Lasy

Lasy na terenie gminy Przasnysz znajdują się na gruntach o niższych klasach bonitacyjnych, głównie w północnej i wschodniej części gminy. Łączna ich powierzchnia wynosi 2889,00 ha tj. prawie 16 % pow. gminy. Pełnią one ważną rolę w podnoszeniu walorów krajobrazowych, utrzymaniu równowagi innych ekosystemów, regulacji stosunków wodnych i migracji faunistycznych. W obszarach leśnych, występujących w pasie morenowym (północna i wschodnia część gminy) przeważają siedliska borów świeżych, gdzie w drzewostanie dominuje sosna (do 80%) oraz brzoza, dąb, osika i jarzębina. Na obszarach podmokłych i zabagnionych przeważa siedliska lasów olszowych, w których dominującym gatunkiem jest olcha z domieszką jesionu, jarzębiny, czeremchy i wierzby.

W lasach na terenie Gminy Przasnysz przeważaja onokulturowa struktura lasów nasadzonych, w której ponad 70% stanowi sosna narażona jest na choroby (zagrożenia biotyczne) i niebezpieczeństwo pożarowe (zagrożenie abiotyczne).

Korzystnym byłoby wzbogacenie różnorodności biologicznej lasów. W strukturze własności przeważają lasy prywatne zajmujące ca 58% ogólnej powierzchni leśnej, o dużym stopniu rozdrobnienia. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa (ca 42%) administrowane są przez Nadleśnictwo Przasnysz (w kraju - 78%). Większe kompleksy leśne występują w północnej i wschodniej części gminy oraz w dolinach rzek głównie w dolnym biegu rzeki Morawki. Istniejące siedliska leśne oraz rozrzucone zadrzewienia podlegają ochronie przed zmianą ich użytkowania. Stan zdrowotny drzewostanów był w ostatnich latach zadowalający.

Na terenie powiatu przasnyskiego występuje niewielka ilość szkodników, wśród których dominuje brudnica mniszka. Stan sanitarny lasów na terenie gminy budzi od lat pewne zastrzeżenia w związku zaśmiecaniem terenów wzdłuż ciągów komunikacyjnych, co szczególnie widać wczesną wiosną.

Lasy uznawane za ochronne, w rozumieniu ustawy o lasach, ustawy o ochronie przyrody, prawo ochrony środowiska, obejmują łącznie 808 ha. Nie ma natomiast w gminie rezerwatów leśnych, użytków ekologicznych, ani Leśnych Kompleksów Promocyjnych. Niezależnie od formy ochrony (czy reżimu) lasy pełnią funkcje ekologiczne: glebochronne, wodochronne, krajobrazowe, a także jako ostoje zwierząt.

Gospodarcze wykorzystywanie lasu to głównie pozyskania drewna grubego (grubizny). W ramach realizacji KPZL, w gminie zalesiane są grunty porolne,

169 z 226

głównie następującymi gatunkami: sosna, modrzew, brzoza, dąb czerwony, dąb, olcha oraz gatunki domieszkowe (drzewa i krzewy). Celem zalesień jest świadome tworzenie zbiorowisk sztucznych oraz skrócenie początkowej fazy procesu lasotwórczego zmierzającego do powstania ekosystemów leśnych.

W oparciu o analizy czynników rolno - środowiskowych i fizjograficznych terenów zawartej w KPZL potrzebę zalesień w Gminie Przasnysz oceniono wysoko - 28,86 pkt. (Dla porównania gminy powiatu przasnyskiego: Chorzele - 41 pkt, Jednorożec - 38,7, Krzynowłoga Mała - 26,88). W powiecie przasnyskim lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 35.267 ha, co stanowi 28,5%

powierzchni powiatu. Lesistość gminy -15,8%.

Lasy znajdujące się w płn. części województwa (Zielone Płuca Polski), szczególnie jednogatunkowe zadrzewienia na terenach porolnych, podlegają zagrożeniom biotycznym.

Tabela 31. Struktura gruntów leśnych na terenie Gminy Przasnysz

Powierzchnia gruntów leśnych ha

2889

Powierzchnia lasów publicznych ha

1006

Powierzchnia lasów gminy ha

0

Lesistość 0/

% 15,7

Źródło: GUS stan na 31.12.2018 r.

5.9.3. Zagadnienia horyzontalne Adaptacja do zmian klimatu

Zmiany klimatu mają także bezpośredni wpływ na florę oraz faunę.

Wpływają one na zasięg występowania poszczególnych gatunków, ich cykle rozrodcze i interakcje ze środowiskiem naturalnym, a w przypadku roślin także na okresy wegetacji. Ocieplenie się klimatu spowoduje migracje gatunków - gatunki preferujące chłodniejsze temperatury zostaną wyparte przez gatunki ciepłolubne.

Część tych gatunków będzie uznana za gatunki inwazyjne wypierające rodzimą florę i faunę. Przekształcenia siedlisk na skutek zmian klimatycznych mogą dotknąć także warunków wodnych - obniżenie się poziomu wód gruntowych może spowodować stopniowy zanik siedlisk o dużej wilgotności.

