M iłosierdzie organizowane

Hierarchiczna i zarazem organiczna natu ra Kościoła tak powszechne­

go jak Kościołów lokalnych umożliwia i wymaga miłosierdzia zorgani­

zowanego. Polega ono na zorganizowaniu kierow anej diakonii (w sen­

sie zespołu ludzi oddającego się dziełom miłosierdzia), staw iającej sobie za cel niesienie pomocy każdemu człowiekowi danej społeczności w k a ­ żdej potrzebie, której nie jest on zdolny sam rozwiązać, pomoc tę or­

ganizującą i ją rzeczywiście niosącą. Organizowanie w każdej podsta­

wowej społeczności chrześcijańskiej dynamicznego zespołu ch arytatyw ­ nego i w m iarę potrzeb rozbudowywanego jest jednym z najbardziej aktualnych oraz żywych czynników odnawiania i pogłębiania życia re- ligijno-społecznego; jest istotną i wielkiej doniosłości form ą k o n k rety ­ zacji miłosierdzia czynnego na szeroką skalę. Form ow anie zespołów charytaytw nych stanowi zatem fundam entalne zadanie pastoralne.

1) P o d s t a w o w a s t r u k t u r a o r g a n i z a c j i m i ł o s i e r d z i a

Powoływanie do istnienia i działania w poszczególnych diecezjach i parafiach zespołów charytatyw nych, odpowiednio przygotow anych i wyposażonych w odpowiednie zaplecze, jest jednym z najważniejszych zadań duszpasterskich. Duszpasterstw o to bowiem pomoc w zjednocze­

niu się ludzi z C hrystusem i form owanie porządku życia doczesnego na zasadach E w angelii.67 Form ow anie zaś takiego porządku bez pod­

staw miłosierdzia — jak wykazano wyżej /— jest niemożliwe, ponie­

waż miłosierdzie jest istotnym elem entem chrześcijaństw a. Odradzanie życia religijnego i jego dynam izacja domagają się więc głębokiego o- żywienia miłosierdzia czynnego. Takie zaś pełne ożywienie i ogarnianie całego zakresu potrzeb integralnego człowieka wymaga z kolei organi­

zowania działalności charytatyw nej tak, jak organizuje się nauczanie lub życie liturgiczne.

Dynamiczna organizacja działalności charytatyw nej wymaga prze­

de wszystkim właściwego ustaw ienia w diecezji. Do tego zaś pierwszym elem entem je st właściwie zorganizowany ośrodek diecezjalny, organi­

zacja dekanalną i dobrze działający ośrodek w każdej parafii.

Diecezjalny ośrodek charytatyw ny (niezależnie od przyjętej dla nie­

go nazwy), utrzym ujący łączność z krajow ą in sty tu cją dobroczynno­

ści, 68 w inien stanowić centrum dobroczynności w diecezji i nadawać kierunek całej w niej działalności charytatyw nej. Pow inien zatem mieć dobrze ustaw ione działy obejm ujące wszystkie płaszczyzny działalności charytatyw nej. Ośrodek ten powinien mieć odpowiednie zaplecze oraz bezpośrednią opiekę nad ośrodkami diecezjalnym i specjalnym i (jak np.

dom dla sam otnych m atek w trudnościach, dom dla urządzania wcza- so-rekolekcji dla chorych...). Ośrodek ten ma za zadanie prowadzenie pracy nad uśw iadam ianiem i pogłębianiem wiedzy społeczno-charyta- tyw nej w diecezji, gromadzenie odpowiednich m ateriałów dla diecezji oraz ich wydawanie. To ostatnie zadanie jest dużej wagi ze względu na potrzebę form acji myślenia chrześcijańskiego.

Dobroczynna działalność w diecezji pow inna rozwijać się w oparciu 0 dekanalne ośrodki charytatyw ne. W każdym dekanacie powinien i- stnieć ośrodek charytatyw ny jako centralny dla w szystkich parafii de­

kanatu. Jego szczególnym zadaniem jest praca nad prężnością m iłosier­

dzia czynnego w całym dekanacie.

