Leczenie biologiczne

Kluczowym zadaniem terapii w przebiegu spondyloartopatii zapalnych jest poprawa jakości życia pacjentów. Stan ten, możliwy jest do osiągnięcia poprzez wprowadzenie regularnych kontroli aktywności choroby, ograniczenie dalszego rozwoju a także dbanie o prawidłowy stan psychiczny chorych. Dodatkowo, ważną rolę w monitorowaniu przebiegu choroby odgrywają badania dodatkowe, takie jak badania laboratoryjne oraz obrazowe (Felis-Giemza 2017).

Główne założenia oraz możliwości terapeutyczne w przypadku SpA są reprezentowane przez Assessment in Ankylosing Spondylitis International Society-European League Against Rheumatism (ASAS-EULAR), kładąc szczególny nacisk na wielospecjalistyczne podejście do występujących dysfunkcji. Ważną rolę odrywa wskaźnik Ankylosing Spondylitis Disease Activity Score (ASDAS), łączący w sobie obserwację dynamiki choroby wraz z kontrolą markeru stanu

zapalnego - białka C reaktywnego (CRP) a także ocenę reakcji na wprowadzone leczenie farmakologiczne (Felis-Giemza 2017; van der Heijde i in. 2017; Gossec i in. 2016).

Wyróżnia się tutaj leczenie niefarmakologiczne oraz farmakologiczne. Jedną z niefarmakologicznych możliwości terapeutycznych jest fizykoterapia. Dodatkowo, wprowadzenie zrównoważonej diety oraz zaprzestanie palenia papierosów, znacząco wpływa na polepszenie stanu zdrowia pacjentów z SpA. W przypadku farmakologii, lekami pierwszego rzutu są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Istnieją możliwości włączenia leków przeciwbólowych takich jak paracetamol lub opioidy. Jednak, u pacjentów charakteryzujących się ciężkim przebiegiem choroby, mimo stosowanej terapii w postaci: przynajmniej 2 leków z grupy NLPZ przez okres co najmniej 4 tygodni należy rozważyć włączenie terapii biologicznej (Felis-Giemza 2017).

Jedną z grup leków biologicznych, stosowanych w przypadku SpA są inhibitory IL-17.

Przykładem substancji czynnej jest sekukinumab (nazwa handlowa preparatu Cosentyx). Nie może on być jednak stosowany u chorych z aktywną postacią zapalenia w obrębie jelit. Dlatego pacjenci cierpiący na SpA w przebiegu zapalnych chorób jelit w głównej mierze korzystają z możliwości terapeutycznych leków z grupy anty-TNF-α (Felis-Giemza 2017; Kucharz i in. 2017).

Sekukinumab to ludzkie przeciwciało monoklonalne klasy G1 z łańcuchami lekkimi klasy kappa, skierowane przeciwko IL-17A. W wyniku jego działania dochodzi do zmniejszenia stężenia aktywnej postaci IL-17A w ustroju pacjenta. Obecnie, stosowany jest głównie w następujących jednostkach chorobowych: łuszczycy, zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa oraz ŁZS.

W dalszym ciągu trwają badania w celu wprowadzenia terapii przy pomocy wyżej wymienionej substancji w reumatoidalnym zapaleniu stawów, chorobie Behceta, czy też zespołach autozapalnych (Felis-Giemza 2017; Stajszczyk i in. 2017; Speeckaert i in. 2016).

W przypadku łuszczycowego zapalenia stawów sekukinumab stosowany jest w trzeciej fazie terapii. Oznacza to, że zostaje on wprowadzony do leczenia w momencie braku skuteczności terapeutycznej metotreksatu, czy też innych grup leków biologicznych. W przypadku osiowej postaci SpA z towarzyszącą minimalną odpowiedzią organizmu na NLPZ . Dodatkowo, w celu utrzymania remisji oraz zapobiegania nawrotom choroby można zastosować leki biologiczne w zmniejszonych dawkach (Kucharz i in. 2017; Coates i in. 2016).

O skuteczności terapii oraz jednoczesnym bezpieczeństwie stosowania sekukinumabu świadczą wyniki przeprowadzonych badań klinicznych, prezentowane przez ekspertów Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Grupę pacjentów z aktywną postacią łuszczycowego zapalenia stawów (każdy podtyp choroby), która wzięła udział w badaniach stanowiły 1003 osoby, które nie reagowały na leki typu NLPZ, glikokortykosteroidy, czy też inne syntetyczne leki modyfikujące przebieg ŁZS. Już w pierwszym tygodniu odnotowano redukcję nasilenia bólu stawów. Po trzech tygodniach terapii zaobserwowano istotną statystycznie zmianę wskaźników aktywności choroby wśród grupy pacjentów otrzymujących lek, w stosunku do chorych otrzymujących placebo. Szczególnie ważną informacją jest to, że w trakcie leczenia sekukinumabem nie zaobserwowano wśród wybranej grupy chorych progresji zmian chorobowych.

Dodatkowo, nastąpiło polepszenie jakości ich życia. Do głównych działań niepożądanych stosowanego leku należą: zapalenie nosa, gardła oraz nieżyt nosa. Większość z nich charakteryzuje się łagodną lub umiarkowaną intensyfikacją. Dodatkowo, mniej niż 1% pacjentów wytworzyło przeciwciała skierowane przeciwko cząsteczkom leku w czasie około 3 lat od rozpoczęcia terapii.

