Lokalizacja stacji pomiarowych stęŜenia Rn-222 w przygruntowej warstwie

Pomiary stęŜenia Rn-222 były prowadzone w dolnej warstwie granicznej atmosfery zwanej warstwą tarcia, na wysokości 2 m nad gruntem. Przygrunto-wa Przygrunto-warstPrzygrunto-wa atmosfery to środowisko Ŝycia człowieka, w którym radon stanowi główne, naturalne źródło promieniowania jonizującego. Kolejnym argumentem przemawiającym za lokalizacją w warstwie tarcia stanowisk pomiarowych dla długoterminowego monitoringu stęŜenia tego radionuklidu była najsilniej za-znaczająca się w tej części warstwy granicznej atmosfery indywidualność kli-matu lokalnego. Na tę indywidualność mają wpływ w duŜym stopniu cechy podłoŜa. Specyfika mikroklimatyczna stanowisk pomiarowych - stacja MSM w Łodzi reprezentatywna dla obszarów zurbanizowanych oraz stacja Ciosny zlokalizowana w warunkach zamiejskich - umoŜliwiają analizę stęŜenia Rn-222 na tle róŜnic klimatu lokalnego (rys. 3.7).

Rys. 3.7. Lokalizacja stacji pomiarowych stęŜenia radonu (Rn-222) w centralnej Polsce. 1 MSM - Miejska Stacja Meteorologiczna Katedry Meteorologii i Klimatologii UŁ, k/dworca kolejowe-go Łódź-Fabryczna, 2 Ciosny - Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ, gmina Zgierz (na podstawie: www.geoportal.gov.pl)

Fig. 3.7. Location of radon (Rn-222) concentration measuring stations in central Poland. 1 MSM - Municipal Meteorological Station of Department of Meteorology and Climatology, University of Łódź, near Łodź-Fabryczna railway station, 2 Ciosny - Hydrological and Meteorological Station of Department of Hydrology and Water Management, University of Łódź, Zgierz com-munity (based on: www.geoportal.gov.pl)

Mierniki radonu AlphaGUARD® PQ2000PRO były ustawione na

wysoko-ści 2 m n.p.g. w klatce meteorologicznej na trzech stanowiskach pomiarowych,

a pomiary odbywały się z zachowaniem tej samej metodyki:

1) Łódź - 51°46’10”N, 19°27’55”E, 214 m n.p.m. - Miejska Stacja Mete-orologiczna (MSM) Katedry Meteorologii i Klimatologii UŁ, centrum Łodzi, k/dworca kolejowego Łódź-Fabryczna, u zbiegu ulic: Kilińskie-go i Składowej (rys. 3.7 i 3.8),

2) Ciosny - 51°55’24”N, 19°24’38”E, 150 m n.p.m. - Stacja Hydrologicz-no-Meteorologiczna Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ, gmina Zgierz, 25 km na północ od centrum Łodzi, posesja Ciosny 7 (rys. 3.9 i 3.10),

3) Kraków - 50°05’27”N, 19°53’26”E, 231 m n.p.m. - teren Instytutu Fi-zyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk (IFJ PAN), ul. Radzikowskiego 152, północno-zachodnia część miasta, dzielnica Bronowice (rys. 3.12 i 3.13).

a. b.

c. _d.

Rys. 3.8. a. Lokalizacja i otoczenie stacji pomiarowej stęŜenia Rn-222 w centrum Łodzi, k/dworca kolejowego Łódź-Fabryczna, u zbiegu ulic: Kilińskiego i Składowej (na podstawie: www.geoportal.gov.pl); b. Miejska Stacja Meteorologiczna Katedry Meteorologii i Klimatologii UŁ; c-d. Klatka meteorologiczna z komorą jonizacyjną AlphaGUARD® PQ2000PRO (fot. A. Podstawczyńska)

Fig. 3.8. a. Location and surroundings of radon (Rn-222) concentration measuring stations in the centre of Łódź, near Łódź-Fabryczna raylway station, at the intersection of Kilińskiego and Skladowa streets (based on: www.geoportal.gov.pl); b. Municipal Meteorological Station of Department of Meteorology and Climatology, University of Łódź; c-d. Meteorological box with automatic ionization chamber AlphaGUARD® PQ2000PRO (photo by A. Podstawczyńska)

Stacja MSM w Łodzi jest w pełni reprezentatywna dla miejskich warun-ków klimatycznych. Stacja ta połoŜona jest blisko geometrycznego środka miasta, na śródmiejskim placu przy dworu kolejowym. Udział powierzchni sztucznych wokół stacji to ok. 80%, a przeciętna wysokość budynków wynosi ok. 20 m (Fortuniak i in. 2006), rys. 3.8.

