Jest bardzo dużo określeń związanych ze szkołą. Używanych jest wiele różnych przymiotników w zależno-ści od podziału, którego się dokonuje. Mówi się: szkoła publiczna, prywatna, społeczna, podstawowa, średnia, Montessori, waldońska, Didasko, demokratyczna, brytyjska, amerykańska…
O czym więc myślimy mówiąc szkoła cyfrowa? Wydaje się, że przymiotnik „cyfrowa” ma znaczenie umowne, związane ze znakiem czasu, czyli technologią wkraczającą w nasze życie i zmieniającą je.
Jak można porównać obecną publiczną szkołę z tym, co rozumie się potocznie pod pojęciem „cyfrowa szkoła”?
Obecna, publiczna szkoła Cyfrowa szkoła
Kto do niej chodzi? uczniowie wszyscy
Ile czasu trwa edukacja? od 6/7 do 18/19 roku życia LLL (Life Long Learning), czyli przez całe życie
Gdzie się znajduje? w budynku, określonym miejscu,
do którego przychodzą uczący się tam, gdzie uczący akurat się znajdują Kiedy jest wykorzystywana?
w określonych godzinach, gdy odby-wają się zajęcia nieustannie, w tych godzinach, w któ-rych uczniowie chcą, potrzebują się uczyć
Czego potrzebuje? miejsca, czasu, sali, ławek, tablicy, nauczyciela w roli nadzorcy, podręcz-ników, zeszytów, map, dzwonków, dyrektora, woźnego, sekretarki…..
komputera (ogólnie mówiąc) podłą- czonego do Internetu wraz z odpo- wiednim oprogramowaniem, nauczy-ciela w roli przewodnika, konta mailowego
Metody nauczania przewaga behawioryzmu, metod podających, mogą być konstruk-tywistyczne, ale w rzeczywistości są w mniejszości
przewaga konektywizmu, konstruk-tywizmu, dużo współpracy i pracy metodą projektu
Ocenianie
może być różne, ale przeważa różni-cujące, sumatywne łatwo wprowadzić ocenianie kształtujące
Nośniki informacji książki, notatki, ćwiczenia – dużo
papieru
to samo, ale w postaci cyfrowej, inte-raktywnej, na dyskach w chmurze Narzędzia do pracy ucznia
i nauczyciela tablica, globusy, filmy, kredki, kartki,
cyrkle, kalkulatory itp. urządzenia elektroniczne, odpowied-nio dobrane aplikacje, np. Google Maps, GeoGebra i inne
Podstawowa pierwotna
umiejętność czytanie ze zrozumieniem z kartki
papieru i wyraźne pisanie czytanie ekranowe ze zrozumieniem i bezwzrokowe pisanie na klawiatu-rze (realnej i wirtualnej)
72
Cyfrowa edukacja
72
Strefa dyrektora
Dyrektor szkoły przywódcą edukacyjnym
Wszystkie wymagania stawiane cyfrowej szkole są do spełnienia w przyszłości – jak odległej, trudno to teraz określić. Widać jednak w dokonujących się wokół nas zmianach, że ich realizatorzy mają potrzebę jak najszyb-szego dochodzenia do modelu, gdy istniejącą szkołę będzie można nazwać szkołą cyfrową. Ważne zmiany
Dydaktyka w cyfrowej szkole
Dyrektor jako przywódca edukacyjny w swojej szkole powinien sam być przykładem i motorem działań dla innych nauczycieli w sprawie wprowadzania nowych metod pracy z uczniami. Oczywiście sam nie musi znać wszystkich aplikacji przydatnych na różnych przedmiotach, ale powinien wspierać nauczycieli w ich samokształ-ceniu i orientować się, jakie kierunki doskonalenia są im potrzebne. Sam również do zarządzania i promocji swojej placówki może i powinien używać technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK). Może promować różne nowatorskie metody pracy nauczycieli w swojej szkole i zachęcać pozostałych kolegów do podobnych działań.
Na czym powinien oprzeć swoje działania dyrektor w drodze do cyfrowej szkoły?
Przede wszystkim na prawie oświatowym. Może przy każdej okazji wskazywać nauczycielom zapisy doty- czące TIK w podstawie programowej i w kierunkach realizacji polityki oświatowej państwa. Warto zwrócić szcze-gólną uwagę na ogólne zapisy w podstawie programowej (często pomijane przez nauczycieli przedmiotowców), mówiące o tym, jakie są najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego i jakie warunki ma szkoła do nabywania wiedzy i umiejętności, do czego szkoła ma uczniów przygotowywać. Rolą dyrektora jest egzekwowanie wypełniania tych zapisów przez nauczycieli, oczywiście po zapewnieniu koniecznych warunków.