Były to przeciwciała neutralizujące, aczkolwiek proces ten nie wpłynął negatywnie na skuteczność oraz reakcje farmakokinetyczne leku (Kucharz i in. 2017; Kavanaugh i in. 2016).

5. Podsumowanie

Podsumowując, SpA to grupa ciężkich w przebiegu schorzeń, których wspólną cechą jest zajęcie stawów kręgosłupa w trakcie toczącego się procesu zapalnego. Ich obraz kliniczny jest różnorodny i zależy od konkretnej jednostki chorobowej. Etiologia jest wieloczynnikowa, jednak ważną rolę w powstawaniu SpA odgrywają czynniki immunologiczne m.in. IL-17. Cytokiny z rodziny IL-17 odznaczają się zdolnością do uruchomienia oraz podtrzymywania reakcji zapalnej, dlatego też pełnią kluczową rolę w przebiegu SpA. Leczenie SpA charakteryzuje się kompleksowym

terapeutycznych są leki biologiczne a swoistym lekiem skierowanym przeciwko IL-17 jest sekukinumab. Wprowadzenie go wymaga wcześniejszego zaznajomienia się z mechanizmem działania, poznaniem dynamiki rozwoju choroby oraz z aktualnym stanem klinicznym pacjenta, Decyzję o zastosowaniu leku anty-Il-17 należy podejmować w każdym przypadku indywidualnie.

6. Literatura

Coates LC, Kavanaugh A, Mease PJ et al. (2016) Group for Research and Assessment of Psoriasis and Psoriatic Arthritis 2015 Treatment Recommendations for Psoriatic Arthritis. Arthritis &

Rheumatology 68 (5): 1060–1071.

Conti HR, Shen F, Nayyar N et al. (2009) Th17 cells and IL-17 receptor signaling are essential for mucosal host defense against oral candidiasis. Journal of Experimental Medicine 206: 299–311.

Felis-Giemza A (2017) Spondyloartropatia a zmiany narządowe-kompleksowe podejście do pacjenta. Forum Reumatologiczne 3 (3): 160-167.

Fujino S, Andoh A, Bamba S et al. (2003) Increased expression of interleukin 17 in inflammatory bowel disease. Gut 5: 65–70.

Gossec L, Smolen JS, Ramiro S et al. (2016) European League Against Rheumatism (EULAR) recommendations for the management of psoriatic arthritis with pharmacological therapies: 2015 update. Annals of the Rheumatic Diseases 75: 499-510.

Juszczak M, Głąbiński A (2009) Udział limfocytów Th17 w patogenezie stwardnienia rozsianego.

Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 63: 492-501.

Kavanaugh A, Mease PJ, Reimold AM et al. (2017) Secukinumab for Long-Term Treatment of Psoriatic Arthritis: A Two-Year Followup From a Phase III, Randomized, Double-Blind Placebo-Controlled Study. Arthritis Care & Research 69 (3): 347–355.

Kucharz EJ, Stajszczyk M, Batko B i in. (2017) Zastosowanie sekukinumabu w leczeniu chorych na łuszczycowe zapalenie stawów-stanowisko ekspertów Polskiego Towarzystwa

Reumatologicznego i Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Forum Reumatologiczne 3 (2): 119-125.

Laurence A, Tato CM, Davidson TS et al. (2007) Interleukin-2 signaling via STAT5 constrains T helper 17 cell generation. Immunity 26: 371–381.

Paradowska A, Masliniski W, Grzybowska-Kowalczyk A et al. (2007) The function of interleukin 17 in the pathogenesis of rheumatoid arthritis. Archivum Immunologiae et Therapiae

Experimentalis 55: 329–334.

Polińska B, Matowicka-Karna J, Kemona H (2009) Cytokiny w nieswoistych zapalnych chorobach jelit. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 63: 389-394.

Semik-Orzech A, Barczyk A, Pierzchała W (2006) Rola cytokin z rodziny interleukiny 17 w rozwoju alergicznej reakcji zapalnej w układzie oddechowym. Pneumologia i Alergologia Polska 74: 409-413.

Speeckaert R, van Geel N, Lambert J et al. (2016) Secukinumab: IL-17A inhibition to treat psoriatic arthritis. Drugs of Today 52 (11): 607–616.

Stajszczyk M, Kucharz EJ, Batko B i in. (2017) Sekukinumab w leczeniu pacjentów z osiową spondyloartropatią-stanowisko ekspertów Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego. Forum Reumatologiczne 3 (2): 110-116.

van der Heijde D, Ramiro S, Landewe R et al. (2017) 2016 Update of the ASAS-EULAR management recommendations for axial spondyloarthritis. Annals of the Rheumatic Diseases 76: 978-991.

van der Horst-Bruinsma IE, Nurmohamed MT (2012) Management and evaluation of extra-articular manifestations in spondyloarthritis. Therapeutic Advances in Musculoskeletal Disease 4: 413-422.

Zhang X, Angkasekwinai P, Dong C et al. (2011) Structure and function of interleukin-17 family cytokines. Protein & Cell 2 (1): 26–40.

Wpływ glikacji na właściwości wiążące albuminy w aspekcie tworzenia