Najważniejszym elementem adaptacji do zmian klimatycznych będzie, w przypadku siedlisk, zachowanie bioróżnorodności oraz zrównoważona gospodarka leśna uwzględniająca zmiany klimatyczne oraz ich efekty.

Kluczowym elementem będzie utrzymanie obszarów wodno-błotnych oraz ich odtwarzanie w miejscach posiadających odpowiednie warunki.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska

170 z 226

Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, mających wpływ na zasoby przyrodnicze, można zaliczyć negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza i wód na środowisko i organizmy żywe, pożary lasów oraz choroby roślin.

Działania edukacyjne

Działania edukacyjne powinny uświadamiać mieszkańców, jak wartościowe są zasoby środowiska występujące na terenie gminy. Można to osiągnąć poprzez edukację w szkołach oraz tworzenie ścieżek edukacyjnych, zwłaszcza na terenach objętych ochroną.

Monitoring środowiska

Stan zasobów przyrodniczych monitorowany jest przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach Zintegrowanego Monitoringu Przyrodniczego Środowiska w Polsce. Celem ZMŚP jest dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Uzyskane wyniki z prowadzonych obserwacji stanowią podstawę do sporządzenia prognoz krótko i długoterminowych rozwoju środowiska przyrodniczego oraz przedstawienia kierunków zagrożeń i sposobów ich przeciwdziałania.

Głównym zagrożeniem lasów są zmiany środowiska przyrodniczego spowodowane działalnością człowieka, w tym w szczególności:

• przestrzenna struktura lasów, w tym rozdrobnienie i rozproszenie kompleksów leśnych powoduje niską ich odporność na antropopresję,

• zmiany stosunków wodnych przyczyniające się do osłabienia drzew i zwiększenia ich podatności na choroby i ataki szkodników (np. postępujące w Polsce obniżenie poziomu wód gruntowych),

• zbyt duży udział jednogatunkowych drzewostanów (sosna, brzoza lub świerk),

• zaśmiecanie lasów (niezadowalający stopień rozwiązania gospodarki odpadowej),

• pożary lasów, na które narażone są najbardziej siedliska suche (lasy iglaste) położone w sąsiedztwie terenów komunikacyjnych i zabudowanych, których częstą przyczyną jest podpalenia umyślne lub tzw. zaprószenie ognia). Wnioski do Programu Dla Gminy Przasnysz

Różnorodność funkcji, jakie pełnią lasy (ekologiczne, produkcyjne, społeczne) oraz stosunkowo niska lesistość, oraz potrzeba racjonalizacji struktury użytkowania ziemi (zagospodarowanie gruntów mało przydatnych dla rolnictwa)

171 z 226

wskazują na potrzebę i możliwość zwiększenia powierzchni leśnej. Szczególnie preferowanymi do zalesień są m.in. tereny infiltracyjne, gdzie zaznaczyło się zjawisko stepowienia gleb, tereny wododziałowe, grunty mało przydatne dla rolnictwa zwłaszcza w obszarze funkcjonalnym „Zielone Płuca Polski”. Na tych obszarach zalesienia mają na celu powiększenie istniejących dotychczas bardzo rozdrobnionych kompleksów leśnych, wzmocnienie systemów ochronnych, a przede wszystkim wzbogacenie przestrzeni agrocenoz o elementy krajobrazu leśnego.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska

Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, mających wpływ na zasoby przyrodnicze, można zaliczyć negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza i wód na środowisko i organizmy żywe, pożary lasów oraz choroby roślin.

Działania edukacyjne

Działania edukacyjne powinny uświadamiać mieszkańców, jak wartościowe są zasoby środowiska występujące na terenie gminy. Można to osiągnąć poprzez edukację w szkołach oraz tworzenie ścieżek edukacyjnych, zwłaszcza na terenach objętych ochroną.

Monitoring środowiska

Stan zasobów przyrodniczych monitorowany jest przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach Zintegrowanego Monitoringu Przyrodniczego Środowiska w Polsce. Celem ZMŚP jest dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Uzyskane wyniki z prowadzonych obserwacji stanowią podstawę do sporządzenia prognoz krótko i długoterminowych rozwoju środowiska przyrodniczego oraz przedstawienia kierunków zagrożeń i sposobów ich przeciwdziałania.

172 z 226

5.9.4. Analiza SWOT

ZASOBY PRZYRODNICZE

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

1. Wysoka lesistość gminy.

2. Istnienie obszarów chronionych.

3. Bogate zasoby fauny i flory.

1. Przekształcanie środowiska związane z działalnością człowieka.

2. Napływ zanieczyszczeń spoza granic gminy.

SZANSE ZAGROŻENIA

1. Ograniczenie zanieczyszczeń wód, gleb oraz powietrza pochodzących ze źródeł lokalnych.

2. Dokarmianie zwierząt, zwłaszcza w porze zimowej.

3. Zabiegi pielęgnacyjne na roślinach.

1. Zanieczyszczenie środowiska (powietrza, gleb, wód).

2. Złe metody prowadzenia gospodarki rolnej.

3. Niekontrolowany ruch turystyczny.

4. Brak środków finansowych na inwestycje związane z ochroną przyrody.

5. Pożary.

6. Czynniki atmosferyczne.

7. Szkodniki oraz pasożyty.

5.10. Zagrożenia poważnymi awariami