Liczba wszczętych postępowań AD i nałożonych środków ostatecznych

przez Unię Europejską. Dane dotyczące liczby wdrożonych przez UE postępowań antydumpingowych oraz zastosowanych środków ostatecznych w latach 1995-2012 przedstawia wykres 3.9. W badanym okresie UE wszczęła 446 nowych postępowań antydumpingowych, z których 259 zakończyło się zastosowaniem środków ostatecznych. W dynamice postępowań antydumpingowych UE w badanym okresie brak jest jednoznacznego trendu, a zmiany z roku na rok mają niejednokrotnie charakter skokowy. Liczba wszczętych postępowań wahała się w poszczególnych latach w szerokim przedziale od siedmiu (2003) do sześćdziesięciu sześciu (1999). Dają się zauważyć okresy wyraźnych wzrostów i spadków w liczbie wdrożonych postępowań. Najbardziej gwałtowne wzrosty, w porównaniu do roku poprzedzającego, zostały odnotowane w latach 1999 (ponad 3-krotny), 2004 (ponad 4-krotny) i 2008 (dwu4-krotny). Podobnie jak i w przypadku środków antysubsydyjnych, trudno jest jednoznacznie określić przyczyny tych wahań, jednak niewątpliwy wydaje się wpływ koniunktury gospodarczej. W okresach dobrej koniunktury przedsiębiorstwa nie potrzebują wsparcia ze strony polityki przemysłowej i/lub handlowej, natomiast jest ono pożądane w okresie pogorszonej koniunktury, kiedy to na rynku występuje ostrzejsza konkurencja cenowa, m.in. w formie dumpingu.

Absolutny „szczyt” w liczbie nowych postępowań antydumpingowych, jaki wystąpił w roku 1999, można powiązać głównie z kryzysem azjatyckim272, który rozpoczął się w Tajlandii w roku 1997 i w krótkim czasie rozpowszechnił na inne kraje regionu Azji Południowo-Wschodniej. Waluty państw dotkniętych kryzysem straciły na wartości od 30 do ponad 70% w okresie od czerwca 1997 do marca 1998 roku²⁷³. Do najbardziej dotkniętych kryzysem walut regionu należała indonezyjska rupia, której wartość spadła, od momentu

272

Szerzej na temat kryzysu azjatyckiego, zob. E. Oziewicz, Dylematy rozwoju gospodarczego krajów Azji Południowo-Wschodniej na tle procesów globalizacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007, s. 80-96.

273 „World Economic Outlook”, World economic and financial surveys, IMF, Washington, DC, May 1998, s.

134

upłynnienia w sierpniu 1997 roku do końca 1998 roku, o ponad 300%274. Gwałtowna deprecjacja mogła zasadniczo obniżyć ceny eksportu z tych krajów dla odbiorców zagranicznych. Ceny towarów eksportowanych mogły być postrzegane, między innymi na rynku UE, jako ceny dumpingowe. Dumping ten miał charakter cykliczny i/lub sporadyczny²⁷⁵.

Wykres 3.9. Liczba wdrożonych przez Unię Europejską postępowań antydumpingowych oraz zastosowanych środków ostatecznych, 1995-2012

*Liczba nałożonych środków ostatecznych nie oznacza środków wprowadzonych w danym roku, lecz środki

odnoszące się do postępowań wdrożonych w danym roku. Np. 18 środków ostatecznych przypisanych do roku 1995 mogło zostać faktycznie wprowadzonych w roku 1995, ale także w roku 1996, a nawet w 1997. Analogicznie, podane udziały procentowe nałożonych środków ostatecznych stanowią odpowiedni odsetek postępowań wdrożonych w danym roku.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.worldbank.org, Ch. P. Bown, Global antidumping database,

z raportów Komisji Europejskie Anti-dumping anti-subsidy safeguard, Statistics covering, 1996-2012 oraz ze strony ec.europa.eu.