Wreszcie każda parafia w inna mieć dobrze uform ow any parafialny ośrodek charytatyw ny, współdziałający z ośrodkiem dekanalnym . Dusz­

pasterstw o parafialne ma za zadanie opiekować się ośrodkiem i dążyć do tego, by mógł on rozwijać i pogłębiać w szechstronną pracę chary­

taty w n ą w parafii, ogarniającą różne potrzeby człowieka. P arafia po­

w inna mieć stałych pracowników charytatyw nych, włączać w pracę charytatyw ną zakonników i zakonnice w parafii pracujące, katechezę 1 wczelkie grupy, przydzielając im odpowiednie zadania.

K ierow ana przez diecezjalny ośrodek, z silnymi ośrodkami dekanal- nym i i rozw iniętym i zespołami w każdej parafii — charytatyw na dzia­

łalność może ogarniać w diecezji wszelkie potrzeby i dźwigać Lud Bo­

. 57 F or. K K 34,36; DA 5,6,7.

58 O becna je j n azw a: K o m isja C h a ry ta ty w n a E p isk o p a tu P o lsk i z S e k r e ta ­ r ia te m w W arszaw ie.

7>2

ży na coraz to wyższy poziom życia religijno-społecznego. Na taką orga­

nizację należy więc kłaść silny nacisk. Jest ona bowiem nieodzowna dla dynamicznego życia Kościoła.

2 ) N i e o d z o w n o ś ć

Form acja diakonii w każdej diecezji i każdej parafii jest nieodzow­

nym czynnikiem autentycznego i głębszego odradzania życia chrześci­

jańskiego. Nieodzowność ta w ynika zarówno z n atu ry Kościoła jak i względów praktycznych.

Z n atu ry swojej Kościół jest niejako żywym organizmem. Działa on przez swe organy i grupy spełniające poszczególne funkcje. Gdy jedni oddają się przekazyw aniu słowa Bożego, spraw owaniu sakram en­

tów, inni m ają szczególny obowiązek wychowania (rodzice, inni wycho­

wawcy...), tak trzeba, by inni znowu w szczególny sposób zajmowali się funkcją dobroczynności.69. Organ taki może bowiem najlepiej prze­

wodzić szerszym i głębszym działaniom charytatyw nym w całej diecezji i parafii, umożliwiając Kościołowi pełniejsze w ypełnianie jego zasadni­

czej fu n k c ji.60

Za nieodzownością formowania diakonii w każdej parafii przem aw ia­

ją z niem niejszą od wyżej przedstaw ionych argum entów siłą dowodową względy praktyczne. Są nimi: a) potrzeba objęcia całego zakresu po­

trzeb ludzi, b) niemożliwość ich całościowego i systematycznego ogar­

niania przez jednostki, c) niemożliwość objęcia całokształtu potrzeb społeczności: bez dobrej organizacji zespołów i bez ich działalności.

Wszystkim potrzebom współczesnych ludzi nie może sprostać jednostka ani rodzina. Do sprostania im jest nieodzowna dobrze zorganizowana służba wielu osób i odpowiedni w niej podział zadań oraz właściwie organizowane zaplecze. Różnorodność potrzeb, niejednokrotnie ich skala, konieczność rozeznania tych potrzeb, gromadzenie środków pomocy i realizacja tej pomocy Wymagają złożonych, skoordynowanych a często także zsynchronizowanych działań w parafii. N ajspraw niej i w dosta­

teczny sposób może więc je w ypełniać zespół dobrze przygotowanych do tego lu d z i.61 Miłosierdzie organizowane jest więc we współczesnej rze­

czywistości nieodzowne.

3 ) D r o g a d o r z e c z y w i s t y c h p r z e o b r a ż e ń

Miłosierdzie organizowane, ogarniając wszelkie rodzaje pomocy in­

tegralnem u człowiekowi i włączając coraz szersze m asy chrześcijan w jego realizację, stanowi drogę do rzeczywistych przeobrażeń życia religijno-społecznego.