Dyrektor sam powinien poznać np. model BYOD i dyskutować przy różnych okazjach o możliwości stopniowego wprowadzania go we własnej placówce. Według wstępnego sprawozdania Horizon Report 20151 opisującego najważniejsze tendencje, wyzwania i technologie wpływające na nauczanie i uczenie się w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, jedną z najważniejszych technologii, którą prognozuje się zaadoptować w edukacji już w najbliższym roku, jest model BYOD (Bring – Przynieś, Your – Swoje, Own – Własne, Device – Urządzenie). Przygotowania są skomplikowane i wielopłaszczyznowe (określenie celów, przygotowanie środowiska, infrastruktury, wybór urządzeń, oprogramowania itd.), ale w szkole, w statucie której umieszczono zapis zabraniający korzystania przez uczniów ze smartfonów, droga do modelu BYOD jest oddalona o lata świetlne. Najpierw trzeba coś poznać, a następnie spróbować się z tym zmierzyć.
Polecam też dyrektorom i nauczycielom poznanie modelu SAMR2 i dyskutowanie przy sprzyjających okazjach w szkole o tym, jak można na różnych przedmiotach integrować technologię. Model SAMR definiuje i opisuje poziomy integracji w procesie edukacji, a przede wszystkim uświadamia nauczycielom, że dzięki technologii mogą proponować uczniom nowe zadania do wykonania i że technologia lepiej i szybciej doprowadzi nauczycieli do osiągnięcia celów edukacyjnych. Tu rola dyrektora jest nie do przecenienia.
Już w 2003 roku weszły w życie pierwsze standardy przygotowania nauczycieli, w których powiedziano iż Nauczyciele powinni stawać się nauczycielami technologii informacyjnej i komunikacyjnej w takim samym sensie, w jakim są nauczycielami czytania, pisania i rachowania. Czy dyrektor egzekwuje ten zapis?
Dyrektor powinien także zorientować się, a wręcz zdiagnozować, jak jest z „ucyfrowieniem nauczycieli” w jego pytania, dzięki którym dyrektor może się dowiedzieć, co tak naprawdę robią nauczyciele i czego potrzebują w swojej pracy. Można na tej podstawie planować dalsze doskonalenie i zmiany w pracy szkoły. Oprócz wypeł-niania ankiety zachęcani przez dyrektora nauczyciele też mogliby dzielić się z innymi swoimi doświadczeniami w zakresie korzystania ze środków i narzędzi TIK w pracy edukacyjnej.
Kto jak nie dyrektor mógłby pokazać nauczycielom, czym jest np. WebQuest, czyli metoda nauczania zorien-towana na samodzielne zdobywanie wiedzy przez ucznia, w której głównym źródłem informacji jest sieć Internet.
1 Horizon Report 2015 Higher Education Edition, https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED559357.pdf
2 SAMR to skrót od pierwszych liter czterech wyrazów w języku angielskim: Substitution (zastąpienie), Augmentation (wzmocnienie), Modification (modyfikacja), Redefinition (przewartościowanie).
73
Cyfrowa edukacja
73
Strefa dyrektora
73
Strefa dyrektora
Małgorzata Rostkowska
Dyrektor nie powinien ograniczać kreatywnych nauczycieli, tylko „podciągać” spóźnialskich. Do niego też należy refleksja i odpowiedź na pytanie – w jakim stopniu moja szkoła jest cyfrowa? Przyda się też samoocena, w jakim stopniu „cyfrowy” jest jej dyrektor (także jako nauczyciel).
Okazją do wielu refleksji i badań może być dla dyrektora udział w naszym szkoleniu Dyrektor szkoły w drodze do przywództwa edukacyjnego. Jest to krótki, 25 godzinny kurs w formie mieszanej – częściowo stacjonarnie, częściowo online. Serdecznie zapraszam.
Bibliografia
• Gregorczyk G., Model SAMR – integracja technologii w procesie edukacji,
https://drive.google.com/file/d/1_p0PMgg0J0k4WcgSVdeJSpqZbfNdrdCA/view?usp=sharing
• Rostkowska M., Cyfrowa szkoła, czyli jaka?, https://www.slideshare.net/mrostkow/mojacyfrowaszkola
• Rostkowska M., Wszystko o WebQuestach, http://mrostkow.oeiizk.waw.pl/wq