Słaba koniunktura gospodarcza nie jest jedynym czynnikiem wyjaśniającym zmienność w liczbie postępowań antydumpingowych. Największy wzrost w liczbie nowych postępowań, w stosunku do roku poprzedzającego, przypadł bowiem na rok 2004, w czasie rozkwitu gospodarki światowej. Według danych Komisji Europejskiej wzrost gospodarki światowej w 2004 roku osiągnął 5,3% i aż do 2008 roku rósł w tempie powyżej 4,5%. Wzrost ten był nierównomierny, względnie szybki w państwach azjatyckich, przede

274 E. Kupiecka, Kryzys finansowy w Indonezji w latach 1997-1998, „Materiały i Studiaˮ, Zeszyt Nr 167, NBP,

Warszawa grudzień 2003, s. 35.

275

135

wszystkim w Chinach, ale także w krajach WNP276. Towarzyszył mu wzrost udziału tych krajów w handlu światowym. W przypadku Chin, niewątpliwym ułatwieniem ekspansji eksportowej była akcesja tego państwa do WTO w roku 2001. Przełożyło się to na dynamikę importu do Unii Europejskiej. W latach 2003 i 2004 UE odnotowała skokowy, 20% wzrost przywozu²⁷⁷. Jednocześnie doszło do rozszerzenia UE o 10 nowych państw członkowskich, co wpłynęło na zaostrzenie konkurencji cenowej na rynku UE. W tych okolicznościach zrozumiały wydaje się ponad 4-krotny wzrost liczby postępowań antydumpingowych UE w roku 2004.

Kolejny znaczący wzrost postępowań antydumpingowych UE nastąpił w 2008 roku. Miało to związek z załamaniem światowej koniunktury gospodarczej, zainicjowanym kryzysem w sektorze finansowym w Stanach Zjednoczonych. Kryzys ten przeniósł się na sektor realny gospodarki, w tym handel, oraz rozpowszechnił w skali światowej, przede wszystkim w Ameryce i Europie. Z uwagi na intensywne powiązania gospodarcze i finansowe z USA, kryzysem została silnie dotknięta Unia Europejska. W 2009 roku spadek PKB w UE wyniósł 4,2%. Kontrastował z tym dynamiczny wzrost na rynkach azjatyckich, wynoszący średnio blisko 6,4%, w tym w Chinach 9,1% i w Indiach 8%²⁷⁸. Pogorszenie sytuacji gospodarczej w UE i zagrożenie konkurencją ze strony importu zwiększyło skłonność do stosowania instrumentów protekcji uwarunkowanej, przede wszystkim antydumpingu, w celu ochrony przemysłu i miejsc pracy w krajach UE.

Wykres 3.9 przedstawia nie tylko liczbę wszczętych w poszczególnych latach postępowań antydumpingowych, ale również pokazuje jaki odsetek tych postępowań zakończył się nałożeniem środków ostatecznych. Odsetek ten wyniósł średnio w badanym okresie 58,07%, co oznacza, że ponad połowa wdrożonych postępowań zakończyła się nałożeniem środków ostatecznych. W podziale na poszczególne lata, udział postępowań zakończonych wprowadzeniem środków ostatecznych był wysoce zróżnicowany w przedziale od 40% do blisko 86%. Charakterystyczna sytuacja wystąpiła w latach 2003 i 2007, w których wszczęto najmniej postępowań w badanym okresie (poniżej 10), ale ponad trzy czwarte z nich zostało zakończone nałożeniem środków ostatecznych.

276

European Commission, Economic Forecasts, Autumn 2006, „European Economy” No 5/2006, s. 6, 19; Spring 2009, „European Economy” No 3/2009, s. 4, 11.

277 Roczna stopa wzrostu importu w latach 2003 i 2004 jest podobna, zarówno dla UE-15, jak i UE-25. WTO,

International Trade Statistics, 2004-2005.

278

136

Kolejne podrozdziały przedstawiają analizę struktury geograficznej i branżowej postępowań antydumpingowych i środków ostatecznych, co powinno umożliwić uchwycenie kolejnych prawidłowości związanych z antydumpingiem Unii Europejskiej.

3.5.1.2. Struktura geograficzna postępowań AD i nałożonych środków