Przede wszystkim organizowanie miłosierdzia prowadzi do wycho­

dzenia chrześcijan z .bierności re lig ijn e j.62 Jest to pierw szy z bardzo ważnych czynników. Jednocześnie angażowanie się szerszych kręgów społeczości parafialnej i diecezjalnej w zespoły charytatyw ne umożli­

wia wyzwalanie wielu ludzi z niedoli, z uwikłań, z których sami bez pomocy innych wyjść nie są w stanie. Form owanie miłosierdzia

czyn-58 P or. Dz 6, 1—4.

00 P or. R. V ö 1 k 1, C aritas als G r u n d fu n k tio n der K irch e. W : H a ndbuch der P astoraltheologie, t. 1, F re ib u rg 1970, s. 415—448.

61 Zob. np. F. W o r o n o w s k i , F orm acja religijnego ży cia parafii, s. 277—280.

62 P or. S. R o s i k , E ty czn e p o szu k iw a n ia w spółczesnego czło w ieka . W: C hrześ­

cija ń sk a w izja człow ieka, p r. zbiór., P oznań 1977, s. 20F—209.

TST

uego ma więc ch arakter wyzwalania ludzi do wolności synów B ożych.03 Jest to więc drugi ogromnej wagi czynnik. Ma on znaczenie zarówno w sferze życia religijnego jak i w dziedzinie bytowania, k u ltu ry życia społecznego a także gospodarczego.

Wreszcie zorganizowane miłosierdzie jest istotnym czynnikiem bu­

dowania wspólnoty. Miłosierdzie ułatw ia bowiem załatw ianie spraw spornych między ludźmi. Jednocześnie pobudza ono do ofiarności na rzecz innych. Pozwala to na coraz to większą współpracę między ludź­

mi oraz na w kład w dobro wspólne. O parta na miłosierdziu duchowa solidarność umożliwia wychodzenie społeczności z największych naw et trudności gospodarczych i społecznych. Umożliwia ona i ułatw ia bo­

wiem przetrw anie najtrudniejszych doświadczeń i jednocześnie stanowi realny program. Budowanie bowiem dobra wspólnego (jako sum y w a­

runków rozwoju każdego członka społeczności) jest najgłębszym celem każdej zdrowej społeczności. Jednocześnie postawa miłosierdzia poszcze­

gólnych członków społeczności czyni ten program realnym . M iłosier­

dzie zorganizowane, ogarniające wszelkie potrzeby człowieka i realizo­

wane przez wszystkie podstawowe społeczności Kościoła jest więc dro­

gą do coraz pełniejszego wyzw alania się ludzi z niewoli zła oraz drogą do budowania jedności i dobra wspólnego.

W ypełnianie dzieł miłosierdzia zależy od woli człowieka. Zajęcie przez chrześcijan zdecydowanej postaw y duchowej solidarności i wza­

jem nej sobie służby, prowadzącej w szystkich do możliwości pełnego roz­

woju, zależy zatem od zrozum ienia przez nich jej znaczenia i w prow a­

dzania jej w życie codzienne. Świadomość i wola chrześcijan stanowią więc istotny w arunek głębokich przem ian. Na form ację tego czynnika musi zatem wywierać decydujący wpływ duszpasterstw o wszystkich stopni i ukierunkow ań. Jest to bowiem zadanie dogłębnej odnowy ży­

cia chrześcijańskiego i ewangelizacji całego porządku doczesnego. Ono musi stać się kluczowym elem entem duszpasterstw a pogłębiającego ży­

cie w ew nętrzne Kościoła i ewangelizację całego porządku doczesnego.

V. D U SZ PA ST ER SK IE ZA DA N IA W D Z IED ZIN IE M IŁO SIER D ZIA CZYNNEGO

Mobilizowanie chrześcijan do powszechnego realizow ania m iłosier­

d zia czynnego wymaga system atycznej pracy duszpasterskiej w tym kierunku. Zakłada ono bowiem przeobrażanie m yślenia chrześcijańskie- .go, form ow ania nowych postaw oraz tw orzenia odpowiednich „struktur życia religijno-społecznego, opartego na chrześcijańskiej solidarności (por. KDK 30). Taka zaś system atyczna praca duszpasterska musi o- pierać się na najistotniejszych dla duszpasterstw a rodzajach działania, .zaczynając od głębokiego uświadamiania.