebie, natomiast skrzypionka błękitek przepoczwarcza się w piankowej kolebce przymocowanej do
nadziemnych części zbóż. Chrząszcze pojawiają się w lipcu, przez jakiś czas żerują na zbożach i trawach, po czym kryją się na zimowanie.
AGROTECHNIKA
56 •
czerwiec/lipiec/sierpień 2019Wśród wielu gatunków mszyc mogących pojawiać się w upra-wie zbóż największe znaczenie ma obecnie mszyca czerem-chowo-zbożowa. Jaja zimują na czeremsze, z których w kwiet-niu wylęgają się założycielki rodu. W drugim pokolew kwiet-niu na czeremsze pojawiają się uskrzydlone osobniki, które przela-tują na rośliny żywicielskie od połowy maja. Na zbożach two-rzą liczne kolonie bezskrzydłych populacji, rozwijając do 12 pokoleń, w których okresowo powstają formy uskrzydlone zasiedlające nowe rośliny. Zwykle od pierwszej połowy wrze-śnia do listopada trwają przeloty uskrzydlonych osobników na czeremchę, gdzie składane są jaja. Obserwowane są też po-pulacje o rozwoju anholocyklicznym, gdzie nie dochodzi do zmiany żywiciela. Mszyce uszkadzają
rośliny przez wysysanie soków z liści, pochew liściowych, źdźbeł i kłosów.
Skutkiem jest zachwianie gospodarki wodnej rośliny, co prowadzi do więd-nięcia i zasychania młodych roślin, natomiast do niewykłaszania zbóż i bielenia kłosów u starszych roślin.
Innym dużym zagrożeniem niesio-nym przez mszyce są przenoszone przez nie choroby wirusowe.
Obok skrzypionek i mszyc w nie-których regionach kraju obserwo-wane są co kilka lat masowe pojawy łokasia garbatka, miniarek, na-łanka kłośca, ploniarki zbożówki, pluskwiaków (lednica zbożowa i żółwinek zbożowy i inne tarczów-kowate), pryszczarków, skoczków, wciornastków oraz szkodników glebowych. W ostatnich latach coraz częściej i liczniej pojawiać się zaczy-nają zwójki zbożowe.
Dynamiczne zmiany meteorolo-giczne, zmiany prawne i inne czynni-ki sprawiają, że zagrożenie ze strony poszczególnych gatunków szkod-ników każdego roku może być inne, a niekiedy szkodniki mogą wystąpić niespodziewanie i bardzo licznie.
Nie bez znaczenia pozostaje udział powierzchni uprawy zbóż w Polsce, który wynosi około 70% ogólnej powierzchni zasie-wów. Tak duży areał upraw oraz fakt, że większość szkodników zbóż może żerować też na trawach, sprawia, że owady te bez większych trudności znajdują pokarm i namnażają się również poza polami. Wszystko to może przyczyniać się do wzrosty za-grożenia ze strony szkodników.
Aby prawidłowo rozpoznać moment pojawu a także okre-ślić liczebność szkodników na plantacji konieczne jest pro-wadzenie obserwacji, dzięki którym plantator może określić stopień zagrożenia i w razie potrzeby podjąć decyzję o prze-prowadzeniu zabiegu zwalczania, w oparciu o progi ekono-micznej szkodliwości. Zabieg wykonać należy dopiero, kiedy liczebność konkretnego gatunku szkodnika przekroczy war-tość progową. Ze względu na wiele zmiennych czynników śro-dowiskowych, tylko własne obserwacje polowe mogą pomóc w ocenie rzeczywistego zagrożenia upraw. W uprawie zbóż
prowadzi się bezpośrednie obserwacje roślin, można także z powodzeniem stosować metodę „żółtych naczyń”. Dobre rezultaty można również osiągnąć przy użyciu czerpaka en-tomologicznego. Należy również pamiętać, aby monitoring prowadzić zarówno przed jak i po wykonanym zabiegi ochro-ny. Takie postępowanie pozwoli na ocenę skuteczności wy-konanego zabiegu a w razie np. przedłużających się nalotów szkodników pozwoli na kontynuację ochrony w odpowiednim terminie. Wszelkie dane pozyskane w trakcie monitoringu po-winny zostać umieszczone w dokumentacji. Częstą praktyką jest stosowanie insektycydów łącznie z fungicydami. Takie po-stępowanie nie zwalnia jednak plantatora z obserwacji wystę-powania i liczebności owadów szkodliwych.
Podczas chemicznej ochrony plantacji należy stosować tylko te insektycydy, które są zare-jestrowane do zwalczania szkodni-ków zbóż (tabela 1) oraz stosować je zgodnie z etykietą środka ochrony roślin. Wybrany insektycyd należy aplikować w temperaturze, w któ-rej zadziała najskuteczniej oraz przy zachowaniu innych warunków opisa-nych w etykiecie. Przestrzegać należy również okresów karencji i prewencji.
Środki ochrony roślin należy stoso-wać tylko przy użyciu serwisowanego i sprawnego sprzętu.
Bardzo ważny jest termin i sposób wykonania zabiegu oraz warunki at-mosferyczne, w których prowadzona jest ochrona. Dobór odpowiedniej dawki środka ochrony roślin, prawi-dłowe przygotowanie roztworu, wła-ściwie wykonany zabieg opryskiwania roślin decydują w dużej mierze o sku-teczności zwalczania.
