oraz zdrowych
E- learning jako edukacja alternatywna
E-leraning zwany jest także e-nauką, e-edukacją, e-nauczaniem, nauką on-line, zdalną edukacją, nauczaniem elektronicznym itp. Obejmuje swoim zasięgiem wiele różnych metod, których wspólnym ogniwem są techniki informacyjne. Termin ten dotyczy szkoleń, kursów a także od niedawna studiów. E-learning to „zdecydowanie najbardziej nowoczesna i efektywna forma zdalnego nauczania, (...) jest w dużej mierze efektem burzliwego rozwoju
i upowszechnienia Internetu oraz nowych technik telekomunikacyjnych”1. Taką formę edukacji można stosować jako swoiste wspomaganie procesu kształcenia, poprzez łączenie tradycyjnych form nauki z nauką zdalną, a także jako metodę opierającą się tylko i wyłącznie na nauce za pomocą sieci i platform internetowych.
W pierwszym przypadku student czy kursant przeważnie jest zobowiązany do uczestnictwa w części zajęć, a pozostała część realizowana jest np. on-line (przykładem takiej formy edukacji są studia doktoranckie na Uniwersytecie Warszawskim).
W drugim przypadku natomiast nauka odbywa się bez konieczności fizycznej obecności na zajęciach. Wszystkie zajęcia realizowane są za pomocą np. platformy internetowej czy dostarczane pocztą tradycyjną bądź elektroniczną (przykładem tu może być Polski Uniwersytet Wirtualny). To właśnie taki typ e-learningu zdobywa coraz większą popularność. Jednak aby każdy uczeń, student miał pełny dostęp do różnych źródeł treści nauczania (wykładów, ćwiczeń, testów, tablic, bibliotek, list dyskusyjnych itd.), uczelnia bądź szkoła musi mieć dobrze skonstruowaną strukturę techniczną, czego podstawą jest informatyczny system zarządzania nauczaniem tzw. LMS (Learning Managment System). System ten zajmuje się dystrybucją kursów, szkoleń i zajęć elektronicznych oraz śledzeniem toku nauki ucznia2.
E-learning jest specyficzną formą edukacji. Oczywiście, ma swoje pozytywne i negatywne cechy. Podstawową zaletą nauczania na odległość jest swoboda wyboru miejsca, tempa i czasu poświeconego na naukę. Nie oznacza to jednak, że nie ma tu żadnych ograniczeń czasowych. Oczywiście takowe istnieją. Jest podany czas na opanowanie danej części materiału, dlatego też zaletę tę należy rozumieć jako wcześniej wymienioną swobodę. Inną zaletą e-learningu jest to, że uczy organizacji i samodyscypliny, pozwala na pełną indywidualizację procesu kształcenia. Pozytywną cechą jest także obniżenie kosztów związanych z nauką, np. dojazdów do ośrodka szkolenia lub uczelni, noclegów. Wiele osób wybrało taką formę kształcenia z powodów osobistych, np. zdrowotnych czy rodzinnych, dlatego też można stwierdzić, że kolejną pozytywną cechą jest możliwość zdobywania wykształcenia przez osoby np. niepełnosprawne. E-learning daje także możliwość wymiany poglądów, informacji i dialogu z innymi3.
1 A. Barczak, J. Florek, S. Jakubowski, T. Sydoruk, Zdalna edukacja. Potrzeby, problemy, szanse i zagrożenia, Warszawa 2006, str. 41.
2 Por. A. Barczak, J. Florek, S. Jakubowski, T. Sydoruk, op.cit., s. 41.
3 Por. M. Szpunar, „Internet, a nowoczesna edukacja – czy istnieje jakaś alternatywa?”, „Zeszyty Naukowe Świętokrzyskiego Centrum Edukacji na Odległość”, nr 2, 2006, str. 301,oraz A. Clarke, E-learning – nauka na odległość, Warszawa 2007, s. 15.
Oprócz niewątpliwych zalet jakie posiada e-nauka, można wyróżnić także kilka wad. Są to m. in. brak osobistych kontaktów interpersonalnych, które budują więzi międzyludzkie, brak możliwości uczestnictwa w zajęciach typu laboratoryjnego i ćwiczeniowego, a przede wszystkim „brak atmosfery mobilizującej do nauki, która charakterystyczna jest dla szkoły”4. Można stwierdzić, że zdalne nauczanie posiada wady, ale znacznie więcej jest jednak cech pozytywnych.
Forma nauki jaką jest e-learning nie zastąpi w pełni tradycyjnej edukacji, lecz może być jej pewną alternatywą, zastępstwem w podnoszeniu swoich kwalifikacji, nabywaniu nowych wiadomości i umiejętności. Zapewne można powiedzieć, że e-learning jest pozytywnym zjawiskiem, szczególnie gdy chodzi o edukację osób, które z przyczyn osobistych nie mogą podjąć tradycyjnej formy kształcenia. Takimi osobami mogą być osoby niepełnosprawne, chore przewlekle, a także osoby pracujące zawodowo, które bez ciągłego dokształcania, szkolenia i nabywania coraz to nowej wiedzy, nie będą miały racji bytu na rynku pracy. Warto tu także nadmienić, że z e-learningu korzystają także: „instytucje organizujące kształcenie dla swoich pracowników na dużą skalę oraz osoby mieszkające z dala od ośrodków miejskich, które z powodu dzielącej ich odległości od dużych centrów edukacyjnych nie mogą kształcić się metodą tradycyjną”5. Na szczególną uwagę jednak zasługują tu osoby niepełnosprawne i przewlekle chore.
Niepełnosprawność lub choroba przewlekła powodują w człowieku stan niemocy. Może to się objawiać ogólną niechęcią do kontaktów towarzyskich, poczuciem zrezygnowania, niechęcią do siebie lub całkowitą bezradnością, bezsilnością i niską samooceną. Szczególnie narażone na takie stany mogą być osoby żyjące w osamotnieniu, z dala od wielkich aglomeracji miejskich6. Dzięki e-learningowi, który – jak wcześniej zostało wspomniane – łamie wszelkie ograniczenia przestrzenne, osoby takie wcale nie muszą egzystować bezczynnie. E-learning stwarza doskonałą możliwość podjęcia nauki lub jej kontynuowania, co w efekcie może znacząco podnieść samoocenę, przyczynić się do poszerzenia swoich zainteresowań oraz może skutkować zawarciem nowych kontaktów międzyludzkich.
Od niedawna możemy być świadkami coraz to większego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu publicznym. „Człowieczeństwo osób niepełnosprawnych realizuje się dzięki temu, że mogą one rozwijać się, zmieniać, uczyć się i pracować, współprzeżywać z innymi, tworząc społeczność. Takie podejście leży u podstaw rozmaitych
4 M. Szpunar, op. cit., s. 30.
działań mających na celu aktywizację osób niepełnosprawnych w życiu społecznym. Aktywizację, która powinna się zacząć znacznie wcześniej niż w chwili wkraczania dojrzałego człowieka na rynek pracy”7. Jedną z takich form aktywizacji osób niepełnosprawnych oraz dostosowywania się ich do wymogów współczesnych rynków pracy daje zdalna edukacja czyli e-learning.