Stacja w Ciosnach reprezentuje warunki typowe dla obszarów zamiejskich. Jest połoŜona na terenie rolniczym, w bezpośrednim sąsiedztwie pola upraw-nego. Posesja nr 7, przy której zlokalizowana jest Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ w Ciosnach, połoŜona jest w odległości ok. 500 m od autostrady A2, w otoczeniu pól uprawnych i z niewielkim udziałem kompleksów leśnych (rys. 3.9).

Stanowisko do pomiarów stęŜenia Rn-222 w Krakowie jest połoŜone w północnej części terenu zajmowanego przez IFJ PAN, na nieosłoniętym przez budynki obszarze zielonym (rys. 3.12 i 3.13). Dzielnica Bronowice, gdzie zlokalizowany jest IFJ PAN cechuje się luźną zabudową miejską z

du-Ŝym udziałem terenów zielonych, zatem moŜna przyjąć, Ŝe teren stacji

repre-zentuje warunki klimatyczne typowe dla obszarów podmiejskich.

Przed rozpoczęciem synchronicznego monitoringu stęŜenia Rn-222 na wymienionych stanowiskach dokonano pomiarów porównawczych z wykorzy-staniem 3 mierników AlphaGUARD® PQ2000PRO przeznaczonych do pracy na tych stanowiskach. W zarejestrowanych wynikach nie odnotowano róŜnic między wskazaniami mierników.

a. b.

Rys. 3.9. a-b. Lokalizacja i otoczenie stacji pomiarowej stęŜenia Rn-222 w Ciosnach, posesja nr 7 (na podstawie: www.geoportal.gov.pl)

Fig. 3.9. a-b. Location and surroundings of radon (Rn-222) concentration measuring stations in Ciosny, premises No. 7 (based on: www.geoportal.gov.pl)

a.

b. _c.

Rys. 3.10. a. Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej Uniwersytetu Łódzkiego w Ciosnach, gm. Zgierz; b. Komora jonizacyjna AlphaGUARD® PQ2000PRO; c. System do rejestracji danych meteorologicznych na stacji w Ciosnach – Data Logger CR10X firmy Campbell Scientific, Inc. (fot. A. Podstawczyńska)

Fig. 3.10. a. Hydrological and Meteorological Station of Department of Hydrology and Water Management, University of Łódź in Ciosny, Zgierz community; b. Ionizatiom chamber Alpha-GUARD® PQ2000PRO; c. Meteorological data recording system at the station in Ciosnach - Data Logger CR10X Campbell Scientific, Inc. (photo by A. Podstawczyńska)

Rys. 3.11. Lokalizacja stacji pomiarowej stęŜenia radonu (Rn-222) w Krakowie (teren IFJ PAN). IFJ PAN – Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk, ul. Radzikowskiego 152, dzielnica Bronowice (na podstawie: www.geoportal.gov.pl)

Fig. 3.11. Location of radon (Rn-222) concentration measuring stations in Kraków (area of IFJ PAN). IFJ PAN - Henryk Niewodniczański Institute of Nuclear Physics of the Polish Academy of Sciences), 152 Radzikowskiego Avenue, Bronowice district (based on: www.geoportal.gov.pl)

a. b.

Rys. 3.12. Lokalizacja i otoczenie stacji pomiarowej stęŜenia Rn-222 w Krakowie, teren Instytu-tu Fizyki Jądrowej PAN, przy ul. Radzikowskiego 152 (na podstawie: www.geoportal.gov.pl) Fig. 3.12. Location and surroundings of radon (Rn-222) concentration measuring stations in Kraków, area of Henryk Niewodniczański Institite of Nuclear Physics of the Polish Academy of Sciences, 152 Radzikowskiego Avenue (based on: www.geoportal.gov.pl)

a. b.

c. d.

Rys. 3.13. a. PołoŜenie stacji pomiarów stęŜenia Rn-222 (Radon Study Field) na terenie IFJ PAN w Krakowie; b. Fotografia stacji do pomiarów stęŜenia Rn-222 w IFJ PAN; c-d. Komora joniza-cyjna AlphaGUARD® PQ2000PRO w klatce meteorologicznej na terenie Radon Study Field (fotografie udostępnione przez Laboratorium Ekspertyz Radiometrycznych IFJ PAN)

Fig. 3.13. a. Location of radon (Rn-222) concentration measuring stations (Radon Study Field) within area of Henryk Niewodniczański Institute of Nuclear Physics of the Polish Academy of Sciences in Kraków; b. Photo of the radon (Rn-222) concentration measuring stations in the IFJ PAN c-d. Ionization chamber AlphaGUARD® PQ2000PRO in the meteorological box within Radon Field Study (photographs provided by the Laboratory of Radiometric Expertise IFJ PAN)