Mając na uwadze możliwość wy-kształcenia się u szkodników odpor-ności, dokonując wyboru insektycydu (ale również innych środków ochrony roślin), należy uwzględnić preparaty stosowane na danych uprawach w la-tach poprzednich i stosować należy in-sektycydy z różnych grup chemicznych przemiennie, aby w wyniku stosowania jednego preparatu nie doprowadzić do wykształcenia się odpor-ności szkodnika.
Zanim jednak plantator zdecyduje się na zastosowania in-sektycydów powinien pamiętać o innych, nie chemicznych metodach walki ze szkodnikami. Wśród nich ważnym elemen-tem jest agrotechnika. Postępujące uproszczenia agrotech-niczne prowadzą do wzrostu liczebności szkodników. Brak podorywek, stosownie upraw bezorkowych oraz uproszczenia w płodozmianie roślin, to czynniki zwiększające prawdopodo-bieństwo masowego pojawu szkodników, takich jak: rolnice czy łokaś garbatek. Przestrzeganie podstawowych zaleceń agrotechnicznych ma duże znaczenie i jest podstawą skutecz-nych programów ochrony zbóż. Unikanie monokultur, usuwa-nie z pól chwastów i ich pozostałości ogranicza występowausuwa-nie szkodników. Pamiętać należy o prawidłowej orce i podoryw-ce. Zabiegi te mogą zniszczyć mechanicznie znaczącą liczbę szkodników.
Mszyce
Mszyce, fot. G. Pruszyński
Świat Zbóż nr 40
• 57
58 •
czerwiec/lipiec/sierpień 2019 AGROTECHNIKASubstancja czynna Insektycyd Dawka (kg, l/ha)
skrzypionki mszyce
PYRETROIDY
alfa-cypermetryna
(A-Cyper; Alciper; Alfacyper; Alfastop; Asteria; Cyper-Fas; Fastac;
Fiesta; Insectol-Alfa; Rufous) – wszystkie 100 EC 0,1 0,12
Alfacypermetryna 10 EC 0,1 0,12
Proalfacypermetrin 0,1 0,12
Fastac Active 050 ME 0,15-0,2 0,2-0,25
beta-cyflutryna (Alfazot; Bulldock; Pitbul; Tekapo) – wszystkie 025 EC 0,25 0,25
cypermetryna
(Afi Max; Cimetryna; Cimex Forte; Cymetra; Cyperfor; Cyperkill Max; Cythrin; Sorcerer; Super Cyper; Superkill; Supersect) –
wszystkie 500 EC 0,05 0,05
Sherpa 100 EC 0,25-0,3 0,25-0,3
deltametryna
(Decis Mega; Delta) – wszystkie 50 EW 0,1-0,125 0,1-0,125
(Delmetros; Koron; Pilgro) – wszystkie 100 SC 0,05 –
(DelCaps; DelTop; DeLux) – wszystkie 050 CS 0,1 –
Deltakill; Scatto – 0,25
Serbot, Temporis) – wszystkie 015 EW – 0,3-0,42
esfenwalerat (Sumi-Alpha; Sumicidin) – wszystkie 050 EC 0,25 0,25
gamma-cyhalotryna Rapid 060 CS 0,06-0,08 l 0,06-0,08 l
lambda-cyhalotryna
(Arkan; Judo; Karate Zeon; Kusti; LambdaCe; Ninja;
Wojownik) – wszystkie 050 CS 0,075-0,1 0,075-0,1
Kaiso Sorbie 0,1 0,1
(Kaiso; Kivano) – wszystkie 050 EG 0,1 0,1
HELM-Lambda 100 CS 0,04-0,05 0,04-0,05
Sparrow; Sparviero – 0,075
zeta-cypermetryna (Alstar; Ammo Super; Fury; Minuet; Tian) – wszystkie 100 EW 0,1 0,1 FOSFOROORGANICZNE
chloropiryfos Cyren 480 EC 0,6 –
(Chlorop-Pro; Pyrinex; Pyrisimex; Rook) – wszystkie 480 EC 0,5-0,6 –
dimetoat
(Bi 58 Nowy; Bi 58 Top; Danadim; Danadim Progress; Diego;
Hunter S; Insektor; Markiz; Rodan S; Rogor) – wszystkie 400 EC
0,5 0,5
KARBAMINIANY
pirymikarb Pirimor 500 WG – 0,25
KARBOKSAMIDY
flonikamid (Mainman; Tappeki) - wszystkie 50 WG – 0,14
SULFOKSYMINY
sulfoksaflor Transform – 0,048
MIESZANINY chloropiryfos +
beta-cyflutryna Pyrinex Supreme 262 ZW 0,7-1 1
chloropiryfos +
cypermetryna Daskor 440 EC 0,6 0,6
Tabela 1. Insektycydy do zwalczania szkodników zbóż w uprawie pszenicy ozimej
W uprawie pszenicy ozimej zarejestrowany jest również insektycyd do zwalczania wciornastków: Fastac Active 050 ME w dawce 0,25-0,3 l/ha.
dr inż. Grzegorz Pruszyński Instytut Ochrony Roślin-Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu
Świat Zbóż nr 40